Pahalı ve Ucuz Anakartlar Arasındaki Performans Farkları

MSI’ın tepe modellerinden Z87 MPOWER MAX ve giriş seviyesi H81M-P32’yi karşılaştırarak, her iki anakartın oyun sistemlerindeki performanslarına göz atıyoruz. 

Konuya “NirvanA1” takma isimli okurumuzun forumda sorduğu bir soru ile başlıyoruz;

“Sorum açık; yongasetinin FPS’ye katkısı var mı ? En güçlü anakart ile en ucuz anakart arasında FPS farkı olur mu?”

Soruya cevap verebilmek için, öncelikle anakartın ne olduğu yada ne işe yaradığı hakkında kısa bir bilgi geçelim.

Anakart: üzerine takılan işlemci, bellek, ekran kartı, sabit sürücü gibi bileşenlerin arasında koordinasyonu sağlayan, genişleme, giriş/çıkış yuvalarına sahip ve bir yongaseti tarafından kontrol edilen baskılı devre kartıdır. Tüm anakartlar bir yongasetine yada diğer adıyla “Chipset’e” sahiptir. Yongaseti, anakart üzerinde kullanılacak işlemci yanında desteklenen harici ve dahili protokolleri belirler. Bunlar temel olarak: SATA, eSATA, USB, LAN ve PCIe veriyolu hatları gibi iletişim standartlardır.

Anakartları çok şeritli otobanlar olarak düşünebilirsiniz. Otoban üzerinde saatte kaç kilometre hızla gideceğinize kullandığınız aracın performansı, yani işlemci, ekran kartı ve bellekler belirler. Otobandaki yolların genişliği/düzgünlüğü, trafik akış yoğunluğu, sinyalizasyon, hızlı geçiş sistemi, acil yardım telefonları, restoranlar, ilk yardım ve tabela sistemi gibi özellikler ise, otobanı yani anakartları bağlar.

Diyelim ki; altınızda 1974 model Murat 124 var. Dünyanın en iyilerinden biri olan Almanya otobanlarına girip gaza sonuna kadar bastığınızda, siz sağ şeritten 100km/saatle giderken, sol şeritte kırmızı renkli bir Lamborghini’nin saatte 350km hızla yanınızda geçip gittiğini görürsünüz. Yol, temel olarak her iki araç için aynı koşulları sunuyor ama hızı belirleyen en büyük faktör: aracın genel performansıdır.

Şimdi bu örneği anakart teknolojisine uyarlayalım.

Ekran kartı ile anakart arasındaki en temel organik bağ: PCIe yuvası ve PCIe standardıdır. Şu an, üç-dört nesil önceki anakartların üzerinde bile PCIex16 yuvası bulunuyor. Hatta bu modellere teknik olarak GTX 780 Ti yada HD 7990 takabiliriz. Ancak; anakartların üzerinde PCIex16 yuvasının olması yanında, bu yuvanın hangi standardı desteklediği de önemli bir kriterdir. Eski nesil anakartlardaki PCIe 1.1 spesifikasyonu, hat başına 250MB/s (16 x 250= 4GB/s) veri aktarımına izin verir. PCIe 2.0’da bu rakam 500MB/s (16 x 500= 8GB/s), PCIe 3.0’da ise 985MB/s’dir (16 x 985 = 15.7GB/s). Eğer siz GTX 780 Ti’ı, PCIe 1.1 spesifikasyonuna sahip bir anakarta takarsanız, PCIe bantgenişliği yeterli olmadığı için darboğaz sorunu yaşarsınız. Bunu; Lamborghini ile, İstanbul’daki iki şeritli dar ve bozuk yollarda saatte 300km hıza çıkmaya çalışmak gibi düşünebilirsiniz. Yol dar ve trafik yoğun olduğu için, altınızdaki aracın ses hızına ulaşıyor olması hiç bir anlam ifade etmez.

PCIex16 yuvaları, üzerilerine takılan ekran kartlarının PCIe kontrolcüsü ile iletişimi sağlamakla görevlidir. Ekran kartı takıldığı zaman yuva, 16 şeritli otobanı devreye sokar ve tüm veriyi PCIe kontrolcüsüne aktarır. Bu kontrolcü Intel sistemlerde işlemci, AMD’de ise kuzey köprüsündedir. Ancak AMD’nin APU’lu sistemlerinde kuzey köprüsü bulunmaz ve kontrolcü APU’nun yani işlemcinin üzerindedir. En çok sorulan konulardan biri de; PCIe 2.0 ile 3.0 arasındaki performans farkıdır. Teoride PCIe 3.0 spesifikasyonu, PCIe 2.0’dan yaklaşık 2 kat daha hızlı veri aktarımı sağlıyor. Ancak gerçek hayat kullanımlarındaki fark, hissedilmeyecek kadar çok az. Yine otobandan örnek verirsek aradaki fark; 7.5 şeritle, 8 şerit arası kadardır. Bunu da sadece sentetik testlerde görebiliriz.

PCIe durumları bu şekilde. Şimdi yongasetleri arasındaki farklardan bahsedelim.

Aşağıda, Intel’in 8 serisi yongaseti tanıtımında kullandığı bir diagram yer alıyor. Dikkat ederseniz, yongaseti özellikleri arasında PCIex16 yada PCIe 3.0 desteği ile herhangi bir bilgi geçilmemiş çünkü temel olarak oyun performansı ile, yongaseti arasında organik bir bağ yoktur. Ancak biraz evvel bahsettiğimiz 880, 890 ve 990 serisi yongasetli AMD anakartları konu dışında tutuyoruz.

İşlemciye baktığımızda; dahili PCIe kontrolcüsü, tek bir PCIe x 16 yuvası üzerinden x16 bantgenişliği sunuyor. Kontrolcü aynı zamanda 2 x 8 veya 1 x 8 – 2 x 4 olmak üzere çoklu ekran  kartı kullanımlarına da destek veriyor. Bunun yanında yine işlemciye gömülü bellek kontrolcü ve dahili grafik kartını bağlayan Three Independent Display Support gibi ekstralar var ama bu konuya başka bir rehberde değiniriz. 

Yongasetine baktığımızda; yongasetinin temel işlevinin SATA, USB, LAN, ses ve PCIe 2.0 gibi iletişim protokollerini kontrol etmek olduğunu görüyoruz. İlave olarak Rapid Storage, Smart Connect, Rapid Start gibi Intel’e özgü teknolojiler yer alıyor. 

Temel kavramlardan sonra; MSI’ın tepe seviyesi modellerinden Z87 MPOWER MAX ve giriş seviyesi H81M-P32’yi yanyana getirerek, her iki anakartın, daha doğrusu, NirvanA1’in sorduğu yongasetleri farklı iki modelin genel performansına göz atıyoruz. Önce anakartları tanıyalım…