Referans monitör pazarına damgasını vuran bir modeli inceliyoruz. 1152 noktadan arka aydınlatma sunan Mini LED teknolojisi ile ASUS ProArt ailesinden PA32UCX-K Türkiye’de tüketiciye sunuldu. Profesyoneller ve teknoloji tutkunları için bu monitörün sayısız heyecan uyandıran noktası var.
Mini LED monitörleri uzun süre hayal ettik ve şimdi piyasaya çıkmaya başladılar. Profesyonel tasarımcılar ve grafikerler gibi üstün parlaklık ve renk doğruluğu isteyen herkes için ASUS ProArt PA32UCX modelini yakından inceliyoruz. Türkiye’de PA32UCX-K olarak satışa sunulan monitörün kod adı PA32UCX, kod adının sonundaki -K eki kalibrasyon cihazının da kutuya dahil olduğunu belirtiyor. X-rite i1 Display Pro kalibrasyon cihazı ile uzun vadede renkleri ölçerek aynı kalitede çalışmaya devam edebiliyorsunuz.
32 inç ekranlı bu monitörde kullanılan Mini LED arka aydınlatma, 1152 bölgede yerel kontrol sunuyor. 4K çözünürlükteki monitörün her bölgesi bu ince kontrol sayesinde üstün teknik özelliklere kavuşuyor. Kenardan ya da arkadan aydınlatmanın eksilerini ortadan kaldıran bu teknoloji sayesinde karşımızda tamamen farklı ve yepyeni bir ekran var.
- 00:00 – ASUS ProArt PA32UCX-K ve K olmayan sürümün farkı ne?
- 00:25 – Bu monitör kimin için tasarlanmış?
- 00:40 – Kasa neden kalın?
- 00:55 – Mini LED nedir? Farkı ne?
- 01:12 – Parlaklık değeri ne?
- 01:25 – İncelemede nelerden bahsediyoruz?
- 02:02 – Kaç inç? Tasarımı nasıl?
- 02:20 – Çözünürlük, tazeleme hızı.
- 02:45 – Soğutma nasıl?
- 03:02 – Stand ve stand ayağı tasarımı, ergonomi özellikleri.
- 03:45 – Ortam ışığı algılama da var.
- 04:05 – Bağlantı portları ve işlevleri. Tuşlar ve kontroller.
- 05:10 – Menü ve seçenekler.
- 05:30 – Renk değerleri ve doğruluğu.
- 06:15 – Native 10 Bit.
- 07:00 – Neden heyecan verici? Farkı ne? Video kurgu sektöründeki yeri ne?
- 08:00 – Apple XDR mı ASUS ProArt PA32UCX-K mı?
- 09:00 – HDR kurgu yenilikleri. Set ortamı, Dolby Vision, DaVinci Resolve bilgileri.
- 10:45 – HDR Mastering işlemi ve bizim gördüğümüz görüntü, detay bilgiler.
- 12:00 – Daha önceki videomuz: https://www.youtube.com/watch?v=NPitv6hZ79Y
- 12:15 – Kimler için değil? Kimler zorlanabilir, ayarlar nasıl yapılır?
- 13:00 – Kullanıcı deneyimleri, yaşanan hatalar ve düzeltmeler. Güncelleme, kalibrasyon ve daha fazlası.
- 15:15 – Bu monitörün Firmware güncellemesi nasıl yapılıyor?
- 16:30 – YouTube ve TV Broadcast yani yayın için video üretimi farklıdır.
- 17:30 – XDR ile biraz daha karşılaştırma.
- 18:20 – Stüdyo, okul ya da farklı ortamlarda kullanımı.
- 19:00 – Kontrast oranları açıklamaları ve bilgiler.
- 19:30 – DICOM yani medikal kullanım sertifikası da yurtdışında var. DICOM açılımı Digital Imaging and Communications in Medicine yani tıpta dijital görüntüleme ve iletişimdir ve uluslararası bir standarttır. Kendi alanınızda yasal mevzuatı araştırmak size ve kurumunuza düşüyor.
- 21:00 – Dahili hoparlörler.
- 21:20 – Diğer portlar ve bağlantı özellikleri, VESA desteği.
- 22:20 – Daha fazla kullanıcı deneyimi ve püf noktaları. İsterseniz gölgeliği de kullanabilirsiniz.
- 23:30 – Sonuç değerlendirme. 5-10 yıl kullanır mıyız? Yatırımın karşılığını verir mi? Artılar ve eksiler.
