Güç kaynağı, bir bilgisayarda en az göz önünde tutulan bileşenlerden biridir. Çoğu temel kullanıcı PC toplarken güç kaynaklarını araştırmaz, fazla önem vermez. PSU doğrudan oyun performansını etkilemiyor olsa da PC bileşenlerine güç dağıtımı yapıyor ki çok önemli bir donanım.
Piyasada yüzlerce güç kaynağı mevcut. Sayısız marka ve model yetmezmiş gibi karar vermenizi zorlaştıran çok fazla değişen devreye giriyor. PSU seçimini yanlış yaparsanız olumsuz etkilerini anlık olarak veya zaman içinde görebilirsiniz.
Güç kaynağı genellikle oyun makinesinin ya da herhangi bir bilgisayarın kalbi olarak kabul edilir. Tıpkı kalbin tüm organlara kan sağlaması gibi, PC bileşenlerinizin temiz ve sürekli bir elektrik akışı almasını sağlamak da güç kaynağının görevidir. Güç dağıtımı doğru ve sağlıklı şekilde sağlanmadığında akla gelmeyen arızalar yaşanabilir, sistem kapanabilir ve hatta sistem içindeki birden fazla bileşen kullanılamaz hale gelebilir.
Nitekim güç kaynağına önem vermeliyiz. Bu makalemizde bir ürün alırken dikkat edebileceğiniz etkenlere değineceğiz.
Güç Kaynağı Nedir?
Power Supply Unit (Güç Kaynağı Ünitesi) veya PSU, duvar prizinizden gelen AC akımını PC bileşenlerinin çalışması için gereken DC akımına dönüştüren bileşendir. Ev aletlerinden farklı olarak, PC bileşenlerinin düzgün çalışması için sürekli ve sabit bir DC akım akışı gerekir. Güç kaynağı, akımın AC’den DC’ye temiz ve verimli bir şekilde dönüştürülmesini ve ardından ihtiyaç duyan belirli bileşenlere iletilmesini sağlar.
PSU’lar bilgisayarınızın estetiğine veya performansına doğrudan katkıda bulunmayabilir, ancak herhangi bir sorunla karşılaştığında bilgisayarınızın ışığı bile yanmaz. Bu nedenle güç kaynağı, bilgisayarın dikkat edilmesi gereken temel ve önemli bir PC parçasıdır.
PSU Alırken Nelere Dikkat Etmeliyim?
Bir güç ünitesi satın alırken aramanız gereken birkaç temel özellik var. Aşağı doğru indiğinizde listenin ve terimlerin sıkıcı olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak bunlar tek tek ele alındığında pek de anlaşılması zor olan şeyler değil ve anlatırken işleri basit tutmaya çalışacağız.
Kapasite
Bir PSU seçmeden önce bilgisayarı çalıştırmak için güç kaynağınızdan gerçekte ne kadar güce ihtiyaç duyacağınızı belirlemeniz gerekir. Burada güç kaynağının güç “sağlamadığını”, bileşenlerin ihtiyaç duyduğu “gücü çektiğini” özellikle belirtmemiz gerekiyor. Nitekim daha büyük bir güç kaynağı satın aldığınızda faturanız da doğru orantılı olarak artmayacak.
Bir kullanıcının sisteminin ihtiyaç duyduğu güç miktarını tahmin edebilmesinin iki yolu var. Örneğin incelemelerimizde CPU ve GPU gibi önemli donanımların çektiği anlık gücü detaylı olarak sizlerle paylaşıyoruz. İncelemelerimizi ve testlerimizi referans alarak bazı donanımların ihtiyaç duyduğu gücü hesaplayabilir, takribi olarak fikir sahibi olabilirsiniz.
