Bu yazımızda son yıllarda, çok eski VGA standardının yerini alıp görüntüleme cihazları veya çeşitli görüntü aygıtlarını bağlamak için kullanılan HDMI arayüzünün özelliklerinden birisi olan HDMI CEC’e değineceğiz.
Günümüzde birçok elektronik cihaz artık çeşitli özelliklere sahip ve yine aynı şekilde birçok çevre birimi ayrı ayrı bağlantı noktalarına ihtiyaç duyuyor. İşte HDMI CEC bu anlayışı ortadan kaldırmak için ortaya çıkmış, uyumlu tüm cihazları HDMI arayüzüyle bağlamaya yarayan en eski bağlantılardan birisi.
HDMI 1.0 ile beraber piyasaya sunulan bu özellik, HDMI 1.3 ile de daha iyi bir deneyim amacıyla tekrardan güncellendi. Temelde HDMI CEC, 15 cihaza kadar olan çevre birimlerinin, çeşitli aygıtların birbiriyle uyumlu şekilde çalışabilmesini, sorunsuz bir kullanım deneyimi yaşatmayı hedefleyen bir teknoloji. Sorunsuz bir kullanım ve ev sineması deneyimi için oldukça iyi bir teknoloji olduğunu belirtebiliriz. Peki ne işe yarıyor? Nasıl çalışır veya çalışması için neler gerekli? Merak etmeyin yazının devamında bu konu hakkında neredeyse tüm merak ettiklerinizi öğrenecek, sorularınıza yanıt bulacaksınız.
Kavramların Açıklanması: HDMI CEC ve CEC nedir?
HDMI CEC’in ne olduğundan özetle bahsetmiştik önceki paragraflarda. Peki ya CEC nedir?
CEC, Consumer Electronics Control (Tüketici Elektroniği Kontrolü) anlamına gelir. HDMI CEC kullanarak bağlı tüm cihazları birbiriyle uyumlu veya tek bir kumanda ile kullanabilirsiniz. Örneğin elinizde bir adet CEC uyumlu televizyon kumandası varsa, bu kumanda yardımıyla bağlamış olduğunuz 4K blu-ray oynatıcıyı, TV box cihazını veya multimedya cihazlarının hepsini kontrol edebilirsiniz.
Elbette eşsiz özellikleri kullanabilmek için cihazınızın kendi kumandasına ihtiyacınız var fakat günümüzde genel itibariyle kumanda üzerindeki tüm özellikler HDMI CEC tarafından destekleniyor. Oynatma, ses açma kapama ve çeşitli menü seçimlerini HDMI CEC teknolojisi sayesinde cihazlarınız arasında senkronize ve uyumlu bir şekilde kullanabilirsiniz.
Ev sineması kurma niyetiniz varsa veya sürekli ayrı ayrı çevre birimleri, kontrolcüler (kumandalar, klavyeler, akıllı kumandalar gibi) kullanmak istemiyorsanız HDMI CEC aradığınız basitliği size sağlar. Kurulum aşaması biraz sıkıcı gelse de birden çok cihazın bağlı olduğu yerlerde işinize fazlasıyla yarar.
İşin teorik kısmını fazla uzatmadan teknik kısma geçelim. Zira okurlarımızın asıl merak ettiği şeyler daha çok işin teknik tarafında.
HDMI CEC’in Özellikleri
HDMI CEC, normal bir kumandada görebileceğiniz özelliklerin neredeyse hepsini kullanabilmenize imkan tanır. Açma-kapama, menü seçimi ve ses ayarı gibi tuşlara basılması durumunda bu teknoloji sayesinde ilgili işlemlerin hepsi genelde başarıyla iletilir. Yani artık sürekli uzaktan kumanda değiştirmek yok, evrensel uzaktan kumandaları sürekli değiştirerek kullanmak da yok. Yalnızca 1 adet kumanda yardımıyla tüm cihazları kontrol ediyorsunuz.
HDMI CEC ile Evrensel Uzaktan Kumandanın Farkı, HDMI CEC’in Çalışma Şekli
İçinizden “bunun evrensel uzaktan kumanda ile ne farkı var?” diye düşündüğünüzü biliyorum. Aslında düşüncenizde haksız da değilsiniz fakat HDMI CEC çok daha bambaşka bir teknolojidir. Evrensel uzaktan kumandalarda yüzlerce, belki de binlerce firmanın özgü kablosuz sinyalleri içerisindeki çiplere programlanmıştır. Yani evrensel bir uzaktan kumanda kullanıyorsanız, uyumlu cihazı direkt kontrol etmeye başlarsınız. Aynı şekilde de kumandanız haberleşme içinde olur.