Yeni Teknolojilerle Dolu
ASUS ProArt PA32UCX monitör 4K çözünürlük, 1200 nit parlaklık, Dolby Vision, Vesa Certified DisplayHDR 1000, HLG ve HDR-10 gibi farklı HDR formatlarına tam destek sunuyor. Örneğin HLG yani Hybrid Log Gamma teknolojisi İngiliz ve Japon televizyon kanallarında kullanılıyor. Bu sayede Broadcast TV, yani karasal yayın yapan kanallara da uygun içerik üretmek mümkün. Benzeri şekilde uydu yayını yapan TV içeriklerinde de standartlara uygun işler çıkartabilirsiniz. Bunun için elbette elinizdeki yayın standartlarının bu monitör ve sisteminizle uyumunu kontrol etmenizde fayda var.
Prodüksiyon kısmında başka ilginç özellikler de var. Dolby Vision destekli monitörleri, Atomos Shogun 7’ye bağlayıp, içerik üretimi esnasında görüntünün işlemede nasıl görüneceğini takip edebilirsiniz. Dolby de kendi sitesinde ASUS’un yeni ve destekleyen monitörlerini DaVinci Resolve’a ecMU ve Decklink aracılığıyla bağlayabileceğinizi, Colorfront Transkoder gibi Dolby Vision destekli transkoderlarla da kullanılabileceğinizi belirtiyor.
Dolby Vision’ın genel HDR standartlarına göre avantajı daha yüksek bit derinliği, master esnasında daha yüksek nit değerleri desteklemesi, sahneye özgü meta veri saklaması gibi detaylarda saklı. HDR içerik üretimi ve görüntülenmesi halen gelişen bir alan, ancak artık renkçilerin kısıtlı bir nit aralığında, dar bir kapsamda çalışma zorunluluğu ortadan kalkıyor. Çok geniş bir aralıkta, yepyeni tarzlar, görüntü tasarımları ufak ufak hayatımıza giriyor. ST.2084 HDR ile kurgudaki maksimum nit aralığı 10.000’e kadar uzanabiliyor.
Bizim ekranlarımız bu kadar yüksek nit göstermese bile, montajdaki çalışma aralığı algılanan kontrast farklarını daha vurgulu hale getirme imkanı sağlıyor. Sesin ya da görüntünün yüksek kalitede işlenmesi, final üründeki formatın kısıtlamaları sabit bile olsa, izleyicinin deneyimini değiştiriyor. Bunu yüksek kalitede Master edilmiş ses, yüksek bit derinliğinde işlenmiş görüntüde zaten tecrübe ediyoruz. HDR görüntüler 10 bit oluyor, HDR Mastering ise 12 bit’te yapılıyor.
Görüntü Standartları
ASUS PA32UCX’te gerçek doğal 10 bit IPS panel kullanılıyor. 60 Hz tazeleme hızı ve 5 ms GtG değerine sahip. En azından resmi bilgiler böyle, paneli araştırdığımızda AU Optronics tarafından üretilen M320QAN02.5 modelinin kullanıldığını görüyoruz. IPS türevi olan bu panel aslında AHVA. 178/178 derece görüş açısı sunabiliyor, resmi baz GtG değeri 12 ms. Elbette ASUS bu paneli elektronik aksam ile kendi ihtiyaçlarına göre ayarlayarak kullanıyor. Farklı monitörlerin aynı paneli kullanması o monitörleri aynı model yapmıyor, aralarında büyük farklar oluyor.
ASUS’un AUO ile işbirliği oldukça köklü. ROG serisi oyuncu monitörleriyle bu pazarda devrim yapan şirket, yüksek tazeleme hızı, düşük tepki süresi, gelişmiş renkler ve yeni teknolojilere sahip pek çok oyuncu monitörünü piyasaya ilk sürmüş, çok ciddi pazar payı elde etmişti. ProArt ile de monitör pazarının profesyonel kısmına odaklanan ASUS, geçtiğimiz yıllarda pek çok özel seriyle sağlam satış başarısı yakalamıştı. Şirketin 2019 ve 2020 stratejisinde de hem Pro serisi masaüstü bilgisayarların, hem laptopların, hem de monitörlerin ayrı bir alanı var. Şirketin Expert serilerini de ayrıca ele alacağız, zira bu Tayvan devi her yıl önemli işlere imza atıyor.
Ekran Panel Özellikleri
%99 DCI-PC3, %100 Rec. 709, ayrıca %89 Rec. 2020, %99.5 Adobe RGB, %100 sRGB renk uzaylarını destekleyen PA32UCX, Delta E renk sapması 1’in altında bir monitör. Normal hatta profesyonel monitörlerde eski teknolojilerle göremeyeceğimiz 1.000.000:1 HDR doğal kontrast oranını sunuyor. Tipik SDR kontrastı 1000:1, HDR değeri 1.000.000:1, ASUS Smart Contrast Oranı ise 100 Milyona 1.
