Red Hat cephesinde yaşananlar ve CentOS’un sona erişinden sonra ortaya çıkan AlmaLinux gibi alternatiflere değiniyoruz.
Linux tabanlı dağıtımlar günümüzde birçok yerde artık oldukça yaygın şekilde kullanılıyor. Bunlar arasında hataların telafisinin olmadığı ve stabilitenin önemli olduğu kurumsal sistemler, sunucular, hatta üretim ortamları yer alıyor. CentOS da günümüz kurumsal-stabilite odaklı Linux dağıtımlarında başı çeken projelerden birisiydi ki Technopat sunucusu da bu Linux dağıtımı üzerine kurulu. Öte yandan Red Hat tarafından satın alınan bu projenin yakın zamanda fişi çekildi diyebiliriz. Artık daimi Beta konumuna geçen CentOS Linux işletim sistemini önce yakından tanıyalım, sonra da alternatiflere göz atalım.
CentOS nedir?
CentOS, açılımı Community Enterprise Operating System olan RHEL’in (Red Hat Enterprise Linux) yeniden yapılandırılmış bir topluluk sürümüdür. Mayıs 2004’de RHEL 2.1AS sürümünden fork edilerek geliştirilmiş ilk CentOS olan CentOS sürüm 2 piyasaya sürüldü. CentOS, arkasındaki topluluk desteğiyle ücretsiz kurumsal düzeyde stabil dağıtımlar sunuyordu. Hosting şirketleri, geliştiriciler, Linux severler ve birçok toplulukta oldukça popüler bir dağıtım oldu. Öyle ki, 2012 yılında sunucu pazarında Debian’ın liderliğini elinden aldı ve daha sonra birinciliği kaptırsa bile sektörü elinde tutmaya devam etti.
Red Hat Enterprise Linux, ücretli bir işletim sistemiyken, RHEL destek ücretini ödemek istemeyen fakat stabil ve kurumsal yazılımları tercih eden birçok oluşum CentOS’u kullanıyor. Sunucu için işletim sistemi seçimi yazımızda CentOS’un diğer dağıtımlara kıyasla avantajlarına uzun uzun değinmiştik. Bu avantajlı durum bugüne kadar devam ederken, Red Hat tarafından alınan ani bir kararla RHEL 8’in yeniden yapılandırılmış dağıtımı olan CentOS Linux 8’in 2021 yılı içerisinde sonlandırılacağı açıklandı. Sonlandırılmanın hemen ardından CentOS Linux projesi CentOS Stream olarak değiştirildi ve Red Hat Enterprise Linux’un upstream yani geliştirme kolu olarak devam etmeye başladı. CentOS’un indirme sayfasında en son CentOS 8 sürümü olan 2011 desteğinin 31 Aralık 2021’de biteceğini görebilirsiniz.
CentOS’un yayınlanma şekli değişeceğinden, bu onu asıl öne çıkaran kararlılık ve RHEL’in ücretsiz sürümü olma avantajlarını yitireceği anlamına geliyor.
CentOS Stream Nedir?
CentOS Stream’i, Fedora ve RHEL’in arasındaki bir dağıtım olarak düşünebilirsiniz. Bundan sonra RHEL’in gelişimi şu şekilde olacak:
Fedora Linux > CentOS Stream > RHEL
Önce yapılmak istenen ilgili değişiklikler ve güncellemeler Fedora’da yapılıp test edilmeye başlanacak, daha sonra ikinci bir test sürümü olan CentOS Stream’de başarılı olursa RHEL’de uygulanmaya başlanacak. Bu da CentOS’un en önemli yanı olan stabilitesini büyük ölçüde yitirmesine neden olacak.
Red Hat’ın Gönderdiği E-Posta ve Güvenlik Hakkında Tartışmalar
Red Hat’ın izlediği politika ve CentOS’un upstream’e olan evrimi oldukça tartışıldı. 8 Aralık 2020 tarihinde birçok kişiye gönderilen e-posta şu şekilde;
“CentOS projesinin geleceği; CentOS Stream. Bir sonraki yıl (2021 yılı kastediliyor) Red Hat’ın yeniden inşası olan CentOS Linux’tan geçiş yapılacak ve mevcut RHEL kullanılmaya devam edilecek. RHEL 8’in yeniden yapılandırılmış hali olan CentOS Linux 8 ise 2021 yılının sonlarında sona erecek. Bu tarihten itibaren CentOS artık RHEL’in upstream geliştirme kolu olarak devam edecek.”
