Intel, aylar hatta yıllar süren bekleyişin ardından harici ekran kartı arenasında sahne alıyor. AMD ve NVIDIA’ya rakip olan mavililer, Arc A770 serisi ve Arc A750 ekran kartlarını resmi olarak satışa çıkarmıştı. Intel’in kartları ise uzun süre ülkemizde satışa çıkmamıştı. Biz de yurt dışından Arc A770 16 GB modelini satın aldık ve şimdi kapsalıca test ediyoruz.
Alchemist ailesinin en zayıf üyesi Arc A380 oyuncuların beklentilerini karşılayamamıştı. Bu nedenle Intel’in Arc A770 ile kanıtlaması gereken çok şey var. Şirket açıkça A7 serisinin RTX 3060/3060 Ti ve RX 6600/RX6650 XT’ye karşı rakip olacağını kabul ediyor. Başka bir deyişle, mavi takım rekabete orta segmentle başlıyor. Intel’in gelecek için çok kapsamlı planları var, bu nedenle üst segmentte rekabete dahil olmaları için henüz zamana ihtiyaç var.
Intel’in ayrık ekran kartı pazarına giriş yolu uzun oldu. Teknoloji devi ilk olarak 90’ların sonunda i740 ile özel bir grafik kartı üretmeye çalıştı. Larabee isimli başka bir GPU projesi daha gündeme geldi, ancak kartlar piyasaya çıkmadı. Intel yıllar sonra “Arc” markası altında grafik stratejilerini genişletmeye karar verdi. Şimdi ise Arc Alchemist ekran kartı kanlı canlı elimizde.
Peki Arc A770 rakiplerine karşı nasıl bir duruş sergiliyor? Daha önce birçok kez belirttiğimiz üzere, Intel XeSS (Intel Xe Super Sampling) teknolojisi DLSS’ye rakip olarak geliyor. Bir başka önemli detaya gelecek olursak, Xe-HPG GPU’lar hızla yaygınlaşan AV1 kodek desteğine sahip. Son olarak Ray Tracing (Işın İzleme) desteğini de unutmayalım.
Intel ARC A770 Teknik Özellikler
- 16GB GDDR6 Video belleği
- 560 GB/s bant genişliği
- 17.5 Gbps bellek hızı
- Ray Tracing desteği
- Tabii ki bir NVIDIA ekran kartındaki gibi stabil çalışacak bir Ray Tracing’den bahsetmiyoruz. Ancak AMD’nin ilk RT destekli 6000 serisindeki performansına kıyasla Intel’in ilk ekran kartı için iyi bir iş çıkardığını söyleyebiliriz.
- Donanım bazlı H.264 ve H.265 encode ve decode özelliği
- AV1 encode ve decode özelliği
- 2100MHz Grafik hızı
- Oyun testleri esnasında 2400MHz idi.
- 225W TBP (kartın toplam güç tüketimi)
- Üç adet DisplayPort, bir adet HDMI görüntü çıkışı
- DisplayPort 2.0
- HDMI 2.1
Arc Alchemist (Xe-HPG) Mimarisi
Artık Xe-HPG olarak da bilinen Arc Alchemist mimarisi hakkında pek çok ayrıntıya sahibiz. Ayrıca nihai frekans hızları ve teknik detaylara dair tüm bilgiler mevcut. Alchemist aslında 12. Nesil entegre Xe Grafikleriyle bazı ortak noktalara ve özelliklere sahip. Ancak mimariyle birlikte kullanılan yeni teknolojiler, Intel GPU’ları Arc öncesi ve Arc sonrası olarak nitelendirmemizi sağlıyor.
Xe-HPG GPU’ların ana yapı taşını Xe-Core (Xe-Çekirdeği) olarak bilinen birimler oluşturuyor. Bu isimlendirme ilk olarak Alchemist ile kullanıldı. Öte taraftan, “Xe Vector Engine (Xe Vektör Motoru-XVE)” adında vektör motorları mevcut. Bazı yerlerde bu birimlerin isminin Execution Unit (Yürütme Birimi-EU) olarak anıldığını da görebilirsiniz.
Intel, 16 adet XVE’yi, Matrix Engines (XMX) bloklarını, Load/Store birimini ve L1 önbelleği Xe-Core ismini verdiğimiz bir ünitede gruplandırıyor. Ayrıca her Xe-Core’a bağlı Thread Sorting Unit (İş Parçacığı Sıralama Birimi-TSU), BVH Cache (ışın izleme için) ve diğer ışın izleme birimleri (BVH ışın/kutu kesişimi ve ışın/üçgen kesişimi için) var.
Her bir XVE döngü başına sekiz FP32 işlemi gerçekleştirebiliyor. İsimlendirmeler farklı olabilir, ancak bunlar AMD ve NVIDIA gölgelendiricileriyle eşdeğer. Bu arada her Xe-Core’un 128 gölgelendirici çekirdeğe sahip olduğunu ekleyelim.
Xe-Core’ları AMD RDNA mimarisindeki Hesaplama Birimleri (Compute Unit-CU) veya NVIDIA mimarilerindeki Çoklu Akış İşlemcileri (Streaming Multiprocessor-SM) gibi düşünebiliriz. Bunların hepsi SIMD (tek komut çoklu veri) tasarımına dayanıyor. Intel, Arc Alchemist ile DirectX 12 Ultimate özellik setinin tamamını karşılamak için gölgelendiricileri geliştirdiğini belirtiyor.
XVE’ler ayrıca INT ve EM desteği gibi ek işlevlere de sahip. Grafik iş yüklerinde çok sayıda bellek adresi hesaplaması vardır, bu da INT işlevselliğinin genellikle yardımcı olduğu yerdir. Bu tür işlevler kriptografik karma için de kullanılabilir. EM, “Genişletilmiş Matematik” anlamına gelirken karmaşık işlemlerin yapılmasında rol oynuyor. INT yürütme portu, INT ve FP hesaplamalarına göre daha az kullanılan EM işlevselliği ile paylaşılıyor.