Bu kontrastı sağlayan Mini LED teknolojisinde, çok daha ufak LED ışıklar kullanılıyor. Bu yüksek maliyetli ve günümüz için üretimi zor diyebileceğimiz teknoloji şu an sadece sayılı monitörde kullanılıyor.
Fabrika kalibrasyonu konusuna gelirsek, burada en ilginç nokta DICOM standartlarında tıbbi kullanım standartlarına da uygun olarak ayarlanmış olması. Greyscale yani gri seviyeleri de, Uniformity yani eşitlik de, renk doğruluğu da fabrikada ince şekilde ayarlanıyor.
Peki bu monitörü nerede kullanabiliyoruz? PC, Mac, masaüstü ya da dizüstü, istediğiniz sistemde kullanabilirsiniz. X-Rite, Datacolor, Klein, Calman, Light Illusion ColourSpace CMS gibi yazılım ve cihazlarınız varsa bunlarla da uyumlu. Ayrıca ProArt Calibration altından gelişmiş ayarlar yapabiliyorsunuz. Ayrıca 3×3 ve 5×5 eşitlik kontrolü sunuyor.
Bir diğer önemli nokta, kalibrasyon teknolojisinin renk profillerini PC yerine monitör içerisindeki IC yongasına kaydetmesi. Yani aynı monitörü, ayarlarınızı koruyarak farklı bilgisayarlara takabilirsiniz.
Bağlantılara baktığımızda 3xHDMI 2.0b, DisplayPort 1.2; biri giriş, diğeri çıkış olmak üzere 2x Thunderbolt 3 USB-C, USB 3.0 Type-A portlarından 3 adet mevcut. Özetle bilgisayar bir USB bağlantısı yapınca HUB üzerinden 3 tane çıkış elde ediyorsunuz. Ayrıca Picture in Picture ve Picture by Picture da destekleniyor. Burada ekranın solunda ve sağında ayrı kaynakları PbP modunda gösterirken, iki ayrı renk ayarıyla da bakabilirsiniz. Bir tarafta sRGB, diğer tarafta Adobe RGB mümkün.
Ergonomiye gelirsek, 130 mm yükseklik ayarı var. 5 derece öne, 23 derece arkaya, toplam 28 derece ön arka eğim ayarı var. 90 derece pivot modu destekleniyor. Sola ya da sağa 60’ar dereceden toplam 120 derece hareket imkanı var. 100×100 mm VESA desteği, çerçevesiz tasarım, standı kolayca çıkartabilmek için bir tuş da bulunuyor.
Monitörde 3 Watt gücünde 2 adet dahili hoparlör de bulunuyor. 3.5 mm jack ile kulaklığınızı da takabilirsiniz. Kullanım dışında 0 Watt tüketmesi için güç kapatma anahtarı da bulunuyor. Tipik güç tüketimi 58.67 Watt olarak paylaşılmış.
Kullanım Tecrübesi
1200 Nit parlaklık muhteşem bir tecrübe, bütün ekranı göz yakana kadar aydınlatmak değil olay, piksellerin parlak ve karanlık alanları arasındaki fark esas deneyimi belirliyor. Bu tür monitörleri kullanmak güvenli mi? Evet, zira üreticiler belirli güvenlik standartlarına uymak zorundalar ve aşırı yüksek parlaklık sunabilen ekranlarda ABL isimli kısıtlamalar oluyor. Bu sayede ekrandaki görüntünün ancak belirli bir yüzdesi çok parlak oluyor ve gözleri koruyor.
Kaldı ki telefon ekranlarımızda da yazın ekranı görebilmemizi sağlayan 1200 nit parlaklık sunulabiliyor. Ancak kullanılan panel teknolojilerine baktığımızda bunu 6-7 inç alanda yapmak farklı, 32 inç alanda, her alan eşit ve renk kalibrasyonu yapılmış olarak sunmak farklı bir şey.
Ayrıca telefon ekranlarında AMOLED ya da OLED kullanılıyor. Bu panellerin bazı televizyonlarda da kullanıldığını görebiliyoruz. Peki ASUS neden bunları değil de Mini LED teknolojisini kullanıyor? Sebebi basit, TN, IPS, VA, OLED paneller teknik olarak farklılar. Tür olarak aynı kategoride olsalar bile teknik detayları çok farklı. Oyuncular ya da futbol seyircileri için izlemesi zevkli bir ekran yapmak ile, bu görüntüleri tasarlayacak olan profesyonellerin ihtiyaçlarını karşılamak tamamen farklı konular.
