İster masaüstü ister dizüstü bilgisayar olsun. Sisteminizde çok sayıda elektronik bileşen bulunur ve bunların neredeyse tamamı bilgisayarınız açıkken ısı üretir. İşlemci ve ekran kartı en fazla ısınan donanımların başında gelir. Hatta bu bileşenler bazen o kadar ısınabilir ki üzerlerinde yemek pişirebilirsiniz.
Düzgün olarak toplanmış bir bilgisayarda üretilen ısının büyük bir kısmı fanlar aracılığıyla kasanın dışına atılır. Eğer bilgisayarınız sıcak havayı yeterince hızlı bir şekilde dışarı atamıyorsa, kasa içindeki sıcaklık çok fazla yükselir ve bilgisayarınız zarar görebilir. Bileşenlerin ömrü kısalabilir, CPU veya GPU termal kısıtlamaya uğrayabilir ve performans düşüşleri yaşanabilir.
Bilgisayarı serin tutmak en önemli önceliktir ki bunun önemini artık söylemeye gerek yok. Aşağıda bilgisayarınızın soğutmasını geliştirebilmeniz, daha serin tutabilmeniz için uygulayabileceğiniz yöntemleri bulabilirsiniz. Bu yöntemlerin birçoğu ücretsiz veya çok ucuz. Bilgisayarınız aşırı ısınıyor olabilir ve sıcaklıkları düşürmek için bazı yollara başvurabilirsiniz. Yahut bunun olmasını istemiyorsanız, stabil bir sistem istiyorsanız erkenden önlemler alabilirsiniz.
Detaylara geçmeden önce, en önemli iki bileşen olan CPU ve GPU’nun sıcaklığını kontrol etmek için yukarıdaki makalelerimize göz atabilirsiniz. Sizi fazla bekletmeden uygulayabileceğimiz metotlara geçelim. Bunların bazıları masaüstü bilgisayarlar için uygun olsa da çoğu dizüstü bilgisayarlar için de geçerli.
Hava Akışına İzin Verin
Bilgisayarınızın serin kalmasına yardımcı olmak için yapabileceğiniz en kolay şey, hava akışının önündeki engelleri kaldırarak kasaya biraz nefes alma alanı sağlamaktır. Bilgisayarın herhangi bir tarafını, özellikle de arka kısmını engelleyen bir şey olmadığından emin olun. Sıcak havanın çoğu bilgisayar kasasının arka tarafından dışarı atılır.
Kasanın etrafının kapalı olmadığından, arka kısmın ise tamamen açık ve engelsiz olduğundan emin olun. Bilgisayar masanın kapalı bir bölümündeyse yerini değiştirmeyi de düşünebilirsiniz. Böyle bir durumda sıcak hava masanın içinde geri dönüşüme girer ve bilgisayar çalıştıkça daha da ısınır.
Bilgisayar Kasasının Kapağı
Masaüstü bilgisayarınızı kasanın kapağı kapalıyken kullanmaya özen gösterin. Evet, kasanın kapağı açıldığında sıcaklıklar bir nebze düşebilir. Bu mantıklı görünebilir. Eğer kasa açıksa, daha fazla hava akımı olacaktır ve bu da bilgisayarın daha serin kalmasına yardımcı olur.
Buradaki eksik bulmaca parçası toz ve kir. Kasa açık bırakıldığında, toz ve kalıntılar soğutma fanlarını kasa kapalıyken olduğundan daha hızlı tıkar. Bu da fanların yavaşlamasına ve normalden çok daha hızlı arızalanmasına neden olur. Tıkanmış, toz bağlamış ve iyi dönmeyen fanlar donanımları iyi soğutamaz. Ayrıca kasanın fanları sağlıklı çalışmıyorsa genel olarak hava sirkülasyonu da verimli olmayacaktır.
Bilgisayarınızı kasa açıkken çalıştırmak kısa vadede iyi görünebilir. Özellikle yüksek hava sıcaklıklarında kapağı açarak sıcaklıkları bir miktar düşürebilirsiniz. Bu denebilir, ancak uzun vadede fanlar toza maruz kalır ve böylelikle sıcaklıklar eskisinden daha yüksek hale gelebilir. Eğer kasa temizliğine vakit ayırıyorsanız kasayı açık bırakabilirsiniz.
Bilgisayarınızı Temizleyin, Bakımlarını Yapın
Masaüstü veya dizüstü farketmez, fanlar her zaman düzgün şekilde çalışmalı. Kir ve toz fanı yavaşlatır ve hatta bir zaman sonra tamamen durmasına neden olabilir. Bilgisayarın soğutmasını geliştirmenin en etkili yollarından biri dahili fanları temizlemektir. CPU’nun üstünde bir fan, güç kaynağının içinde bir fan ve kasanın dört bir yanında birçok fan yer alır.
