Çinli işlemci üreticileri, ülke dışına pazarlamadan ziyade en azından kendi kendine yetebilmeleri için yıllardır çip teknolojilerini geliştirmeye çalışıyor. Ciddi ilerlemeler kaydedildi lakin halen batılı rakiplerinin çok gerisindeler. Bugüne kadar AMD ve Intel’e karşı ciddi tehdit oluşturacak bir rakip gelmemişti. Şimdi dişli mi dişli bir rakip geliyor: NVIDIA, ARM komut seti mimarisi üzerine inşa edilecek olan işlemcileriyle CPU pazarında boy göstermeye hazırlanıyor.
Qualcomm, Ekim 2023’te Windows pazarı için ARM tabanlı özel Snapdragon X Serisi mobil işlemcilerini duyurdu. Aynı dönemde, Amerikalı GPU üreticisi NVIDIA’nın gizli şekilde Windows dizüstü bilgisayarlar için ARM tabanlı CPU üzerinde çalıştığına dair sızıntılar yayılmaya başlamıştı. O günden bu yana somut bir gelişme yaşanmamıştı, ta ki yeşil takım resmi olarak üzerinde çalıştığı ARM CPU’ları onaylayana kadar.
2024 yılına gelindiğinde Qualcomm’un merakla beklenen Snapdragon X Elite ve X Plus çipleri piyasaya sürüldü. Böylelikle en azından mobil platform için de olsa Intel ve AMD’ye bir rakip gelmiş oldu. Ayrıca başka hiçbir yonga üreticisi 2024 yılında Windows cihazlar için ARM tabanlı çipler tanıtmadı.
Microsoft ve Qualcomm’un 2016 yılına kadar uzanan özel bir anlaşma yaptığı ortaya çıktı. Yapılan anlaşma, Qualcomm’a Windows PC’ler için ARM tabanlı yonga setleri geliştirme konusunda özel haklar tanıyordu. Bu anlaşma 2024 yılında son buldu ve görünüşe göre fırsatı değerlendirecek ilk şirketlerden biri de NVIDIA.
NVIDIA İmzalı ARM İşlemciler
Tüm detaylara inmeden önce, yeşil ekip yalnızca “ARM” mimarili işlemciler üzerinde çalışıyor. Bunun altını kırmızı çizgiyle çizelim. x86 tabanlı işlemciler halen sadece AMD ve Intel tarafından geliştiriliyor.
Düşük güç tüketimine ve verimliliğe odaklanan ARM mimarili çipler uzun yıllar boyunca sayısız cihazda kullanıldı. Özellikle de taşınabilir aygıtlarda hep ARM işlemcileri gördük. Aradan geçen zamanla birlikte yüksek performansa odaklanan işlemciler de gelmeye başladı. Apple, kendi tasarlamış olduğu Apple Silicon işlemcileriyle bu işe öncülük etti. Ayrıca sunucu alanında bile ARM işlemciler görmeye başladık.
Şimdi sırada dünyanın en değerli şirketlerinden biri olan NVIDIA var. İşin içinde bu isim varsa haliyle beklentiler de yüksek oluyor. Girdiği her işten başarıyla ayrılmış ve çok büyük bütçelere sahip olan yeşilliler bakalım CPU sahnesinde neler yapacak. Hatırlarsanız NVIDIA, 2021 yılında teknoloji dünyasında çok önemli bir yeri olan Arm Holding’i satın almak için girişimde bulunmuştu. Sonrasında ortaya çıkan sayısız engel nedeniyle anlaşma 2022 yılında karşılıklı olarak sona erdi.
NVIDIA İşlemcilerin Çıkış Tarihi Ne Zaman?
İddialara göre Windows cihazlarla uyumlu olan ilk ARM tabanlı SoC’ler bu yıl içinde gelecek. HaYaO, GPU devinin bu yılın sonunda N1X isimli ve 2026’da daha alt seviye N1 olmak üzere iki yeni yonga tanıtacağını bildirdi.
Ayrıca şirketin bu yılın 4. çeyreğinde 3 milyon N1X yongası ve gelecek yıl 13 milyon N1 yongası sevk etmesi bekleniyor. NVIDIA çipleri üretmek için MediaTek ile ortaklık kuracak. Mobil platformda önemli bir oyuncu olan MediaTek, sadece bu ortak girişimden 2 milyar dolar kazanarak gelecek yılki gelirinin %8’ini NVIDIA ortaklığıyla elde etmeyi planlıyor.
