NVIDIA, Tensor Çekirdeği‘ni ilk olarak Turing mimarisi, yani GeForce RTX 20 serisiyle birlikte tanıtmıştı. Bu çekirdekler daha sonra piyasaya sürülen tüm ekran kartlarında kullanıldı, önemi her geçen gün artmaya devam ediyor. Tensor birimleri genellikle yapay zeka iş yüklerini hızlandırmak için kullanılıyor ve DLSS teknolojisi için çok önemli olduğunu biliyoruz. Öte yandan, DLDSR (Deep Learning Dynamic Super Resolution-Derin Öğrenme Dinamik Süper Çözünürlük) olarak adlandırılan bir teknoloji daha var.
DLSS ile karıştırılmaması gereken DLDSR, yine yapay zeka algoritmalarından yararlanıyor. Peki ilk olarak 2022 yılının başlarında tanıtılan bu özellik bize ne gibi artılar sağlıyor?
NVIDIA DLDSR Nedir?
DLDSR teknolojisi, eski DSR’yi (Dynamic Super Resolution) geliştirmeyi amaçlayan bir üst örnekleme tekniği olarak karşımıza çıkıyor. Desteklenen oyunları monitörünüzün doğal çözünürlüğünden daha yüksek bir çözünürlükte işliyor, ardından görüntüyü monitörün doğal çıkışına sığacak şekilde küçültüyor. Böylelikle daha az titreme ve daha iyi kenar yumuşatma sağlanarak daha üstün görüntü kalitesi sağlanıyor.
Çözünürlük tarafında geliştirmeler yapan özellik yeni bir Game Ready sürücüsüyle kullanıma sunulmuştu. DLDSR, NVIDIA Kontrol Paneli üzerinde bulunan DSR seçeneğinin yapay zeka ile geliştirilmiş bir versiyonu.
Yeşil takıma göre DLDSR’nin altörnekleme yöntemi ve yapay zekası, normal DSR’ye göre daha az girdiye ve gelişmiş görüntü kalitesine imkan tanıyor. DLDSR 2.25X’in görüntü kalitesi DSR 4X ile karşılaştırılabilir, ancak performansta da artış var.
DLSS vs DLDSR
Hem DLSS hem de DLDSR, RTX GPU’lardaki Tensor çekirdeklerini kullanıyor olsa da ikisi de farklı amaçlara hizmet ediyor. DLSS, performans kazanmak için görüntüyü doğal çözünürlükten daha düşük bir çözünürlükte işler ve ardından Tensor çekirdekleri doğal görüntü kalitesinin tamamını olmasa da bir kısmını korumaya yardımcı olarak görüntüyü monitörün doğal çözünürlüğüne yükseltir.
DLDSR ise bunun tam tersini yapmakta. Daha yüksek çözünürlüklü bir görüntüyü düşük olacak şekilde ölçeklendiriliyor. Bu nedenle GPU gücünün oyuna nazaran daha güçlü olduğu alanlara uygun ve görüntü kalitesi artırılarak göz zevkini geliştirmek amacıyla kullanılıyor.
Çözünürlük odaklı teknik Starcraft gibi çok zorlayıcı olmayan ve çoğu zaman vasat kenar yumuşatma çözümlerine sahip olan eski oyunlarda işe yarayabiliyor. Bununla birlikte, ağır AAA oyunlar olmasa da eski sayılmayan, PREY veya Resident Evil Remake serisi gibi güzel görsellerle birlikte GPU’larda iyi performans gösteren oyunlar için de başarılı sonuçlar verebilir.
Düşük tempolu oyunlarda doku kalitesinden ışıklandırma ve gölgelere kadar ayrıntılar dikkat çeker. DLDSR ise grafik özelliklerinin daha fazla öne çıkmasını sağlayor, göz zevkini geliştiriyor. Teknolojiyi 1080p monitörlerde kullanmak biraz daha mantıklı zira yüksek çözünürlüklerde işlem gücü had safhaya çıkıyor.
DLDSR’yi kare hızının FPS oyunları kadar önemli olmadığı tek oyunculu oyunlarda da aktifleştirebilirsiniz. Örneğin çevrimdışı bir oyunda 60 FPS’yi hedefleyerek görüntü kalitesini GPU gücünün izin verdiği kadarıyla yükseltebilirsiniz. GPU ve monitör kombinasyonunuza bağlı olarak, genelde akıcı oyun için “60 FPS” değeri temel olarak kabul edilir. Ekran kartınız yüksek kare hızlarına çıkıyorsa gücünden yararlanabilir, görüntü kalitesini bir üst noktaya taşıyabilirsiniz. Ayrıca DLDSR’nin her oyunda çalıştığını, DLSS’nin ise geliştiricilerin oyuna özel bir uygulama gerektirdiğini hatırlatalım.
