Bilindiği üzere, entegre devrelerden oluşan her cihaz bir miktar ısı üretir. Ortaya çıkan bu ısı eğer yüksek seviyedeyse türlü türlü sorunlarla karşı karşıya kalabiliriz. Başta bilgisayarlar olmak üzere, her türlü teknolojik cihazda sıcaklıklar birincil düşmanımız.
Oyun ve iş bilgisayarları, yüksek performans gereksinimlerini karşılamak üzere ağır iş yüklerinin altına girer. Bu süreçte CPU ve GPU gibi bileşenler saat hızlarını artırır, böylelikle belirli termal ve voltaj kısıtlamaları yaşanabilir. Sadece iki donanım değil, anakart üzerindeki belirli bileşenler, SSD’ler ve RAM’ler de ısınır.
Eğer soğutma sisteminiz donanımları yeteri kadar soğutamıyorsa performans düşüşleri yaşanabilir, aygıtlar belirlenen termal aralıkta etkinliğini koruyana kadar kendini kısıtlar. Sıcaklıklar çok yüksek seviyelere tırmandığında ise arızalar yaşanabilir.
Bu senaryoları hiçbir kullanıcı istemez. Biz de bugün bilgisayar kasasında en iyi soğutmayı sağlamanız için yapmanız gerekenleri değerlendireceğiz. Öneriler PC kasasına odaklanıyor, ancak bazıları dizüstü bilgisayarınız için de size fikirler verebilir.
Fanların sayısı, konumu ve yönü genel sistem performansını, gürültü seviyelerini ve sistem temizlik periyodunuzu etkileyebilir. Tek bir fan ekleyerek veya bir fanın yönünü değiştirerek sistem performansında devasa farklar göremeyebilirsiniz, ancak yine de en iyi deneyimi elde etmek için yapabileceğiniz bazı şeyler var. Soğutma performansını optimize etmek her zaman faydanıza olacaktır.
İster hız aşırtman yapın ister yapmayın. Gürültü seviyelerini düşük tutmak ve soğutma/sistem performansını iyileştirmek için PC hava akışına ilişkin yöntemleri sıralayacağız.
Temel Sorunlar
Hazır veya sonradan toplanmış olabilir, bazı bilgisayarlar az sayıda fanla birlikte gelir. Hatta bazı kasalarda yalnızca egzoz fanı bulunur. Egzoz fanı önemlidir lakin böyle durumlarda sisteme yeterli miktarda soğuk hava girmez. Arkadaki fan da sıcaklıklar yükseldiğinde içerideki havayı dışarı atmak için yetersiz kalır. Böyle durumlarda “thermal throttling” dediğimiz termal kısıtlama yaşanabilir.
Kasada yeterince soğutma fanı varsa bile bazı kullanıcılar montaj sırasında hatalar yapabiliyor. Bu konuya detaylıca değineceğiz.
Her bilgisayarda en azından bir egzoz fanı ve bir hava giriş fanı olmasını öneriyoruz. İdeal olarak, pozitif basınca sahip olduğunuzdan emin olmak için giriş fanı biraz daha güçlü olmalı. Ancak bu küçük bir detay. Bir giriş ve çıkış fanının olması önemli.
Pozitif Hava Akışı
Pozitif hava akışı derken neyi kast ediyoruz? Sisteminizin içindeki fanların kullanılmış havayı sistemden dışarı attıktan sonra içeriye daha fazla soğuk hava getirme potansiyeli. Pozitif bir soğutma döngüsü oluşuyor ve hedeflediğimiz şey de bu.
Negatif hava basıncı, emilen havadan daha fazla havanın dışarı atıldığı durumdur; dışarı atılan sıcak havayı geri emmeye başlayabilecek potansiyel bir vakum yaratır veya fanların sistem içindeki havayı emmek için çok fazla çalışmasına neden olarak içerideki bileşenleri olumsuz etkileyebilir. Eşit hava basıncı ise dengeli bir giriş ve çıkış döngüsü demek. Kasamızda pozitif veya en azından dengeli hava basıncı isteriz.
