AMD Ryzen Threadripper 1920X İncelemesi

AMD’nin üst seviye masaüstü platformu Ryzen Threadripper’ı ASUS’un ROG Strix X399-E Gaming anakartıyla inceliyoruz.

Uzun zaman sonra nihayet Intel ile rekabet edebilecek bir yonga üretmeyi başaran AMD, bu yongadan her noktada yararlanmak istiyor. Bunun ilk örneğini Ryzen masaüstü işlemciler ile gördük. Sonrasında da Ryzen Threadripper platformu duyuruldu. Kod adı Naples olan, şimdilerde ise Epyc olarak pazarlanan sunucu işlemcileri de benzer mimariyi kullanıyor. AMD’nin bir sonraki hedefi ise mobil Ryzen işlemciler ki orada da ilk örnekler gelmeye başladı.

Threadripper, firmanın Epyc sunucu işlemcilerini temel alıyor. Soket yapısı epey benzerlik göstermekte. Öncelikle her iki soket de LGA yapısında. Land Grid Array olarak geçen bu sokette pinler anakartın üstünde yer alıyor. Bu soket yapısına ilk Intel geçmişti. Pazar payını büyüten firma, işlemci pinlerinde olacak sorunlardan kurtulup bunları anakart üreticilerine “kitlemişti”. AMD, Ryzen ile bunu gerçekleştiremedi ama Threadripper ile bir adım atmayı başardı. Soket benzerlikleri diyorduk. Epyc işlemciler soket SP3 kullanıyor. Toplamda 4096 pin olan bu sokete karşın Threadripper’da 4094 pin var. Yani yarın öbür gün sisteme 32 çekirdekli Epyc işlemci takarım diyorsanız yanılırsınız.

Neden?

En temel soru ile başlayalım: AMD neden Threadripper platformunu çıkardı? Cevabı Matrix’te Neo ile Kahin arasındaki konuşmada bulmak mümkün:

• Neo: Ne istiyor? (Merovingian’ı ima ederek soruyor)
• Kahin: Her güçlü erkeğin istediği şeyi: daha fazla güç.

Evet. Daha fazla güç, daha fazla performans istiyoruz. Bilim insanları da bu bitmek tükenmek bilmeyen iştahımızı doyurmak için var gücüyle çalışıyor. Threadripper da bu çabanın en son ürünlerinden biri.

Tabi Threadripper bize sadece yüksek performans sunmakla kalmıyor aynı zamanda daha fazla bellek desteği, daha çok port ve daha geniş depolama desteği de sunuyor. Yine birden çok ekran kartı ile ileri düzey hesaplama yapmak isteyenler için de uygun olan platform, aynı anda 6 adet GPU’ya destek veriyor.

Kimler için?

Bir başka önemli soru da platformun kimler için uygun olduğu. Ryzen ve  Epyc arasında yer alan bu platformun tam hedef kitlesini belirtmekte fayda var. HEDT (High End Desktop), yani üst seviye masaüstü platformu olarak geçen Threadripper geliştiriciler, araştırma yapanlar, profesyonel tüketiciler, ve içerik üreticilere hitap ediyor. Yine bir yandan oyun oynayıp öbür yandan render almak isteyen kullanıcılar da Threadripper platformunu tercih edebilir.

Aynı anda iki işi birden yapma fikri ilk başta saçma gelebilir ama mümkün. Bunun için tek yapmanız gereken Görev Yöneticisi’ni açmak ve render işlemine sağ tıklayıp Benzeşmeyi Ata demek. Sonrasında render yazılımınızın kullanacağı işlemci çekirdeklerini seçebilirsiniz. Aynı işlemi oynadığınız oyun için de yapıp her iki işlemi de farklı işlemci çekirdeklerine atadığınızda artık oyun oynarken render alabilirsiniz.

Ne yapabilirsiniz?