E-postanın devamında birçok oluşumun RHEL 7 tabanına yaptığı yatırımlara da değiniliyor. RHEL 7 sürümüne olan tam destek 2024 yılında kesilirken, 2029 yılında da yaşam döngüsü tamamen sona ermiş olacak.
“Bu arada, birçoğunuzun CentOS Linux 7 sürümüne yatırım yaptığını biliyoruz, bu nedenle RHEL 7 yaşam döngüsün geri kalanında destek sağlamaya devam edeceğiz.”
“CentOS Linux 8 sona erdirildiğinde en iyi seçeneğiniz CentOS Stream 8 sürümüne geçmek olacaktır. CentOS Linux 8’i herhangi bir üretim ortamı üzerinde kullanıyorsanız ve CentOS Stream’in ihtiyaçlarınız için yetersiz geleceğini düşünüyorsanız, seçenekleriniz hakkında Red Hat ile iletişime geçmenizi öneriyoruz.”
CentOS Stream’de CVE’lerin Ele Alınış Şekli
Bildiğiniz gibi CVE’ler (Common Vulnerabilities and Exposures / Ortak Güvenlik Açıkları ve Etkilenmeler) herhangi bir önemli yazılımda çıkan zafiyetleri/güvenlik risklerini ifade eden birtakım ilanlara ve bu ilanların kodlarına deniliyor.
CentOS Stream güvenlik açıklarını önceki sürüm olan CentOS Linux 8’den biraz daha farklı bir şekilde ele alacak. Her ne kadar normal geliştirme güncellemelerini ilk alan CentOS Stream olacak olsa bile, güvenlik açıkları söz konusu olduğunda ilk olarak RHEL yamanana kadar bu sürümler güvenlik güncellemelerini alamayacak. Siber güvenliğin oldukça önemli olduğu günümüz dünyasında bu durum birçok CentOS kullanıcısını oldukça zor durumda bırakabilir.
CentOS Stream, Bir Nevi RHEL Betası mı Olacak?
CentOS projesinin web sitesinde yer alan “Sıkça Sorulan Sorular” kısmındaki bilgiye göre hayır.
“Hayır, CentOS Stream sürümü düzeltmeleri ve özellikleri RHEL’den daha önce alacak. Genel itibariyle konuşacak olursak, CentOS Stream’in daha az hata ve daha çok çalışacağını düşünüyoruz. Fakat her daim bir RHEL sürümüne neyin gittiğini doğrudan gösteriyor.”
CentOS Topluluğu, CentOS Linux’u Yeniden İnşa Etmeye Devam Edebilir mi?
“Bunun için donanım, kaynak koyulmayacak ve gönüllülerden böyle bir şey için çalışmasını istemeyeceğiz. Bunun yapmaya çalıştığımız şeyi sulandırdığını düşünüyoruz. CentOS Stream’e yeniden odaklanınız. Bütün bunlarla birlikte, kod açık kaynaklı ve kimsenin onu kullanmasını, koddan kendi paketlerini oluşturmasını engellemeye çalışmayız.”
CentOS 7 Etkilenecek mi?
Hayır, CentOS 7 bilinen RHEL 7 yaşam döngüsünde kullanılmaya devam edilecek. Bu değişikliğin CentOS 7 kullanıcıları üzerinde herhangi bir etkisi olmayacak.
Rocky Linux Topluluğu Kuruluyor
CentOS’un kurucu ortağı Greg Kurtzer, Red Hat tarafından alınan bu karardan birçok topluluk üyesi gibi memnun olmadı. CentOS’dan daha öncesinde Caos Linux adında bir Red Hat yeniden inşa projesi de yönetmiş olan Kurtzer, daha sonra CentOS projesini oluşturmak için kendi çalışmasını Rocky McGough ve Lance Davis’in çalışmalarıyla birleştirmişti.
Krutzer, yaptığı basın açıklamasında Red Hat’tan gelen haberlere şok olduğunu, CentOS’u kurduğunda asla böyle büyük ve etkili bir dağıtım olacağını hayal etmediğini söyledi. Bu beklenmedik değişime cevaben CentOS’un bir diğer kurucu ortağı olan Rocky McGough’un onuruna Rocky Linux adındaki yeni bir projeyi duyurdu.