Teoride negatif hava akışının emdiğinden daha fazla ısıyı dışarı atan en etkili soğutma mekanizması olması amaçlansa da, bu senaryoda vakum sorunu yaşanabilir ve böyle bir vakum oluştuğunda negatif hava akışını sürdürmek zordur. Pratik olarak optimize edilmiş soğutma için daha fazla soğuk havanın emilmesini ve ısıtma bileşenlerinin etrafında dolaştırılmasını sağlamak için elde etmek istediğiniz şey pozitif hava akışıdır.
PC’niz veya genel sıcaklıklar söz konusu olduğunda en önemli şey hava akışı. Pozitif hava akışı ya da dengeli hava akışı tercih edebilirsiniz. Ancak her şekilde kasaya temiz hava girmeli ve PC kasasından sıcak hava bir şekilde çıkmalı.
Şimdi sizi fazla sıkmadan önemli bilgilere geçiş yapalım.
Bilgisayarın Yerleşimi
Sıcak havanın etrafa dağıtılması ve daha soğuk havanın sisteme çekilmesi için bir şekilde dolaştırılması gerekir. Sisteminizdeki bazı fanlar (genellikle ön taraftakiler) soğuk havayı içeri yönlendirmekten sorumlu. Arka kısımdaki fanlar ise genellikle sistemin içindeki ısınmış havayı dışarı atmak için egzoz görevi görür.
Bu döngü sisteminizi soğutmak için sürekli olarak işleyecek, ancak bilgisayarınız sıcak, kapalı ve kısıtlı bir alanda yer alıyorsa bu kurulum pek fazla işe yaramaz. Sisteminiz temel olarak bileşenlerin etrafında sıcak hava dolaştıracak ve nihayetinde zayıf bir soğutma sağlanmış olacak. Yoğun çalışan cihazları daha serin bir odada ve konumda tutmanız önemli. Ayrıca yüksek bir konumda olması genellikle daha iyidir.
Özetle hava akışına izin verin. Bilgisayarınızın serin kalmasına yardımcı olmak için yapabileceğiniz en kolay şey, hava akışının önündeki engelleri kaldırarak kasaya biraz nefes alma alanı sağlamaktır. Bilgisayarın herhangi bir tarafını, özellikle de arka kısmını engelleyen bir şey olmadığından emin olun. Sıcak havanın çoğu bilgisayar kasasının arka tarafından dışarı atılır.
Kasanın etrafının kapalı olmadığından, arka kısmın ise tamamen açık ve engelsiz olduğundan emin olun. Bilgisayar masanın kapalı bir bölümündeyse yerini değiştirmeyi de düşünebilirsiniz. Böyle bir durumda sıcak hava masanın içinde geri dönüşüme girer ve bilgisayar çalıştıkça daha da ısınır.
Bileşen Seçimleri
Daha iyi soğutma performansı mı istiyorsunuz? Sistem bileşenlerinizi seçerken daha geniş kapsamlı düşünün. Belki bütçenizde biraz açık vereceksiniz lakin uzun vadede buna değecektir.
Örneğin işlemci soğutucusu alırken geleceği düşünün. Gelecekte overclock yapma şansınız var ise daha iyi bir ürüne yatırım yapın. Ekran kartı alırken de iyi bir soğutucuyla desteklenen modele yönelebilirsiniz.
Sistemin Yapısı, Sirkülasyon ve Kablolar
Soğutma tekniklerinden önce sistemin temel yapısına bir göz atalım. Bileşenleri arasında boşluklar olan, kablolaması iyi yapılmış, geniş ve ferah bir alanda soğutma döngüsü daha iyi işleyecektir. Havanın herhangi bir engel olmadan cihazın içinden akması için açık bir yola sahip olması gerekiyor. Isının sistem içinde hapsolması, içerideki bileşenlerin ısınmasına neden olur.
Genel olarak PC’ler söz konusu olduğunda çoğu insanın yaptığı en büyük hatalardan biri, özellikle kablolar söz konusu olduğunda çok fazla dağınık olmaları. Kasanın içindeki karmaşa sıcaklık üzerinde ciddi bir etki yaratmayabilir, ancak hava akışını çok fazla kısıtlayabilir. Farkında olmadan sorunlar yaratabilir ve kesinlikle kaçınmanız gereken bir şey.