Bu arada, XMX bloklarını NVIDIA’nın Tensor çekirdekleriyle karşılaştırabiliriz. Her XMX birimi FP16/BF16 (16 bit kayan nokta/beyin kayan nokta), INT8 (8 bit tamsayı) ya da INT4/INT2 (4 bit/2 bit tamsayı) verilerini işleyebiliyor. Bu bloklar, Intel’in XeSS yükseltme algoritması da dahil olmak üzere derin öğrenme iş yüklerinde görev yapıyor. Ayrıca çok sayıda düşük hassasiyetli sayı işlemine ihtiyaç duyan herhangi bir iş yükünde faydalı olabiliyor, her XMX bloğu saat başına 128 FP16, 256 INT8 veya 512 INT4/INT2 işlemi yapabiliyor.
İşlemci üç yürütme portuna (FP, INT/EM ve XMX) aynı anda talimat gönderebilirken, üç yürütme bloğu da aynı anda aktif olabiliyor. Özetle, tam olarak aynı olmasa da NVIDIA’nın mimarileriyle benzerlik var.
Bir adım yukarı çıkarsak Intel, NVIDIA’nın Grafik İşleme Kümesi’ne (Graphics Processing Cluster-GPC) benzeyen Render-İşleme Dilimi (Render Slice) adını verdiği bir yapılandırma kullanmış. Bu bölümler dört Xe-Core’dan oluşuyor ve daha sonra doku birimleri (slaytlarda Sampler, yani örnekleyici) ve Render Outputs (ROP’lar, görsellerde “Pixel Backend”) ile diğer bazı donanımları bir araya getiriyor.
Arc Alchemist’in temelinde iki ana tasarım var; biri iki render dilimi ve sekiz adede kadar Xe-Core, diğeri ise sekiz adede kadar render dilimi olan daha büyük bir tasarım. Arc A770 ekran kartında yer alan ACM-G10 isimli GPU, tüm birimleri etkinleştirilmiş büyük tasarımı kullanıyor. Yani 32 Xe-Core içeren bir yapılandırma. Daha zayıf bir ekran kartı olan Arc A380 ise tam olarak etkinleştirilmiş daha küçük yapılandırmayı kullanmakta.
Arc A770’de 16 MB’a kadar büyük bir L2 önbellek ve tüm dilimleri birbirine bağlayan bellek yapısı mevcut. NVIDIA’nın Ada Lovelace ve yeni AD102 GPU’su 96 MB’a varan L2 önbelleğe sahip. Böyle baktığımızda A770’in sahip olduğu bellek küçük görünebilir. Ancak AD102’nin farklı segmentlerde sunulan RTX 4090 ekran kartında kullanıldığını belirtelim. GA102 GPU ile gelen RTX 3090 serisi ise yalnızca 6 MB L2 önbelleğe sahipti.
Blok şeması ayrıca AV1, VP9, HEVC ve H.264 dahil olmak üzere çeşitli video/görüntü kodeklerini işleyen Xe Medya Motorunu da gösteriyor. Hem büyük hem de küçük Arc GPU’larda iki adet tam medya motoru (MFX) bulunmakta. Bunlar ayrı akışlar üzerinde çalışabiliyor veya kodlama verimini iki katına çıkarmak için hesaplama güçlerini birleştirebiliyor.
Görselin sol kısımda dörtlü Display Engine (Ekran-Görüntü Motoru), PCI Express bağlantı birimi, Copy Engine (Kopyalama Motoru) ve Memory Controller’ı (Bellek Kontrolcüsü) görüyoruz. GDDR6 kontrolcüleri aslında GPU’nun dışına yerleştirilmiş ve harici belleğe bağlanıyor. ACM-G10, sekiz adede kadar 32 bit bellek kontrolcüsü taşıyor. Bu arada, blok diyagramın gerçek çip düzenini tam olarak yansıtmadığını belirtelim.
DirectX 12 Ultimate ve Ray Tracing
Işın izleme desteği 2023’te bir kart alırken ister istemez insanın aradığı birşey oluyor bütçe izin verdiği müddetçe. Intel Arc’ın da kendi ışın izleme çözümü mevcut ve 32 adet özel ışın izleme çekirdeği barındırıyor. Birazdan test sonuçlarında da görebileceğiniz gibi bu Nvidia’nın RTX çözümü kadar yüksek performanslı değil, ama AMD’nin 6000 serisindeki kadar zayıf da değil. İlk denemeleri olduğunu düşünürsek benden geçer not aldıklarını söyleyebilirim.
Arc Alchemist, DirectX 12 Ultimate özellik setinin tamamını destekliyor. Bu birkaç anahtar teknolojinin kullanılacağını gösteriyor. En önemlisi ışın izleme desteği. Ancak DX 12 Ultimate ile Variable Rate Shading (Değişken Oranlı Gölgelendirme), Sampler Feedback (Örnekleyici Geri Bildirimi) ve Mesh Shading gibi önemli özellikler olduğunu hatırlatalım.
XeSS: Intel’in Ölçeklendirme Teknolojisi
Intel’in rekabet ettiği modern GPU’lara baktığımızda FSR ve DLSS gibi yazılım veya donanım tabanlı görüntü ölçeklendirme teknolojilerini görüyoruz. AMD’nin FSR çözümü yazılım tabanlı ve super-sampling tekniğine dayanırken, NVIDIA donanım tabanlı ve bunun için tensor çekirdeklerini kullanıyor. Bu teknolojilerin temelde yaptığı şey oyunu daha düşük bir çözünürlükte işleyip, sonra çözünürlüğü çeşitli tekniklerle artırıp yüksek çözünürlükte oynuyormuş hissi yaratması ve bunu yaparken kare saniyeyi yüksek tutması.
Intel’in bu teknolojilere cevabı XeSS, Xe Super Sampling teknolojisi. Intel bu teknolojinin 2 versiyonunu yapmış. Biri sadece kendi GPU’larında çalışan ve donanım hızlandırmalı, diğeri de AMD ve Nvidia kartlarda çalışan yazılım hızlandırmalı versiyonu. Nvidia gibi kapalı bir teknoloji yapmak yerine rakip donanımda da çalışabilme felsefesini benimsediğini görmek güzel olsa da desteklenen oyun sayısı şimdilik sınırlı.
