Bazı insanlar kullanılmış ürünler almaktan çekinirken yönünü her zaman sıfır ürünlere çeviriyor. Kimileri ise bütçesini korumak amacıyla ikinci el piyasasında alışveriş yapmayı tercih ediyor. Son birkaç yılda kripto para dünyasında büyük değişimler yaşandı ve binlerce ekran kartı madencinin eline geçti. Aslında benzer bir durum geçmiş dönemlerde de yaşandı. Madenciler, zamanı geldiğinde elinde kalan RX 480 ve RX 580 gibi ekran kartlarını satışa çıkarmaya başlamıştı. Şu sıralar yine benzer bir durum yaşanıyor.
Bileşen kıtlığı ve tedarik zinciri sorunları, pandemi ve kripto para madencilerinin yüksek talebiyle birleşince ekran kartlarının fiyatı akıl almaz seviyelere ulaştı. Özellikle son iki yıl oyuncular için zor bir zaman oldu. Nihayetinde kripto para madenciliğinde kâr oranı düştü ve GPU fiyatları hızla gerilemeye başladı. Böylelikle ikinci el piyasasında satışa çıkan ürünlerin sayısı da arttı.
RTX 3090 günde sadece yaklaşık 1 dolar, RTX 3080 günde yaklaşık 0.80 dolar ve Radeon RX 6900 XT/6800XT/6800 günde yaklaşık 0.60 dolar gelir sağlıyor. Birçok büyük madencilik çiftliği, kullanılmış donanımları toplu olarak satarak kaybı en aza indirmek için hazır. Şimdi asıl sorumuza gelelim, kullanılmış bir ekran kartı satın almalı mısınız?
Ekran kartı üreticisi Palit, 7/24 madencilik yapılan bir ekran kartının yılda yaklaşık %10 oranında performans kaybı yaşayabileceğini belirtmişti. Palit, oyuncuların kullanılmış kartlar yerine yeni kartlar satın almasını isteyecektir. Bu nedenle yapılan açıklamaya dikkatli yaklaşmakta fayda var.
Fiyat, Performans ve GPU Seçimi
Eğer yeni bir ekran kartı almanız gerekiyorsa, model belirlemek için biraz zaman geçirebilirsiniz. Bu süreçte en önemli etkenler bütçe ve performans beklentileri diyebiliriz. Örneğin geçmiş nesillerde RTX 3080 veya RX 6800 XT gibi bir ekran kartlarıyla boy ölçüşebilecek modeller yok. Ancak örnek olarak RTX 2070 Super, genel olarak yeni bir RTX 3060’tan daha iyi performans gösterecektir. Düşük bütçeli segmente geldiğimizde ise daha fazla seçenek var. Bu yazıyı hazırladığımız sıralarda RX 6500 XT ve RTX 3050 gibi modeller oldukça ilgi görüyor.
Konumuza dönecek olursak, ikinci el ürün satışı yapan sitelerde daha fazla kullanılmış GPU görmeye başlıyoruz. Elbette herkes ucuz ürün almak ister, ancak aldığınız ürün çeşitli sorunlarla canınızı sıkmaya başlayabilir.
Örnek olarak RX 6600, GTX 1080 Ti’den biraz daha hızlı ve %45 daha az güç tüketiyor. Bu bilgilere göre, maliyeti bir nebze daha düşük olsa bile yıllarca kullanılmış GTX 1080 Ti ekran kartını almak pek mantıklı gibi görünmüyor. Ancak piyasada çok sayıda ekran kartı yer alıyor ve seçim yapmak da oldukça zor. Bu noktada Technopat Sosyal üzerinde konu açabilir, kullanıcıların tecrübelerinden yararlanabilirsiniz.
Madencilik Yapılan Ekran Kartı Nasıl Anlaşılır?
Ne yazık ki ikinci elde alışveriş yaparken satıcı söylemediği sürece kartın hangi şekilde kullanıldığını anlamak mümkün değil. Bu noktada ürünün “madencilik için kullanılmadığını” belirten birçok ilan olabilir. Bazı satıcılar ise kartın madencilik için kullanıldığını açık bir şekilde söyleyebilir. Ancak bu durumda bile kartın ne kadar süre çalıştığını, ne kadar zorlandığını bilemeyiz. Madencilikte kullanılmamış olsalar bile, kartlar potansiyel olarak güvenli sınırların ötesine itilerek ağır overclock işlemi görmüş olabilir.
Sürekli iş yüklerinde termal pedler ve termal macun zamanla işlevini yitirir. Öte yandan fan kanatlarında ve soğutucu kanatçıklarında toz birikebilir. Neticesinde ise ürün performansı olumsuz etkilenir. Bazı kullanıcılar, temizlik ve bakım yapmak amacıyla ekran kartlarının içini açabiliyor.
