Anakart Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yeni bir bilgisayar toplamak, özellikle de anakart seçimi bu işe yeni başlayanlar için göz korkutucu olabilir. Bilgisayarın barındırdığı parçaların hemen hepsi anakartın üzerinde yer almakta, bu nedenle dikkat etmemiz gereken birçok detay var. Uyumluluk sorunları ise en başta dikkat edilmesi gereken nokta.

Yanlış anakart seçimi bazı durumlarda performansı da olumsuz etkileyebilir. Günün birinde bilgisayarınızda yükseltme yapmanız gerekebilir ki böyle bir fikriniz varsa anakart/platform seçimi yaparken doğru bir yatırım yapmalısınız. RAM/depolama desteği, hız aşırtma yeteneği, bağlantı ve daha fazlası gibi belirli faktörlere bakmalısınız.

Kafa karıştırıcı bir süreç olduğuna şüphe yok, bu nedenle bilgisayarınızın yeni anakartı söz konusu olduğunda mümkün olan en iyi seçimleri yapmanıza yardımcı olmak için tüm bu faktörleri ele alıyoruz.

CPU Uyumluluğu: Çipset

Yeni bir anakart satın alırken uyumluluk dikkat etmeniz gereken en önemli husus. Aldığınız diğer donanımların anakart ile uyumlu olması gerekir ve çalışmadığını görmek istemezsiniz.

Anakart yonga setleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Öncelikle, anakartı hangi işlemci için satın aldığınızı bilmelisiniz. Masaüstü bilgisayar işlemcileri söz konusu olduğunda iki büyük marka var: AMD Ryzen serisi ile AMD ve Core serisi ile Intel.

Ryzen işlemcilerin çoğu AM4 veya AM5 soketlere sahip. Ryzen 1000 serisinden başlamak üzere Ryzen 5000 serisine kadar AM4 soket anakartlar desteklendi. B450 ve B550 gibi yonga setleri en çok tercih edilen modellerdi. Alt seviyede A320, daha üst seviyede ise X470 ve X570 gibi anakartlar var.

anakart

AMD, Ryzen 7000 serisi ile birlikte AM5 soket türüne geçiş yaptı: Böylelikle X670E, X670, B650E ve B650 gibi yonga setine sahip anakartlar piyasaya sürüldü. Kırmızı ekip, AM5 soketin tıpkı AM4 gibi uzun ömürlü olacağına söz vermişti. Bu da demek oluyor ki yaklaşan Ryzen 8000 serisi de dahil olmak üzere birkaç nesil boyunca AM5 ile uyumluluk sağlanacak.

Ek olarak Intel, her nesilde veya her iki nesilde bir yeni soket tasarımına geçiş yapıyor. Bu nedenle Intel markalı bir anakart alırken daha dikkatli olmalısınız. 12. Nesil Alder Lake ve 13. Nesil Raptor Lake işlemciler 600 ve 700 serisi anakartlarla uyumluluk göstermekte.

Bu konulara aşina değilseniz her şey karmaşık görünebilir. İnternette yapacağınız araştırmalarla işlemcinizin soketini belirleyebilirsiniz. Technopat Sosyal‘de konu açarak istediğiniz her şeyi sorabilir, hızlı yanıtlar alabilirsiniz.

Form Faktörü

“Form faktörü” terimi her bileşende olduğu gibi anakartınızın boyutu ile bağlantılı. Temel olarak üç boyut var: ATX, Micro-ATX (mATX) ve Mini-ITX. Bu üç boyuttan ATX en büyüğüdür, Mini-ITX en küçüğüdür ve Micro-ATX ise ikisinin arasında yer alır.

Bununla birlikte, form faktörü diğer parçaların uyumluluğu ile ilişkili değildir. Etkilediği tek şey kasa uyumluluğu. Örneğin, Mini-ITX bir PC kasasına tam boyutlu bir ATX anakart takamazsınız.