HDMI CEC teknolojisinde ise tüm ev multimedya sistemini kontrol etmek için bir adet kumanda kullanılıyor. Örneğin uzaktan kumandayı kullanarak televizyonunuzdan DVD oynatıcıyı kontrol etmeye çalıştığınızda uzaktan kumanda televizyon ile iletişim kurarak, HDMI kablosu yardımıyla CEC sinyalleri DVD oynatıcıya iletilir.
Burada mantıken hangi uzaktan kumandayı kullanmış olursanız olun diğer bağlı cihazları kolayca kontrol edebilirsiniz. İşin ilginç yanı, cihazlarınız uykudayken bile hatta ve hatta HDMI devre dışı bırakılmış olup cihazlar tamamen kapatılmış olsa bile halen bu teknoloji sayesinde çalıştırılabiliyor. CEC her ne kadar HDMI kablosuna dahil edilmiş bir teknoloji olmasına rağmen aslında HDMI’dan bağımsız bir elektrik sinyalinden oluşuyor. Bu nedenle HDMI kapalı olsa bile CEC sinyalleri halen iletilebiliyor.
HDMI CEC Tarafından Desteklenen Özellikler
HDMI CEC’in bize sunduğu veya daha doğru tabirle desteklediği özelliklere hızlıca göz atmaya başlayalım.
Deck Kontrolü; oynat, durdur, geri sar ve benzeri
Blu-ray cihazlar, kayıt cihazları veya diğer cihazların hepsi için tek bir kumandada deck kontrol özelliklerini yani oynatma, durdurma veya geri sarma özelliklerini kullanabilirsiniz.
Sistem Ses Kontrolü
Eskiden ev sineması kurmaya çalışanların en büyük dertlerinden birisi, televizyonda ve oynatıcıda uyumlu şekilde ses ayarı yapmak, uyumlu bir şekilde eşitlik sağlayıp bozulmaları engellemekti. HDMI CEC ile bu tarz bir şeyle uğraşmak zorunda değilsiniz. Tüm sistem için tek bir ses seviyesi sağlayıp kontrol sağlayabilirsiniz.
Tek Basmayla Oynatma
Diyelim ki en sevdiğiniz filmi, diziyi veya evde yaşça küçük olan bazı bireyler varsa en sevdikleri çizgi filmi izlemek istediniz. Biliyorsunuz ki bir filmi açabilmeniz için genelde DVD veya USB’yi oynatıcıya bağlayıp görüntü cihazınızdan oynatıcıya geçiş yapmanız gerekir.
Artık böyle bir şeye gerek yok. HDMI CEC ile gelen “One Touch Play” yani “Tek Basmayla Oynatma” özelliği sayesinde oynatma esnasında görüntü cihazının kaynağı otomatikmen değişiyor. Bu nedenle artık oynatılan bir filmi hızlıca açabilmek için kaynak menüsünde gezmeye gerek kalmıyor.
Gücü Açma ve Kapatma
Normal bir ev sinema sisteminde genelde televizyon veya görüntü aygıtı, ses sistemi ve oynatıcı olmak üzere 3 adet cihaz bulunur. Bu cihazları film keyfi bittikten sonra tek tek kapatmak, bağlantılarını kesmek zahmetli olabilir. HDMI CEC özelliği ile beraber bu uğraş da yavaş yavaş tarihin tozlu sayfalarında yerini alacak. Sistem bekleme/standby özelliği, cihazların hepsini birden bekleme moduna alabilmenize imkan tanıyor.
Tek Dokunuşla Kayıt
HDMI CEC’in kullanmaya imkan tanıdığı diğer bir güzel özellik ise “Tek Dokunuşla Kayıt”. Tüm aygıtlarınızı tek tek bir kayıt cihazına bağlamak ve bu yolla görüntüleri, sesleri kaydetmenize gerek yok. Tek dokunuşla görüntüleme aygıtınız üzerinde oynayan ve çalan her şeyi belirlediğiniz kayıt cihazına otomatikmen kolayca kayıt eder. HDMI CEC ile hepsi birbiri ile senkronize halde.
HDMI CEC’in Ticari Pazarda İsimleri
HDMI CEC özelliği genel itibariyle farklı farklı isimlerle tanıtılır ve bilinir. Genelde bunların her biri ek farklı özellikler sunabilir fakat aşağı yukarı bunların hepsi birbirine yakındır ve temel işlevler farklılık göstermez.