Threadripper platformunda 3D render işlemleri yapmak mümkün. Çok çekirdeğin avantajını burada açık ve net bir biçimde görebiliyorsunuz.Yine 4K veya 4K üstü çözünürlüklerde render almak da bu platformda yapabileceğiniz bir işlem. Tabii ki burada GPU ile render almak her zaman daha avantajlı lakin güçlü bir GPU’ya eşlik eden çok çekirdekli işlemci, render süresinin daha da kısalmasını sağlıyor. Bunlara ek olarak dosya sıkıştırma ve şifreleme işlemleri de uzun zamandır çok çekirdekten yararlanmakta.

Söz konusu oyun olduğunda Threadripper platformunun bazı kusurları mevcut. Örneğin platform, 1080p oyunculuk için uygun değil. Düşük tek çekirdek performansı yüzünden bazı oyunlarda darboğaz yaşamak mümkün. Lakin 1440p ve üstü oyunculuk için sistemi kullanabilirsiniz. Oyunlardaki bir başka sorun da uyumluluk. Çok sayıda çekirdek bazı oyunlarda soruna neden olabiliyor. Örneğin DiRT Rally, Far Cry Primal, Far Cry ve F1 2016 gibi oyunlar sistemde 20’den fazla çekirdek görünce çalışmayabiliyor. Bu oyunlar için Radeon Settings içerisinden Legacy Mode’u devreye almanız gerekiyor.

Neden platform değişiyor?

Birçok kullanıcının soracağı bir başka soru da “ben neden yeni bir anakart almak zorundayım?” Bu sorunun birden çok cevabı mevcut. Bunlardan ilki fizik kuralları. Daha çok çekirdek demek daha büyük bir işlemci demek. Daha büyük bir işlemci de daha büyük bir soket demek. Bu da doğal olarak daha çok PIN anlamına geliyor ve bunun için de özel bir soket tasarlanması gerek.

Bir başka nokta da güç tüketimi. Bu işlemciler 180W TDP değerine sahip. TDP her ne kadar doğrudan güç tüketimi olmasa da güç tüketimi hakkında bilgi veren bir değer. Bu bağlamda Threadripper işlemcilerin yüksek güç gereksinimi olduğunu söyleyebiliriz. Anakartların da buna uygun tasarlanması gerekiyor. Bu bağlamda Ryzen işlemciler için tasarlanan anakartlar modüler bir soket bile yapılsa Threadripper işlemcileri besleyebilecek güç devresine sahip değil.

Soğutma da en önemli noktalardan biri. Threadripper işlemciler büyük ve 180W TDP’yi dağıtmak hiç de kolay değil. Piyasada bu işin altından kalkabilecek hava soğutma sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Bu bağlamda AMD, Threadripper için sıvı soğutma tavsiye ediyor. Biz de bu bağlamda test sisteminizde Corsair’in H100i V2 soğutucusunu kullandık.

Threadripper İşlemciler

Şimdilik sadece üç adet Threadripper işlemci mevcut. İleride 7nm üretime geçilince daha çok çekirdek sayısına rağmen TDP değeri aynı olan işlemciler görür müyüz bilemiyoruz. Temennimiz bunun gerçekleşmesi yönünde. Zira sadece üç işlemci barındıran bir platforma yatırım yapmak hoşunuza gitmeyebilir.

Öte yandan Ryzen Threadripper işlemciler fırından çıkan çekirdekler içerisinden en iyi %5 arasından seçilmekte. Bu da Threadripper işlemcilerin Ryzen’a göre nispeten daha yüksek olan frekansını açıklar nitelikte.

• 1900X – 8/16 Thread – 3.4/4.0 GHz – 20 MB ön bellek
• 1920X – 12/24 Thread – 3.5/4.0 GHz – 38 MB ön bellek
• 1950X – 16/32 Thread – 3.8/4.0GHz – 40 MB ön bellek

Görüldüğü üzere Threadripper işlemcilerin ön bellek miktarı epey yüksek. Bu değer Ryzen işlemcilerde en fazla 20 MB. Yine bütün Threadripper işlemcilerin XFR frekansı 4.2 GHz. 180W TDP’ye karşın Ryzen’da en yüksek TDP ise 95W.