Bir bilgisayarda yüksek güç tüketen iki donanım var: ekran kartı ve işlemci. Elbette her bir bileşen bir miktar güç gerektiriyor, ancak bu ikisi dışındakiler için küçük paylar bırakabilirsiniz. RAM ve anakart satıcıları, genellikle az enerji kullandıkları için (tıpkı depolama sürücüleri gibi) ürünleri için nadiren güç rakamları listeliyor. Bu noktada genel olarak bilgi sahibi olabilmek için aşağıdaki tabloya bakabilirsiniz:
| Donanım | Donanım Türü | Genel Güç Aralığı (watt, W) |
| CPU | Üst düzey masaüstü (10+ çekirdek) | 30 (boşta) | 120-250 (maksimum) |
| Orta sınıf masaüstü (6-8 çekirdek) | 15 (boşta) | 60-150 (maksimum) | |
| Düşük seviye masaüstü (4-6 çekirdek) | 15 (boşta) | 60-120 (maksimum) | |
| GPU | Üst düzey ekran kartı | 30 (boşta) | 250-400 (maksimum) |
| Orta sınıf ekran kartı | 20 (boşta) | 175-220 (maksimum) | |
| Alt sınıf ekran kartı | 20 (boşta) | 75-150 (maksimum) | |
| Anakart | ATX | 4 (boşta) | 15-30 (maksimum) |
| Micro-ATX | Mini-ITX | 2 (boşta) | 5-20 (maksimum) | |
| DRAM | 8 GB DDR4/5 | 1 (boşta) | 5 (maksimum) |
| SSD | M.2 NVMe SSD | 0.5 (boşta) | 6 (maksimum) |
| HDD | SATA 3.5″ 7200 RPM sabit disk | 3 (boşta) | 8 (maksimum) |
| Soğutma | Kasa/soğutucu fan | 2-5 (maksimum) |
Tabloda genel anlamda bileşenlerin tüketeceği güç tüketim seviyelerini görebilir, buna göre yaklaşık hesaplamalar yapabilirsiniz. Ek bir detay olarak, aynı işlemciyi farklı anakart modellerine taktığınızda hepsinde farklı güç rakamları görebilirsiniz. Hız aşırtmaya izin veren premium modeller, genellikle hedeflenenden daha yüksek maksimum değerlere sahiptir.
Bir diğer seçenek ise OuterVision, Cooler Master ve BeQuiet! gibi güç kaynağı hesaplama sitelerini kullanmak. Böyle hesaplayıcılar bileşenleri hesaba katarak tahmini bir öneri sunuyor. Önemli bir not olarak, bu hesaplama siteleri genellikle bileşenlerin güç çekimini olduğundan fazla gösteriyor ve ihtiyacınızdan daha fazla kapasiteli bir PSU öneriyor.
Sunulan bu araçlar, bileşen satıcıları tarafından sağlanan varsayılan güç değerlerini kullanırken çok değişken sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Örneğin aynı sistem için Cooler Master 561W önerirken, BeQuiet! 692W maksimum güç tüketimi tahmininde bulunabiliyor. Bu da hatrı sayılır bir fark. Söylediğimiz gibi, böyle hesaplama araçları doğru sonuçlar vermiyor lakin ihtiyaç duyulan PSU’ya dair ipuçları almak için yardımcı olabilir.
Detaya inmek istiyorsanız resmi ürün sayfalarından bileşenlerin teknik özelliklerine bakabilirsiniz. AMD, Intel ve NVIDIA gibi büyük şirketler bu tür bilgileri detaylıca gösteriyor. Ancak her zaman tüm ayrıntıları bulmak kolay değildir.
Genel olarak, güç kaynağı kapasitenizde yaklaşık 150-200 Watt ek boşluk bırakmalısınız. Bu boşluk alt segment sistemlerde biraz daha düşük olabilir; 350W çeken bir sistem için 450W gibi. Örneğin tüm bileşenleriniz yük altında yaklaşık 650W güç çekiyor diyelim. Böyle bir durumda 800-850W’lık kaliteli bir PSU sizin için iyi seçim olacaktır. Ayrıca ilerleyen zamanlarda sisteminizde yükseltme yapmak istediğinizde sizi farklı bir dertten kurtarabilir veya overclock yapmak için fırsat verecektir.
Bir miktar ek alan bırakmak iyi bir fikir lakin çok da açılmamak gerekiyor. Yük altında 600-650W harcayan bir bilgisayar için 1000W’lık güç kaynağı almak mantıksız. En basitinden kullanmadığınız kapasite için yüksek miktarlar ödersiniz.
Son olarak, kesinlikle düşük kapasiteli bir güç kaynağı almamalısınız. Varsayalım ki sisteminizin en yüksek seviyede çekeceği gücü hesapladığınız ve ucu ucuna yeterli olan bir PSU seçtiniz. Bir akım yükselmesi veya voltaj yükselmesi PSU’yu tetikler, sistemin kapanmasına neden olabilir. Bu nedenle, toplam kapasiteyi makul sınırlar altında tutarken bol miktarda boşluk payı sağlanmalı.