Bu yüzden Apple’ın çıkardığı 5.000 USD fiyatı olan XDR ekran çok ilgi çekmişti. 20.000 Dolarlık referans panellerin fiyatı birden bu seçenek sayesinde dörtte biri seviyesine inmişti. Elbette halen 20 hatta 40 bin dolarlık özel ürünler endüstride kullanılıyor. Ayrıca ne yazık ki XDR sadece Mac sistemlere uygun bir çözüm, kontrolleri yok, PC’ye bağlarsanız özelliklerinin çoğunu ayarlayamıyorsunuz. Bağlantı portları sınırlı ve Apple’a özel başka kısıtlamalar da var. Bu detayları es geçmemek gerekiyor, zira kurgucu arkadaşlarla konuşurken öğreniyoruz ki bazı teknik detaylar onların XDR yerine farklı seçeneklere yönelmelerine sebep olabiliyor. Ayrıca Apple XDR modelinin arka ışıklandırması 576 alanda kontrol ediliyor, bu incelediğimiz model ise 1152 alanda kontrole sahip, bu da büyük bir fark.
Sonuç Değerlendirmesi
ASUS’un ProArt PA32UCX modeli her sistemde çalışan, esnek ve profesyonel bir çözüm. Şu an Pro Display XDR yerine tercih edilebilecek bir monitör. İki monitörün de birbirine üstünlükleri olsa da, fiyat/fayda açısından standıyla bir adet Apple Pro Display XDR almak yerine, çift PA32UCX monitörlü bir kurgu/çalışma sistemi kurmak bana da, pek çok profesyonele de çok daha cazip gelecektir. İş akışı söz konusu olduğunda şu an üst seviye YouTube ya da internet içerikleri için de, SDI bağlantılara, özel kutulara ve aktarımlara ihtiyaç duymadan PC ya da Mac’ten çalışabilmek için TV stüdyolarına alınması gereken monitör ProArt PA32UCX diyebiliriz.
Sonuç değerlendirmesini yaparken kurgu işinin dipsiz bir kuyu olduğunu mutlaka hatırlatalım. Bu alandaki teknik tartışmaların, ideal iş akışı için sektöre ve çalışanın tecrübelerine göre gereksinimlerin değişeceği kesin. Ancak teknik anlamda bizi etkileyen bir monitör inceledik. Çoğu oyuncu ve normal ev kullanıcısı için inanılmaz pahalı olan bu monitör, aslında kullanıldığı alanlar ve hitap ettiği kitle açısından fiyat kıran, üst seviye özellikleri çok erişilebilir seviyeye getiren bir ürün.
Profesyonel kullanıcı iseniz bu monitörü alın, zira karşılığını fazlasıyla alacaksınız. Enthusiast denilen teknoloji tutkunlarındansanız, bütçeniz varsa yine alın, zira çok fantastik bir tecrübe sizi bekliyor. Seneye daha iyisi çıkacak mı? Elbette, 5 yıl sonra daha da büyük gelişmeler bekliyoruz. Ancak incelediğimiz yılın “en” ürünleri arasına giren Asus PA32UCX modelini imkanınız varsa bugünün şartlarında deneyin ve tadını çıkartın.
Eksileri neler derseniz, karşılaştırdığımız XDR modelinin ekranı 6K çözünürlükte, ASUS bu monitörün 6 ve 8K sürümlerini de piyasaya sürmelidir. Yine satın almaya niyeti olan bir kullanıcı açısından bu model salt amatör ya da yarı amatör işler için biraz fazla görülebilir. Daha uygun bütçeli, temel foto ve video düzenleme imkanı sunan başka profesyonel ya da yarı profesyonel modelleri piyasada bulmak mümkün. PA32UCX, kalibrasyon cihazını da içeren PA32UCX-K paketiyle tam bir iş yatırımı.
Elbette son olarak bu monitörün tek bir modelden ibaret olmadığını, ProArt serisinde başka seçeneklerin de olduğunu belirtelim:
ASUS ProArt PA32UC-K 4K HDR Profesyonel Monitör
ASUS ProArt PA34VC Kavisli Profesyonel Monitör
ASUS ProArt PA27UCX 4K HDR Mini LED Profesyonel Monitör
Üst seviye sistemleri ve teknolojileri seven oyuncular için de 4K/144 Hz modelleri inceledik, sizleri de ROG PG27UQ monitör videosuna davet ediyoruz.
