Intel, uzun bir süredir çiplerinde yaşanan sorunları çözmeye çalışıyor. Kullanıcıları etkileyen ciddi hatalar sistemlerde kararlılık ve çökme sorunlarına neden oluyor. Daha da kötüsü, bazı müşterilerin elindeki işlemciler kullanılmaz hale geldi. Şirketin söylemlerine bakılırsa sorunun kaynağında voltajlar var ve yakında mikrokod kaynaklı bir çözüm sunulacak. Bazı taraflar ise buna inanmıyor, problemlerin kaynağında birden fazla sorun olabileceğini, Intel’in halen tam bir sonuca ulaşmadığını dile getiriyor.
Teknoloji devi, birkaç gün önce son nesil işlemcilerinde kararsızlık sorunlarının kökündeki sorunları bulduklarını, her şeyin yüksek voltaj seviyelerinden kaynaklandığını açıklamıştı. Şirket bu problemi Ağustos ayında yayınlayacağı mikrokod güncellemesiyle çözüme kavuşturacak. Ancak Alman yayın kuruluşu Igor’s Lab, Intel’in tüm hikayeyi olduğu gibi paylaşmadığını ve stabilite sorunlarına yol açan diğer temel nedenlerin halen araştırma aşamasında olduğunu iddia etti.
Çökme ve kararlılık sorunları 13. Nesil Core Raptor Lake ve 14. Nesil Core Raptor Lake Refresh işlemcileri etkiliyor. Mavi takıma göre problemlerin kaynağı belli, yakında BIOS güncellemeleri yayınlanacak. Bazı teknoloji kaynakları ise yüksek voltajların gerçek temel neden olmadığını, farklı nedenler olabileceğini düşünüyor.
Neler Olmuştu?
Intel, belirli işlemcilerde çökme ve kararlılık sorunlarının kaynağını bulduğunu açıkladı. Teknoloji devi Ağustos ayı ortasına kadar sorunları gidermek için bir mikro kod güncellemesi yayınlayacak. CPU çökme hatalarına dair ilk raporlar Aralık 2022’de ortaya çıkmaya başlamış, 2023 sonunda ise daha gündem daha da yoğunlaşmıştı.
Tekrar hatırlatalım, bahsi geçen sorunlar 13. Nesil Core ve 14. Nesil Core serisini etkiliyor. Oyun ve diğer iş yükleri sırasında Intel tabanlı bilgisayarlarda çökmeler yaşanıyordu. Son haftalarda ise şikayetlerin sayısı bir hayli artmaya başladı. Intel cephesi de çözüm yolu sunarak derin bir nefes çekecek gibi görünüyor. Eğer yapılan açıklama gerçekten bir kesinlik taşıyorsa.
Bununla birlikte, şirket ayrıca 7nm teknolojisinde oksidasyon ile ilgili bir sorun olduğunu doğruladı. Ancak bu sorunların 2023’te düzeltildiğini ve arızalara katkıda bulunmadığını söylediler.
Intel, hatalı CPU mikro kodlarının istikrarsızlık sorunlarına yol açan temel neden olduğunu bildirdi. Mikro kod, CPU’nun yüksek voltaj seviyeleri talep etmesine neden olarak işlemcinin güvenli sınırlarının dışında çalışmasına yol açıyor. Mavi takım şimdi sorunları düzeltmek için bir mikrokod düzeltmesi hazırlıyor ve Ağustos ortasında yayınlanması planlanıyor. Bu yama anakart OEM’lerinin BIOS güncellemeleri ve Windows güncellemeleri aracılığıyla dağıtılacağından, son kullanıcı kullanılabilirliği için zamanlama değişebilir.
Üstelik bahsedilen hatanın etkilenen bazı işlemcileri bozduğu söyleniyordu. Mikrokod yaması maalesef ki halihazırda arızalanan işlemcileri onarmayacak, şu anda sorundan etkilenmeyen işlemcilerdeki potansiyel sorunları önlemek için uygulanacak.
Mavililer, sorun yaşayan tüm müşterilerine destek ekiplerinden yardım istemelerini tavsiye ediyor. Mikro kod güncellemesi etkilenen işlemcileri hayata geri döndürmeyeceğinden dolayı şirket değişim yapmaya devam edecek. Çip üreticisi, etkilenen tüm müşteriler için değişim yapmayı taahhüt etti.