Üşenmeden PC’niz için bir yarım saat ayırın. Sağa sola saçılmış kabloları bir araya toplayın, kasanın için daha ferah hale gelsin.
Bununla birlikte, belirli ekran kartları belirli sistemlerde verimli olacak şekilde üretiliyor. NVIDIA ve AMD, sıcak havayı kartın ısı alıcıları ve GPU IO’su aracılığıyla sistemin dışına gönderen tek radyal fanlar kullanmakta. Diğer çok fanlı GPU’lar sıcak havayı GPU’nun kendisinden uzakta dolaştırır ancak sistemden tamamen dışarı atmaz, bunun yerine CPU soğutmasındaki fanların sıcak havayı atmasını bekler.
Daha hantal HDD sürücü yuvaları yerine SSD’lerin tercih edilmesi de kasada alan açar. Bu da kasa içinde daha iyi bir hava sirkülasyonu sağlayarak SSD hızlarının artmasını (en azından bazı durumlarda) sağlayacaktır.
Fan Seçimi Nasıl Yapılır?
Kasa fanlarınızı nasıl konumlandıracağınızı anlatmadan önce bazı temel terimlere ve bilmeniz gereken bazı konulara göz atalım.
Fan Boyutu
Fanlar çok çeşitli boyutlarda olabilir, ancak yaygın olarak 120 mm ve 140 mm’lik fanları görüyoruz. Daha büyük bir fanın avantajı, aynı hacimdeki havayı daha düşük bir RPM’de hareket ettirebilmesi ve böylece fan gürültüsünü azaltmasıdır. Bu esnada, kasadaki her yuvaya her boyuttan fanı takamazsınız. Kasanın hangi boyutları desteklediğini görmek için teknik özellik sayfasına bakabilir veya kasayı fiziki olarak kontrol edebilirsiniz.
CFM ve RPM
Bir fanın hareket ettirebildiği hava hacmi Cubic Feet Per Minute (CFM) cinsinden ölçülür. Bu sayı fan boyutuna, RPM’ye ve gürültü seviyelerini nasıl dengelediğine bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir, ancak “iyi” bir kasa fanı tipik olarak 50 CFM’den fazla çıkış sağlar.
Dakikada Dönüş (Rotations Per Minute-RPM), bir fanın ne kadar hızlı döndüğünü gösterir. RPM ne kadar yüksekse o kadar fazla hava hareket eder; ancak bu yüksek hızlar genellikle desibel (dB) cinsinden ölçülen gürültüye mal olur.
Gürültü
Son derece hızlı dönen bir fan daha güçlü bir motora sahiptir ve bilgisayarınızı kullanırken duyacağınız daha fazla titreşim üretir. Fan gürültüsü sizi rahatsız ediyorsa 30 dB’nin altında bir fan bulmaya çalışın.
Fan seçimi söz konusu olduğunda göz önünde bulundurulması gereken birkaç faktör var: boyut, hız ve hava akışı ile statik basınç. Dönme ve doğrusal hareketin temel kavramlarını hatırlarsak, daha büyük hava fanlarının aynı RPM veya açısal hareket için daha fazla doğrusal yer değiştirme sağladığını biliyoruz. Daha büyük fanlar aynı zamanda daha sessizdir ve kasanıza sığıyorsa öncelikli olarak tercih edilebilir.
Fan hızı söz konusu olduğunda gürültü ve ısı arasında bir denge kurulmalı. Daha hızlı fanlar havayı daha hızlı dolaştırabilir ve böylece kurulumunuza daha iyi soğutma ve ısı dağıtımı sağlar. Diğer taraftan yavaş fanlar daha sessizdir ve başınızı ağrıtacak şekilde gürültü yaratmaz.
Statik basınç fanları, sisteminizin yapısı içinde havayı etkili bir şekilde itebilecekleri veya çekebilecekleri daha kısıtlı hava akışı alanlarında kullanılmak üzere tasarlanmakta. Hava akışlı fanlar, kurulumunuzun kenarlarında daha güçlü hava tahliyesi sağlamak için dış kısımlarda daha etkilidir. Statik basınç fanları, statik basınca göre derecelendirilir ve havayı sistemin etrafında dolaştırmak için bu alanlarda ihtiyaç duyduğunuz kuvvete göre satın alınabilir. Hava akışlı fanlar ise daha sessiz fanlardır ve genel ısının kurulumunuzdan dış ortama atılmasını sağlar.