Bir ekran kartı alırken satıcıyla buluştuğunuzda ürünü bir süre inceleyebilirsiniz. Tozlanmayı görmek için karta genel olarak göz gezdirin. Kartı bir arada tutan vidaların aşınıp aşınmadığını, daha önce çıkarılıp çıkarılmadığını kontrol edebilirsiniz.
Ekran Kartı Yaşı Önemlidir
Herhangi bir ürün gibi, yaş da büyük bir fark yaratacaktır. Bir nevi fazla kullanılmış, kilometre yapmış araç satın almak gibi. Bu nedenle yeni nesil bir ekran kartı almanın riski daha azdır. Örneğin aklınıza yatan bir RTX 3050 ekran kartı buldunuz diyelim. Bu kart piyasaya çıkalı çok kısa bir zaman oldu ve yorulması da pek mümkün değil.
Öte yandan bir GTX 1070 Ti, dört yıldan fazla bir süredir madencilik için kullanılmış olabilir. Madencilikle ilgisi olmasa bile birçok kişinin elinden geçmiş ve overclock işlemi görmüş olabilir. Yani bu süre içinde ne olduğu muamma. Kısacası yeni nesil bir ekran kartı almak, yıllar önce çıkış yapan bir modele göre daha güvenlidir diyebiliriz.
Ek olarak, Ethereum madenciliği yapmak için VRAM miktarının en azından 4 GB olması tercih edilir. Dolayısıyla 4 GB veya daha düşük belleğe sahip olan kartlarda (Örneğin GTX 1060 3 GB) madencilik yapılma ihtimali daha düşüktür.
AMD ve NVIDIA
Kullanılmış bir ekran kartı satın alıyorsanız, özellikle birkaç yıldan daha eski bir model seçtiyseniz, işler oldukça farklı olabilir. Bazı özelliklere dikkat etmek önemli. Örneğin ışın izleme teknolojisini NVIDIA’nın RTX 20 (Turing) ve RTX 30 (Ampere) serisi ekran kartları destekliyor. AMD ise Radeon RX 6000 serisiyle birlikte donanım tabanlı destek sunmaya başladı. DLSS teknolojisinin önemini tüm oyuncular bilir. Eğer DLSS’den yararlanmak istiyorsanız mutlaka bir NVIDIA RTX ekran kartı almanız gerekiyor.
Bir hatırlatma olarak, ekran kartı alırken güç tüketimine dikkat edin. Düşündüğünüz kart modeli ne olursa olsun, sisteminizde kullanacağınız güç kaynağının yeterli güç sağladığından emin olun.
Bu yönlerin dışında, AMD veya NVIDIA markalı bir kart almak için büyük bir endişemiz yok. Yine konu performans ve fiyata geri geliyor. Kabul edilebilir bir fiyata istediğiniz performansı sunan bir kart bulursanız, GPU markası genellikle kritik bir faktör değildir. AMD tarafında yaşanan sürücü sorunlarından hepimiz haberdarız. Ancak AMD’nin Adrenalin sürücüleri büyük ilerleme kaydetti ve artık sorunlar eskisi gibi yaygın değil.
Ayrıca en son oyunlarla daha çok faktör haline gelen VRAM’e da dikkat edin. 4 GB veya daha az VRAM’e sahip GPU’lar, bazı oyunlarda seçebileceğiniz grafik ayarlarını sınırlayabilir ve hatta bazı oyunları düşük ayarlarda bile çalıştırmakta zorlanabilir. AMD, rakip olarak çıkarttığı ekran kartlarında genelde daha fazla VRAM sunuyor. Temel olarak, eğer en yeni oyunları oynamak istiyorsanız, minimum 6 GB kapasiteli belleğe sahip kartlara yönelmeye gayret gösterin.
Stres Testi ve Performans Ölçümleri
Tüm isteklerinizi karşılayan ikinci el bir ekran kartı bulduysanız, yapmanız gereken bir adım daha var. Sistemi ve ekran kartını test edin. Zaman zaman yayınladığımız ekran kartı veya sistem incelemelerimiz, performans açısından ne bekleyeceğiniz konusunda size bir fikir verebilir. Ancak kararlılık, kullanılmış ürünler söz konusu olduğundan performans kadar önemlidir.
Kart elinize geçtiğinde düzgün çalıştığını doğrulamak için bazı zorlu testler yapmanızı öneriyoruz. Özellikle belirtmek gerekirse, vaktiniz varsa testleri uzun süreli olarak gerçekleştirin. Örneğin 3DMark testleri yapabilirsiniz. Bununla birlikte, FurMark testi ekran kartını oldukça zorlayan bir test aracıdır. Deneme sırasında sistemi ve özellikle ekran kartını yoracak ağır oyunları yüksek ayarlarda çalıştırabilirsiniz. Ek olarak, her bir testi minimum 15-30 dakika yapmakta yarar var.