Form faktörü genellikle tercihinize bağlıdır. Micro-ATX ve Mini-ITX, kompakt boyutları nedeniyle daha temiz ve minimal görünür. Ayrıca çoğu kasaya kolaylıkla sığarlar. Büyük yapıdaki anakartlar ise küçük olanlara kıyasla daha fazla özellik sunuyor.

ATX, Micro-ATX ve Mini-ITX arasındaki en büyük fark; küçük boyutlu modeller daha az bağlantı seçeneğine sahiptir. Örneğin, çoğu Mini-ITX anakartta yalnızca iki RAM yuvası bulunur. Bir başka örnek, M.2 ve SATA bağlantılarının sayısı daha azdır.

RAM Desteği ve Kapasitesi

RAM desteği söz konusu olduğunda akılda tutulması gereken üç şey var: nesil, frekans hızları ve kapasite. Şu anda DDR5 RAM’ler piyasada yerini almaya başladı. DDR4’ün yerini alan bellekler geriye dönük olarak uyumlu değil. Yani anakartınız DDR4 desteği sunuyorsa DDR5 bellekler almamanız gerekiyor.

DDR5 daha hızlı, daha verimli ve hız aşırtma ile daha yüksek frekanslara çıkabiliyor. DDR5 ve DDR4 arasında seçim yapmak zor, ancak en azından bu makaleyi kaleme aldığımız sıralarda maliyetten tasarruf etmek için DDR4 daha mantıklıydı. Ancak bilgisayarınızın geleceğe hazır olmasını istiyorsanız DDR5 destekli bir anakart alabilirsiniz.

Kapasiteye gelince, çoğu ATX anakart 128 GB’a kadar RAM desteği sunar. Ayrıca bazı Micro-ATX ve Mini-ITX anakartlar 64 GB’tan fazla kapasiteye destek sunmaz. Bu kapasite oyun ve gündelik kullanım için hala fazlasıyla yeterli. Ancak içerik üretimiyle veya farklı bir profesyonel işle uğraşıyorsanız kapasite sizin için çok daha önemli olabilir. Yeni bir bellek alırken ilk olarak anakart ile olan uyumuna dikkat etmemiz gerekiyor:

HDD/SSD: Depolama Desteği

Bir anakarttaki depolama desteği, mevcut depolama yuvalarının sayısını ifade eder. Artık hemen her kullanıcı mutlaka en azından bir adet SSD kullanmayı tercih ediyor. Hem sabit sürücüler hem de SSD’ler SATA yuvaları aracılığıyla anakarta bağlanır. Çoğu anakartta altı SATA yuvası bulunuyor, yani isterseniz altı sürücüye kadar bağlayabilirsiniz.

M.2 SSD’ler SATA sürücülerden farklı ve anakartta bulunan bir M.2 yuvasına takılır. Ayrıca iki tür M.2 SSD bulunmakta: NVMe ve SATA. M.2 NVMe sürücüler SATA sürücülerden çok daha hızlıdır. Çoğu modern anakartta en az iki M.2 yuvası bulunur. Bazı üst düzey seçeneklerde üç ya da dört tane olabilir. Bu arada, NVMe SSD’lerin geleneksel SATA SSD’lerden daha pahalıolduğunu hatırlatalım.

SATA veya M.2 NVMe farketmeksizin, eğer çok sayıda depolama birimine ihtiyacınız olacaksa anakart form faktörü ve modeli çok önemli. Üzerinde çok sayıda SATA ve M.2 bağlantısı olan bir anakart tercih edin.

Overclock Yeteneği

Bilindiği üzere overclock ile ekran kartı, işlemci ve bellekler aracılığıyla ekstra performans elde edebiliyoruz. Biraz tecrübeliyseniz performansta önemli bir artış elde edebilirsiniz. Bununla birlikte, overclock her zaman bir miktar risk barındırıyor. Yanlış bir yol izlerseniz kararlılık sorunlarıyla karşılaşabilir, hatta donanımın ömrünü kısaltabilir ve hatta kullanılmaz hale getirebilirsiniz.