İşte farklı farklı firmaların HDMI-CEC özelliğine vermiş oldukları isimler:
- Samsung: Anynet+
- Philips: EasyLink
- Sony: BRAVIA Sync
- LG: SimpLink
- Hitachi: HDMI-CEC
- Pioneer: Kuro Link
- Panasonic: HDAVI Control, EZ-Sync veya VIERA Link
- Roku: 1-Touch-Play
- Sharp: Aquos Link
- Toshiba: CE-Link veya Regza Link
- Onkyo: RIHD
- Vizio: CEC
- Mitsubishi: Net Command
Bazı firmaların asıl addan uzaklaşmadan doğrudan kullandığını görüyoruz fakat birçok firma doğrudan HDMI-CEC şeklinde belirtmek yerine daha afili isimler kullanıyor. Bu isimlendirmelerin ticari olarak oldukça başarılı olduğunu da rahatlıkla söyleyebiliriz.
HDMI CEC Özelliğinin Avantaj ve Dezavantajları
Her şeyde olduğu gibi, HDMI-CEC teknolojisinin de artıları veya eksileri yok değil. Artıları eksiyi geçmiş olsa da, HDMI-CEC’i kapatmanız gereken, geçici süreliğine devre dışı hale getirip kullanacağınız daha iyi alternatifler veya eARC destekli bir sistemle beraber kullanmak için yükseltme yapmanız gereken durumlar söz konusu olabilir. Yazının bu kısmında artılardan ve eksilerden bahsedeceğiz.
Avantajlar:
HDMI-CEC özelliğinin birçok avantajı mevcut. Bunlardan en belirgin olan yazının başından beri belirttiğimiz gibi, ev sinema sistemini kolayca kullanabilmenize imkan tanıyan global kontrol özellikleri.
Ayrıca HDMI-CEC özelliği birden fazla cihazı bağlarken oluşacak kablo karmaşasını azaltmak için kullanılan HDMI ARC (Audio Return Channel/Ses Dönüş Kanalı) özelliği ile de beraber kullanılır. Yani HDMI ARC ile sesin her iki şekilde de hareket etmesi sağlanarak Blu-Ray oynatıcı veya harici bir cihazı televizyona bağlamak için kullanılarak kablo sayısı azaltılır.
HDMI ARC özelliğinden yararlanmak için HDMI ARC veya eARC bağlantı portları cihazınızda bulunmalıdır. Genelde cihazınızı HDMI CEC için yapılandırırken ARC özelliğini de aktifleştirmiş olursunuz. Yine de daha doğru hareket etmek ve zaman kaybetmemek için kullanım kılavuzuna bakmanızı öneriyoruz.
Dezavantajlar:
HDMI CEC özelliğinin bir dezavantajı ise, HDMI ARC ile kablo karmaşıklığını kaldırırken maalesef ki yüksek kalitede surround ses sunmayı kısıtlar. HDMI ARC ile en fazla sıkıştırılmamış bir stereo ses veya sıkıştırılan 5.1 surround sesler iletilebilir. Kablo karmaşasından kurtulmak istiyorsanız maalesef buna razı olmalısınız.
Eğer sıkıştırılmamış bir 5.1 ses deneyimi veya daha iyisini istiyorsanız HDMI CEC ve ARC özelliğinden vazgeçmeniz veya eARC destekli bir cihaza yükseltme yapmanız gerekiyor. HDMI eARC’da ise normal ARC’da olduğu gibi bir kısıtlama yok. eARC ile beraber yalnızca 7.1 veya 5.1 kanallarında sıkıştırılmamış ses sağlanmakla kalmaz, aynı zamanda DTS veya Dolby tarafından sunulan daha iyi yüksek formatlar da kullanılabilir.
HDMI CEC Kurulumu
HDMI-CEC kurulumu genelde kullandığınız görüntüleme cihazı veya diğer cihazlara göre değişmekte. Bu özelliği kurabilmek için kullandığınız cihaza bağlı olmakla beraber genelde cihaz ayarlarına veya sistem ayarlarına göz atmanız gerekiyor. Daha detaylı bilgi için kullanma kılavuzundan yararlanabilirsiniz.