Başlangıçta yeni ARM işlemcilerin CES 2025’te tanıtılması bekleniyordu ancak bu gerçekleşmedi. NVIDIA, CES 2025’i tamamen yeni RTX 5000 Blackwell oyun GPU serisini ve yeni Project Digits AI süper mini PC’sini tanıtmak için kullandı. Bununla birlikte, NVIDIA’nın Mayıs ayında Computex’te yaklaşmakta olan ARM tabanlı SoC’lerini görücüye çıkarması bekleniyor. Computex’te SoC mimarisi, çekirdek özellikleri ve saat hızları gibi birçok teknik detayla ilgili bilgi edinmeyi bekliyoruz. Şu an SoC’lerin hangi mimariye dayanacağı da dahil olmak üzere diğer tüm ayrıntılar gizemini koruyor.
NVIDIA, en azından 2023 sonlarından bu yana yeni işlemcileri için mesai harcıyor. Çok sayıda rapor, çip üreticisinin Windows PC eko-sistemine girmek istediğini ve ARM tarafında birincil rakibi olacak Intel, AMD ve Qualcomm ile rekabet etmek için kendi çiplerini üretmek istediğini doğruladı.
NVIDIA N1 ve N1X
NVIDIA ve MediaTek ortaklığından doğan ilk SoC’ler görünüşe göre N1 ve N1X isimleriyle anılacak. N1X büyük olasılıkla daha yüksek performansıyla başı çekecek ve Qualcomm’un Snapdragon X Elite amiral gemisiyle rekabet edecek. N1 ise Snapdragon X Plus’a benzer şekilde ana akımda kullanılan bir seçenek olacak.
Bu arada NVIDIA’nın ARM tabanlı ürünlere yabancı olmadığını belirtelim. Şirket sunucu pazarında Grace CPU’larıyla ve multimedya/oyun odaklı ürün alanında Tegre işlemci serisiyle faaliyet göstermişti. Şirket hem tecrübesini hem de bütçesini kullanarak rekabetçi çipler sunabilir.
X kullanıcısı @QQ_Timmy, CES 2025’ten hemen önce NVIDIA’nın Windows on ARM (WoA) girişimini aktif olarak ilerlettiğini belirten bir gönderi paylaştı. Kullanıcı, çip geliştiricisinin üst düzey “N1X” ve orta sınıf “N1” yonga setlerinin MediaTek ile işbirliği içinde geliştirildiğini belirtti. Kullanıcı ayrıca cihaz üreticilerinin Computex’te ARM tabanlı yonga setlerine sahip ilk Windows dizüstü bilgisayarları piyasaya sürebileceğini söyledi.
Sonrasında @_h0x0d_ isimli başka bir kullanıcı, Lenovo’nun yakında piyasaya çıkacak Yoga 2’si 1 arada 16 2025 dizüstü bilgisayarı için “N1X” adlı bilinmeyen bir platform kodu keşfetti. Lenovo genellikle platform kodundan önce AMD için “A”, Intel için “I” ve Qualcomm çipleri için “Q” ekini ekliyor. Yeni “N1X” platform kodu muhtemelen NVIDIA’nın yaklaşmakta olan ARM tabanlı PC yonga setini ifade ediyor.
ARM CPU’lu Project DIGITS
CEO Jensen Huang, CES 2025 esnasında Blackwell GPU’ya sahip mini bir süper bilgisayar olan Project DIGITS’i tanıttı. Bu cihaz NVIDIA’nın Linux tabanlı DGX işletim sistemini çalıştırıyordu. Blackwell GPU tamam, ancak işin ilginç yanı, bu bilgisayar 20 çekirdekli ve ARM tabanlı bir işlemci de barındırıyordu. 20 çekirdek, 10 adet Cortex-X925 ve 10 adet Cortex-A725 çekirdeğinin birleşimiyle ortaya çıkıyor.
Project DIGITS, 3.000 dolara mal olan ve özellikle yapay zeka geliştiricileri için tasarlanmış bir ürün. Şirket bunu dünya çapındaki yapay zeka araştırmacılarına, veri bilimcilerine ve öğrencilere NVIDIA Grace Blackwell platformunun gücüne erişim sağlayan kişisel bir yapay zeka süper bilgisayarı olarak tanımlıyor.
Project DIGITS ile kullanıcılar kendi masaüstü sistemlerini kullanarak modeller üzerinde çıkarım geliştirebiliyor ve çalıştırabiliyor, ardından modelleri hızlandırılmış bulut veya veri merkezi altyapısına sorunsuz bir şekilde dağıtabiliyor.