Hepsi bir kenara, overclock konusunda anakartın da önemli bir rolü vardır. CPU ile hız aşırtma yapmak istiyorsanız, kilidi açılmış bir işlemciye ve overclock desteği olan bir anakarta ihtiyacınız olacak. Intel tarafında yalnızca “Z” serisi anakartlar ve “K ekini taşıyan” işlemciler hız aşırtmaya izin vermekte.

AMD tarafında bazı istisnalar hariç olmak kaydıyla neredeyse bütün Ryzen işlemcilerle overclock yapabilirsiniz. Anakart konusunda B serisi ve X serisi yonga setleri uygundur.

Ancak her anakart hız aşırtma konusunda maharetli değil. Bu nedenle hız aşırtma yapmayı düşünüyorsanız mutlaka araştırma yapmak gerekiyor. Anakartlarda VRM dediğimiz, voltaj seviyesini korumak, güç düzeyini stabil tutmak için kullanılan bileşenler kullanılıyor. Bazı anakartlarda çok sayıda, bazılarında ise az sayıda VRM mevcut. Bazı VRM’lerde ise daha kaliteli malzemeler kullanılıyor. Voltaj regüratörlerinin görevi basit olsa bile sistemin istikrarını sağlama konusunda anahtar rol oynayabilir.

Her zaman olmasa da genelde metalden yapılan şok bobinleri anakarta sağlanan gücün kalitesi için önemlidir. Dolayısıyla anakartların sunduğu hız aşırtma becerileri konusunda dikkat etmek gerekli. İndüktörler ne kadar iyi olursa anakartın hız aşırtmaya dayanma kabiliyeti de o kadar yüksek olur.

Son olarak, alt seviye bir anakartta hız aşırtma yapmak istiyorsanız buna yeltenmeseniz daha iyi olur. Eğer overclock yapmak istiyorsanız da işleri ağırdan alın, küçük artışlarla başlayın. Özetle, overclocksırasında bilgisayar zorlandığından dolayı daha yüksek voltaj kontrolüne ihtiyaç vardır. Bu da yalnızca yüksek kaliteli VRM’ler tarafından sağlanabilir.

Bağlantı: Portlar ve Slotlar

Anakart üzerindeki USB bağlantı noktalarının, ses jaklarının, ağ seçeneklerinin, RGB başlıklarının, fan başlıklarının ve genişletme yuvalarının sayısını ve türünü göz önünde bulundurun. Bilgisayarınızın bağlantı ihtiyaçlarınızı karşıladığından emin olmak için çevre birimleriniz ve aksesuarlarınızla uyumluluğuna bakın.

Bağlantı noktaları ve genel bağlantı büyük ölçüde anakart modeline bağlıdır. Örneğin, bir anakart birden fazla fan başlığına ve birden fazla RGB çevre birimi desteğine sahip olabilir. Öte yandan, daha ucuz anakartlar daha az bağlantı seçeneğine sahip olacaktır.

PCIe Yuvaları

PCIe yuvaları da önemli bir faktör. PCI Express yuvaları ekran kartı, ses kartı, video yakalama kartı, ağ kartı ve bazen de depolama aygıtı gibi birçok donanımı sisteme bağlamamızı sağlar. Ayrıca PCIe yuvaları x1 (en küçük) ve x16 (en büyük) arasında değişen standart boyutlara sahiptir. Bu boyutlar sağlanan bant genişliği ile doğru orantılı. Harici ekran kartları yüksek bant genişliğine ihtiyaç duyduğundan dolayı genellikle x16 yuvasına takılır. X1 ve x2 gibi yuvalar ise genellikle ses ve ağ kartları için kullanılmakta.

Anakartınızda yer alan PCIe konnektörleri farklı cihazlara uygun olacak şekilde değişiklik boyutlarda geliyor ve şerit sayısına göre tanımlanıyor. Bahsi geçen şeritler x1, x2, x4, x8, x16 ve x32 şeklinde ifade ediliyor. Böylelikle bir yuvanın sunabileceği toplam bant genişliği de belirlenmiş oluyor.