Bir kasa fanı alırken bütçenize uygun en iyi CFM ve dB dengesini kurmaya çalışın. Fanlardan gelecek jet motoru gibi yüksek gürültüye bir süre dayanabilirsiniz. Fazla gürültü yapmadan havayı yeterli düzeyde hareket ettirebilen bir ürün tercih edin.
Bir başka seçenek de sisteminize daha fazla veya daha büyük fanlar eklemek. Birden fazla fan ve daha büyük kanatlı olanlar daha fazla hava taşıyabildiğinden dolayı gürültü seviyesi de düşük olacaktır.
PWM Kontrolü
Anakartınız veya fan kontrolcünüz destekliyorsa PWM kontrollü fanları düşünün. PWM fanlar hassas hız kontrolü sağlar, bu da hava akışı ve gürültü seviyelerini dengelemeye yardımcı olabilir.
Statik Basınç vs. Normal Hava Akışı Fanları
Statik basınçlı fanlara bir göz atalım ve bunları ortalama hava akışlı fanlarla karşılaştıralım:
| Statik Basınç | Normal Hava Akışı |
|---|---|
| Havayı engellerden geçirmek için bir fan tarafından uygulanan kuvvet. | Önemli engeller olmaksızın bir fan tarafından hareket ettirilen hava hacmi. |
| Daha yüksek statik basınç fanların havayı engellerden geçirmesini sağlar. | Normal hava akışı, açık alanlarda engelsiz tutarlı soğutma sağlar. |
| Yüksek statik basınç için tasarlanan fanlar genellikle daha dik fan kanatlarına ve daha yüksek RPM’lere sahiptir. | Normal hava akışı için optimize edilmiş fanlar daha geniş kanatlara ve daha düşük RPM’lere sahiptir. |
| Radyatörler, donanımları yoğun şekilde montajlanmış sistemler veya engellenen alanlardaki kısıtlamaların üstesinden gelmek için idealdir. | Önemli engellerin bulunmadığı genel soğutma ihtiyaçları için uygundur. |
Yapı Kalitesi ve Estetik
Uzun ömürlülük ve güvenilirlik için en azından belli kalitede fanlara bakmaya çalışın. Benzer şekilde, PC kasanıza uyacak fanlar arayın. RGB aydınlatmalı olmasa bile uyumlu renkler estetik açısından önemli.
Fanlar Hangi Yöne Üflüyor?
Her fan gibi bilgisayarınızdaki fanların da giriş ve çıkış tarafları var. Hangisinin hangisi olduğundan emin değilseniz, fanın kenarlarında küçük bir ok olup olmadığını kontrol edin. Üreticiler genellikle hava akışının yönünü belirtmek için bu sembolü fanın bir kenarı boyunca yerleştirir. Bu işaret yoksa, havanın hareket ettiği yönü hissetmek için elinizi kullanabilirsiniz. Genellikle marka etiketi de giriş tarafındadır, çünkü cam veya ağ yan panellerden görünme olasılığı daha yüksektir.
Fanlar üzerinde bulunan ok göstergeleri hava akışının yönünü gösterir. Başka bir deyişle, ok yönü havanın fanın içinde hareket ettiği yöndür. Fanınızda iki ok varsa; sağa veya sola bakan ok fan kanatlarının dönüşünü, yukarı veya aşağı bakan ok ise hava akışının yönünü gösterir.
Ya da fanın önünde bir parça kağıt tutarak kağıdın havaya uçup uçmadığını ya da fana doğru çekilip çekilmediğini görebilirsiniz. Eğer bilgisayarınız aktif olarak çalışmıyorsa bir yöntem daha var:
Neyse ki fanın hangi yöne doğru üflediğini kontrol etmenin tek yöntemi bu değil. PC fanlarınızın hangi yöne üflediğini kontrol etmenin bir başka basit yolu da fan kanatlarını incelemekten geçiyor. Fanınızda bir ok göstergesi yoksa veya zaten monte edilmişse kanatların yönüne bakın.
