VR teknolojisi yani sanal gerçeklik, günümüzde hala olması gereken konumda değil. Peki, neden? Bu yazımızda cevaplıyoruz.
Facebook’tan VR Teknolojisi Hamlesi
Facebook’un 2014 yılının başlarında VR öncüsü olan Oculus’u 2 milyar dolara satın aldığını açıklaması biraz şaşırtıcıydı. Çünkü o zamanlarda Oculus’un amiral gemisi niteliği taşıyan ürünü Rift başlıklar Kickstarter’daki sıçramasını henüz yapmıştı ve sadece bir oyun aksesuarı olarak pazara sürüldükten sonra oldukça pahalıya satılmıştı.
Bunun yanında, birçok insan VR teknolojisinin oyun dünyasını bambaşka bir noktaya taşıyacağına inanıyordu. Hatta efsanevi oyun yapımcısı John Carmack de bu fikre o kadar ikna olmuştu ki tüm dikkatini Oculus’a ve VR teknolojisine adamak için o dönemdeki işinden istifa etmişti.
O dönemde Facebook, FarmVille ve Mafia Wars gibi oyunlarla sosyal ağ dünyasının vazgeçilmezi olarak görülmeye başlanmıştı. Belki de Facebook, oyun endüstrisini bir basamak olarak kullanarak kendini yenilemek istiyordu. Sanal gerçeklik teknolojisi ise bu amaç için biçilmiş kaftandı.
Ancak ne var ki bu süreç o kadar hızlı ilerleyemedi. Facebook, sonraki birkaç yıl içinde VR oyunlarının üzerinde çalışmaya devam ederken, Mark Zuckerberg’in Oculus için başka planları olduğu ortaya çıktı. Zuckerberg o zamanlarda mobil için “bugünün platformu” demiş olsa da Oculus daha önce görülmemiş en sosyal platformu yaratarak; çalışma, oyun oynama ve iletişim kurma biçimini değiştirme olanağına sahipti.
2017 yılında F8 Geliştirici Konferansı’nda Facebook, Facebook Spaces için açık beta tanıtımı yaptı. Spaces projesi, insanların hayali ortamlarda karikatür tarzı avatarlar olarak etkileşime girebilecekleri sosyal bir ağın VR versiyonuydu.
Aslında “bir zamanlar öyleydi” diyebiliriz çünkü geçtiğimiz yıl Facebook, kullanıcılarının sanal alanlar oluşturmasını sağlayan bu uygulamayı Oculus Rooms ile birlikte terk etti. Gerekçesi de bu yazılımın da birçok yeni sanal gerçeklik oyunu gibi eksik noktalar barındırıyor olmasıydı.
Aslında Facebook Spaces, teorik olarak güzel bir fikir olarak görünüyordu ancak bu yeterli değildi. Her şey çok kabaca eklenmişti ve fazlasıyla ilkel bir his yaratıyordu. Yani aslında gerçek bir derinlik veya eğlence faktörü olmaktan ziyade zorlama bir deneyim ve bir teknoloji demosu gibi algılanıyordu. Kısacası, tıpkı yeni VR oyunlarının geleneksel kült oyunların yerini alamayacağı gibi, Spaces de yerini almaya çalıştığı şey kadar iyi değildi.
Samsung ve Oculus’un VR Teknolojisi Ortaklığı
Yeni teknolojiler için bu beklendik bir durum olsa da VR’ın erken başarısızlığında birçok faktör daha etkili olmuştu:
- Öncelikle VR başlıkları, çok hantal olmakla beraber birçok kullanıcı için oldukça pahalıydı. Ayrıca görselleri kaliteli bir şekilde deneyimleyebilmek için yüksek performanslı bilgisayarlar gerekiyordu.
- Yüksek performanslı bir bilgisayarınız olsa bile gözlüklerin içindeki optik bileşenler yetersiz olduğu için sınırlı bir görüş açısı ve düşük çözünürlük gibi sorunlara yol açıyordu.
Geliştiriciler daha sonra akıllı telefon destekli VR başlıkları oluşturmak için telefon üreticileriyle güçlerini birleştirmeye karar verdiler. Böylece yüksek maliyete ve az ilgiye bir çözüm de bulmuş olacaklardı. Bunun en bilinen örneği de Samsung ve Oculus ortaklığıyla pazara sunulan Gear VR‘dır.
İlk olarak bu ürün tüketicilerin ilgisini çekmiş olsa da iş birliği çok uzun sürmedi. Samsung, Gear VR desteğini Galaxy Note 10 ile birlikte kaldırdı.
VR Teknolojisinde Gelinen Son Nokta
Oyun cephesinde Eve: Valkyrie, Resident Evil 7: Biohazard ve No Man’s Sky VR teknolojisini oyunseverlerle buluşturmaya çalışsa da Half-Life: Alyx bu konudaki en büyük gelişmeyi sağladı. Hatta birçok oyunsever tarafından beğenildi. Tüm bu saydığımız oyunlar, ilk zamanlar VR ile oynanan oyunlarla kıyaslanınca daha gelişmişti ve tabii ki çok daha eğlenceliydi.