Teknoloji Desteği

• 14nm üretim teknolojisi
• Soket TR4, 4,094 PIN (FCLGA-4094)
• Çarpan kilidi açık, overclock yapılabilir:
  • Çekirdek frekansı, voltaj ve bellek parametreleri değiştirilebilir.
• Bellek:
  • 8 RAM yuvası
  • 2 TB RAM desteği
    • Kanal başına 512 GB
    • Windows 10 Pro ve Enterprise en fazla 512 GB destekliyor. Windows 10 Home ise 128 GB.
    • 2 TB belleği kullanabilmek için *NIX tabanlı bir işletim sistemi gerekiyor. (Linux, FreeBSD ve macOS gibi)
  • Resmi bellek frekansı DDR4-2667 MHz
    • XMP ile 3000 MHz’e çıkabilme
  • ECC belleklere destek
  • Dört kanal bellek mimarisi
    • Ryzen sadece çift kanal destekliyor
• 64 PCI Express hattı (4 hat yonga seti için ayrılmış)
  • Ryzen: 24 PCI Express hattı
  • Aynı anda 7 adet PCI Express ürüne destek
  • Aynı anda 6 adet GPU’ya destek
• USB 3.1 Gen2 desteği
  • 2x USB 3.1 Gen2, 14x USB 3.1 Gen1, 6x USB 2.0
• NVMe RAID desteği
  • Aynı anda 6 adet NVMe SSD desteği
• Aynı anda 16 adet SATA aygıtına destek
• Boot edilebilir RAID 0, 1 ve 10 konfigürasyonları
  • 10 adet NVMe SSD desteği
  • BIOS ve yazılım güncellemesi gerektirebilir

Test Sistemi Anakartı: ASUS ROG Strix X399-E Gaming

• Aura Sync RGB LED aydınlatma
• 2×2 MU-MIMO Wi-Fi 802.11AC
  • Bluetooth V4.2
• ASUS Pro Clock
  • Baseclock oluşturucu
• DDR4 3600MHz
  • 8 x DIMM Quad Channel DDR4
  • SafeDIMM slot
• 3-Yollu SLI/CFX Desteği
• Çift M.2 Yuvası
  • Bütünleşik M.2 Soğutma Bloğu
• USB 3.1 Gen 2 ön panel bağlantısı
  • USB 3.1 Gen 2 Type-A ve Type-C bağlantıları
• Intel Gigabit Ethernet, LANGuard
• Oyunlar için ses: Sonic Studio III ve SupremeFX S1220A ses kontrolcü
• ASUS SafeSlot ve üst düzey bileşenler

Test Öncesi

• Bellek modu seçimi:
  • Distributed Mode: İçerik üretme için
    • Uniform Memory Access (UMA) olarak geçen bu modda bellek bütün kanallar arasında dağıtılıyor. Bu mod Threadripper platformunda varsayılan olarak devrede.
  • Local Mode: Oyunlar için
    • Non-Uniform Memory Access (NUMA) konfigürasyonu işlemciyi iki devreye bölüyor. Her bir devrede bir zar ve çift kanal bellek yer alıyor. İşletim sistemi burada önce ilk devreye görev veriyor. Sonra ikinci devreye geçiyor. Bu işlem bellek erişimini azaltabilir lakin gecikmeyi iyileştirdiğinden dolayı oyunlarda daha iyi performans almanızı sağlayabilir. Ayrıca birçok içerik üretim uygulaması NUMA desteği sunmuyor. Bu bağlamda bu tür uygulamalar için UMA en iyi seçenek.
  • BIOS’tan veya Ryzen Master altından ayarlanabiliyor
    • Yeniden başlatma gerektiriyor

Oyun karakteristikleri

AMD, Threadripper platformunda epey bir oyun testi gerçekleştirmiş. Platformun bellek mimarisi ve çekirdek yapısının farkından dolayı farklı oyunlar farklı karakteristikler sergilemiş. İşte oyunların performansını etkileyen unsurlar.