DP4a komut seti, Intel’in önceki nesil Xe LP mimarisi de dahil olmak üzere çok sayıda AMD ve NVIDIA GPU tarafından destekleniyor. Bu da XeSS teknolojisinin DP4a modunda günümüzde kullanılan çoğu ekran kartında çalışacağı anlamına geliyor. Bu destek DirectX 11 ve sonraki sürümlere sahip tüm GPU’larda çalışan AMD FSR teknolojisinde olduğu kadar geniş olmayabilir. Ancak görüntü kalitesinin FSR 1.0’dan daha iyi olacağını tahmin ediyoruz.
Asıl önemli konu ise oyun geliştiricileri. Oyun stüdyoları DLSS’ye çok önem veriyor. Benzer şekilde, 2.0 sürümünün de çıkmasıyla birlikte AMD’nin FSR teknolojisi de yayılmaya devam ediyor. Umuyoruz ki XeSS hızlı şekilde yaygınlaşır, oyuncular da çok sayıda teknolojiden birini seçme şansı bulur. Ancak Intel’in XeSS ile sıfırdan başlaması gerekiyor, yani ekiplerin önünde tırmanmaları için uzun bir yokuş var.
Intel XeSS AMD FSR ve Nvidia DLSS’in aksine 3 değil 4 mod barındırıyor. Bunlar Performans, Dengeli, Kalite ve Ultra Kalite modları. Performans modunda oyundan oyuna göre değişse de 2 kata kadar bir FPS artışı elde etmek mümkün olabiliyor.
GDDR6 Bellekler
Intel, Arc Alchemist GPU’ların GDDR6 bellek tipini kullanacağını doğrulamıştı. Mobil varyantların çoğu 14 Gbps hızlara çıkarken, A770M 16 Gbps hızda çalışıyor. Giriş seviyedeki masaüstü A380 15.5 Gbps hıza erişen GDDR6 bellek kullanıyor. Arc A750 ve Arc A580 16 Gbps, Arc A770 ise 17.5 Gbps hızında çalışabilen GDDR6 yongalar kullanacak.
Farklı yeteneklere sahip birden fazla Xe HPG/Arc Alchemist çözümü olacak. Arc A7 ve A5 serisi, 256-bitlik veri yolu sayesinde yüksek performans sunacak. A3 serisine ait olan A380 ve A310 ise sırasıyla 96 ve 64 bit veri yoluna sahip.
Arc Ekran Kartları Hangi Sistemlerle Uyumlu?
Intel, yakında piyasaya çıkacak Arc A Serisi ekran kartlarının en verimli şekilde çalışması için bir gereksinim listesi yayınladı. Aslında bazı gereksinimler Haziran ayında yayınlanmıştı, ancak sonradan bazı eklentiler yapıldı.
Teknoloji devi, Alchemist masaüstü ekran kartlarıyla birlikte en az AMD Ryzen 3000 serisi bir işlemci kullanılmasını öneriyor. Daha önce tam performans için Re-Size BAR (PCI Resizable-BAR) özelliğinin kritik önem taşıdığı şirket tarafından zaten doğrulanmıştı. Başka bir deyişle, bu teknolojiyi desteklemeyen sistemlerde önemli performans kayıpları yaşanabilir ki bu Arc A380 incelemeleriyle kanıtlandı.
Intel bu gerçeği hiçbir zaman gizlemedi. Uzun lafın kısası, Intel Arc ekran kartı almak istiyorsanız yeni bir sisteme ihtiyacınız var. Alchemist GPU’lardan birini kullanacaksanız işlemciniz en az Ryzen 3000 veya Intel 10. Nesil Core serisinden olmalı. Ancak bazı eski sistemlerin Re-Size BAR desteklediğini hatırlatalım. Bunun yanında, Intel Arc ekran kartı alacaksanız Windows 10 20H2 veya daha yeni bir sürümü kullanmakta fayda var.
Intel’den Tom Petersen, şirketin Arc A serisini Re-Size BAR’a sahip olmayan sistemler için optimize edeceğini doğrulamıştı. Bunun ne zaman gerçekleşeceği belli değil. Sonuç olarak, eğer Intel Arc ekran kartı almayı düşünüyorsanız bu detaylara dikkat etmelisiniz.
Re-Size BAR Kritik Önem Taşıyor
Şimdi bağımsız yayınlar tarafından yapılan Arc A770 16 GB testlerine bakalım. ReBAR aktif olmadığında kartın performansı 1080p’de (1920×1080) %77’ye, 1440p’de (2560×1440) %76’ya ve 4K’da (3840×2160) %80’e düştü. Başka bir deyişle, bu özellik aktif olmadığında performansın yaklaşık %25’ini kaybediyoruz.
İşler burada bitmiyor. Oyunlarda takılma sorunları yaşandığı, Resizable BAR olmadan oyunların oynanamaz hale geldiği belirtiliyor. Yani bu teknoloji Arc için vazgeçilmez desek yeridir. Belli ki Arc A750 ve A580 gibi kartlar da benzer performans kayıplarına uğrayacak.
Arc A770 bildiğiniz gibi PCIe 4.0 x16 arayüzü ile birlikte geliyor. Re-Size BAR etkin olduğu sürece PCIe 3.0 arabirimini kullanmak bir sorun yaratmıyor. Yapılan testlere bakılırsa PCIe 3.0 ve PCIe 4.0 arasında yalnızca %0-%2 oranında bir fark var. Bu nedenle Resizable BAR desteği genişletme yuvasından çok daha önemli.
Intel Arc Donanım Gereksinimleri Nasıl?
| İşlemci | Anakart |
|
|
|
|
|
|
Intel Sürücü Desteği
GPU dünyasında donanım kadar yazılım da önemli. Intel’in son dönemde sık sık yeni sürücüler kullanıma sunduğunu farketmiş olmalısınız. Şirket yazılım tarafına daha fazla eğilirken sürekli eksiklikleri gidermeye devam ediyor. NVIDIA ve AMD gibi, yeni oyunlar çıktığında hızlı şekilde destek sağlanıyor.
