Almanya’da inşa edilmekte olan Wendelstein 7-X (W7-X) füzyon reaktörü önümüzdeki ay ilk deneme ateşlemesini yapacak.
Füzyon enerjisi üzerine olan çalışmalar neredeyse bir asırdan beridir sürüyor. Yıldızların temel çalışma prensibini oluşturan füzyon, atomun parçalanması işlemi olan fizyon ile kıyaslanmayacak kadar verimli ve inanılmaz miktarda enerji üretiyor. İlk kez hidrojen bombası deneyleriyle kontrolsüz biçimde oluşturulan füzyon, bir süredir deneysel reaktörlerde tamamen insan kontrolünde elde ediliyor.
Ancak bugüne dek geliştirilen füzyon reaktörlerinde bu reaksiyonu uzun süre devam ettirmek mümkün olmuyordu. Tokamak adı verilen yaygın reaktör tasarımı halka şeklindeki yapısıyla oluşan 150 milyon derece ısıdaki plazmayı gayet iyi tutabiliyor. Ancak bu tasarımda plazmayı tutacak manyetik kalkanı oluşturmak için iki farklı takım mıknatıs kullanılması gerekiyor. Bu da zaman içinde iki takım arasındaki dengenin bozulmasına ve plazmanın sızmasına neden oluyor. Bu sıcaklıktaki plazma dokunduğu herşeyi anında atom altı parçacıklarına ayırıyor.
Ancak ana fikri 1951 yılında Amerikalı fizikçi Lyman Spitzer tarafından ortaya atılan “Stellarator” tasarımı bu soruna teorik olarak bir çözüm getiriyor. Burulmuş bir Tokamak gibi görünen Stellarator reaktörü, asla salınım göstermeyen ve haliyle çökmeyen bir manyetik kalkan oluşturabiliyor. Ne var ki bu tasarım için gereken malzeme ve mühendislik bilgisi ancak yakın zamanda olgunlaştığından, Spitzer’in döneminde yapılması mümkün olmamıştı.
Stellarator tasarımındaki ilk füzyon reaktörü olan Wendelstein 7-X (W7-X) üretimi tam 19 yıldır süren bir proje, maliyeti ise 1 milyar dolardan fazla olacak. Almanya’daki Max Planck Enstitüsü’nde inşa edilen bu reaktörün inşası ve testleri neredeyse tamamlanmış durumda. 16 metre çapındaki reaktörün manyetik kalkanını oluşturmak için her biri 6 ton ağırlığında olan 50 adet özel tasarımlı manyetik bobin kullanılıyor. Bu bobinler çalışma esnasında sıvı nitrojenle mutlak sıfıra yakın seviyede soğutuluyor.
Modern bilgisayarların da yardımıyla inşaatı beklenenden hızlı tamamlanan Wendelstein 7-X (W7-X) önümüzdeki ay ilk deneme ateşlemesini gerçekleştirecek. Eğer her şey hesaplandığı gibi olursa, dünya füzyon çağına girmeye çok yaklaşmış olacak. Bu sayede nükleer fizyon gibi kirli ve verimsiz yöntemlere başvurmadan, tüm dünyaya yetecek kadar enerjiyi hidrojen ile üretmek mümkün olacak. Bu teknoloji uzun vadede bize yıldızlara seyahat etmek için gereken enerjiyi bile sağlayabilir.
