Anakart temel olarak bilgisayarımızın bel kemiğidir. Yalnızca işlemci, bellek ve PCIe bağlantılı aygıtların takılması için mekanik destek sağlamakla kalmaz, aynı zamanda bu bileşenlerin aralarında iletişim kurabilmesi için elektriksel bağlantılar da içerir.
Şu anda bir masaüstü bilgisayar toplarken/alırken önümüze yalnızca iki seçenek çıkıyor: AMD ve Intel. Sistem toplarken ilk önce anakart/işlemci ikilisini seçmeliyiz ki sonrasında diğer parçalara geçelim.
AMD ve Intel anakartlar arasında büyük farklar yoktur, her ikisi de temelde aynı işlevleri sunar. Ancak bildiğiniz gibi her iki şirket de anakart ve CPU’larıyla birlikte farklı özellikler sunmak amacıyla rekabet halinde. Bu bağlamda bazen anakart platformları arasında küçük de olsa farklılıklara rastlıyoruz.
Her şeyden önemlisi, bu anakartlar yalnızca aynı tür işlemciyi kabul edecek ve belirli bir soket tipine sahip olacak şekilde üretilmekte. Bir AMD anakarta Intel markalı hiçbir işlemciyi takamadığımız gibi aynı şey Intel anakartlar için de geçerli.
Anakart Üreticileri
Anakartın barındırabileceği RAM miktarı veya sahip olduğu SATA bağlantı noktası sayısı gibi diğer özellikleri, büyük ölçüde farklı üretici şirketlerin tasarımına ve fiyatlandırmasına bağlı. Özetleyecek olursak, bütçeniz olduğu sürece Intel veya AMD fark etmeksizin ekstra özelliklere sahip farklı model anakartlar alabilirsiniz.
PC anakartları öncelikle iki büyük CPU üreticisi olan AMD ve Intel CPU’larla uyumlu olacak şekilde satılmakta. CPU mimarisi ve anakart mimarisi (yonga seti mimarisi dahil) uyumluluğu sağlamak için her zaman yan yana üretilmeli. Yeni nesil anakartlar belirli bir CPU markasına ve nesline bağlı olsalar bile AMD veya Intel tarafından üretilmezler. AMD ve Intel daha ziyade teknik özellikleri ve yonga setleri ile CPU’larının bir anakarta en iyi nasıl entegre edileceğini belirler. ASUS, Gigabyte ve MSI gibi anakart üreticileri ise anakartın kendisini üretir ve bazen kendine özgü özelleştirmeler yapabilir.
Intel ve AMD Arasındaki Farklar Neler?
İşlemci uyumsuzlukları bir yana, bellek, depolama birimleri, ekran kartları ve diğer bileşenler açısından ikisi de neredeyse aynı. Teknoloji alanında faaliyet gösteren bazı kuruluşlar, aynı yuvaların ve girişlerin kullanılabilmesi için mümkün oldukça her şeyi standartlaştırmaya çalışıyor.
Şimdi AMD ve Intel anakartlar arasındaki temel farklara gelelim:
- Soket farkı: Bir Intel veya AMD CPU’nun alt tarafına bakarsanız, çok sayıda pin (temas noktaları) fark edeceksiniz. Uyumlu olması için bu pinlerin anakartınızdaki soketle eşleşmesi gerekiyor. Bildiğiniz gibi, her işlemciyi her anakarta oturtamıyoruz. Hatta bazen oturtsak bile bilgisayarımız çalışmıyor.
- Yonga seti: Bir yonga seti, anakartın bağlantı uyumluluğu, bağlantı noktaları ve benzeri gibi hangi özelliklere sahip olduğunu belirler. Intel’in Z590 yonga seti 10. Nesil Comet Lake ve 11. Nesil Rocket Lake işlemcilerle uyumludur lakin 12. Nesil Alder Lake işlemcilerle uyumlu değildir. AMD’nin AM4 yonga setleri çoğu Ryzen, Athlon ve 7. Nesil A Serisi CPU ile çalışır. Ancak Ryzen 7000 serisi işlemcileri AM4 sokete takamazsınız.