Daha da önemlisi, son yayınlanan güncellemelerle performans optimizasyonları yapıldığını görmüştük. Örnek olarak Intel, sürüm 31.0.101.3490 ile birlikte Arc A770 ekran kartları için oyun deneyimini geliştirerek oyununa bağlı olarak %7’ye varan performans artışları getirmişti. Geçmişte Intel’in sürücü güncellemelerinde böyle optimizasyonlar görmemiştik. Bu da demek oluyor ki henüz yeni diyebileceğimiz Arc ekran kartlarının performansı zaman içinde daha iyi hale gelecek.
Yeni yayınlanan 31.0.101.3959 sürücüsü, Arc A770 ile 1.8 kata kadar daha yüksek ortalama FPS ve 2.3 kata kadar daha iyi %99 FPS oranı sağlıyor. Intel tarafından paylaşılan performans tablolarında CS:GO, League of Legends, Starcraft 2, Guild Wars 2, Payday 2 ve Stellaris gibi DirectX 9 oyunları var. Söylediğimiz gibi burada yalnızca amiral gemisi Arc A770’ye ait değerler kullanılmış. Ancak geliştirmeler karta özel olmadığından dolayı Arc A750 ve Arc A380 gibi modellerde de benzer kazançlar bekliyoruz.
Intel Arc 31.0.101.4123 Performans Farkı
Bu incelemeyi iş yoğunluğumuz sebebiyle biraz geciktirdik ama iyi ki de geciktirmişiz diyorum çünkü Intel’in sürücü departmanı son çıkardığı Şubat 2023 sürücüsüyle büyük performans artışları yakalamış. Buna gerçekten ihtiyaç var çünkü Intel sürücü kalitesi ve stabilitesi departmanında hala Nvidia ve AMD’yi yakalayabilmiş değil. Öte yandan yayınlanan yeni sürücüler DirectX 9 performansını muazzam şekilde geliştiriyor.
| Grafik Ayarı | A770
Sürücü 3975 |
A770
Sürücü 4123 |
Fark | |
| Apex Legends | 1080p Ultra | Min. 48
Ort. 74 Max. 146 %1 48 %0.1 19 |
Min. 103
Ort. 151 Max. 233 %1 101 %0.1 59 |
%104 artış |
| Counter Strike: Global Offensive | 1440p
Low |
Min. 196
Ort. 266 Max. 347 %1 106 %0.1 33 |
Min. 163
Ort. 269 Max. 347 %1 113 %0.1 43 |
Hemen hemen aynı |
| Red Dead Redemption 2 | 1440p
Ultra |
Min. 36
Ort. 65 Max. 85 |
Min. 31
Ort. 68 Max. 136 |
%4,6 artış |
| Cyberpunk 2077 | 1080p
RT Ultra |
Min. 22
Ort. 33 Max. 46 |
Min. 6
Ort. 60 Max. 125 |
%81 artış |
| Cyberpunk 2077 | 1080p
Ultra |
Min. 22
Ort. 42 Max. 74 |
Min. 31
Ort. 41 Max. 52 |
Hemen hemen aynı |
| Cyberpunk 2077 | 1080p
Low |
Min. 25
Ort. 57 Max. 121 |
Min. 35
Ort. 74 Max. 125 |
%29,8 artış |
| Forza Horizon 5 | 1440p
Ultra |
Min. 63
Ort. 73 Max. 83 |
Min. 65
Ort. 78 Max. 88 |
%6,8 artış |
| F1 22 | 1080p
Ultra High |
Min. 33
Ort. 43 Max. 50 |
Min. 42
Ort. 53 Max. 59 |
%23,2 artış |
| F1 22 | 1080p
High |
Min. 64
Ort. 85 Max. 98 |
Min. 108
Ort. 134 Max. 149 |
%57,6 artış |
| World Of Tanks | 1440p
Ultra RT Ultra
|
Min. 73
Ort. 99 Max. 226 %1 62 %0.1 49 |
Min. 67
Ort. 100 Max. 161 %1 60 %0.1 5 |
Hemen hemen aynı |
| Mount & Blade II
Bannerlord |
1440p
Very High |
Min. 4
Ort. 105 Max. 138 |
Min. 9
Ort. 104 Max. 140 |
Hemen hemen aynı |
| Call Of Duty Modern
Warfare II |
1440p
Extreme |
Ort. 58
Low 5th. 40 Low 1st. 32 |
Ort. 60
Low 5th. 40 Low 1st. 31 |
Hemen hemen aynı |
| God Of War | 1440p
Ultra |
Min. 30
Ort. 60 Max. 84 %1 35 %0.1 17 |
Min. 24
Ort. 59 Max. 322 %1 44 %0.1 22 |
Hemen hemen aynı |
| Marvel’s Spider-Man Remastered | 1440p
Very High |
Min. 43
Ort. 84 Max. 187 %1 49 %0.1 21 |
Min. 56
Ort. 85 Max. 132 %1 56 %0.1 38 |
Hemen hemen aynı
(%1 & %0.1’de artış var) |
| PLAYERUNKNOWN’S BATTLEGROUNDS
|
1440p
Ultra |
Min. 61
Ort. 80 Maks. 164 %1 60 %0.1 30 |
Min. 74
Ort. 89 Max. 102 %1 73 %0.1 37 |
%11,2 artış |
| Far Cry 6 | 1440p
Ultra |
Min. 58
Ort. 65 Max. 74 |
Min. 67
Ort. 75 Max. 81 |
%15 artış |
| Valorant | 1440p
Low |
Min. 235
Ort. 466 Max. 630 %1 239 %0.1 96 |
Min. 270
Ort. 481 Max. 753 %1 246 %0.1 101 |
%3,2 artış |
| Ortalama |
|
%12,8 artış |
Intel, DirectX 12 ve Vulkan gibi modern API’lerin hâlâ ana odak noktasında olduğunu söylüyor. Ancak mavi takım söz verdiği gibi eski grafik arayüzleri için de optimizasyonlar yapmaya devam ediyor.