Öte yandan, GPU sıcaklıklarını, fan hızlarını ve güç kullanımını kontrol etmek için başka yardımcı yazılımlara ihtiyaç duyabilirsiniz. Ayrıca saat hızlarını ve bellek hızlarını da kontrol etmelisiniz. Oyun oynarken frekans hızlarının düşük olduğunu görüyorsanız veya bellekler olması gerekenden daha düşük hızda çalışıyorsa bir sorun var demektir. Buradaki makalemizde ekran kartı sıcaklığını nasıl ölçebileceğinizden, nelere dikkat etmeniz gerektiğinden ve kullanabileceğiniz araçlardan detaylıca bahsetmiştik.
HWINFO64, MSI Afterburner veya başka bir yardımcı program kullanarak sıcaklık artışlarını ve saat hızlarında bir düşüş olup olmadığını gözlemleyin. Aslında GPU’lar 80 santigrat derecenin üzerinde sorunsuz çalışabilir, ancak 80 derecenin üzerine çıkmasını pek önermiyoruz.
Ekran Kartı Sıcaklıkları
GPU çekirdek sıcaklıklarının genel olarak 80 dereceyi aşması pek iyi değil, ancak bazı GPU’lar daha sıcak çalışma eğiliminde. Örneğin AMD’nin RX Vega serisi, tipik oyun koşulları altında 80 dereceye kolaylıkla ulaşabiliyor. RTX 30 serisi ve RX 6000 serisi gibi modern GPU’lar ise tam tersi 80 derecenin üzerine çıkma eğilimi göstermez. Anlık olarak yüksek sıcaklıklar görebilirsiniz, bu durumda soğutma sistemi devreye girer ve sıcaklıklar aşağı çekilir. Ancak sürekli olarak yüksek sıcaklıklar iyi şeylerin habercisi değil.
GDDR6X bellekler ise teknik olarak 110 dereceye kadar çıkabiliyor. GDDR6X belleğe sahip RTX 3070/3080/3090 ekran kartlarının performansı 110 derecede ve hatta bazen 106–108 derecede kısılmaya başlar. Elbette bu yongaların 100 derecenin altında kalmasını tercih ediyoruz. Yine de ekran kartı modeline ve soğutma tasarımına göre sıcaklıklar değişecektir.
Ekran kartının çok ısındığını ve yavaşladığını düşünüyorsanız, bir süre oyun oynayabilir ve yazılımlar aracılığıyla oluşturulan log dosyalarını kontrol edebilirsiniz. O sırada sıcaklıklara ve özellikle süreç içindeki frekans hızlarına (1895 MHz gibi) bakın. Ardından bu değerleri ASUS, MSI ve Gigabyte gibi üreticiler tarafından sağlanan teknik özelliklerle kıyaslayabilirsiniz. Ayrıca geçmişte yine kartınızın değerlerini takip ettiyseniz hangi frekans hızlarına çıktığını biliyor olabilirsiniz.
GPU’nuz, üretici tarafından belirlenen rakamlardan önemli ölçüde daha düşük hızda çalışıyorsa, kart kendini kısıtlıyor olabilir. Hatta bu senaryolarda GPU frekansları başlangıçta yüksek değerlerde seyreder ve zamanla düşer. Örneğin GPU’nuz yavaş yavaş 1850 MHz’den 1500 MHz’e doğru yol alıyorsa, bu iyi soğutulmuş bir kart için normal bir davranış değil.
Ekran Kartları Yıpranır mı?
İntenette bulacağınız ekran kartlarının kullanım ömürleriyle ilgili çoğu bilgi, kime sorduğunuza bağlı olarak önemli ölçüde değişebilir. Son on yılda piyasaya yüzlerce farklı ekran kartı modeli sürüldü ve bu çeşitlilikte farklı kartlarla ilgili verileri basit genellemelere indirgemek oldukça zor.
Şimdiye kadar şunu biliyoruz: Bir Alman perakendecinin 2020 raporuna göre, güncel ekran kartlarının genel olarak yaklaşık %2-5’lik bir arıza oranı var. Ayrıca bu oranların perakendecilerden elde edilen verilere dayandığını belirtelim. NVIDIA, 2021’de yaklaşık 9-10 yıllık ekran kartları (GTX 600 serisi gibi) için sürücü güncellemeleri sağlamaya devam etti. Bu nedenle çok hor kullanılmamış bir ekran kartından on yıllık bir kullanım ömrü bekleyebilirsiniz. Ancak bu süre daha az veya çok da olabilir elbette.