Verimlilik: 80 Plus Sertifikaları
Satın alma kararı verirken göz önünde bulundurulması gereken bir diğer büyük faktör de PSU’nun verimliliği. Güç Kaynakları farklı verimlilik seviyelerine sahip ve çeşitli “derecelendirme” etiketleri taşıyor. Daha önce de belirttiğimiz gibi, güç kaynağı duvardan gelen AC gücünü bileşenlerin ihtiyaç duyduğu DC gücüne dönüştürür. Ancak bu süreçte doğal olarak bir miktar enerji atık ısı olarak kaybolur.
İyi bir güç kaynağı gelen gücün yaklaşık %80’ini DC güce dönüştürür. Çok kaliteli bir ürün ise gelen gücün %90’ından fazlasını dönüştürebilir. Sonuç olarak daha verimli güç kaynağı daha iyidir. Aslında bu konuda faydalanabileceğiniz kapsamlı bir makalemiz var:
80 Plus Sertifikası Nedir?
80+ (80 Plus) ismi 2004 yılından beri kullanılmakta ve endüstriyi daha verimli PSU’lar tasarlamaya yönlendirmek için gönüllü bir sertifika programı olarak başlatıldı. Sertifikayı elde etmek için PSU’ların %20, %50 ve %100 yükte %80’in üzerinde verimliliğe ulaşabilmesi gerekiyor. Ayrıca %100 yükte 0,9 veya daha iyi bir güç faktörüne sahip olması gerekli.
Energy Star, 2007 yılında masaüstü bilgisayarlar için 80 Plus güç kaynağı verimlilik gereksinimlerini içeren Computer Specification 4.0’ı (Bilgisayar Spesifikasyonu 4.0) yayınladı. Böylece 80 Plus sertifika programı standart haline geldi ve halen geçerliliğini koruyor.
| PSU Derecesi | %10 Yük | %20 Yük | %50 Yük | %100 Yük |
|---|---|---|---|---|
| 80 Plus (Beyaz) | 80% | 80% | 80% | |
| 80 Plus Bronze | 82% | 85% | 82% | |
| 80 Plus Silver | 85% | 88% | 85% | |
| 80 Plus Gold | 87% | 90% | 87% | |
| 80 Plus Platinum | 90% | 92% | 89% | |
| 80 Plus Titanium | 90% | 92% | 94% | 90% |
Üretici
Güç kaynağının üreticisi gerçekten önemlidir. İlk olarak, pek çok isimsiz PSU üreticisi ürettiği ürünlerini uzun süreler boyunca gerçekte verebileceklerinden çok daha yüksek watt değerlerinde listelemekte. Başka bir deyişle, ürün kutusunda 800W yazıyor olsa bile sürekli iş yüklerinde bu rakamları karşılayamaz. Satılan PSU’ların yanı sıra, alışveriş sayfalarında dengesiz olarak toplanan, üzerine markalar yapıştırılan birçok sistem satıldığını görüyoruz. Eğer aklınızı kurcalayan bir konu varsa hemen Technopat Sosyal‘de konu açabilirsiniz.
İkincisi, bu üreticiler maliyetleri düşürmek ve düşük fiyat etiketine sahip ürünler sunmak için ucuz elektronik bileşenler kullanır. Ucuza ürün aldım diye sevinebilirsiniz, ancak güç kaynağının ucuz olmasının bir nedeni var.
Aslında piyasada kendini kanıtlamış bir avuç bilindik üretici var. Bu markaları tercih ettiğimizde kafanız daha rahat olacaktır:
- ASUS
- Corsair
- Seasonic
- EVGA
- Silverstone
- Thermaltake
- Cooler Master
- Be Quiet!
- FSP
- Zalman
- High Power
- SuperFlower
- Antec
Tercih ettiğiniz üreticiyi seçseniz bile ürün serilerini ayrı ayrı değerlendirmeniz gerekiyor. Bildiğiniz üzere, şirketler farklı fiyat noktalarında birden fazla ürün piyasaya sunuyor. Bu nedenle bilindik markalar bile fiyat hedeflerini tutturmak için bazı şeylerden kesinti yapmak zorunda. Bu nedenle, güç kaynağı seçimi yaparken Technopat Sosyal’den yardım alabilirsiniz.