Özel bir işletim sistemi üzerinde çalıştığını söylemiştik. Yani bu kitlelere hitap eden bir tüketici ürünü değil. Ancak çip geliştiricisi tüketicileri hedefleyen işlemciler de tasarlıyor, yakında pazara sunacak.
Geçen yıl Snapdragon X işlemcilerini piyasaya süren Qualcomm, Windows PC’lere yönelik ARM CPU pazarının tek hakimi. Performans ve güç verimliliği konusuna odaklanan bu çipler, Apple’ın özel ARM yongaları kadar olmasa bile mobil platforma yeni bir soluk getirdi. Windows işletim sisteminde çalışan yongalar, Intel ve AMD’nin x86 sistemleri üzerinde gerçek bir baskı oluşturdu.
Jensen, yatırımcı sunumu sırasındabir analiste yanıt verdi ve şirketin ARM CPU’yu MediaTek ile birlikte tasarladığını açıkladı. İlginç bir şekilde, “Biliyorsunuz, açıkçası planlarımız var” diye ekledi ve NVIDIA imzalı ARM CPU’yu tüketici PC pazarına getirme olasılığını ima etti. Sonrasında ise Windows için yaklaşan ARM CPU’lar hakkında “detaylı bilgiler için bekleyeceğini” söyledi.
Huang, medyaya hitaben yaptığı konuşmada MediaTek’in PC yonga setini kendi başına piyasaya sürebileceğini de söyledi. Huang, “Şimdi bu çözümleri bize sağlayabilirler veya kendileri için saklayabilir, pazara hizmet edebilirler. Dolayısıyla bu büyük bir kazan-kazan oldu.” dedi.
Beklenen APU’lar: NVIDIA CPU ve GPU
Yeşil takımın asıl işi grafik işlemciler ve zaten pazarın tek hakimi onlar. Eğer şirket CPU konusunda başarılı işler ortaya koyarsa ki bunun ihtimali yüksek, gelecekte hem CPU hem entegre GPU’su NVIDIA tarafından tasarlanan SoC’ler görebiliriz.
NVIDIA, GPU’lar ve Tensor çekirdekleri konusunda uzmanlığa sahip ve geçmişte ARM CPU’lar üzerine çalışmalar yaptı. Ortaya çıkan işlemciler performans ve verimlilik konusunda Qualcomm’u geride bırakabilir mi? Hatta soruyu Qualcomm ve Apple’ı geride bırakabilir mi diye genişletebiliriz.
Qualcomm’un yeni nesil Snapdragon X2 Elite modeli 3. nesil Oryon CPU çekirdeklerine sahip olacak, performans ve verimlilikte nesiller arası bir sıçrama vaat ediyor. Öte yandan Apple da Apple Silicon tabanlı M Serisi işlemcilerini geliştirmeye devam ediyor.
Son birkaç yılda “Windows on ARM” çalışmaları önemli ölçüde gelişti. Bu gelişmeler Windows 11 güncellemeleri, uygulama geliştiricilerin platformu benimsemesi ve Qualcomm’un Snapdragon X işlemcilerini piyasaya sürmesinin bir sonucu olarak ortaya çıktı.
2024 yılı Windows ve ARM kombinasyonu için önemli bir yıl oldu. 2025 yılı ise Windows dizüstü bilgisayarlar için daha heyecan verici bir yıl olacak gibi görünüyor. 2025, NVIDIA’nın ARM CPU’larını piyasaya sürmesi için ideal bir zaman olabilir. Platform biraz olgunlaştı, hatalar giderildi ve uyumluluk gelişti. Intel ve AMD gibi köklü oyuncuların yanı sıra Qualcomm, NVIDIA ve MediaTek gibi büyük oyuncular pazara yenilikler getirebilir, genel olarak Windows deneyimini geliştirebilir.
Masaüstü CPU’lar Gelir mi?
Şu anda böyle bir çalışma yok, ya da en azından biz bilmiyoruz. Ancak gelecekte neden olmasın? ARM ve Windows uyumluluğu her geçen gün artıyor, geliştiriciler desteklerini esirgemiyor. Şimdilik tüm girişimler mobil platforma ve dizüstü bilgisayara yönelik olsa da, gelecekte masaüstü PC’lere yönelik ARM işlemciler gelebilir. Qualcomm ve NVIDIA gibi işlemci üreticileri, her şey olgunlaştıktan sonra bir sonraki aşama olarak masaüstü pazara adım atabilir.
