SSD ve HDD Verileri Tamamen Nasıl Silinir?

Eski bilgisayarınızı veya sürekli olarak kullandığınız depolama biriminizi satmak ya da bir tanıdığınıza hediye etmek isteyebilirsiniz. Bildiğiniz üzere işletim sistemi üzerinden bir dosyayı sildiğinizde tüm veriler tamamen ortadan kalkmaz. İşletim sistemi, sürücü yeni veriler için bu alana ihtiyaç duyup üzerine yeni veriler yazana kadar tüm bitleri yerinde bırakır. Tamamen silinme süreci aylar ve yıllar alabilir, hatta sürücüde çok fazla boş alanınız varsa çok daha uzun zaman geçebilir.

Windows 10 veya Windows 11’i sıfırlarken dosyaları silme özelliğini seçseniz bile tüm verileriniz diskten tamamen silinmez. Windows işletim sisteminde sıfırlama yaparken “Her şeyi kaldır” gibi bir seçenek var. Bu süreçte sıfırlama yaptığınızda tüm yazılımlar ve kişisel dosyalarınız silinecektir. Ancak silinen dosyaları tekrar geri getiren ve kaldırma sürecini geri alan birçok yazılım mevcut. Bunların bazıları ücretli, bazıları ise ücretsiz.

Ücretsiz bazı basit programlar bile aradan geçen zamana bağlı olarak bilgisayarınızdan sildiğiniz içeriklerin büyük bir kısmını tekrar geri getirebilir. Bu bağlamda birçok özel fotoğraf, metin belgesi, video ve farklı dosyayı tekrar bulmak mümkün. Genellikle ücretli yazılımlar daha iyi işler çıkarır. Hatta bu işi profesyonel olarak yapan şirketler bile var.

Konumuza dönecek olursak, depolama birimine sahip bir cihazı elinizden çıkarırken kalan bu veriler sizin için önemli olabilir. Şimdi katı hal sürücüsü (SSD) ve sabit sürücülerde (HDD) içeriği güvenli bir şekilde silmek için yapabileceğimiz işlemlere bakacağız.

SSD ve HDD’lerin üretimi ve çalışma şekli tamamen farklıdır. Bu nedenle süreci iki teknoloji için ayrı ayrı ele alalım. Sabit sürücüleri tamamen temizlemenin en iyi yolu, eski dosya kalıntılarını ortadan kaldırmak için tüm sektörlere birkaç kez rastgele veri yazan bir uygulama kullanmaktır. Üzerine yazma yöntemi SSD’lerde tam olarak işe yaramaz. HDD’lerin içinde yer alan disklere birden fazla veri yazmamız gerekli, çünkü manyetik ortam veri kalıntıları bırakabilir.

SSD Verileri Güvenli Bir Şekilde Nasıl Silinir?

SSD’lerin sınırlı sayıda yazma döngüsü vardır, bu nedenle aşırı şekilde yazma işlemi yapmak sürücü ömrünü kısaltabilir. SSD’ler ayrıca sürücünün ömrünü uzatmak ve zaman içinde arızalanan blokları değiştirmek için overprovisioning (sürücünün belli bir bölümünün yönetim işlevleri için ayrılması) isimli bir yöntem kullanır. Bu nedenle herhangi bir zamanda işletim sistemi tarafından kullanılamayan blokların oranı %5 ya da %10 oranında olabilir.

Katı hal sürücüleri için tüm görünür verilere hızla ulaşabilen yardımcı araçlar kullanabiliriz. Bazı SSD üreticileri, verileri güvenli bir şekilde temizlemek için ücretsiz şekilde yardımcı yazılımlar sunar. Hatta bazı anakart BIOS’larında yerleşik güvenli temizlik özelliği bulunmakta.

Bu araçlar, OP bloklarını bile silerek sürücünün fabrika durumuna getirilmesini sağlar. Elinizdeki SSD veya anakartta böyle bir seçenek olmayabilir. Bu noktada yardımcı yazılımlar devreye giriyor. Parted Magic isimli ücretli yazılım güvenli silme konusunda başarılı. Ancak para harcamak istemiyorsanız Windows 10/Windows 11’de diskpart adlı bir araç var ve oldukça iyi işler çıkarıyor.

Anakart BIOS’u Üzerinden SSD Verileri Nasıl Silinir?

Sürücüyü güvenli şekilde temizlemenin en kolay yollarından biri UEFI BIOS’u kullanmak. Bu özellik her markada veya modelde olmayabilir. Eğer bulunuyorsa, özelliğin ismi ve bulunduğu menü üreticiye ve modele göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak bakarsak silme özelliği neredeyse tüm BIOS’larda “Secure Erase” adıyla kullanılıyor.