Fan kanatları sizden uzağa doğru kıvrılıyorsa, giriş tarafına bakıyorsunuz demektir. Teknik açıdan emme tarafı kanatların dışbükey tarafıdır. Ancak kanatlar size doğru kıvrılıyorsa, çanak şeklini andırıyorsa (yani çanağın içine bakıyorsunuz), egzoz tarafına bakıyorsunuz demektir (yani fan size doğru hava üflemekte).
Her ne kadar egzoz tarafının ortasında CPU fan markası etiketi bulunsa da, bu her zaman böyle olmayabilir.
Fanlar Nasıl Takılır? Hangi Yöne Bakmalı?
Kasa fanlarının kurulumu çok kolay. Kasanızın ön, arka, üst, alt ve hatta bazen yan taraflarında montaj noktaları göreceksiniz. Her kasa belirli fan çaplarını (genellikle 120 mm ve 140 mm) destekler, bu nedenle uygun fanları aldığınızdan emin olun.
Kurulum sırasında fanı kasaya yerleştirir, montaj delikleriyle hizalar ve yerine oturtmak için dört ayrı vidayı vidalarız. Ardından güç kablosunu anakartınızdaki eşleşen fan başlığına (ve fanınız özelleştirilebilir RGB aydınlatmaya sahipse RGB başlığına) bağlıyoruz. Fanı çıkarmak da bu adımları tersine doğru yaptığınızda çok basit.
Şimdi gelelim asıl meseleye: Bilgisayarınızın hava akışına çok dikkat etmeniz gerekir. Çok pahalı, en yüksek devirli fanlara sahip olabilirsiniz fakat doğru şekilde montaj yapılmazsa ve fanlar yanlış yöne üflüyorsa faydadan çok zararını bile görebilirsiniz.
Kasa yeterince soğuk hava alamıyorsa ya da kasanın içindeki sıcak hava yanlış kurulum nedeniyle içeride hapsoluyorsa, termal daralma nedeniyle CPU ve GPU’nun, hatta SSD’nin performansı düşecektir. Söylediğimiz gibi, dikkat edilmezse bileşenler zarar da görebilir.
İdeal olarak kasanıza soğuk hava üflemek için iki giriş fanına ihtiyacınız var. Sıcak hava bileşenlerinizin etrafında dolaşarak sıcak havanın yükselmesini ve egzoz fan(lar)ı aracılığıyla kasadan çıkmasını sağlar.
Kasanızın genel hava akışı yukarıdaki şekilde olmalı. Ön fanlar temiz havayı almalı ve içeri dağıtmalı. Kasanın arkasında ve üst kısmında alan fanlar (veya radyatör) ise kasadaki havayı dışarı atacak şekilde ayarlanmalı.
PC hava akışının bir diğer önemli yönü de hava basıncıdır. Giriş ve çıkış miktarına bağlı olarak nötr, pozitif veya negatif olabilir. Şimdi farklı kasa yapılandırmalarıyla birlikte en ideal fan şekillerine bakalım.
Ön, Arka, Üst ve Alt Kısma Konumlanan Fanlar
Bu yapılandırmada ön ve alt fanlar havayı kasanın içine çekerken, üst ve arka fanlar sıcak havayı dışarı atar. Böylelikle bilgisayarın temel bileşenleri boyunca net bir hava kanalı oluşurken, aynı zamanda doğrudan yukarı doğru ek soğuk hava beslemesi sağlanır. Aşağıda bahsettiğimiz geleneksel ön/arka hava yapılandırmasına benzer bir senaryo, ancak akış hızını artırmak için hava hacmi eklenmekte. Bu senaryo doğrudan GPU’ya soğuk hava sağlıyor ve bu havayı yukarıya, CPU’ya ve egzoz fanlarına doğru itiyor.