• Çok çekirdekten yararlanan oyunlar:
  • Rise of the Tomb Raider
  • Overwatch
  • Ashes of the Singularity
• Yüksek frekanstan yararlanan oyunlar:
  • Shadows of Mordor
  • Sleeping Dogs
  • Metro: Last Light Redux
• Düşük bellek gecikmesinden yararlanan oyunlar:
  • Gears of War Ultimate
  • Fallout 4
  • Hitman Absolution
• Çekirdekten çekirdeğe düşük gecikmeden yararlanan oyunlar:
  • Call of Duty Modern Warfare
  • Far Cry 4
  • Star Wars Battlefront

Hangi Mod Kullanılmalı?

Threadripper işlemciler halihazırda yüksek çekirdek sayısı ve yüksek frekans sunuyor. Lakin zarlar arası ve bellek gecikmesi iyileştirmek için Local Mode devreye sokulabilir. AMD, 75 oyun ile yaptığı testte sonuçların değişkenlik gösterdiğini belirtiyor. Sonuç olarak NUMA modunda genel olarak +5% artış gözlenmiş. En yüksek artış ise +10% ile Hitman Absolution’da gözleniyor.

Öte yandan hiçbir içerik oluşturma uygulaması NUMA modunda performans artışı göstermiyor. 7-Zip, VeraCrypt, Adobe Premiere, POV-Ray, Handbrake ve WinRAR Dağıtılmış Mod’da (UMA) daha yüksek performans sergiliyor. Sonuç olarak gerek oyunlar gerek içerik oluşturma uygulamaları için varsayılan olan UMA modunda kalmak en mantıklı tercih. AMD’nin iki seçeneği birden sunmasındaki sebep ise üst seviye kullanıcılara sistemleri üzerinde daha fazla hakimiyet sunmaktan başka bir şey değil.

Soğutma Tercihi

Threadripper’ın soğutması da kendine özgü. Ryzen gibi işlemciyi yuvaya yerleştirip ayağı kapatmak yok. Burada sırayla sıkıştırmanız gereken vidalar var. Ayrıca AMD işlemcilerin yüksek TDP değerinden dolayı sıvı soğutma tavsiye ediyor. Montaj için de bir rehber hazırladık. Bu rehbere de buradan ulaşabilirsiniz.

Halihazırda piyasadaki soğutucuların Threadripper ile uyumlu olması için AMD, Asetek ile çalışıp bir montaj kiti geliştirmiş ve bunu işlemci kutusuyla birlikte ücretsiz sunuyor. Bu montaj kitiyle birlikte TR4 uyumlu soğutucuların listesine bu bağlantıdan ulaşılabilir.

Burada önemli bir nokta da soğutma performansı. AMD, işlemci sıcaklığı 56 derece altında ise işlemcinin Precision Boost ve XFR özelliklerinin devreye girdiğini belirtmekte. Bu durumda doğal olarak işlemci güç tüketimi artmaya başlıyor. Burada iki nokta var: 180 Watt güç limiti ya da 56C sıcaklık. İşlemci bunlardan hangisine daha önce ulaşırsa o noktadan itibaren frekanslar düşmeye başlıyor. Sonuç olarak Threadripper için soğutma büyük bir önem taşıyor. Soğutucunuz ne kadar iyiyse işlemcinizden o kadar iyi verim alıyorsunuz.