• Sistem açılışında BIOS’a giriş yapın. Eğer bu konuda bilginiz yoksa bu makalemizden yardım alabilirsiniz.
• Secure Erase genellikle “Tools”, “Toolskit”, “Storage” veya “Advanced” menülerinde yer alıyor. Eğer bulamazsanız anakartınızın kullanım kılavuzuna bakabilir veya Technopat Sosyal‘de konu açabilirsiniz.
  
• Örneğin ASUS ROG anakartta bu seçenek Tool sekmesinin altında “ASUS Secure Erase” adıyla bulunuyor.
  
• Giriş yaptıktan sonra sürücünüzü seçebilir ve silme işlemini başlatabilirsiniz.

Bir başka örnek olarak, MSI markalı MSI X470 Carbon Gaming Pro anakartta özellik Secure Erase+ adıyla görünüyor. Silme işlemi tüm anakartlarda neredeyse aynı ve oldukça basit.

Üretici Yazılımları ile Temizlik

SSD’nizin markasına ve modeline bağlı olarak, üreticinin blokları sıfırlayan resmi bir yardımcı programı olabilir. Yöntem ve yetenekler üreticinin yazılımına göre değişiklik göstermekte. Hemen aşağıda üretici yazılımlarını indirmek için resmi bağlantıları bulabilirsiniz. Bunların hepsinde güvenli silme özelliği olmayabilir, ancak SSD üreticileri tarafından sunulan araçlar aynı zamanda farklı birçok özelliğe sahip.

• Samsung SSD Magician
• Western Digital Dashboard
• Kingston SSD Manager
• SK hynix SSD Tools
• Adata SSD Toolbox
• Sabrent Control Panel
• Crucial Storage Executive
• SeaTools for Seagate Drives

Parted Magic ile SSD İçeriği Nasıl Silinir?

Parted Magic, bu konuda en güvenilir ve başarılı yazılımlarından biri. Eğer üreticiniz bir yazılım sunmuyorsa veya anakartınızın BIOS’unda bu özellik yoksa önyüklenebilir Parted Magic aracını kullanabilirsiniz. Maalesef uygulamanın ücretsiz deneme süresi yok. Ancak ödeme yapmak istemiyorsanız birazdan bahsedeceğimiz Windows özelliğine yönelebilirsiniz.

• Parted Magic’i bu bağlantı aracılığıyla satın alın ve ISO dosyasını indirin. ISO dosyasını tıpkı Windows kurulumunda yaptığımız gibi önyüklenebilir bir disk oluşturmak için kullanıyoruz.
• Rufus yazılımını kullanarak önyüklenebilir bir USB flaş sürücü oluşturun. Dilerseniz farklı bir yazılım da kullanabilirsiniz.
  
• Yine Windows kurulumunda olduğu gibi, bilgisayarınızı Parted Magic USB sürücüsü üzerinden başlatın.
• Önyükleme yöntemi istendiğinde Varsayılan ayarlar (Default settings-ilk seçenek) seçmek için Enter’a basın.
  
• Sonrasında karşınıza bir Linux masaüstü ortamı çıkacak.
• “Erase Disk” uygulamasını başlatın.
  
• NVMe SSD’niz varsa “NVMe Secure Erase” seçeneğini, eğer SATA bağlantılı bir sürücü kullanıyorsanız “Secure Erase ATA Devices” seçeneğine tıklayın.
• Eğer sürücü “Frozen” olarak listeleniyorsa, aşağıdaki “Sleep” butonuna basın ve biraz bekleyin.
  
• Silmek istediğiniz sürücüleri seçin ve “Continue” seçeneğine tıklayın.
  
• Sonrasında sol alt kısımdaki “I allow this utility” kısmını işaretledikten sonra sağ alttaki “Start Erase” seçeneğine basın.
  
• Yazılımın sürücüyü silmesi birkaç dakika dakika alacak.

Parted Magic, silme işlemi bittiğinde işlemin başarılı olduğunu söyleyen ve günlükleri görüntüleme seçeneği sunan bir iletişim kutusu gösterecek. Artık bilgisayarınızı yeniden başlatabilirsiniz.

Windows Diskpart ile SSD Verileri Nasıl Silinir?

Şimdi ücretsiz yönteme gelelim. Komut İstemi sayesinde Windows işletim sistemi üzerinden silme işlemini gerçekleştirmek mümkün. Diskpart ile ilgili bir hatırlatma olarak, bu yöntem overprovisioning işlemine uğrayan blokları boşaltmıyor, ancak bunlara referans olan disk haritasını siliyor. Profesyonel bir veri kurtarma hizmeti olan DriveSavers, bu yöntemin “işe yaradığını” söylüyor, ancak her donanım kombinasyonuyla doğrulanmadığını belirtelim.