Derin Öğrenme
DSR ve DLDSR, daha yüksek çözünürlükte işleme yaptıkları noktaya kadar temelde aynı, ancak bunun dışında tamamen farklı teknolojiler. Geçmişte de kullanılan DSR, daha yüksek çözünürlüklü görüntüyü monitöre sığdırmak için “yüksek kaliteli (Gauss) filtre” uyguluyor. Daha gelişmiş DLDSR teknolojisine gelince, bu görev için bir tür makine öğrenimi filtresi kullanılmakta.
DSR ve DLDSR Desteği
Uzun zamandır var olan DSR’yi kullanabilmek için GeForce GTX 700 serisi (Maxwell mimarisi) veya daha yeni bir ekran kartı gerekiyordu. DLDSR için Tensor çekirdekleri şart olduğundan dolayı en az GeForce RTX 2000 serisi (Turing mimarisi) bir kart gerekiyor.
DLDSR Nasıl Açılır?
DLSDSR’yi aktif etmek için şu adımları izleyin:
- Masaüstüne sağ tıklayarak NVIDIA Denetim Masası‘nı açın.
- Sol menüden “3D Ayarlarının Yönetilmesi” seçeneğine tıklayın.
- Karşınıza çıkan listeden “DSR – Çarpanlar” kısmındaki “Off” ayarına tıklayarak DSR ve DLDSR’yi etkinleştirebilirsiniz. “DL ölçeklendirme” DLDSR, “Eski tip ölçeklendirme” ise DSR teknolojisini temsil ediyor.
- Kullanmak istediğiniz çözünürlük ayarına göre birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz. Burada esasen monitörünüzün doğal çözünürlüğünün çarpanları olan çeşitli DSR ayarları bulacaksınız. Her biri, daha sonra oyun ayarlarında uygulayabileceğiniz yeni bir çözünürlük demek.
- İlk iki çarpan derin öğrenmeyi kullanıyor ve yalnızca RTX ekran kartlarında mevcut. 4x’e kadar olan diğer seçenekler ise DSR’yi kullanmakta.
Ölçeklendirme
DSR, render işlemi monitörün doğal çözünürlüğünün tam sayı faktörü olan bir çözünürlükte yapıldığında daha iyi çalışır. 1080p monitör kullanıldığında, 1920×1080 ızgaranın her bir pikseli 4K DSR ile işlenmiş görüntünün 4 pikselinden elde edilen bilgilere dayanarak üretildiği için 4x DSR çarpanı idealdir. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi, 4K’yı oynanabilir bir kare hızında işleyebilmek için yeterince güçlü bir GPU gerekli. DSR için bir tamsayı faktörü kullanılmadığında görüntüde bozulma olabilir ve kenar yumuşatma daha zayıf uygulanabilir.
NVIDIA, bunun üstesinden gelebilmek, kullanılan Gauss filtresinin yoğunluğunu kontrol etmek için DSR-Düzgünlük (DSR-Smoothness) ayarı ekledi. Bu ayar DSR’nin hemen altında yer alıyor. Pürüz ayarı yukarı çekildiğinde, genel olarak daha bulanık görüntü pahasına görüntüdeki yapay bozulmalar daha az fark edilir hale geliyor.
Öte yandan DLDSR tarafından kullanılan makine öğrenimi filtresi, 1,78x ve 2,25x gibi tamsayı olmayan çözünürlük seçenekleri içeriyor. Ancak burada biraz önce bahsettiğimiz tamsayı eşitlik sorunu bulunmuyor ve kenar yumuşatma konusunda daha iyi sonuçlar elde ediliyor.
Bir hatırlatma olarak, oyun içinde video kaydı veya ekran görüntüsü aldığınızda DSR veya DLDSR’nin etkileri sonuca yansımıyor. DSR ya da DLDSR fark etmeksizin her ekran görüntüsü aynı görünüyor.
Özetle DLDSR daha iyi sonuçlar üretebiliyor, ancak küçük bir detay var. Derin öğrenme filtresi aşırı keskinleştirilmiş bir görüntü üretiyor. Bu herkes için çok önemli olmasa da keskinliğin yoğunluğunu DSR-Düzgünlük seçeneğiyle ayarlayabilirsiniz.
DLDSR Performansı
Çeşitli DSR ve DLDSR çözünürlükleri arasındaki performansı karşılaştırmak için Ryzen 5600X işlemci ve RTX 2060 ekran kartına sahip sistemde Windows 10 kullanıldı. Performans ölçümleri Shadow of the Tomb Raider’da en yüksek ön ayarlarda yapıldı:
Beklendiği gibi DSR ve DLDSR kullanırken doğal 1080p’ye göre önemli bir performans düşüşü var. Bu özellikler aktif edildiğinde oyun daha yüksek çözünürlükte işleniyor, iş yükü artıyor.
NVIDIA, “DLDSR 2.25X görüntü kalitesinin DSR 4X ile karşılaştırılabilir olduğunu, ayrıca daha yüksek performansa sunduğunu” iddia etmişti. Performans kesinlikle daha iyi.