Kanal ve Akım
Üreticiler genellikle PSU’larının içerdiği +12V “kanal-ray (rail)” sayısını belirtirler ki bu da dikkate alınması gereken bir faktör. “single-rail (tek kanal)” bir PSU bileşenlere güç sağlayan tek bir yüksek güçlü +12V kanala sahipken, “multi-rail (çok kanallı)” bir PSU çıkışını iki veya daha fazla +12V ray arasında böler. Performans açısından bakıldığında, her ikisinin de kullanımı güvenlidir ve eşit derecede iyi çalışır. Farklılıkları daha çok PSU içindeki gücü dağıtma ve dönüştürme yöntemlerinde yatmakta.
Aslında her ikisi de oyun sistemleri için yeterli. Ancak bakmanız gereken şey +12V kanalı için sağlanan akım derecesi. Bu değer ürün sayfasında ve PSU’nun yan tarafında bulunabiliyor. Genellikle PSU’nun üzerine basılmış ve PSU’nun derecelendirildiği tüm akım değerlerini belirten bir tablo görüyoruz.
Burada en önemli değer +12V değeridir çünkü hem CPU’ya hem de GPU’ya akım sağlayan +12V kanalıdır. Sonuç olarak, +12V kanal akım değerinin bileşenleriniz için yeterli olduğundan emin olmalısınız. Örnek olarak AMD RX 580’in tepe noktasında yaklaşık 35A akım çektiği bilinmekte. Bu nedenle PSU, ideal olarak 40A’den daha yüksek bir +12V akım değerine sahip olmalı; herhangi bir akım yükselmesi sistemin kapanmasına veya başlamasına neden olabilir. Tablodaki +12V değeri +12V rayının sağlayacağı toplam güç miktarını da içerir ve bu da dikkate alınmalıdır.
Çeşitli ekran kartları için akım değerlerini internet ortamında bulabilirsiniz. Genel olarak, +12V kanalından sağlanan akım miktarı açısından yeterli boşluğa sahip bir güç kaynağı almak daha mantıklıdır.
Güç Kaynağı Bileşenleri
Genel olarak tüketiciler ürünün içerisindeki şeylerden haberdar değildir ki bu normal. Ancak bir PSU’sunun bileşenleri çok önemlidir. Daha ucuz ve fazla bilinmeyen ürünler, sistemdeki güç çıkışını ve güç kaynağının genel uzun ömürlülüğünü etkileyecek daha ucuz elektronik bileşenler kullanıyor. PSU’nun iyi bileşenler kullanıp kullanmadığını bilmek için incelemelere göz atabilirsiniz.
Diğer yandan, ürünler hakkında bilgi almak için resmi web sayfasını ziyaret edebilirsiniz. “Japanese Capacitors (Japon Kapasitörler)” veya “Premium Chokes (Premium Sınıf Bobinler)” gibi terimler görebilirsiniz. Özellikle PSU dünyasında Japon kapasitörlerin ünü oldukça yaygındır. Bu tür güç kaynakları genellikle daha pahalı ve daha kalitelidir.
PSU içindeki bileşenlerin kalitesini değerlendirmenin bir başka iyi yolu da ağırlıklarını karşılaştırmak. Komik görünebilir, ancak daha ağır PSU’lar neredeyse her zaman ele hafif gelen ürünlere göre daha kalitelidir. Başka bir deyişle, daha kaliteli bileşenlerden üretilmiştir. Bu bilgiler genel tahminlere dayandığından dolayı her zaman detaylı araştırma yapmanızı, profesyonel incelemelere göz atmanızı tavsiye ediyoruz.
Boyutlar ve Modüler PSU’lar
PC kasanıza bağlı olarak güç kaynağınızın form faktörü konusunda da bir karar vermeniz gerekebilir. Piyasada 3 yaygın form faktörü var:
- ATX: Standart PSU form faktörü ATX’dir. Mid-Tower veya Full Tower formlarındaki çoğu ATX ve MicroATX kasaya uyar. Bu PSU boyutu ve şekli günümüzde PC’ler için standarttır. ATX güç kaynakları genellikle 150 × 86 × 140 mm boyutlarına sahip.
- SFX: SFX güç kaynakları, Mini-ITX kasalar gibi daha küçük kasalara veya bir PSU için sınırlı alana sahip diğer kasalara sığacak şekilde tasarlanmakta. Bunlar ATX PSU’larla aynı pin çıkışlarını ve bileşenleri kullanıyor ancak her şekilde daha küçük boyutlarla sunuluyor. SFX, 150 × 86 × 140 mm’lik standart ATX boyutlarına kıyasla 60 mm’lik bir fan ile 125 × 63,5 × 100 mm (genişlik × yükseklik × derinlik) boyutlarına sahip.