Arc ekran kartları piyasaya çıkalı iki aydan bir kısa süre oldu. Bu bağlamda Intel mühendislerinin yazılımsal açıdan böyle önemli başarılar elde etmesi gerçekten önemli. Daha da önemlisi, şirket eski API’lerde çalışan oyunlar için daha fazla gelişim sözü verdi. Bu da DirectX 10 veya DirectX 11 tabanlı oyunlarda optimizasyonların yapılacağı anlamına geliyor.
Yeni Arc Control Sürücü Arayüzü
Yazılım tarafında sıkı çalışan Intel, sürücüleriyle birlikte Arc Control isimli bir arayüz kullanıma sunuyor. Bu noktada tüm grafik ve sürücü ihtiyaçlarınız için tek bir uygulamanın işlev görmesi amaçlanıyor. Teknoloji devi, küresel ayar denetimi, sürücüler için otomatik indirme ve güncelleme seçenekleri ve hız aşırtma bölümü ve farklı hizmetler sunacak. Kullanıcı arayüzü ayrıca oldukça basit ve sade görünüyor.
Intel, Arc serisinin sadece ürünlerle ilgili olmasını istemiyor, aynı zamanda geniş oyun ve içerik oluşturucu topluluğu için en iyi deneyimi sunmak istiyor. Arc Control’ün sunacağı çok şey vardır ve bazı özellikler şunlar:
- Oyun Sürücüleri Güncellemeleri
- Performans Ayarı (Overclock)
- İçerik Stüdyosu (Creator Studio)
- Genel Ayarlar
- Birleşik Yazılım
- Oyun Kütüphanesi
Arc Control’ü Intel’in GeForce Experience ve AMD’nin Radeon Software’ı olarak düşünün. Uygulama, Alt+I tuşlarına basılarak her zaman anında erişilebilen modern bir katmana sahip olacak. Öte yandan burada otomatik sürücü güncellemeleri sağlanacak. Sürücü güncellemelerine baktığımızda sürekli Arc Control ile ilgili geliştirmeler yapıldığını görüyoruz. Yani bu bölüm sürekli gelişmeye devam ediyor.
Yukarıdaki görselden anlayabileceğiniz üzere, Arc Control ile detaylı telemetri verilerini izlemek mümkün.
Smooth Sync ve Speed Sync Teknolojisi Neler Sunuyor?
Intel, Arc “Alchemist” grafik çözümleri ile VESA Adaptive Sync desteğinin yanı sıra Smooth Sync adını verdiği yeni bir şirket içi ekran yenileme hızı teknolojisi sunuyor. Bu özellik, Adaptive Sync desteği olmayan, sabit yenileme hızına sahip dizüstü ve masaüstü bilgisayarları hedefliyor.
Mavi takımın teknolojisi, GPU’nun ekranın yenileme hızından daha yüksek bir hızda çerçeveler oluşturmasının neden olduğu yırtılma etkisini ortadan kaldırmak için geliyor. Böylelikle oyunlarda “V-Sync” ayarını açmak zorunda kalmayacağız.
Intel Smooth Sync’in çalışma şekli şu şekilde:
- Oyunda V-Sync devre dışı bırakılmalı.
- GPU, üretebileceği maksimum kare hızını sunacak.
- Intel tarafından hafif bir renk taklidi filtresi uygulanacak.
- Sonuç olarak ekrandaki yırtılma bölgesi bulanık hale gelerek kötü görüntüyü ortadan kaldıracak.
Buradaki hedef, filtreyle birlikte V-Sync’den çok daha az gecikme süreleri sağlamak. Nitekim sabit yenileme hızına sahip düşük bütçeli dizüstü bilgisayarlar bile ekran yırtılması olmadan oyunları düşük gecikmeli olarak oynatabilir. Smooth Sync, yeni Arc grafik sürücülerinin parçası olan ve Arc Alchemist grafik işlemcileriyle çalışacak yazılım düzeyinde bir özellik.
Smooth Sync şaşırtıcı derecede basit bir teknoloji ve sadece ekran yırtılmasının meydana geldiği çizgiyi bulanıklaştırarak daha az fark edilmesini sağlıyor. Intel, yırtılmanın meydana geldiği kenarda bir renk taklidi filtresi kullanmakta ve bölünmüş görüntü halen orada olsa bile tam ekran yırtılması kadar rahatsız edici olmayacak.
Mavi ekip Speed Sync adında farklı bir teknolojiden de bahsetmişti. Speed Sync, sabit yenileme hızına sahip monitörler için bile düşük gecikme süresi ve akıcı bir oyun deneyimi sunuyor. Temel olarak GPU, oluşturma arabelleğini sanallaştıracak, ardından ekranı izleyecek ve yine de sabit bir kare hızı sınırından kaçınırken yırtılmayı önlemek için veri aktarım sürecini senkronize edecek.
Speed Sync, temelde dezavantajları hariç olmak kaydıyla V-Sync ile aynı. Çerçeve arabelleğini sanallaştırıyor ve oyununuza gerçek zamanlı olarak uyum sağlayabiliyor. Sonuç olarak giriş gecikmesini artıran arabellekten geçiş sürecini beklemek yerine, monitör yenilenir yenilenmez en son kareyi canlı olarak gönderebiliyor. En önemlisi ise FPS sınırlaması yok.
Arc Ekran Kartlarının AV1 Performansı Nasıl?
Alchemist mimarisinin AV1 kodek desteği sunduğundan bahsetmiştik. Intel bu konuya çok önem veriyor olmalı ki performans üst düzeye çıkmış. VP9, H.264, H.265 ve AV1 gibi güncel formatların hepsi 8K’ya kadar donanım hızlandırmalı olarak enkode ve dekode edebiliyor.
Bilindik bir analiz aracı olan CapFrameX’in geliştiricisi, AMD Radeon RX 6800 XT (RDNA 2), Intel Arc A770 (Alchemist) ve NVIDIA GeForce RTX 3090 (Ampere) ekran kartlarını birlikte 8K çözünürlükte AV1 video kodlama sürecinde test etti. Yeşil ekibin ekran kartları bildiğiniz gibi oyun konusunda fazlasıyla üstün. Ancak yüksek çözünürlüklü video oynatma konusu olduğunda liderlik Intel Arc ekran kartının elinde görünüyor.