Yukarıda NVIDIA tarafından paylaşılan Prey ekran görüntüleri var. Dikey ve yatay çizgilere, örneğin tavanda yer alan tellere daha yakından bakın. 1620p DLDSR, bunları doğal 1080p çözünürlükten çok daha iyi bir şekilde yeniden oluşturmayı başarıyor ve aynı zamanda performansta da büyük bir artışla 4K DSR’ye çok yaklaşıyor.
DLDSR ve DLSS
Bir oyun DLSS’yi destekliyorsa, doğal kaliteden daha iyisini elde ederken performans kaybının bir kısmını geri kazanmak için DLDSR ile birlikte kullanmak iyi bir fikir olabilir. DLDSR aslında DLSS’yi daha yüksek temel çözünürlük kullanmaya zorlüyor. Çünkü DLSS oyunun render çözünürlüğünün bir kısmını kullanıyor ve sonuç olarak daha temiz bir görüntü üretiyor. Dahası, özellikle oyunda TAA başarılı şekilde kullanıldığında DLSS’nin bazen sahip olduğu kenar yumuşatma özelliğinden de yararlanabiliriz.
DLDSR vs Resolution Scaling (Çözünürlük Ölçeklendirme)
Bazı oyunlar ek bir kenar yumuşatma yöntemi olarak grafik ayarları menüsünde bir çözünürlük ölçeklendirme veya görüntü ölçeklendirme ayarı sunmakta. Burada aslında render işleminin gerçekleştirileceği doğal çözünürlüğün yüzdeki belirleniyor ve ardından görüntü yukarıda bahsettiğimiz şekilde küçültülüyor.
Çözünürlük ölçeklendirme, sürücü/donanım düzeyinde çalışan bir çözümden ziyade oyun içi bir çözüm olduğundan DLDSR’den farklı. Ayrıca ölçeklendirme filtrelemesine yardımcı olmak için herhangi bir sinir ağı kullanmadığından DSR ile benzer grafik sorunlarına yol açabilir.
Genel olarak DLDSR tercih edilmeli, ancak oyun motoruna ve nasıl uygulandığına bağlı olarak görüntü ölçeklendirme belirli bir oyun için daha iyi olabilir. Bu nedenle her ikisini de deneyip kararı kendiniz vermelisiniz.
Olası Sorunlar
Oyuna bağlı olarak DLDSR kullanırken birkaç sorunla karşılaşabilirsiniz. Bazı durumlarda görüntü doğru şekilde ölçeklenmeyebilir ve oyun ekranının monitörünüze sığmayacak kadar büyük görüntülenebilir. Geçici çözüm olarak, ölçeklemenin hangi cihazda gerçekleştirileceğini gösteren varsayılan monitör ayarını GPU olarak değiştirebilirsiniz. Ayrıca tüm programların tam olarak bu ölçeklendirme modunu kullandığından emin olmak için onay kutusunu işaretleyebilirsiniz.
Bunun için Ekran bölümü altından “Masaüstü boyutunu ve konumunu ayarla” seçeneğine tıklayın. Geçici çözümü kullandığınızda bazen diğer oyunlar bozulabilir. Yani oynadığınız oyuna bağlı olarak ölçeklendirme modunu her seferinde değiştirmeniz gerekebilir.
Değişken yenileme hızına sahip bir monitörde DLDSR kullanırken G-Sync işlevi çalışmayı durdurabilir. Bu sorunu NVIDIA Denetim Masası üzerinden pencereli ve tam ekran modu için G-Sync’i etkinleştirerek çözebilirsiniz.
G-Sync’in olması gerektiği gibi çalıştığından emin olmak için; monitörün ekran görüntüsünden kare hızı sayacını etkinleştirmek ve oyunun kare hızına göre değişip değişmediğini kontrol edebilirsiniz.
Monitörün gerçek yenileme hızını gösterirken RTSS gibi araçlar yalnızca GPU’nun kare hızı çıkışını rapor eder. Son olarak, DLDSR her türlü uygulamanın (örneğin RTSS, NVIDIA Frameview, Steam’in arayüzü vb.) doğal çözünürlük kullanıldığında olduğundan daha küçük görünmesine neden olur, çünkü bunlar da ölçeklenir. Durumun oynadığınız oyuna ve kullandığınız monitöre göre değişiklik gösterebileceğini, karşınıza yukarıda belirtilen sorunların karşınıza çıkabileceğini unutmayın.
NVIDIA DLDSR, nispeten güçlü diyebileceğimiz ekran kartlarıyla oyun deneyimini daha keyifli hale getirmemizi sağlayan yeni bir özellik. Sayısız oyun var ve bunların hepsi GPU’nun gücünü tam olarak kullanmıyor. Biz de kalan boşluğu render çözünürlüğünü artırmak için kullanıyoruz. Böylelikle görüntü kalitesi iyileşirken netlik ve kenar yumuşatma daha iyi hale geliyor. Eğer destekli bir ekran kartına sahipseniz DLDSR’ye veya daha eski DSR’ye bir şans verebilirsiniz.