Son olarak, mikro kod yamasının şu anda herhangi bir olumsuz performans etkisi (yani çipin daha yavaş çalışması) göstermediği, ancak testlerin devam ettiği söylendi. Intel’in gelecekte performans hakkında daha fazla bilgi paylaşmasını beklemeliyiz.
Intel’in Açıklamaları
“Kararsızlık sorunları nedeniyle bize iade edilen Intel Core 13./14. Nesil masaüstü işlemcilerin kapsamlı analizine dayanarak, yüksek çalışma voltajının bazı 13./14. Nesil masaüstü işlemcilerde kararsızlık sorunlarına neden olduğunu belirledik. İade edilen işlemciler üzerinde yaptığımız analizler, yüksek çalışma voltajının işlemciye yanlış voltaj taleplerine neden olan bir mikro kod algoritmasından kaynaklandığını doğrulamaktadır.”
Intel, yüksek voltajlara maruz kalmanın temel nedenini ele alan bir mikrokod yaması sunuyor. Core 13/14. Nesil masaüstü işlemcileriyle ilgili olarak Intel’e bildirilen istikrarsızlık senaryolarının ele alındığından emin olmak için doğrulamaya devam ediyoruz. Intel şu anda tam doğrulamanın ardından iş ortaklarına yama sürümü için Ağustos ortasını hedefliyor.
Intel olarak müşterilerimizle birlikte bu sorunu çözmeye kararlıyız ve şu anda Intel Core 13./14. Nesil masaüstü işlemcilerinde istikrarsızlık sorunları yaşayan tüm müşterilerimizden daha fazla yardım için Intel Müşteri Desteğine ulaşmalarını istemeye devam ediyoruz.”
Geçici Çözüm Önerileri
Şirket daha önce bazı yönergeler paylaşmış, kullanıcılarına işlemcilerini tamamen açık ayarlarda çalıştırmak yerine temel güç yönergelerine bağlı kalmalarını tavsiye etmişti. Bunun yanında, platform geliştiricilerine anakartlarıyla uyumlu en yüksek güç dağıtım profilini uygulamaları için öneride bulundular.
Intel alt uçtaki anakartlarda en temel performans seviyesi için ‘Intel Varsayılan Ayar’ profilinin kullanılmasını önerdiğini, ancak güçlü anakartlara sahip K Serisi işlemciler için bunları önermediğini açıklamıştı.
Bu talimatlar halen geçerliliğini koruyor ve henüz etkilenen müşteriler için bir çözüm yayınlanmadı. Ayrıca Intel’in yamayı yayınladıktan sonra mevcut kısıtlamaları kaldırıp kaldırmayacağı belli değil.
Sorun eTVB ile Alakalı Değil
Geçmişte yapılan analizlerle Enhanced Thermal Velocity Boost (eTVB) algoritmasının içinde bir hata olduğu ve etkilenen CPU’ların düzgün çalışmasını engellediği söylenmişti. Bu algoritma normalde CPU saat frekansını otomatik olarak artırmalı lakin her durumda değil. Düzgün çalışmayan eTVB teknolojisi, görünüşe göre yerli yersiz frekansları artırıyordu. Normalde CPU yalnızca belirli bir sıcaklığın altında ve belirli koşullarda çalışırken saat hızlarının yükselmesi gerekiyor.
eTVB hatasını gidermek isteyen Intel, anakart üreticileri için bir yama yayınlamıştı. Yamalar, 19 Temmuz 2024 tarihinden önce BIOS güncellemeleri şeklinde kullanıcılara sunuldu. Ancak bu güncellemeler doğrudan stabilite sorunlarını çözmedi, sadece çözüme katkıda bulunabilecek potansiyele sahipti.
Ek olarak Intel, 13. ve 14. Nesil masaüstü CPU’ları için önerilen güç dağıtım ayarlarının bir tablosunu paylaştı. Şirket Mayıs ayında anakart ortaklarından 13. ve 14. Nesil CPU’lar için doğru güç ayarlarını belirlemek üzere “Intel Varsayılan (Temel) Profili”ni uygulamalarını istemişti.