Öncelikle HDMI CEC ile beraber kullanmayı düşündüğünüz bir cihaz, bir oynatıcı veya herhangi bir şey varsa her cihaz için HDMI CEC ayarlarını yapmanız gerekiyor. Ev sinema sisteminizde kullanmış olduğunuz bağlantıları HDMI 2.1a bağlantı portlarına yükseltmeniz durumunda HDMI eARC otomatik olarak etkinleştiriliyor. Eğer kullandığınız aygıtlardan herhangi biri HDMI eARC ile uyumlu değilse maalesef tüm dezavantajlarla birlikte HDMI eARC’a geri dönülüyor.
Popüler TV Modellerinde HDMI CEC Aktifleştirme
HDMI-CEC ve ARC özelliklerini aktifleştirmek ve kullanmaya başlamak, üreticiden üreticiye farklılık gösterse de, çoğu zaman aşağı yukarı aynı işlemleri yapmak gerekiyor. Örneğin her zamanki gibi cihaz ayarlarına girip HDMI ARC özelliğini açtıktan sonra cihazlar için birtakım ayarlamalar yapmanız gerekebilir. Neyse ki yazının devamında 5 adet bilinen üreticinin televizyonlarında nasıl CEC ve ARC özelliğini aktifleştirebileceğinize değiniyoruz.
- LG: LG televizyonlarda ayarlama yapmak oldukça kolay. “Home” tuşuna bastıktan sonra “Ayarlar” sekmesine gelip “Ses” kısmından “Ses Ayarları” sekmesine gelin. Burada ARC modunu “AÇIK”, TV hoparlörünü ise “KAPALI” yapmalısınız. Daha sonra menüden çıkabilirsiniz.
- Philips: Genel ayarlar altında “EasyLink” seçeneğine girin. Buradan EasyLink Kumanda ayarını “AÇIK” hale getirin.
- Vizio: Menüye gelip “Sistem” kısmını seçin. Bu kısımdan “CEC” özelliğini seçip işlev kısmından “Etkinleştir” olarak işaretleyip “Sistem Sesi Kontrolü” kısmından ilgili ayarı “AÇIK” olarak değiştirin. Bu ayarlamalardan sonra “Cihaz Keşfi” özelliğini kullanarak televizyonun diğer cihazları bulmasını sağlayabilirsiniz.
- Sony: Ana menü kısmına gelip “Ayarlar” sekmesine geçiş yapın. “Sistem ayarları” bölümünden “Kurulum” kısmında yer alan “AV Kurulumu” yazan ayara gelin. Hoparlöre ait olan ayarın “Ses Çıkışı” olarak işaretli olduğundan emin olup geri tuşuyla “Kurulum” menüsüne tekrar gelin. Bu işlemleri yaptıktan sonra “BRAVIA Sync” tuşuna basın. Çıkan yerden “BRAVIA Sync Cihaz Listesi” özelliğini seçmeniz yeterli.
- TCL ile Roku: Ana menüye gelip “Ayarlar” kısmına daha sonra “Sistem” sekmesine geçiş yapın. “Diğer Cihazları Kontrol Et (CEC)” özelliğini seçip aynı zamanda hem HDMI ARC, hem de “Sistem Ses Kontrolü” özelliklerini aktifleştirin.
- Samsung: Menüden “Sistem” kısmına gelip “Anynet+” özelliğini aktif hale getirin.
Ek olarak A/V alıcılarda veya ses barı kullanıyorsanız o cihazlarda da HDMI ARC özelliğini aktifleştirmeniz gerekiyor. Bunun için televizyonu ses cihazının bağlı olduğu giriş ayarına çevirmek yeterli olacak. Bunun için yine çeşitli üreticilerde çeşitli isimlerle anılan HDMI ARC ve CEC özelliğini aktifleştirmek için cihazınızın ses menüsünü biraz kurcalamanız gerekecek. Ayrıca birtakım ses barlarını kullanıyor olmanız durumunda ARC özelliğini aktifleştirmek amacıyla çeşitli uygulamalarından da faydalanmanız gerekebilir.
Sonuç
HDMI-CEC ve ARC günümüzde oldukça faydalı olan iki özellik. Birisi birden fazla kumanda veya kontrolcü kullanmayı ortadan kaldırıyorken diğeri ise kablo karmaşasından kurtulmamızda yardımcı oluyor. Ev sineması kuracaksanız veya sürekli kumanda değiştirmekten sıkılan biriyseniz, bu özellikleri aktifleştirip hemen kullanmaya başlayabilirsiniz. Oldukça kolaylık sağlayacağını düşünüyoruz.
Merak ettikleriniz için Technopat Sosyal’e konu açabilir, eklemek istediklerinizi ise yorum olarak aşağıda belirtebilirsiniz.