Rocky Linux’un şimdiden oluşturduğu düzenli topluluk yapısı ve arkasına aldığı AWS gibi dev sponsorlarla birlikte başarılı bir dağıtım olacağını düşünüyoruz.
Red Hat’tan Ücretsiz RHEL Hamlesi
Red Hat, CentOS Linux’u upstream dalı olarak değiştirdiği günden beri hem kurumsal camiadan hem de topluluktan gelen çok güçlü bir tepkiyle karşılaştı. CentOS’un tasarımcılarından gelen Rocky Linux hamlesi ve peş peşe alınan Red Hat ürünlerini terk etme kararları kırmızı takımı bir adım geriye attırdı.
20 Ocak 2021’de Red Hat geliştiricilerin ve topluluğun paketler oluşturup çeşitli ortamlarda kullanabileceği ve 16 bilgisayarla sınırlı ücretsiz bir RHEL sürümü yayınlandı. Bu sürümün hedef kitlesinde aşağıdaki oluşumlar yer alıyor.
- Geliştiriciler
- Sistem Yöneticileri
- Home Lab Ortamları
- Küçük Geliştirme Ekipleri
- Daha önce CentOS’u, RHEL yerine kullanan kar amacı gütmeyen dernek, vakıf ve kuruluşlar
Ücretsiz Red Hat Enterprise Linux Programının Ayrıntıları
Bu karar neticesinde iki tür kullanıcı RHEL’i %100 ücretsiz kullanabilecek.
1. Küçük Ürün Ortamları ve Yükler
Normalde Red Hat geliştirici programı, geliştiriciler için maalesef sadece bir makineye izin veriyor. Ürün ortamlarında ve üretimde bir geliştirici aboneliği kullanamıyordunuz. Fakat 20 Ocak’ta alınan yeni kararla birlikte bu değişti.
“RHEL için olan Bireysel Geliştirici aboneliğinizle 16 sisteme kadar üretimde bulunabilirsiniz. Evet, küçük üretim ortamları için bu ücretsiz ve kendinden destekli bir RHEL. RHEL’i indirmek için yalnızca ücretsiz bir Red Hat hesabı oluşturup oturum açmanız gerekiyor. Başka hiçbir şeye gerek yok. Bu bir satış programı değil, bu nedenle satış temsilcileri ile takip edilen bir şey de değil. Sadece isterseniz tam destek edinebilmek için aboneliğinizi yükseltebilirsiniz, size kalmış bir şey.”
Bu aboneliklerinizi sadece kişisel bilgisayarlar veya geliştirme ortamında kullanmak zorunda değilsiniz. İzin verilen şekilde Google Cloud, Amazon AWS, Microsoft Azure gibi bulut sağlayıcılarda, Vultr ve Linode gibi sunucu sağlayıcılarda da kullanabilirsiniz. Tek yapmanız gereken barındırma ücretlerini ödemeniz, RHEL ücretsiz. Bu hamle keşke CentOS 8’in fişini çekip, yıllardır arkasında olan büyük bir kitle kaybedilmeden yapılsaydı.
2. Müşteri Geliştirme Ekipleri İçin Ücretsiz RHEL
Bireysel RHEL geliştirici aboneliğinde şimdiye kadar birçok sınırlama mevcuttu. Artık önceki sınırlamalar yok, aynı zamanda abonelerin geliştirme programına katılıp daha fazla avantajdan yararlanabilme imkanı doğuyor. Müşteri geliştirme ekipleri artık mevcut abonelik yardımıyla herhangi bir ek ücret ödenmeden eklenip RHEL’den faydalanabilecek.
Ücretsiz RHEL’den Nasıl Yararlanılır?
RHEL için güncel Bireysel Geliştirici aboneliği, 1 Şubat 2021 tarihinde mevcut geliştirici abonelikleri de dahil herkese açık hale geldi. Bu tarihten sonraki zaman dilimi içerisinde Red Hat web sitesinden geliştirici hesabı oluşturup ilgili RHEL sürümünü edinip kullanmaya başlayabilirsiniz.
Ayrıca ücretsiz RHEL hakkındaki “Sıkça Sorulan Sorular” sayfasına da göz atmanız mutlaka faydalı olacaktır.
Güle Güle CentOS, Hoş Geldin AlmaLinux
CentOS projesinin Red Hat tarafından rolling release ve test dağıtımı olacağı açıklandıktan sonra piyasada yerini alacak bazı alternatifler ortaya çıkmaya başlamıştı. Bu yazıyı ilk yazdığımızda bu tarz bir hamlenin sektörden gelmesini açıkçası bekliyorduk.