Örneğin bir PCIe 4.0 x16 yuvası yaklaşık 64 GBps’lik bant genişliği sunuyor. Bu hız üst segment ekran kartları ve diğer tüm cihazlar için fazlasıyla yeterli. X4 yuvaları genellikle M.2 ve PCIe SSD’ler tarafından kullanılırken, x1 PCIe yuvaları USB hub’lar, Ethernet portları ve benzer düşük bant genişliğine sahip cihazlar için daha uygun. 32 şeritli PCIe yuvaları tüketici sınıfı elektronik cihazlarda pek yaygın değil ve çok pahalı. Ek olarak, bir şeridin bant genişliğinin veri gönderme ve alma açısından ikiye ayrıldığını vurgulamak gerekiyor.

Son olarak PCIe standartlarından bahsedelim. PCI Express 5.0 mevcuttaki en yeni teknoloji. PCIe 5.0, Gen 4’e kıyasla iki kat daha fazla veri aktarımı sağlayan yeni bir PCIe standardı. Bant genişliğinin artmasıyla birlikte, öncelikle SSD’lerde olmak üzere tüm harici bileşenler daha yüksek performans seviyelerine ulaşabiliyor. Bant genişliğinin iki katına çıkması aslında oldukça olağan bir durum ve yaklaşık her dört yılda bir gerçekleşiyor. Ancak artan destekle birlikte bu hızlardan faydalanabilecek cihazları görmek daha önemli.

Peki PCIe 5.0 şu anda gerekli mi? Elbette yeni olan daha iyidir. Ancak bu avantajların çoğunlukla kağıt üzerinde olduğunu ve birçok dosyanın büyük aktarımları dışında, PCIe 4 ile 5 arasında, hatta PCIe 3 ile 4 arasında gerçek dünyada çok fazla performans artışı olmadığını belirtmek gerekiyor. Sonuç olarak, günümüz için konuştuğumuzda birçok kişi için gereksiz.

Anakart Portları

Dikkate alınması gereken bir diğer husus da bağlantı noktaları. Bilgisayarı standart olarak evde veya ofiste kullanan kişiler bunlara çok dikkat etmeyebilir. Ancak bazen tek bir bağlantı noktası o an için büyük önem taşıyabilir. Bunun dışında, bilgisayarı bir şirkette iş amaçlı olarak kullanacaksanız portlar daha fazla önem arz edebilir. Bir tüketici anakartında bulabileceğiniz en yaygın bağlantı noktalarından bazılarını gözden geçirelim:

Ekstra Özellikler

Gelişmiş sıcaklık izleme ekranları, ultra dayanıklı yapı, PCIe ve DRAM yuvası koruması ve benzeri gibi bir dizi ekstra özellik var. Standart kullanıcıların çoğu bunlara dikkat etmez çünkü hepsi ek maliyet demek. Yani yalnızca meraklıların dikkate aldığı şeyler. Biz yine de bazı ek özelliklerin üzerinden hızlıca geçelim:

Ses Kalitesi

Ciddi bir odyofil değilseniz, arızalı bir donanıma sahip değilseniz veya mükemmel ses beklerken mümkün olan en düşük kaliteli anakartı tercih etmediyseniz, standart bir anakarta entegre edilen ses yongaları sizin için yeterlidir.

Gigabyte Z170X Gaming 7 İncelemesi: Creative ses yongası

Anakart ses kalitesi, öncelikle belirli bir anakartın kullandığı ses kodeği (diğer bir deyişle ses işleme çipi) tarafından belirlenir. Nitekim ses kalitesi konusunda titizseniz, satın almadan önce belirli bir kartın kullandığı kodeğe bakabilir ve orta sınıf mı yoksa üst düzey bir model mi olduğunu görebilirsiniz. Alternatif olarak, anakart modeline bağlı kalmaksızın özel bir ses kartı satın alabilirsiniz.