Ön, Arka ve Alt Kısma Konumlanan Fanlar
Bu fan düzeni yine aynı diyebiliriz ancak hava tek bir egzoz fanıyla dışarı atılıyor. Eğer kasanın üstünde fan yuvası yoksa en iyi montaj bu şekilde. Üst bölümde fanlar olsaydı elbette ki soğutma daha başarılı olacaktı. Bu yapılandırmayı düşünüyorsanız ve bilgisayarın altında birden fazla kasa fanı varsa, en iyi soğutma için fanı kasanın üstüne taşıyın.
Sadece Ön ve Arka Kısma Konumlanan Fanlar
Bu en yaygın soğutma konfigürasyonu ve birden fazla fana sahip çoğu PC kasası bu şekilde geliyor. Dışarıdan alınan hava ön panelden çekilirken doğrudan anakarta yönleniyor. Böylelikle serin hava GPU ve CPU’ya ulaşıyor. Sıcak hava ise egzoz fanının kanalına üflenerek önden arkaya doğru bir akış oluşuyor. Bir not olarak, kasanızın ön tarafı giriş fanlarınıza çok fazla hava akışı sağlamıyorsa bu seçenek olması gerektiği kadar iyi sonuçlar vermeyebilir.
Bu fan yapılandırması tamamen havayı kasanın içinden çekmekle alakalı. Alt kasa fanının sağladığı yukarı doğru itme özelliğinden yoksun olduğu için ön, arka ve alt fan yapılandırmasına göre daha az etkili olabilir. Ön fanlar yeterince güçlüyse ve yeterli hava alınabiliyorsa bu düzen etkilidir.
Üst ve Alt Kısma Konumlanan Fanlar
Bu konfigürasyon günümüzde pek yaygın değil, hatta neredeyse hiç kullanılmıyor. Ancak ön ve arka fanların monte edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda işe yarayabilecek bir seçenek. Fanlar havayı kasanın altından çekerken anakart boyunca yukarı doğru üflüyor ve kasanın üstünden dışarı atıyor. Doğrudan PCIe yuvasına takılan ekran kartları (anakart standart bir yönde monte edildiğinde) soğuk hava akışının CPU’ya ulaşmasını engelleyebileceğinden, dikey olarak monte edilen GPU’lar için uygun bir seçenek.
Sadece Arka Fan
Bazı PC kasaları, özellikle de çok ucuz olanlar tek bir fanla birlikte sunulabiliyor. Bu verimsiz ve kötü bir seçenek. Yalnızca çok alt segment donanımlara sahip olan, ısınmayan bilgisayarlarda tercih edilmeli. Soğuk hava kaynağı olmadan bileşenler hızla çok ısınır. Bu kurulumda hava hareketi minimum düzeydedir ve ön tarafta alan varsa mümkünse bir fan daha alın.
Sadece Ön Fan
Mevcut olan tek fan sadece ön tarafta yer alıyorsa soğutma performansı daha kötü olacak. Tek bir ön fan ile soğuk hava içeri çekilir ve havayı dışarı atacak bir egzoz fanı olmadığından içerde hapsolur. Hava sıcaklığı artar ve bu sıcak hava doğal olarak kasanın dışına çıkana kadar bekler.
Yalnızca iki fanınız varsa bunları öne ve arkaya takın. Üç fanınız ve harici ekran kartınız varsa, bunları kasanızın önüne, arkasına ve altına yerleştirmeniz daha iyi. İlave fanlarda bileşenlerinizin düzenini, hava akışını engelleyebilecek kabloları veya yapıları göz önünde bulundurun ve fanlarınızı havayı sağ alttan (önden) içeri çekip kasanızın sol üst kısmına (arkaya) akacak şekilde konumlandırın.
Sıvı Soğutma
Hepsi bir arada CPU soğutucusu kullanıyorsanız, üretici tarafından önerilen konuma monte edilmesi gereken fanlar zaten kutudan çıkar. Özel sıvı soğutm aile radyatörün dar kanatlarından geçirebilmek için özel, yüksek statik basınçlı fanlar kullanılıyor. Bununla birlikte, soğutucularla birlikte gelen belirli fan düzenlemeleri var.