Bilgisayarınızı kapatın, kasayı açın ve her bir fandaki kiri detaylı şekilde temizleyin. Fanları temizlemişken kasanın genel temizliğini de yapabilirsiniz. Sisteminiz çok fazla kirlenmişse dışarı çıkarın, bir kompresör veya saç kurutma makinesi kullanın. Böylelikle çıkan kirler odanın başka taraflarına da yayılmaz.
Tozun biriktiği en yaygın yerler fan kanatları, radyatör ve güç kaynağıdır. Bunlar başta olmak üzere kasanın tamamını temizlemenizde yarar var.
Yer Değişimi
Bilgisayarınızı kullandığınız alan fazlaca dar, çok sıcak veya çok kirli olabilir. Bazen kasanın yerini değiştirmek faydalı olabilir. Aynı odanın daha serin ve temiz bir alanına geçiş yapabilirsiniz.
Elinizdeki durumdan en iyi şekilde yararlanmak istiyorsanız, bilgisayarınızı klimalı bir odaya ya da en azından sıcaklığın her zaman yüksek olmadığı bir odaya koyabilirsiniz. Eğer oda seçme şansınız yoksa bilgisayarınızı konumlandırdığınız yere dikkat edin. Etrafı tamamen kapalı bir ortamda kasa boğulacaktır. Ayrıca kasanın yüksekliğini de ayarlayabilirsiniz.
Bilgisayarınız sürekli olarak ortalamadan daha sıcak çalışıyorsa, kullandığınız bileşenlerin ömrünü ciddi şekilde etkileyebileceğini ve bunun asla doğru bir şey olmadığını unutmayın. Değindiğimiz konular basit görünse de etkili olabilir. Bu yöntemlerin neredeyse tümü büyük maliyetler de gerektirmiyor.
İşlemci Fanını Yükseltin
İşlemciniz bilgisayarınızın içindeki en hassas ve pahalı parçalardan. Aynı zamanda aşırı ısınma potansiyeli olan bir donanım. Eğer CPU soğutucusunu daha önce değiştirmediyseniz, halihazırda kullandığınız stok soğutucu yetersiz kalıyor olabilir. Stok fan kullanmıyorsanız bile alt seviye bir fan kullanıyor olabilirsiniz.
Bildiğiniz üzere piyasada sayısız markanın ürettiği işlemci soğutucusu mevcut. Bütçenizi de hesaba katarak CPU fanını yükseltebilirsiniz. Her zaman olduğu gibi, öneriler için Technopat Sosyal‘e uğrayabilirsiniz.
CPU soğutucunuzu yükseltmek için işlemcinizle ve anakart soket tipiyle uyumlu bir soğutucu satın almanız gerekecek. Dev soğutuculara ve fanlara sahip büyük hava soğutuculardan daha kompakt sıvı AIO soğutuculara kadar pek çok farklı CPU soğutucusu bulmak mümkün. Soğutucu ne kadar güçlü olursa bir o kadar da sessiz çalışır. Böylelikle overclock için de bize daha fazla alan açılmış oluyor.
Kasa Fanı Ekleyin veya Yükseltin
Hava sirkülasyonu sağlayan kasa fanları, PC içerisindeki havanın hareket etmesine yardımcı olur. Bunlardan bazıları soğuk havayı içeri almak, bazıları ise sıcak havayı dışarı atmak için kullanılıyor. Kasa fanlarını takmak CPU fanlarını takmaktan daha kolaydır, bu nedenle yeni bir ürün almaktan veya fanları değiştirmekten çekinmeyin.
Sistem fanlarınızı yükseltmek, hava akışı döngüsünü iyileştirerek gürültü seviyelerini ve sıcaklıkları iyileştirmeye yardımcı olabilir. Kasada serin havayı içeri alabilecek ve dışarı atabilecek en az birer fan bulunmalı. Ancak her zaman daha fazlasını öneriyoruz. Daha büyük fanlar daha sessiz çalışır; yani 120 mm, 90 mm’den daha az gürültü yapar.
Sıvı soğutmalı radyatörleriniz varsa, havanın kanatçıklar boyunca hareket etmesini sağlamak için fanlarının yüksek statik basınca sahip olduğundan emin olun ve ideal olarak tüm giriş fanlarının toz filtrelerinin arkasında olduğundan emin olun.
Bilgisayar kasasının modeline göre fan yuvalarının sayısı değişkenlik gösteriyor. Kasanızda bir boşluk varsa hava akışını desteklemek için fazla maliyetli olmadan yeni fanlar satın alabilirsiniz. Fan satın almak için araştırma yaparken hava akışı için optimize edilmiş fanların yanı sıra statik hava akışı için optimize edilmiş fanlar da bulacaksınız.