Tasarım

Estetik herkes için bir öncelik olmasa da tasarım, sisteminizin genel görünümünü ve hissini etkileyebilir. Anakart seçerken bir renk temasına bağlı kalmayı düşünün. Parçaları aynı renkte seçerseniz genel bir bütünlük sağlayabilirsiniz. Bu tür şeylerle ilgileniyorsanız bazı anakartlar RGB aydınlatmaya da sahip. Satılan diğer bileşenlerin neredeyse tamamı ise RGB seçenekleriyle geliyor.

Anakartı bir kez taktıktan sonra muhtemelen yerinden oynatmayacağınız için dayanıklılık çok fazla önemli değil. Öte yandan, özellikle ekran kartları artık devasa boyutlarda olduğundan dolayı bağlantı noktalarının esnediğini görebiliyoruz. Bu tür durumlardan kaçınmak için sağlamlaştırılmış genişletme yuvalarına sahip modellere bakabilirsiniz.

Geleceğe Yönelik Sistemler

Son olarak biraz önce kısaca bahsettiğimiz konuya tekrar dönelim. Makalede uzunca bahsettiğimiz üzere, anakart seçimi yaparken aynı zamanda bir veya birden fazla donanıma yıllarca bağlı kalacağımıza da seçeriz.

AMD örneğinden gidecek olursak, bir önceki AM4 platformu beş yıldan fazla destek gördü. Bu yonga seti için piyasaya sürülen ilk CPU’yu satın aldınız diyelim. Yıllar sonra bile aynı anakartla birlikte yeni piyasaya sürülen bir işlemciyi kullanabiliyordunuz. AMD’nin verdiği söze bakılırsa AM5 ile benzer bir yol izlenecek.

Intel genellikle soketi daha sık değiştiriyor. Şu anda güncel olan LGA1700 soketi iki nesli destekliyor: 12. Nesil Alder Lake ve 13. Nesil Raptor Lake. 14. Nesil Core serisi olarak gelmesi beklenen “Raptor Lake Refresh” işlemciler de aynı soketi destekleyecek. Çünkü bu işlemciler tamamen aynı mimariyi temel alıyor. Ancak bir sonraki nesilde %99 ihtimalle soket değişecek.

Özetle, işlemci yükseltmesi yapmak istediğinizde anakart değişimi de yapmanız gerekebilir. Anakart değişimi de sistemi tamamen söküp yeniden takmak demek. Ayrıca kasa boyutu, güç kaynağı, soğutma çözümü, bağlantı noktaları ve yuvalar gibi faktörler bir kez daha devreye girecek.

Bütçeye Uygun Anakart Seçimi

Anakart seçeneği çok fazla. Bazıları basit ve bilgisayarın temel ihtiyaçlarına odaklanırken, bazı üst düzey anakartlar çok farklı özellikler sunabilir. Sonuç olarak, bilgisayarınız için neye ihtiyacınız olduğuna siz karar vereceksiniz.

Örneğin, orta seviye bir oyun bilgisayarı için üst düzey anakartlara ihtiyacınız yoktur. Aslında üst düzey anakartlara yatırım yapması gereken kişiler, büyük bir bütçeye sahip olan ve ekstra yuvalara, güç dağıtım sistemlerine ve hız aşırtma desteğine ihtiyaç duyan kişilerdir. Buna içerik oluşturucular, üst düzey oyuncular ve bilgisayarlarını yapay zeka iş akışları için iş istasyonu olarak kullanan kişiler de dahil.

Şimdi işleri biraz daha basitleştirmek için yeni nesil işlemcilerle birlikte kullanabileceğiniz anakartlara bakalım, sonra sözlerimizi noktalayalım:

Intel

AMD

Bitirmeden önce, AMD AM5 platformunun yalnızca DDR5 bellekleri desteklediğini, Intel LGA1700’ün ise hem DDR4 hem de DDR5 RAM desteği sunduğunu tekrar hatırlatmakta fayda var.

Exit mobile version