Radyatör Konumu Önemli
Hepsi bir arada soğutucunun döngüsünde %100 sıvı soğutma kullanılmaz. Sirkülasyon döngüsünde her zaman hava bulunur. Su pompasında hava kalması ses ve ısıl verimin düşmesi gibi sorunlara yol açabileceği gibi kullanım ömrünü de olumsuz etkileyebilir. Bu bağlamda havanın pompada veya ısıl verimi etkileyecek bir yerde toplanmasını önlemek oldukça önemlidir.
Kasanın Alt Kısmına Montaj
Burada farklı radyatör konumları hakkında detaya inerken farklılıklara bakacağız. İlk olarak PC kasasının alt kısmına yapılan montajla başlayalım. Böyle bir durumda su bloğunda hava birikecektir. Pompa, çalışma sırasında çok fazla kabarcık üretecek ve ısı transfer verimliliğini azaltacaktır. Bu nedenle bu önerilen bir yapılandırma değildir.
Artıları
- Bazı mini-ITX kasalar için tek seçenek budur.
Eksileri
- Isı dağılımı konusunda verimlilik alt seviyededir.
- Sıvı soğutma ömrü daha düşüktür.
Üst Kısma Montaj
Radyatörü kasanın üst bölümüne taktığınızda hava birikme sorunundan daha az etkilenirsiniz. AIO sistemindeki hava radyatörün üstünde birikecek, bu da sistemdeki soğutucu akışını temel olarak etkilemez ve termal verimliliği düşürmez.
Üst tarafa yapılan montaj, termal performans açısından en çok tavsiye edilen yöntemdir. Ancak bazı durumlarda 360 mm veya 280 mm’lik bir radyatörü takmak için yeterli alan olmayabilir.
Artıları
- İyi seviyede termal verimlilik.
- Sıvı soğutma için daha uzun kullanım ömrü.
Eksileri
- Bazı durumlarda mekanik uyumluluk sorunu olabilir.
Ön Panele Montaj: Borular Aşağı Yönde
Üçüncü seçenek olarak radyatörü kasanın önüne monte edebilirsiniz. Bu durumda boruların yönünü yukarı veya aşağı getirmeniz gerekir. Borular aşağı bakacak şekilde ayarlandığında hava radyatörün üstünde birikecek. Yani su pompası olumsuz etkilenmeyecek. Yapılan testlere göre en düşük CPU sıcaklığı bu yöntemle elde elde edildi.
Artıları
- Isı dağılımı konusunda verimlilik üst seviyede.
Eksileri
- Bazı durumlarda uyumluluk sorunları yaşanabilir.
Ön Panele Montaj: Borular Yukarı Yönde
Boruları aşağı yönlü değil de yukarı yönlü olarak konumlandırıldığında radyatörün girişinde hava birikebilir. Böylelikle soğutma verimliliği azalabilir ve dolaylı olarak ısı yayılımı verimliliği düşebilir. Ancak soğutucu montajı için seçenekleriniz sınırlıysa boruları yukarı bakacak şekilde konumlandırabilirsiniz.
Artıları
- PC kasasının izin verdiği kadarıyla iyi bir seçenektir.
Eksileri
- Isı dağılımı konusunda en iyisi seçenek değildir.
Sıvı Soğutma Testleri
Şimdi 12 ayrı yapılandırmayla birlikte gerçekleştirilen sıcaklık testlerine bakalım. Biraz önce bahsettiğimiz gibi, işlemciler için en iyi termal performans borular aşağı yönlü bakacak şekilde ayarlandığında, radyatör kasanın ön kısmına takıldığında elde ediliyor. Borular üste geldiğinde sıcaklık değerleri halen iyi, ancak ilk yöntemden bir nebze daha kötü. Sonuç olarak her iki yöntemi de kullanabilirsiniz.