Son olarak mavi takım bir uyarıda bulundu. Intel, hız aşırtma yapmak ya da önerilenden daha yüksek güç dağıtım ayarları kullanmak isteyen kullanıcıları “hız aşırtma garantiyi geçersiz kılabileceğinden ya da sistem sağlığını etkileyebileceğinden riski kendilerine ait olmak üzere” uyardı.
Durumu kısaca özetleyecek olursak:
- Intel, anakart üreticilerinin daha yüksek değerlere sahip üst düzey anakartlarda ‘temel’ güç dağıtım ayarlarını kullanmasını önermiyor.
- Intel’in önerdiği ‘Intel Varsayılan Ayarları’, anakart yeteneklerine dayalı olası güç dağıtım profillerinin bir seçimiyle birlikte termal ve güç dağıtım özelliklerinin bir kombinasyonunu temsil ediyor.
- Şirket, müşterilerin yukarıda tabloda belirtildiği gibi her bir anakart tasarımıyla uyumlu en yüksek güç dağıtım profilini uygulamalarını öneriyor.
Problem Gerçekten Çözüldü mü?
Igor’s Lab, raporunda Raptor Lake kararsızlığına neden olan yüksek voltaj davranışının ayrıntılarını ve Intel’in Ağustos ortasındaki mikrokod güncellemesine tam olarak ne eklediğini de vurguladı. Şirketin müşterilerden geri dönen kararsız yongalarda birden fazla çekirdekte minimum çalışma voltajında (Vmin) önemli bir artış gözlemlediği iddia ediliyor. Yüksek minimum çalışma voltajının, Intel’in iade edilen çiplerde gözlemlediği “yüksek voltaj, yüksek frekans ve yüksek sıcaklık” koşullarından kaynaklandığı söyleniyor.
Bu güvenli olmayan minimum çalışma voltajı, çipi boşta çalışırken bile etkilemekte. Intel, Raptor Lake çipler tekrar düşük güç durumuna geçmeden önce arka plan işlemlerini yürütmek amacıyla devam eden yüksek voltaj seviyeleri gözlemledi. Bu bağlamda, Intel’in güncellemelerle 1.55V üzerindeki VID isteklerini sınırlayacağı bildiriliyor. Yapılan değişiklik performansı çok fazla etkilemeyecek. Ancak Intel, Ağustos ortasında sunulması beklenen mikro kod güncellemesinin sorunları tamamen çözüp çözmediğini görmek için daha fazla analiz yapacak. İşte Igor’s Lab’e verilen ve sızdırıldığı iddia edilen iletişimden bir parça:
“-Intel, müşterilerden geri dönen etkilenmiş işlemcilerde birden fazla çekirdekte minimum çalışma voltajında (Vmin) önemli bir artış gözlemlemektedir.
-Bu artış, güvenilirlik testi için yüksek voltaj ve sıcaklık koşullarına tabi tutulan modellerle benzer sonuçlar veriyor.
-Vmin artışına katkıda bulunan faktörler arasında yüksek voltaj, yüksek frekans ve yüksek sıcaklık yer almaktadır.
-Nispeten soğuk sıcaklıklarda boşta çalışma koşullarında bile, işlemci tekrar düşük güç durumuna girmeden önce arka plan işlemlerine hizmet etmek için düşük güç durumlarından devam ettirildiğinde ara sıra yüksek voltajlar ortaya çıkabiliyor.
-Yeterince yüksek bir voltajda, bu kısa süreli olaylar zaman içinde birikerek Vmin’deki artışa katkıda bulunabilir.
-Şirketin analizi, Vmin’de artışa neden olabilecek voltajlara maruz kalınmasını azaltmak veya ortadan kaldırmak için işlemci tarafından talep edilen maksimum voltajı düşürme ihtiyacını göstermekte.
-Intel, yüksek voltajların Vmin’deki artışı etkilediğini doğrulamış olsa da, temel nedeni tam olarak anlamak ve bu sorunun diğer potansiyel yönlerini ele almak için araştırma devam etmektedir.”
Dizüstü Bilgisayarlar Etkileniyor mu?