Eğlencenin iyileştirilmesi gibi donanımda da zamanla değişim yaşandı. Ayrıca VR teknolojisi de kar elde etmeye başladı. Bilgisayara da bağlanabilen Oculus Quest, Facebook’un reklam dışı gelir kaynaklarının başında geliyor. Son çeyrekte Facebook, Oculus Quest’in 297 milyon dolar gelir sağladığını açıklamıştı. Bu da geçen yılın aynı dönemindeki reklam dışı elde edilen 165 milyon dolar gelire kıyasla %80 artış sağlandığı anlamına geliyor.
Duruma bir de tüketici penceresinden bakacak olursak; Steam’in 2020 Nisan ayında yaptığı donanım araştırmasının sonuçlarına göre; şu an kullanıcıların %2’sinden daha azı VR setine sahip. Sony, 5 milyon üniteyi aşan satışıyla PlayStation VR için iyi bir performans gösterse de 106 milyonluk PlayStation 4 konsolu dünyasında bu sayı hala az.
Yeni Hamle: Facebook Horizon
Oculus, geçen yıl Facebook Spaces’i takip edecek olan ürün üzerinde çalıştıklarını söylemişti.
Şu anda beta sürümü üzerinde çalışılan ve bu yıl içerisinde daha büyük ölçekte piyasaya sürülmesi planlanan Horizon, VR-severlerin “kendi kişiliklerini ifade edebilecekleri” bir avatar oluşturarak serüvenlerine başlamalarını sağlayacak. Sonrasında oluşturduğunuz avatarla birlikte başka oyuncularla tanışıp keşfedilecek birçok macerayla dolu yeni dünyalara ışınlanabileceğiniz “hareketli bir kasaba meydanına” düşeceksiniz.
Ayrıca yer alacak araç ile herkes kendisi için yeni bir dünya yaratabilecek, katılacakları aktivitelerle tropikal mekanlardan, interaktif aksiyon alanlarına kadar birçok çevrede bulunabilecek. Ne kadar zengin görünürse görünsün, bu kadar karmaşık bir içeriğin oyunculara yorucu ve kafa karıştırıcı geleceğini de söyleyebiliriz.
Aslında Facebook Horizon bize daha aşina olduğumuz deneyimler yaşatıyor. Çevrimiçi sanal dünya 2003’te Second Life ile geri döndü ve Minecraft da 2016’dan beri VR destekli bir şekilde oyunseverlere servis edilmeye başlandı. Son olarak Fortnite’a eğlenceyi artıracak Party Royale modu ekledi.
Daha iyi oyunlar ve daha etkileyici donanımlarla bile VR teknolojisi yaygın olarak benimsenmekten hala uzakta. Çünkü güçlü bir sosyal varoluş göstermeden, sanal gerçekliğin ana akım cazibesini elde etmesi ve oyunun kurallarını baştan yazan bir kanal haline gelmesi mümkün görünmüyor.
Facebook, Pandemi’yi Fırsata Çeviremedi
Facebook ise şu dönemde küresel pandeminin talihsiz koşulları “sayesinde” belki de ortaya çıkışından itibaren sadece bir kez sahip olabileceği bir fırsatla karşı karşıya. Devam eden sokağa çıkma kısıtlamalarında ve sosyal mesafe koşullarında insanlar birbirleriyle hiç olmadığı kadar uzaktan iletişim kurmak istiyorlar ve işin daha cazip yanı ise evlerde olduğumuz bu süre zarfında buna bol bol da fırsat var. Baktığınız zaman bu koşullar altında sanal gerçeklik teknolojisini kullanarak insanları birbirine bağlamak daha anlamlı bir hal aldı. Yani aslında Facebook “Birbirinizden uzak durun” uyarısıyla birlikte, insan etkileşimini desteklemek için eşsiz bir zaman diliminin içine girmiş oldu.
Tüm bunlar fırsat gibi görünebilir ama Oculus bu sürece gelene kadar oldukça kan kaybetti çünkü çekirdek kadrosuyla birlikte kurucular Palmer Luckey ve Brendan Iribe dahil olmak üzere birçok personel işlerinden ayrıldı. Sorumlu Teknik Başkan (CTO) Carmack ise bu kez yapay zeka teknolojisine odaklanmak için işinden istifa etti.
Böyle bir durumda Facebook’un önümüzdeki yıllar içerisinde aranan sosyal VR teknolojisini bulmaya, Oculus’u satın almaktan daha yakın olduğunu söyleyebiliriz. Buna engel olabilecek tek şey şu anda Facebook’un sosyal medya ve sanal gerçeklik üzerinde herhangi bir tekelinin bulunmaması. Ayrıca şirket VR teknolojisi ile sosyal bağlantıyı keşfetmek için en iyi konumda olsa bile piyasa ilgi uyandıran deneyimler yaratacak başka girişimlere çok açık.
Kısacası, bir gün nasılsa işler normale dönecek ama şu net bir gerçek ki; bir daha dengeler eskisi gibi olmayacak.
Sanal Gerçeklik (VR), Artırılmış Gerçeklik (AR) ve Karma Gerçeklik (MR) ile ilgili daha fazla bilgi almak için bu makalemizi gözden geçirebilirsiniz.