Bizler bu adımın Oracle tarafından Oracle Linux için atılacağını düşünürken, asıl hamle CloudLinux‘tan geldi. Yıllardır sunucu sistemlerine yönelik güvenli ve kararlı ticari işletim sistemi çözümleri geliştiren CloudLinux, bu fırsattan yararlanmak isteyip AlmaLinux Vakfı‘nı kurarak Red Hat’tan çatallanarak AlmaLinux OS projesini başlattığını duyurdu.
Latincede ruh anlamına gelen “Alma”, söylenene göre Linux dağıtımlarının arkasındaki asıl ruhu anlatmak istediği için isim olarak seçilmiş. CloudLinux gibi sektörde tecrübeli bir firma tarafından geliştirilen bu dağıtımın RHEL ile neredeyse birebir uyumlu ve stabilitede olması hedefleniyor.
Sektördeki lider sunucu paneli cPanel‘de 30 Mart 2021 tarihinde çıkan 94 sürümüyle beraber desteklediğini açıkladı. CloudLinux’un bu projesinde ilk ortaklardan biriyle gurur duyduklarını belirten cPanel, AlmaLinux’u CentOS’un en iyi alternatiflerinden biri olabileceğini bir blog yazısıyla duyurdu.
Sonuç ve Özet
Bu yazı aslında son bir ay boyunca Red Hat ve topluluk cephesinde yaşananların ufak bir özeti. Red Hat’in aldığı ani kararla, oldukça popüler ve belki de Red Hat adının bu kadar duyulmasını sağlayan CentOS’u stabil RHEL sürümü olmaktan çıkarıp upstream dalı haline getirmesi sonucunda topluluk kitleler halinde uzaklaşmaya başlamıştı. CentOS’un tasarımcıları bile bu durumdan memnun olmayıp Rocky Linux adında bağımsız bir proje başlattıklarını duyurdu.
CentOS kararıyla bir nevi kendi kuyusunu kazan Red Hat, 20 Ocak 2021 tarihinde aldığı ikinci ani kararla kötü gidişatı durdurmak ve tekrardan topluluk desteğini arkasına alabilmek adına 16 bilgisayara kadar ücretsiz bir RHEL sürümü sağlayacağını duyurdu. Artık Red Hat herkes için 16 lisansa kadar üretim ortamında ve sunucularda çalıştırılabilecek RHEL aboneliği sunuyor.
Akış şekli ise herhangi bir değişiklik olmadan devam edecek. Fedora, her zamanki gibi Linux masaüstü kullanıcıları için bir dağıtım olmaya devam edecek ve RHEL onun geliştirilmiş sürümü olacak. CentOS Stream ise sonraki RHEL sürümü için geliştirme dalı olarak kalmaya devam edecek. Bankalar, veri merkezleri, hükümetler ve kurumsal müşteriler ise ücretli sürüm kullanmaya devam edecekler. Ayrıca 16 bilgisayardan veya sunucudan fazla cihazda RHEL kullanacaksanız, eskiden de olduğu gibi ücretli bir abonelik satın almanız gerekiyor.
Biz CentOS’un sona erdirilmesinin felaket olduğunu düşünmek yerine, Red Hat’ın son hamlesiyle ve alternatif projelerin başlamasıyla avantaja dönüştüğünü düşünüyoruz. Rocky Linux, ücretsiz Red Hat derken ayrıca CloudLinux gibi büyük bir firmanın elinden çıkan AlmaLinux gibi bir alternatifimiz de bulunuyor. Artık kullanıcıların elde edebileceği hem ücretsiz tam bir RHEL sürümü, Rocky Linux ve AlmaLinux var.
Rocky Linux topluluğunun arkasına aldığı büyük sponsorlar ve büyük topluluğuyla iyi işler çıkaracağını düşünüyoruz. AlmaLinux’un ise sektörde kurduğu ve kuracağı ortaklıklarla oldukça yer edineceğini söyleyebiliriz. Kim bilir, gün gelir belki Rocky Linux ve AlmaLinux’da CentOS ve RHEL kadar popüler olur ve sektördeki yerlerini daha fazla konuşmaya başlarız.
Sizlerin de eklemek istediği bir şey varsa yorum yazabilir, sorularınız için Technopat Sosyal’e konu açıp üyelerimizle fikir alışverişinde bulunabilirsiniz.