Kısa cevap: Hayır. Bahsi geçen hatalar masaüstü işlemcilerle ilişkili. İnternet ortamında mobil platforma yönelik bazı iddialar dolaşıyordu ki, Intel bu iddialara hızlıca yanıt verdi.
Alderon Games’in kurucusu Matthew Cassells, Reddit’te dizüstü bilgisayar işlemcilerinin de masaüstü muadilleriyle aynı çökme ve istikrarsızlık sorunlarına sahip olabileceğini söyleyerek ortamı alevlendirmişti. İşte çip üreticisinin yanıtı:
“Intel, Core 13. ve 14. Nesil mobil işlemcilerde yaşanan az sayıda raporun farkında. Bildirilen Core 13. ve 14. Nesil masaüstü işlemci istikrarsızlık sorunlarına ilişkin derinlemesine analizimize dayanarak teknik ekibimiz, mobil ürünlerin aynı soruna maruz kalmadığı sonucuna vardı. 13. ve 14. Nesil mobil sistemlerde bildirilen belirtiler (sistemin donması ve çökmesi gibi), çok çeşitli olası yazılım ve donanım sorunlarından kaynaklanan yaygın belirtilerden ibaret. Her zaman olduğu gibi, kullanıcılar Intel tabanlı dizüstü bilgisayarlarında sorun yaşıyorsa daha fazla yardım için sistem üreticisine ulaşabilir.“
Intel 7 Oksidasyon Sorunları
Biraz önce oksidasyon sorunundan da bahsetmiştik. Reddit’te yapılan açıklamada, 2023’te Intel 7 işlem teknolojileri için oksidasyon sorunları yaşandığı doğrulandı. Ancak Intel, sorunun çözüldüğünü ve Raptor Lake çökmeleriyle bir bağlantısı olmadığını söylüyor. Şirket işlemcilerini geri çağırmadı, çağırmayacak da.
“Oksidasyon üretim sorununun bazı erken dönem Intel Core 13. Nesil masaüstü işlemcileri etkilediğini doğrulayabiliriz. Ancak bu sorun kökten çözülmüş ve 2023 yılında üretim iyileştirmeleri ile ele alınmıştır. Ayrıca Intel Core 13. Nesil masaüstü işlemcilerle ilgili kararsızlık raporlarını da inceledik ve bugüne kadar yapılan analizler, yalnızca az sayıda kararsızlık raporunun üretim sorununa bağlanabileceğini gösteriyor.”
Güncelleme: Tüm Raptor Lake İşlemci Modelleri Potansiyel Risk Taşıyor
Maalesef ki mavi ekipten kötü haberler gelmeye devam ediyor. Kötü haber şu ki, hatalı mikro kodlardan tüm işlemci modelleri etkileniyor. Bir zamanlar bu sorunun yalnızca üst düzey Core i9 ve i7 modelleri etkilediğini düşünüyorduk. Ancak Intel etkilenen işlemci listesinin çok daha kapsamlı olduğunu söylüyor. Çökme sorunları, 65W veya daha fazla güç çeken tüm Raptor Lake veya Raptor Lake Refresh çiplerini etkileyebiliyor. Core i3, Core i5, Core i7 ve Core i9 çiplerin hepsi potansiyel risk içinde. Başka bir deyişle, yalnızca K/KF/KS işlemciler değil, hız aşırtma desteği sunmayan ana akım modeller de zarar görebilir.
Bu her Raptor Lake veya Raptor Lake Refresh CPU’nun çökme sorunları yaşayacağı anlamına gelmiyor. Ancak eğer kararsızlık, donma, çökme, takılma vb. gibi sorunlar yaşıyorsanız fazla zaman kaybetmeden Intel destek birimiyle iletişime geçin.
Belirttiğimiz gibi, hasar bir kez oluştuğunda geri dönüş yok. Hata CPU’nuza zaten zarar verdiyse tekrar onarma gibi bir imkan yok, doğrudan değişim gerekli. Rahatsız edici olan şey, Intel’in etkilenen CPU’lar için bir geri çağırma yapmamış ve yapmayacak olması. Ayrıca güncellenmiş mikro kodun yayınlanması için Ağustos ayı beklenirken işlemci satışları durdurulmadı.
hiç inandırıcı gelmedi…