• Sileceğiniz sürücü bilgisayarın önyükleme sürücüsüyse, bilgisayarı bir Windows 10 veya 11 yükleme diskinden başlatın. Sileceğiniz disk önyükleme diski değilse bir yükleme diskinden önyükleme yapmanıza gerek yok ve bu silme işlemini Windows içinden gerçekleştirebilirsiniz.
•  Bir Windows yükleme diskinden önyükleme yaptıysanız, komut istemini açmak için Shift + F10 tuşlarına basın. Windows’u normal şekilde kullanıyorsanız, Windows arama kutusuna “cmd” yazın ve Komut İstemi’ni yönetici olarak çalıştırın.
• diskpart yazın ve Enter’a basın. Komut isteminde şimdi “DISKPART>” yazacak.
• PC’nize bağlı tüm disklerin bir listesini ve numaralarını görmek “list disk” yazın ve Enter’a basın. Eğer yalnızca tek sürücünüz varsa “Disk 0” görünecek.
• için liste diskine girin. Yalnızca bir sürücünüz varsa, Disk 0 olacaktır.
  
• Diski seçmek için “select disk (numara)” yazın ve Enter’a basın. “numara” kısmına diskin numarasını (“0” gibi) girin.
• “clean all” yazdıktan sonra Enter tuşuna basın. Bir süre bekledikten sonra “DiskPart succeeded in cleaning disk” şeklinde bir uyarı alacaksınız.
  

İşlem tamam. Bilgisayarı başka birine vermeyi planlıyorsanız Windows’u yeniden yükleyebilirsiniz.

TRIM

Bazı uzmanlar TRIM özelliğinin etkin olduğu SSD’lerde bu işleme gerek olmadığını, TRIM ile arka planda verilerin temizlendiğini iddia ediyor. Ancak bu özelliğin bir garantisi yok. DriveSavers Mühendislik Direktörü Mike Cobb, “TRIM her zaman tüm cihazlarla çalışmaz. Bu nedenle sistem ve gerçek sürücü modeli ile doğrulanmadıkça TRIM’e asla güvenilemez.” diyor.

Sabit Disk (HDD) Verileri Nasıl Silinir?

Mekanik bir sabit diskin güvenli bir hale geldiğinden emin olmak için üzerine birçok kez veri yazmak gerekir. DBAN (Darik’s Boot and Nuke) isimli ücretsiz yazılım, tüm sektörlere sahte veri yazan ücretsiz bir uygulama.

DBAN kendi önyükleme ortamına (işletim sistemi gerekmiyor) sahip, bu nedenle sürücüyü çıkarıp başka bir bilgisayara takmadan önce bir sistemdeki önyükleme sürücüsünü güvenli bir şekilde temizlemek için kullanabilirsiniz. Ancak işlem yaptığınız sürücü sisteminizde kullandığınız önyükleme sürücüsü değilse, yanlışlıkla sürücüyü silmemek için dikkatli olmanızı öneriyoruz.

• DBAN ISO dosyasını bu bağlantıdan indirin.
• Parted Magic uygulamasına benzer şekilde, ISO dosyasını önyüklenebilir hale getirerek bir USB sürücüye yazdırın. Bunun için yine Rufus’u kullanabilirsiniz.
  
• Bilgisayarınızı DBAN USB sürücüsüyle boot edin. Bu işlemden sonra mavi arka plana ve gri yazılara sahip bir menü göreceksiniz.
  
• Etkileşimli modu başlatmak için Enter’a basın. Sistemin depolama cihazlarınızı algılaması birkaç dakika alabilir. Ardından tüm sürücülerinizi ve diğer bazı seçenekleri gösteren bir menü ekranı görünecek.
  
• Silmek istediğiniz sürücüyü “Space tuşuyla” seçin. Yukarı ve aşağı hareket etmek için J ve K tuşlarını kullanabilirsiniz.
• Varsayılan DoD Short yönteminden başka bir metod kullanmak istiyorsanız M tuşuna basarak sürücü silme yöntemini seçebilirsiniz.
  
  • Standart bir DoD 5220.22-M silme süreci 7 seferlik işlemden oluşur. Ne kadar sefer yapılırsa güvenli silme süreci o kadar uzun sürer. DoD Short seçeneği çoğu insan için yeterlidir.
    
• İşlemi başlatmak için F10 tuşuna basın. Geçiş sayısına, sürücünüzün kapasitesine ve hızına bağlı olarak bu işlem birkaç dakika veya birkaç saat sürebilir.
  
• İşlem tamamlandığında “DBAN success” şeklinde bir mesaj alacaksınız.
  

Sabit diskiniz artık başkasının ellerine geçmek üzere hazır. Bilgisayarı içindeki sabit diskle vermeyi planlıyorsanız işletim sistemini tekrar yükleyebilirsiniz.