• Termal macun uygulaması
  • Crosair H100i V2’nin üzerinde sürülü gelen macunu sildik ve Threadripper için daha fazla miktarda macun uyguladık.
• Belleklerin takılması:
  • İlk gelen BIOS bellek konusunda seçici idi ve sistem açılmadı. Bütün modülleri söküp sadece bir belleği DIMM_A1 yuvasına takarak sistemi açabildik. Sonrasında BIOS’u güncelleyip bütün bellekleri çalışabilir hale getirmeyi başardık. Bu gibi durumlarda PC hiç açılmıyor ise ASUS’un USB BIOS Flashback özelliğini kullanabilirsiniz.
• Yonga seti sürücüsünü kurduk.
• PC’mizi yonga seti sürücüsü ile gelen performans modunda çalıştırdık.
• +27 C Tjunction
  • Tjunction: İşlemci zarlarının arabirim noktası ile metal ısı dağıtıcı arasındaki gerçek ortalama sıcaklık değeri. Bu değer AMD tarafından +27 C olarak ayarlanmış. Eğer üçüncü parti bir yazılım bu sıcaklık için güncellenmemiş ise değerleri yanlış gösterecektir.
  • HWiNFO64 v5.55-3210 (veya sonrası), CoreTemp v1.10.2 (veya sonrası), HWMonitor v1.32 (veya sonrası) veya MSI Afterburner v4.4.0 Beta 14 (veya sonrası) sürümleri buna göre güncellenmiştir.

Test Sistemi

• AMD Ryzen Threadripper 1920X İşlemci
• ASUS ROG STRIX X399-E Gaming Anakart
  • BIOS 0402
• NVIDIA GeForce GTX 1080 Ti Referans Ekran Kartı
• 32 GB DDR4 3000 MHz RAM
  • 2 x Corsair CMK16GX4M2B3000C15R
• Samsung 960 PRO 512 GB M.2 SSD
• Corsair H100i V2 Sıvı Soğutma
• Corsair HX850i Güç Kaynağı
• Windows 10 Pro 64 Bit Sürüm 1709

Testler

4 GHz Testleri

Threadripper işlemcinizi ASUS anakartın içerisinde yer alan 4 GHz OC profili ile kolayca overclock edebilirsiniz. Lakin hız aşırtma sonrası devasa bir performans artışı beklemeyin. Bu bağlamda işlemcinizi stok frekansta kullanmak harcanan enerjiye göre elde ettiğiniz performansa bakarsak daha mantıklı gözüküyor. Tabii ki burada sizin işlemciniz 4 GHz üstüne çıkabilir. Bunu kendiniz test edip görebilirsiniz ancak. Yine de Ryzen’ın yüksek bir overclock potansiyeli yok.

Oyun Testleri – 1440P

Threadripper 1080p çözünürlük için tasarlanmadı. Bu bağlamda biz de testlerimizi 1440p çözünürlükte gerçekleştirdik.

Uyumluluk Modu: Legacy Compatibility Mode

Eski oyunlarla uyumluluk modu Ryzen Master içerisinden devreye alınabiliyor. Bu modda 1950X, 8C16T moduna alınıyor. 1920X de 6C12T moduna düşürülüyor. Böylece DiRT Rally, Far Cry Primal, Far Cry ve F1 2016 gibi sistemde 20 ve üzeri mantıksal işlemci olunca açılmayan oyunlar açılabiliyor. Bu mod ayrıca bazı oyunlarda performans artışı da sağlıyor. Söz konusu oyunlar:

• Civilization VI
• Call of Duty: Modern Warfare Remastered
• Heroes of the Storm
• Gears of War Ultimate
• DOTA 2
• Watch Dogs
• Thief
• Hitman: Absolution
• Fallout 4

Öte yandan bu mod, bazı oyunlarda -5% performans kaybı yaşatabilir. Bunu da göz önünde bulundurmakta fayda var.

Güç tüketimi

Öncelikle TDP diye tabir edilen değer işlemcinin tükettiği güç değil, tam güçte çalışırken ürettiği ısıdır. Bu değer uygun soğutucu seçmenizde size yardımcı olmak için verilir ki soğutma kapasitesi yeterli olan bir ürün alın. Çağan şahsi oyun bilgisayarında 140W TDP’li i9 7900X kullanıyor ve Intel, işlemcinin çekirdeği ile dahili ısı dağıtıcısı arasında lehim yerine normal termal macun kullandığı için işlemci Threadripper’a göre çok daha sıcak çalışıyor. Çekirdeğe 1.15v’tan daha fazla voltaj verince yük altında 100 dereceleri anında gördüğünüz için hız aşırtma hemen hiç yapılamıyor.