| Egzoz Fanı: Dışarı | Yukarıya Montaj | Ön Panele Montaj (Boru Üstte) |
Ön Panele Montaj (Boru Altta) |
| Radyatör Fanı: Egzoz Sistem Fanı: İçeri |
CPU: 87 ºC GPU: 73 ºC |
CPU: 94.1 ºC GPU: 79.8 ºC |
CPU: 85.3 ºC GPU: 75.3 ºC |
| Radyatör Fanı: Egzoz Sistem Fanı: Egzoz |
CPU: 93.3 ºC GPU: 72.3 ºC |
CPU: 93.3 ºC GPU: 73.3 ºC |
CPU: 95.1 ºC GPU: 73.4 ºC |
| Radyatör Fanı: İçeri Sistem Fanı: İçeri |
CPU: 90.3 ºC GPU: 77.8 ºC |
CPU: 91.5 ºC GPU: 80.8 ºC |
CPU: 89.9 ºC GPU: 78.8 ºC |
| Radyatör Fanı: İçeri Sistem Fanı: Egzoz |
CPU: 87.3 ºC GPU: 81.2 ºC |
CPU: 87.8 ºC GPU: 77.1 ºC |
CPU: 82.4 ºC GPU: 74.4 ºC |
Hava Akışı ve Yeterli Soğutma İçin Neler Yapılabilir?
Bilgisayarınızdaki hava akışını iyileştirmek ve optimum soğutma performansı için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:
- Bileşenleri Temizleyin: Bileşenler üzerinde toz birikmesi hava akışını engelleyebilir. Bu nedenle hava akışını engelleyebilecek toz veya kalıntıları gidermek için bilgisayar kasanızı, fanlarınızı ve soğutucularınızı basınçlı hava veya yumuşak bir fırça kullanarak düzenli olarak temizleyin.
- Verimli Kablo Kullanımı: Hava akışı yollarını engellememek için kabloları düzgün bir şekilde düzenleyin ve yönlendirin. Kablo bağları kullanarak kabloları fanlardan ve bileşenlerden uzağa sabitleyin.
- Engelleri Kaldırın: Kasanın içindeki hava yolunu engelleyebilecek gereksiz bileşenleri, sürücü kafeslerini veya engelleri kaldırın. Unutmayın, daha fazla alan her zaman daha iyidir.
- İyi Planlanmış Fan Yerleşimi: Uygun sayıda fana sahip olduğunuzdan ve bunları optimum hava akışı için stratejik olarak konumlandırdığınızdan emin olun. Bu konuyu zaten detaylıca işlemiştik. Emme fanları kasaya soğuk hava getirmeli, egzoz fanları ise sıcak havayı dışarı atmalı. CPU veya GPU yakınında olduğu gibi yüksek sıcaklıklara eğilimli alanlara fan eklemeyi düşünün.
- Yüksek CFM Fanlar: Fazla gürültüye kaçmadan fanlarınızı yüksek hava akışı için tasarlanan fanlarla değiştirebilirsiniz. Bu fanlar daha fazla hava taşıyabilir ve genel soğutma verimliliğini artırabilir.
- Fan Filtreleri: Tozun kasaya girmesini ve bileşenleri tıkamasını önlemek için giriş fanı konumlarına toz filtreleri takın. Optimum hava akışını korumak için bu filtreleri düzenli olarak temizleyin.
- Kasa Temizliği: Birçok kişi farkında olmasa da toz ve kirler bilgisayarımızın olması gerekenden daha sıcak çalışmasına neden olur. Bilgisayarınızın mümkün olduğunca serin kalmasını sağlamak istiyorsanız kasanızı düzenli olarak detaylıca temizleyin, tozlanma olmadığından emin olun. Tozun biriktiği en yaygın yerler fan kanatları, radyatör ve güç kaynağıdır. Bunlar başta olmak üzere kasanın tamamını temizlemenizde yarar var.
- Termal Macun Değişimi: Termal macunun kalitesine de bağlı olarak sık sık değişim yapmanıza gerekmiyor. Ancak termal macun iletkenliğini kaybettiğinde, tamamen kuruduğunda CPU ve GPU gibi bileşenler daha sıcak çalışmaya başlar. Eğer çok kalitesiz bir ürün kullanıyorsanız ya da uzun zamandır değişim yapmadıysanız termal macuna el atmanızda yarar var. Termal bileşenler kalitesine bağlı olarak bir veya birkaç yıl içinde işlevini yitirir. Dolayısıyla, her şey kontrol altında olmasına rağmen sıcaklığın arttığını fark ediyorsanız termal macun kontrolü yapmalısınız.