- RAM desteği: Daha öncesinde AMD ve Intel anakartlar aynı şekilde DDR4 bellek desteği sunuyordu. DDR5 bellekler piyasaya çıkmaya başladığında ise bu durum değişti. Intel, LGA1700 soket anakartlarıyla birlikte DDR4 ve DDR5 seçenekleri sunuyor. AMD ise AM5 platformuyla birlikte sadece DDR5 RAM’lerin kullanılmasına izin veriyor.
- Overclock desteği ve seriler: AMD’nin anakart yonga setlerinin çoğu hız aşırtmaya izin verirken, Intel’in yalnızca en üst düzey yonga setleri overclock yapmamıza imkan tanıyor. Özetleyecek olursak, Intel tabanlı sistemlerde hız aşırtma yapmak istiyorsanız kesenin ağzını biraz daha açmanız gerekebilir.
- Z-Serisi Intel anakartlar premium özellikleriyle bilinir ve üst düzey olarak kabul edilir. B-Serisi Intel anakartlar orta seviye olarak kabul edilir ve genellikle hız aşırtmaya öncelik vermesi gerekmeyen standart oyuncular içindir. H-Serisi anakartlar, sınırlı bağlantı noktaları ve daha az özellik ile bütçe dostudur.
- AMD tarafında ise genellikle X-Serisi ve B-Serisi anakartlar bulunur. AMD X anakartlar genellikle daha fazla PCIe yuvası, NVMe yuvası ve daha fazla I/O portu sağlarken, B sınıfı anakartlar orta seviye ve bütçe sınıfı arasında değişen özellikler sunmakta. Kırmızı takımın A520 gibi A-Serisi anakartları da mevcut. Bu anakartlar doğrudan uygun fiyatla sistem toplamak isteyen kullanıcılara hitap ediyor.
- Kablosuz bağlantı: Anakartta kullanılan Wi-Fi yonga setine bağı olarak Wi-Fi ve Bluetooth sürümleri/özellikleri değişiklik gösterebilir. Intel, Wi-Fi 7 gibi bazı yeni teknolojilerini yalnızca kendi anakartlarında kullanabiliyor.
- Ekstra özellikler: Ek olarak, SATA yuvaları, PCIe yuvaları, LED ekranlar ve fan bağlantıları gibi yonga setine bağı olmayan ekstra anakart özellikleri değişiklik gösterebilir. Bu özellikler fiyatlandırmaya bağlı olarak anakart marka/modeline göre değişiklik gösterebilir.
Hangisini seçerseniz seçin, CPU soketinizin anakartınızla uyumlu olduğundan ve anakart yonga setinizin aradığınız özellikleri sunduğundan emin olmayı unutmayın.
Intel Anakartlar ve Soketler
| Soket Türü | CPU Nesli | Pin Sayısı |
| LGA 1151 |
|
1,151 |
| LGA 2066 |
|
2,066 |
| LGA 1200 |
|
1,200 |
| LGA 1700 |
|
1,700 |
| LGA 1700 |
|
1,700 |
| LGA 1700 |
|
1,700 |
AMD Anakartlar ve Soketler
| Soket Türü | CPU Nesli | Pin Sayısı |
| AM4 |
|
1,331 |
| TR4 |
|
4,094 |
| sTRX4 |
|
4,094 |
| AM5 |
|
1,718 |
CPU Uyumluluğu: Çipset
Yeni bir anakart satın alırken uyumluluk dikkat etmeniz gereken en önemli husus. Aldığınız diğer donanımların anakart ile uyumlu olması gerekir ve çalışmadığını görmek istemezsiniz.
Anakart yonga setleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Öncelikle, anakartı hangi işlemci için satın aldığınızı bilmelisiniz. Masaüstü bilgisayar işlemcileri söz konusu olduğunda iki büyük marka var: AMD Ryzen serisi ile AMD ve Core serisi ile Intel.
Ryzen işlemcilerin çoğu AM4 veya AM5 soketlere sahip. Ryzen 1000 serisinden başlamak üzere Ryzen 5000 serisine kadar AM4 soket anakartlar desteklendi. B450 ve B550 gibi yonga setleri en çok tercih edilen modellerdi. Alt seviyede A320, daha üst seviyede ise X470 ve X570 gibi anakartlar var.