Önemli bir başka detaya geçelim. Kasanızın genel hava akışı yukarıdaki şekilde olmalı. Ön fanlar temiz havayı almalı ve içeri dağıtmalı. Kasanın arkasında ve üst kısmında alan fanlar (veya radyatör) ise kasadaki havayı dışarı atacak şekilde ayarlanmalı.
Kasa fanı eklemek dizüstü bilgisayar veya tabletlerde mümkün değil. Ancak bu tür ürünlerde soğutma pedleri kullanılabilir veya değiştirilebilir.
Küçük bir ipucu: Bilgisayarınızda yaptığınız temizlik miktarını en aza indirmek istiyorsanız, egzoz fanlarından daha fazla giriş fanına sahip olduğunuzdan emin olun. Bu şekilde kasanın içine dışarıdan daha fazla hava girer ve böylelikle hava tüm küçük alanlardan dışarı atılabilir. Bunun tersi doğru olsaydı, bu küçük delikler havayla birlikte toz ve birikintileri de içeri çekerek zamanla toz birikimini artırırdı.
Soğutma Alternatifleri: Sıvı Soğutma
Üst düzey bilgisayarlar yüksek performans düzeylerine çıktığından dolayı soğutması daha zor olabilir. Güçlü donanımlarla çalışan bir sisteminiz varsa sıvı soğutma çözümlerine yönelebilirsiniz. Dolaşımda olan su ısıyı daha iyi transfer eder ve CPU’nun sıcaklığını büyük ölçüde düşürebilir.
Çok üst düzey bilgisayarlarda, ısı birikimi öyle bir sorun haline gelebilir ki en hızlı ve en verimli fanlar bile bilgisayarı soğutamaz. Bu durumlarda, bir su soğutma kiti takmak yardımcı olabilir. Su ısıyı iyi transfer eder ve bir CPU’nun sıcaklığını büyük ölçüde düşürebilir. Sıvı soğutma çözümleri işlemciler için daha yaygın, ancak oldukça pahalı da olsa ekran kartları için de kullanılıyor.
Termal Macun Değişimi
Termal macunun kalitesine de bağlı olarak sık sık değişim yapmanıza gerekmiyor. Ancak termal macun iletkenliğini kaybettiğinde, tamamen kuruduğunda CPU ve GPU gibi bileşenler daha sıcak çalışmaya başlar. Eğer çok kalitesiz bir ürün kullanıyorsanız ya da uzun zamandır değişim yapmadıysanız termal macuna el atmanızda yarar var.
Termal bileşenler kalitesine bağlı olarak bir veya birkaç yıl içinde işlevini yitirir. Dolayısıyla, her şey kontrol altında olmasına rağmen sıcaklığın arttığını fark ediyorsanız termal macun kontrolü yapmalısınız.
Hız Aşırtmaya Ara Verin
Bazılarımız sistemlerimizi optimum performansa ulaştırmayı sever. Bunun için tüm bileşenleri kullanarak PC’nize hız aşırtma yapıyor olabilirsiniz. Overclock yaptıysanız sıcaklıkların daha yüksek seviyelere çıkacağını tekrar belirtelim. Yüksek hızda çalışan çipler daha fazla ısınır, yüksek ısı yayar. Eğer böyle bir durum varsa donanımları en azından bir süreliğine stok hızlarına geri çekebilirsiniz.
Bilgisayarınızın donanımına hız aşırtma yapıyorsanız ancak bu donanımı serin tutmak için başka önlemler almadıysanız yüksek sıcaklıklarla karşı karşıya kalabilirsiniz. Böyle durumlarda ayarları fabrika varsayılanlarına döndürmenizi öneriyoruz.
Dağınıklıktan Kaçının
Genel olarak PC’ler söz konusu olduğunda çoğu insanın yaptığı en büyük hatalardan biri, özellikle kablolar söz konusu olduğunda çok fazla dağınık olmaları. Kasanın içindeki karmaşa sıcaklık üzerinde ciddi bir etki yaratmayabilir, ancak hava akışını çok fazla kısıtlayabilir. Farkında olmadan sorunlar yaratabilir ve kesinlikle kaçınmanız gereken bir şey.
Üşenmeden PC’niz için bir yarım saat ayırın. Sağa sola saçılmış kabloları bir araya toplayın, kasanın için daha ferah hale gelsin.
Güç Kaynağı
Bilgisayarınızdaki güç kaynağının içinde büyük bir fan yer alıyor. Elinizi bilgisayarınızın arkasına tuttuğunuzda hissettiğiniz hava akımı bu fandan gelmekte. Eğer bir kasa fanınız yoksa, güç kaynağı fanı bilgisayarınızın içinde oluşan sıcak havanın dışarı atılabilmesi için tek seçenek olarak kalıyor. Bu fan çalışmıyorsa bilgisayarınız hızla ısınabilir. Güç kaynağı fanını değiştirmek pek de kolay değil. Eğer fanlar dönmüyorsa güç kaynağını değiştirmeniz gerekebilir.