Bu hem yayıncılar, hem yüksek çözünürlüklü medya tüketimi yapan ortalama kullanıcılar hem de profesyonel video editörleri için iyi bir haber. Hatta kartın HyperEncode özelliğinden bahsetmek istiyorum size konu açılmışken. Eğer bu kartı Intel Xe dahili grafik yongalı işlemcilerle kullanırsanız, işlemci içindeki dahili grafik yongası ile A770 eşzamanlı çalışıp video enkode süresini daha da kısaltabiliyor.
Modern grafik işlemcilerinin kod çözme yeteneklerini test ederken YouTube’dan 8K 60 FPS bir video alındı. Bu video Chrome tarayıcısında 4K ve 8K çözünürlükte çözümlendi. Intel Arc A770, 8K’da ortalama 60 FPS ile sorunsuz bir video oynatma deneyimi sağlarken sürecin %0,2’sinde FPS değeri 44’e düşüyor. NVIDIA GeForce RTX 3090 ve GeForce RTX 4090 sırasıyla 56.8 – 57.6 FPS’ye ulaşırken, bu değer zaman zaman 16.7 FPS’ye düştü. Bildiğiniz gibi bu tür FPS düşüşleri video izlerken deneyimi olumsuz etkiliyor.
Son olarak kırmızı logolu karta gelelim. Radeon RX 6800 XT, 55.8 FPS gibi değerlere çıksa da %1 ve %2 FPS değerleri açısından çok düşük performans gösterdi. Yani düşük kare hızları ve takılmalar nedeniyle video neredeyse izlenemez hale geldi.
Intel Arc A770 Özellikleri
Arc A770, 2.100 MHz frekansta çalışan, 32 Xe-Core (4096 akış işlemcisine eşdeğer) taşıyan ACM-G10 GPU ile sınıfının en gelişmiş modeli olacak. Intel, A770’nin hem 8 GB hem de 16 GB yapılandırmaları desteklediğini, Limited Edition’ın ise 16 GB kapasiteyle sunulacağını açıklamıştı. Yani Intel tarafından üretilen referans model 16 GB belleğe sahip olacak. Üretim ortakları da eğer isterlerse Arc A770’i 8 GB kapasiteyle piyasaya sürebilecek. Bununla birlikte, 17.5 Gbps hıza ulaşan bellekler ile 560 GB/sn’ye ulaşan teorik bant genişliği ortaya çıkacak.
Bu kart RTX 3060/3060 Ti ile aynı performans kategorisinde konumlandırıldı, ancak yaptığımız gerçek dünya testleriyle birlikte sonuçları yakından inceleyebilirsiniz.
Çalışma Frekansları ve Hız Aşırtma Desteği
Arc A770 2100MHz çekirdek saat frekansına sahip, oyunlarda boost frekansları devreye giriyor ve 2400MHz’e kadar çıktığını görüyoruz. Intel Arc kontrol panelinde çekirdeğe hız aşırtma yapılabiliyor fakat bellek hız aşırtması devre dışı bırakılmış, bu da bir eksi.
Kart 512 XMX çekirdek grubu altında 4096 çekirdek barındırıyor fakat bu çekirdeklerin sayısını direk AMD veya NVIDIA’nınkilerle karşılaştırıp bir fikir edinmeye çalışmak doğru olmaz. Her mimaride farklılık gösterir bunlar. Kimi mimarilerde daha az çekirdek daha çok iş yapabiliyor, tüm bunlar işin mühendisliğiyle alakalı.
Görüntü Yuvaları
Görüntü çıkış yuvaları noktasında oldukça güncel standartlar benimsenmiş. 3 adet DisplayPort 2.0 ve bir adet HDMI 2.1 görüyoruz. 8K 60p TV’nizi dahi bu kartla sıkıntısız kullanabiliyorsunuz yani.
Güç
Kart 1 adet 6 ve 1 adet 8 pin güç girişine sahip ve toplam güç tüketimi olarak 225W değerini görüyoruz. Bu değer, performans olarak yarıştığı RTX 3060’a göre yaklaşık 50W daha yüksek, o sebeple verimli bir GPU diyemiyoruz Arc A770 için.
Soğutucu ve Dış Tasarım
A770 soğutucu tasarımında benden tam puan aldı. Hem A770 hem de A750, zaten aynı soğutucuyu kullanıyorlar. Kartın geometrisi, arka plakası, renkleri gayet şık. Çift fan bu güç sıfındaki bir kart için yeterli, zaten testlerde de 70 derecelerde çalıştı. Fanların ve kartın çevresinde 4 bölgeye ayrılan toplam 90 adet yazılımla kontrol edilebilir RGB LED var. Ancak bunları kontrol edebilmek için bir kablo kullanmamızın gerekmesi büyük bir eksi.
Soğutucu buhar odası tasarımına sahip. Fanların ses seviyesi gayet düşük 50cm uzaklıktan 39 dBA gürültü değerine sahip. Coil Whine ise bir miktar mevcut ve duyulabiliyor.
Intel Arc A750 Özellikleri
Küçük kardeşi A750 ise 4 çekirdek eksik olacak şekilde 28 Xe-Core (3584 akış işlemcisine eşdeğer) sahip aynı ACM-G10 GPU ile birlikte gelecek. 8 GB GDDR6 bellekler benzer şekilde 256 bit veri yolunda çalışacak. Nihayetinde ise ortaya 512 GB/sn’lik maksimum bant genişliği çıkıyor.