AMD, Ryzen 7000 serisi ile birlikte AM5 soket türüne geçiş yaptı: Böylelikle X670E, X670, B650E ve B650 gibi yonga setine sahip anakartlar piyasaya sürüldü. Kırmızı ekip, AM5 soketin tıpkı AM4 gibi uzun ömürlü olacağına söz vermişti. Bu da demek oluyor ki yaklaşan Ryzen 8000 serisi de dahil olmak üzere birkaç nesil boyunca AM5 ile uyumluluk sağlanacak.
Ek olarak Intel, her nesilde veya her iki nesilde bir yeni soket tasarımına geçiş yapıyor. Bu nedenle Intel markalı bir anakart alırken daha dikkatli olmalısınız. 12. Nesil Alder Lake, 13. Nesil Raptor Lake ve 14. Nesil Raptor Lake Refresh işlemciler 600 ve 700 serisi anakartlarla uyumluluk göstermekte.
Bu konulara aşina değilseniz her şey karmaşık görünebilir. İnternette yapacağınız araştırmalarla işlemcinizin soketini belirleyebilirsiniz. Technopat Sosyal‘de konu açarak istediğiniz her şeyi sorabilir, hızlı yanıtlar alabilirsiniz.
PGA ve LGA: AMD Anakartlar Hangi Soket Tipini Kullanıyor?
Kırmızı ekip yıllar boyunca neredeyse tüm AMD anakartları için PGA tipinde soketleri kullanmaya devam etmişti, ta ki Ryzen 7000 (AM5 platformu) serisi piyasaya çıkana kadar. Şirket HEDT sınıfı Threadripper serisi için her zaman LGA soketler kullanıyordu ve artık AM5 ile birlikte standart masaüstü bilgisayarlarda da LGA CPU soket tasarımı kullanılıyor.
Intel ve AMD Anakartlar Geriye Dönük Uyumlu mu?
Yanıt hayır. Özellikle Intel, CPU soketlerini her iki nesilde bir değiştirme eğiliminde. Bu nedenle işlemci ve anakart alırken nesil uyumluluğuna dikkat etmeniz gerekiyor.
AMD, AM4 soket tipi ile birden fazla CPU nesline ve modeline ev sahipliği yaptı. Sonrasında AM5 piyasaya çıktı ve bu soket türünü kullanan Ryzen 7000 serisi işlemcileri eski nesil AM4 (400, 500 serisi gibi) anakartlara takamıyoruz.
Intel vs. AMD Anakartlar: Hangisi Daha İyi?
Buna doğrudan yanıt vermek imkansız. Cevap gerçekten size ve neye öncelik verdiğinize bağlı. Şirketler hem AMD hem de Intel için sayısız anakart modeli piyasaya sürüyor. Bu modellerin her biri ekstra yeteneklere sahip.
Eğer hız aşırtma istiyorsanız fiyat/performans konusunda AMD anakartlar daha avantajlı diyebiliriz. Her şeyin üst düzey olmasını istiyorsanız Intel anakartlar buna uygun üst düzey yonga setleri taşıyorlar. Diğer yandan, artık X serisi AMD anakartlar da premium sınıf özelliklerle donatılmaya başladı.
Önem verdiğiniz tek şey fiyat ise hem işlemci hem de anakart fiyatlarını iyi araştırmalısınız. Bunun yanında DDR4/DDR5 RAM desteği ve fiyatlarını da göz önünde bulundurmalısınız.
AMD AM5 Platformu DDR4 Desteği Sunuyor mu?
Ne yazık ki hayır. AMD, AM5 ile DDR4 bellek desteğini tamamen geride bıraktı.
Intel Anakartlar DDR4 Desteği Sunuyor mu?
LGA1700 soketli 600 ve 700 serisi Intel anakartların hepsi olmasa bile bir kısmı DDR4 RAM desteğiyle geliyor. 12. Nesil Alder Lake, 13. Nesil Raptor Lake ve 14. Nesil Raptor Lake Refresh serisiyle birlikte DDR4 bellekler takabilirsiniz. Bu konuda Intel’in bir avantajı var lakin bir sonraki nesilde DDR4 desteği ortadan kalkacak gibi görünüyor.