Sayılardan bağımsız olarak da işin içinde farklı detaylar olabilir. Ekran kartları üretilirken birçok farklı malzeme ve bileşen kullanılıyor. Bu bileşenleri ne kadar yük altında tutarsanız parçalar o kadar hızlı bozulur ve tamamen bozulma olasılığı da o kadar artar. Yani basitçe yoğun kullanım kartın ömrünü etkiler.
Sisteminizde veya işinizde kullandığınız kartın arıza görüp görmeme olasılığı, GPU’nun tam olarak ne kadar yoğun kullanıldığı, çalışma ortamının ne kadar temiz olduğu, devredeki sıcaklık dalgalanmalarının doğası ve derecesi, kartın kaç kez açılıp kapatıldığı gibi çok farklı değişkenlere bağlı. Bu ürünler birçok parçası olan karmaşık bir donanım olduğundan, her biri farklı şekillerde arızalanabilir veya bozulabilir. Bu konuda tüm detaylar için bu makalemize göz atabilirsiniz.
Sahte Ekran Kartları
Sahte ekran kartlarını anlamak için bu bağlantıdan ilgili makale ve videoya ulaşabilirsiniz. GPU-Z yazılımı artık sahte kart algılama özelliğiyle birlikte geliyor.
Ekran Kartı Modeli Öğrenme
GPU-Z ile Ekran Kartı Modeli Öğrenme
GPU-Z uygulaması bu iş için biçilmiş kaftan. CPU-Z benzeri bu yazılım ile ekran kartı modelini öğrenmekle kalmayıp en ince özelliklerini bile görebilirsiniz. Yazılımı indirmek için bu bağlantıya tıklayın. Son kullanıcıların işine yarayabilecek bazı maddeler ise şu şekilde;
Graphics Card
- Name: Ekran kartı model adı/seri adı.
- GPU: Ekran kartının içerisindeki GPU’nun kod adı.
- Technology: GPU’nun dayandığı üretim teknolojisi.
- Release Date: Ekran kartının üretim tarihi.
- Die Size: GPU yonga boyutu.
- Transistors: GPU’nun barındırdığı transistör sayısı.
- UEFI: Evet, ekran kartlarında da UEFI desteği bulunur. Bu destek var ise ekran kartı BIOS tarafından daha hızlı tanınabilir.
- Shaders: GPU’nun barındırdığı gölgelendirici ünite (akış işlemcisi) sayısı. Ekran kartı performansına önemli etkisi vardır.
- DirectX Support: Ekran kartınızın destelediği en yüksek DirectX sürümü.
- Memory Type: Ekran kartı bellek türü.
- Memory Size: Ekran kartı bellek miktarı. 4 GB, 8 GB vs.
- Bus Width: Bellek arayüzü.
- Bandwidth: Bellek bant genişliği.
- Driver Version: Mevcut yüklü sürücünüzün versiyonu.
- Driver Date: Mevcut ekran kartı sürücüsünün çıkış tarihi.
- GPU Clock: Ekran kartı çekirdek saat hızı.
- Memory: Ekran kartı bellek saat hızı.
- AMD CrossFire/NVIDIA SLI: Bu teknolojiler tek anakartta birden çok ekran kartının birlikte çalıştırılması için vardır.
- Computing/Technologies: GPU’nun desteklediği teknolojiler/beceriler.
Değerlendirme
Binlerce lira harcadıktan sonra can sıkıcı problemler yaşamak istemiyorsanız, madencilik ve diğer etkenler önemli. Bu makaleyi ve yukarıda yer alan ilgili makaleleri okuduktan sonra en azından aklınızda bir şeyler şekillenmiş olmalı.
İkinci el ürünlere bir kez ödeme yaptıktan sonra tekrar iade etmek çok zor olabilir. Bu noktada alışveriş yaptığınız satıcıyla olan ilişkiniz de önemli. Yani geçmiş tecrübeleriniz, alışveriş yaptığınız site, satıcı puanları ve daha birçok şeyi göz önüne alarak alışveriş yapmanızı öneriyoruz.
Nitekim bunlar ikinci el ürünlerin tümünün sorunlu olduğu anlamına gelmiyor. Piyasada kısa süre kullanılmış ve yıpranmamış kartlar bulmak mümkün. Bununla birlikte, bazı kişiler bütçeyle de bağlantılı olarak uygun fiyatlı kartları bile isteye tercih edebiliyor. Ekran kartının içini açabilen, termal macun değişimi de dahil olmak üzere temizlik ve bakım yapabilen çeşitli kullanıcılar da var.
Her zaman söylediğimiz gibi, aklınıza takılan detaylar için Technopat Sosyal‘de konu oluşturabilir, sayısız üyeyle birlikte bilgi alışverişi yapabilirsiniz.