Arc A770 ve Arc A750’nin TBP değerleri 225W olacak şekilde ayarlanmış. Arc A750 bir modele oldukça yakın performans sunacak gibi görünüyor zira çekirdek saati de (2050 MHz) çok yakın.
| Arc A770 | Arc A750 | Arc A580 | Arc A380 | |
|---|---|---|---|---|
| Mimari | ACM-G10 | ACM-G10 | ACM-G10 | ACM-G11 |
| Üretim Teknolojisi | TSMC 6nm | TSMC 6nm | TSMC 6nm | TSMC 6nm |
| Transistör Sayısı | 21.7 milyar | 21.7 milyar | 21.7 milyar | 7.2 milyar |
| GPU Kalıp Boyutu | 406 mm² | 406 mm² | 406 mm² | 157 mm² |
| Xe-Core | 32 | 28 | 24 | 8 |
| GPU Çekirdeği (Gölgelendirici) | 4096 | 3584 | 3072 | 1024 |
| MXM Motoru | 512 | 448 | 384 | 128 |
| Ray Tracing Birimi | 32 | 28 | 24 | 8 |
| Oyun Frekansı | 2100 MHz | 2050 MHz | 1700 MHz | 2000 MHz |
| Bellek Hızı | 17.5 Gbps (16 GB) / 16 Gbps (8 GB) | 16 Gbps | 16 Gbps | 15.5 Gbps |
| Bellek Kapasitesi | 16 / 8 GB | 8 GB | 8 GB | 6 GB |
| Bellek Veri Yolu | 256-bit | 256-bit | 256-bit | 96-bit |
| ROP | 128 | 128 | 128 | 32 |
| TMU | 256 | 224 | 192 | 64 |
| TFLOPS FP32 (Boost) | 17.2 | 14.7 | 10.4 | 4.1 |
| TFLOPS FP16 (MXM) | 138 | 118 | 84 | 33 |
| Bant Genişliği | 560 GB/sn (16 GB) / 512 GB/sn (8 GB) | 512 GB/sn | 512 GB/sn | 186 GB/sn |
| PCIe Bağlantısı | x16 4.0 | x16 4.0 | x16 4.0 | x8 4.0 |
| TBP (Toplam Kart Gücü) | 225W | 225W | 175W | 75W |
| Başlangıç Fiyatı | 349$ (16 GB) / 329$ (8 GB) | 289$ | ? | 139$ |
Oyun Testleri
Oyun testlerine geçersek, Ryzen 9 7950X işlemcili ve 32GB DDR5 6000 MHz bellekli test sistemimizde Intel Arc A770’i Nvidia RTX 3060’la 14 oyunda karşılaştırdık.
Test Sistemi
- CPU: Ryzen 9 7950X
- GPU: Intel Arc A770
- ANAKART: ASUS ROG Crosshair X670E Hero
- RAM: G. SKILL TRIDENT Z 6000 MHz
- PSU: ROG THOR PLATINUM V2 1200W
- SSD: SAMSUNG 960 PRO
- CPU COOLER: MSI MEG CORELIQUID S360
Intel Arc A770 vs RTX 3060 Oyun Performansı
| Grafik Ayarı | A770
Sürücü 4123 |
CPU Sıcaklığı
(Ort.) |
GPU Sıcaklığı (Ort.) | RTX 3060 | Fark | |
| Apex Legends | 1080p Ultra | Min. 103
Ort. 151 Max. 233 %1 101 %0.1 59 |
73 | 54 | Min. 98
Ort. 153 Max. 233 %1 96 %0.1 72 |
Hemen hemen aynı |
| Counter Strike: Global Offensive | 1440p
Low |
Min. 163
Ort. 269 Max. 347 %1 113 %0.1 43 |
67 | 68 | Min. 257
Ort.351 Max.394 %1 129 %0.1 54 |
%23,3 geride |
| Red Dead Redemption 2 | 1440p
Ultra |
Min. 31
Ort. 68 Max. 136 |
66 | 70 | Min. 35
Ort.51 Max.208 |
%33 ilerde |
| Cyberpunk 2077 | 1080p
RT Ultra |
Min. 6
Ort. 60 Max. 125 |
76 | 64 | Min. 34
Ort. 52 Max. 67 |
%15,3 ilerde |
| Cyberpunk 2077 | 1080p
Ultra |
Min. 31
Ort. 41 Max. 52 <bir sorun var> |
75 | 62 | Min. 37
Ort. 76 Max.109 |
%46 geride |
| Cyberpunk 2077 | 1080p
Low |
Min. 35
Ort. 74 Max. 125 |
75 | 59 | Min. 44
Ort. 76 Max. 117 |
Hemen hemen aynı |
| Forza Horizon 5 | 1440p
Ultra |
Min. 65
Ort. 78 Max. 88 |
72 | 66 | Min. 86
Ort. 104 Max. 121 |
%25 geride |
| F1 22 | 1080p
Ultra High |
Min. 42
Ort. 53 Max. 59 |
71 | 67 | Min. 50
Ort. 66 Max. 73 |
%19,6 geride |
| F1 22 | 1080p
High |
Min. 108
Ort. 134 Max. 149 |
70 | 61 | Min. 163
Ort. 192 Max. 213 |
%30,2 geride |
| World Of Tanks | 1440p
Ultra RT Ultra
|
Min. 67
Ort. 100 Max. 161 %1 60 %0.1 5 |
72 | 70 | Min. 55
Ort. 85 Max. 258 %1 54 %0.1 50 |
%17,6 ilerde |
| Mount & Blade II
Bannerlord |
1440p
Very High |
Min. 9
Ort. 104 Max. 140 |
72 | 69 | Min. 9
Ort. 87 Max. 123 |
%19,5 ilerde |
| Call Of Duty Modern
Warfare II |
1440p
Extreme |
Ort. 60
Low 5th. 40 Low 1st. 31 |
72 | 70 | Ort. 52
Low 5th. 35 Low 1st. 25 |
%15,3 ilerde |
| God Of War | 1440p
Ultra |
Min. 24
Ort. 59 Max. 322 %1 44 %0.1 22 |
71 | 70 | Min. 34
Ort. 49 Max.66 %1 34 %0.1 30 |
%20,4 ilerde |
| Marvel’s Spider-Man Remastered | 1440p
Very High |
Min. 56
Ort. 85 Max. 132 %1 56 %0.1 38 |
75 | 70 | Min. 55
Ort. 86 Max. 137 %1 56 %0.1 8 |
Hemen hemen aynı |
| PUBG
|
1440p
Ultra |
Min. 74
Ort. 89 Max. 102 %1 73 %0.1 37 |
74 | 71 | Min. 61
Ort. 85 Max. 105 %1 61 %0.1 30 |
%4,7 ilerde |
| Far Cry 6 | 1440p
Ultra |
Min. 67
Ort. 75 Max. 81 |
76 | 66 | Min. 61
Ort. 69 Max. 78 |
%8,6 ilerde |
| Valorant | 1440p
Low |
Min. 270
Ort. 481 Max. 753 %1 246 %0.1 101 |
72 | 60 | Min. 417
Ort. 614 Max. 912 %1 311 %0.1 37 |
%21,6 geride |
| 14 Oyunun Ortalaması | %11,8 geride |
Test Sonuçları
Tüm testlerin bir ortalamasını alırsak yeni sürücü %12.8’lik bir artık sağlıyor ve Intel Arc A770 Nvidia RTX 3060’ın %11.8 gerisinde diyebiliriz. 1080p ultra ve 1440p yüksek ayarlarda oyunculuk için gayet yeterli. Fakat RTX 3060’ın bugün daha uyguna bulunabildiği düşünüldüğünde A770’in salt fiyat/performans noktasında çok da iyi bir konumda olmadığını söylemek yanlış olmaz. Bu noktada Intel’in bu kartları cazip kılabilmek için ciddi bir fiyat indirimine gitmesi gerektiğini düşünüyorum. En azından RTX 3060 seviyesine indirmesi gerek.