- SFX-L: SFX-L, SFX form faktörünün bir varyasyon ve tek fark artan derinlik. PSU’nun yüksek derinliği, SFX güç kaynaklarına göre daha büyük bir fan yerleştirilmesine olanak tanıyor. Boyutlar ise şu şekilde: 125 × 63,5 × 130 mm.
Başka PSU form faktörleri de var fakat bunlar oyun ve ofis bilgisayarları konusunda yaygın değil. Kullanıcıların neredeyse tamamı ATX standardında bir PSU kullanıyor.
Modüler Güç Kaynakları
Son olarak özelleştirme (modülerlik) konusuna değinelim. Şu anda üreticiler tarafından sunulan 3 farklı modüler PSU versiyonu var. Bazı güç kaynakları modüler değil, bazıları yarı modüler ve bazıları da tamamen modüler olarak satışa sunuluyor. Aralarındaki temel fark kabloların bağlanma şekli ve sökme-takma imkanı.
- Modüler olmayan: Modüler olmayan ürünlerde tüm kablolar üniteye takılı olarak geliyor ve asla çıkaramıyoruz.
- Yarı modüler: Yarı modüler PSU’larda kabloların yalnızca bir kısmı önceden takılı olarak geliyor, diğer kısımlar ise kolaylıkla çıkarılabiliyor.
- Tam modüler: Tam modüler güç kaynaklarında bağlı bir kablo bulunmuyor, kendi ihtiyacımıza göre istediğimiz güç kablosunu sonradan takabiliyoruz. Bu tür ürünler kullanıcıların kablo karmaşasını azaltmak için tasarlanıyor. Fiyatları ise biraz yüksek.
Kablolar
Güç kaynağı ile birlikte gelen kablolar da ürünün genel kalitesi hakkında bize ipuçları verebilir. Öncelikle, PSU’nun sisteminiz için gerekli olan kablolarla birlikte geldiğinden emin olmalısınız. Sisteminizde mevcut olan veya satın alacağınız ekran kartının kaç adet PCIe güç konnektörü gerektirdiğine bakarak işe başlayabilirsiniz. Genellikle kablo sorunları GPU tarafında yaşanıyor. Güç kaynağının ekran kartına takılabilecek yeterli sayıda PCI güç bağlantısına sahip olduğundan emin olun.
Buna ek olarak, sisteminizdeki tüm SATA ve MOLEX destekli aksesuarları dikkate almalı ve PSU’nun bunlar için yeterli konektör ve kablo sunduğundan emin olmalısınız. PSU ile birlikte gelen kabloların miktarı ve türü ürün sayfasında ve PSU’nun ambalajında listeleniyor.
Bu konuda hiç tecrübeli olmasanız bile birlikte verilen kablolara bakarak kaynağın kalitesi hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Eğer ürün yüksek kaliteliyse, genellikle birden fazla 8 pinli PCIe konnektörüyle geliyor. Ayrıca ATX 12V ve SATA konnektörlerinin sayısı da fazla oluyor. Bu ekstra kablolar daha ucuz, düşük kaliteli modellerde bulunmayabilir. Dahası, kabloların kalitesi daha düşük olabilir ve kablolar daha ince ve daha az güçlendirilmiş olabilir. Ek olarak, kılıflı veya düz siyah kablolar genellikle premium modellere dahil ediliyor.
Dış Görünüm
Son olarak bir güç kaynağının kasası da size ipucu verebilir. Ucuz, düşük kaliteli bir PSU boya kaplı bile olmayabilir ve ucuz metalik bir görünüme sahip olabilir. Kaliteli ürünler ayrıca sistemin genel estetiğini iyileştiren düz, siyah kablolar ve konnektörler içeriyor. Daha ucuz PSU’lar ise sistemin genel görünümünü bozabilecek çok renkli kablolarla gönderiliyor.
Bunlar doğrudan yorum yapmak için yeterli unsurlar değil, ancak ucuz güç kaynaklarının daha paspal göründüğünü söylemek mümkün. Eğer üretici toz boya kaplama uygulamayarak birkaç dolar tasarruf ediyorsa, büyük olasılıkla şasinin altındaki bileşenleri de ucuz seçmiştir.
Sözün kısası, güç kaynağı alırken küçük miktarlarda tasarruftan ziyade çok fazla açılmadan bilindik, kaliteli modeller seçmenizi öneriyoruz.