Sırf delidding denilen dahili ısı dağıtıcıyı işlemciden ayırma ve altına sıvı metal macun sürme prosedürünü uygulayıp, özel sıvı soğutma kullanıldığı için şu an 1.25v ile 4.7 GHz de kullanılabiliyor ve ölçümlerde işlemci tam yük altında 290W TDP değerine sahip. Bu değer Corsair’in üst seviye AIO soğutucularının üst limitlerinde. Yanlış anlaşılmasın, 7900X’in performansından yana bir sıkıntı söz konusu değil ancak bu performansa ulaşabilmek için oldukça uğraştırıyor ve masraf harcatıyor. AMD’den eşdeğer performansı daha az uğraş ve maliyetle elde edebiliyorsunuz. Özetle Threadripper’ın başarılı Watt başına performans sunduğunu söyleyebiliriz.

AMD X399 Yonga Seti

*X399 yonga setinde 2 adet genel kullanım için sunulan PCIe Gen3 hat mevcut. Anakart üreticileri bu hatlar ile 4x SATA veya 2x SATA Express portu ekleyebilir.

** 8x PCIe Gen2 hattı ile anakart üreticileri Ethernet, WLAN, Bluetooth veya diğer kontrolcüleri ekleyebilirler.

***Dört hat X399 yonga seti ile bağlantı için ayrılmış. Aynı anda 7 PCI Express aygıtı birden bağlanılabilir. 7’nin üstüne çıkmak için ise port veya cihaz için PCIe Clock Generator gerekli.

Örnek PCI Express senaryoları:

• 2×16 GPU, 2×8 GPU ve 3×4 NVMe
• 3×16 GPU ve 4×4 NVMe
• 6×8 GPU ve 1×4 NVMe
• 1×16 GPU, 4×8 GPU ve 2×4 NVME

Sonuç

Üst seviye sistem toplamak isteyip de parasını AMD’ye vermek isteyen kullanıcılar için Threadripper en iyi seçenekler arasında. Yüksek performanslı çekirdekler, geniş bellek kapasitesi, işlemci tabanlı NVMe RAID desteği ve en güncel teknolojilere destek, platformun öne çıkan avantajları arasında yer alıyor.

Öte yandan böyle bir sistemden tam verim almak için kallavi bir sıvı soğutma ve yüksek performanslı dört kanal bir bellek kiti edinmekte de fayda var. Yine kasanızın da EATX standardını desteklemesi ve ileride eklemeyi düşündüğünüz ekran kartları için şimdiden hazır olması gerek. Tabii ki kaliteli bir PSU da böyle bir sistem için olmazsa olmaz.

Sistemin bütün parçalarını özenle seçip macunu bile titizlikle uyguladıktan sonra sırtınıza yaslanıp 16 çekirdek, 32 işlem biriminin keyfini çıkartabilirsiniz. Uzun yıllar verim alacağınız bu sistemi ileride gelecek 7nm işlemcilerle güncelleme hayali ise -garantisi olmasa da- çok cezbedici. Masaüstü platformunda rekabeti aynı yıl içerisinde ikinci kez ateşlediği için AMD’ye teşekkür ediyoruz.

Artılar

• Üst düzey 3D render performansı
• Üst düzey 4K+ video işleme performansı
• Üst düzey şifreleme ve sıkıştırma performansı
• 1440p ve üstü oyunculuğa hazır
• Aynı anda render ve oyun imkânı
• Geniş çoklu aygıt desteği
• ECC destekli dört kanal bellek mimarisi
• Çarpan kilidi açık
• Yüksek Performans/Fiyat oranı
• Dahili ısı dağıtıcı ile çekirdek arasında lehim kullanılmış

Eksiler

• Sıvı soğutma gereksinimi
• Montajı Ryzen kadar kolay değil
• Tek çekirdek performansı daha iyi olabilirdi
• Sınırlı hız aşırtma performansı: 4 GHz üstüne çıkmak zor
• Overclock sonrası performansta beliğin bir artış yok