Zaman zaman 3060’ın önüne geçen A770, çoğu oyunda bariz bir şekilde 3060’ın gerisinde kalıyor. Bu oyunlardan biri de CS:GO. Peki neden böyle bir fark söz konusu?
Kart; DirectX12, DirectX11, Vulkan, OpenGL gibi güncel uygulama programlama arayüzleriyle (API) çalışmak üzere tasarlandığından dolayı DirectX 9’u kullanan CS:GO gibi oyunlarda ciddi bir şekilde performans kaybına uğruyor. Bu oyunları çalıştırmak için A770, DirectX9 API’ını DirectX12’ye dönüştüren bir sistem geliştirmişti. Yeni sürücüyle bu görüntüyü DirectX12 yerine Vulkan’a dönüştürmeye başlayan Intel, her ne kadar devasa bir performans farkı olacağını iddia ettiyse de biz testlerimizde çok minimal farklar gördük.
RTX 3060’la arada hala 100 FPS fark olsa da yeni piyasaya sürülmüş bir kart için bu kadar hızlı bir geliştirme yapılması Intel’in ekran kartı tarafına ne kadar önem verdiğini gösteriyor. Önümüzdeki aylarda daha fazla sürücü güncellemesiyle kartın stabilizasyonu artacaktır. Intel, ekran kartı sürücülerini düzeltme konusunda AMD’den daha umut verici gibi görünüyor. İlerleyen yıllarda gelişen sürücülerle NVIDIA’ya rakip olan bir Intel görebiliriz.
Güç Tüketimi ve Sıcaklıklar
- Oyun testleri esnasında kartın tükettiği ortalama güç 185W civarındaydı.
- GPU sıcaklığı ise 70°C’nin üstüne neredeyse hiç çıkmadı, 65-67°C dolaylarında seyretti. Çift slot kaplayan iki fanlı tasarımını göz önünde bulundurduğumuzda fena değerler değil.
Kartın Asıl Rakibi
A770; 225W güç tüketimi, 16GB VRAM ve 17.4 milyar transistör sayısıyla aslında daha çok RTX 3070/3070Ti gibi kartlarla kıyaslanmak üzere tasarlanmış. Ancak piyasaya sürülen her yeni teknoloji gibi, hedeflenen performansa Intel de ulaşamamış. Bu bağlamda Intel, farklı bir fiyatlandırma yaparak (Şubat 2023 için 8300TL) kartı 3060’ın rakibi olarak pazarlamış.
Sonuç Değerlendirmesi
Kartla ilgili herşey kötü değil tabiki, çok geniş bir video çözümleme ve medya motoru var kartta. 16GB belleği de düşünüldüğünde Davinci Resolve’da çalışan bir video editörüyseniz Nvidia’ya iyi bir alternatif olarak düşünülebilir.
Bu kart kimin için derseniz? Kesinlikle şunu söyleyeyim sürücülerle uğraşmak istemeyen, kartı takayım keyfime bakayım diyen kitle için değil. Bu kart Intel’in ekran kartı pazarına ciddi anlamda giriş yaptığı ilk model olma özelliğini taşıyor ve bu sebeple bazı pürüzlerle geliyor. Dolayısıyla teknoloji ve bilgisayar okur yazarlığı yüksek kitleler için daha uygun bir kart.
Intel’in önümüzdeki aylarda başka sürücü güncellemeleri çıkaracağını ve kartın performansının bir miktar daha artacağını düşünüyorum belki o zaman RTX 3060 ile kafa kafaya kapışır hale gelebilir, fakat şu anki durumda fiyatını haketmeyen bir kart.
Artılar
- Intel ARC Kontrol Merkezi AVC, HEVC, AV1 formatında video kaydı yapabiliyor.
- AV1 video işleme ve çözümleme desteği
- Sessiz çalışma
- Şık tasarım
Eksiler
- Eski sürücüyle (3975) Intel Driver Support Assistant’ın kurduğu ARC grafik sürücüsü görüntü vermedi. Elle Intel’in sitesinden Intel ARC grafik sürücüsünün beta sürümünü indirdikten sonra görüntü almayı başardık. (Yeni sürümde böyle bir sorunla karşılaşmadık, kartı taktığımız gibi görüntü aldık)
- Intel ARC denetim paneli penceresinin hareket ettirilememesi, fare ile kontrol sağlanamaması gibi sorunlar gözlemlemiştik. Son sürücüyle bunların da çözüldüğünü gördük.
- Cyberpunk testinde AMD FSR testi yalnızca 1.5 FPS etkiledi. FSR optimizasyonu daha iyi olabilirmiş.
- Coil Whine mevcut.
- Intel ARC denetim paneli üzerinden kayıt yaparken Alt+Tab yaptığımızda kayıt kendiliğinden durup tekrar başlıyor. Uzun bir video kaydedilmek istendiğinde sorun yaratabilir.
