DEMİR YOLU taşımacılığı
Demir yolu: Demir tekerlekli taşıtların çelik raylar üzerinde mekanik bir güçle insan ve eşya taşıması gerçekleştirdiği tesislerin toplamına denir.
Demir yolu eşya taşiMacılığının avantajları:
• Yük taşiMacılığında, büyük hacimli eşyaların taşınmasına elverişlidir.
• Düzenli sefer yapılmasından dolayı taşiMacılıkta önceden program yapılabilen bir taşiMacılık türüdür.
• Çevreye duyarlı bir ulaşım türüdür.
• Kara, deniz ve hava yolu ile kolay entegrasyon sağlayabilmektedir.
• Yolcu taşıma maliyeti daha düşüktür.
• Yolcu taşımada emniyetli ve zamanında ulaşım sağlamaktadır.
• Birim taşıma başına enerji tüketiminde kara yoluna göre daha kârlıdır.
• Meteorolojik koşullardan kolay etkilenmemektedir.
• Kara yolu taşiMacılığına göre kaza güvenirliliği daha yüksektir.
Demir yolu eşya taşiMacılığının dezavantajları:
• Kapıdan kapıya yapılan taşiMacılıkta daha az tercih edilmektedir.
• Trafik esnekliği azdır.
• Altyapı maliyetleri (ilk yatırım maliyetleri) bakımından büyük yatırım gerektirmektedir.
Demir yolu taşımacılığı: Birbirine paralel iki metal ray üzerinde hareket eden araçlarla yapılan taşıma şeklidir.
Demir yolu sistemi sadece ray, balast ve traversten meydana gelmez; istasyon binaları, lokomotif depoları, triyaj garları, köprü ve tüneller gibi diğer tesisleri de içerir. Aynız zamanda yeraltı treni, tramvay, hızlı tren ve hyperloop/ hiperdöngü gibi araçlar da demir yolu taşiMacılığında kullanılmaktadır.
Triyaj Garı (Triyaj İstasyonu): Yük vagonlarının gidecekleri yön ve istasyonlara göre ayırımın yapıldığı paralel hatlardan oluşan özel donanımlı istasyon.
Hyperloop: Elon Musk tarafından 2012 yılında konsept olarak önerilen Ultra hızlı bir kara taşımacılığı sistemidir. Bu sistem büyük metropol alanları birbirine bağlayan kapalı tüpler ve düşük sürtünme sayesinde çok yüksek hızlarda hareket edebilen basınçlı araçlardan oluşur.
Demir yolunun başlıca özellikleri arasında;
• Metal bir tekerleğin, yine metale teması ile kılavuzlu bir hat tarafından hareket oluşması,
• Demir yolu aracına bir dereceli serbestlik tanınması gelir.
-Otomobillerin ise iki dereceli serbestliği vardır. Bir dereceli serbestlik kapıdan kapıya ulaşım imkânı sunmaz, ancak otomatik kontrol, bilgisayar ve elektronik ekipmanının kullanımına büyük ölçüde olanak sağlar.
Demiryolu taşiMacılık türünün çok belirgin karakteristik özellikleri:
· Demiryolu sistemi tek yönlü bir sistemdir.
· Ray ve çelik tekerlek çemberinin teması ile bağlantılı bir ilişkiye sahiptir.
Bu karakteristik özellikleri üç temel kazanım (avantaj) sağlamaktadır. Bunlar:
- Düşük bir enerji maliyeti ile çok fazla yük taşıma kapasitesi,
- Yolcu trafiğinde yüksek hızlara ulaşılma olanağı,
- Otomatik sürüş sağlanarak güvenlik noktasında sistemi otomatize etme olanağıdır.
Dünyada ve Türkiye'de Demir Yolu taşımacılığı
- 1830 yılında, ticari demir yolu taşiMacılığında bir dönüm noktası kabul edilen Liverpool-Manchester demir yolu hattı tarifeli seferlerine başlanmıştır.
- Demir yolunun Osmanlı Devleti'ne gelişi 1856 yılında 211 km uzunluğundaki İskenderiye-Kahire hattı ile olmuştur.
- 1856 yılında açılan İzmir- Aydın arasındaki 130 Km'lik demir yolu hattı, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde bulunan ilk demir yolu hattıdır.
- Atatürk'ün öncülüğünde 1923-1940 yılları arasında, Anadolu'nun batısını doğuya ve güneye bağlayan 3.208 km demir yolu hattı inşa edilmiştir.
- Türkiye'de 2003 yılından itibaren yeniden demir yolu yatırımlarına önem verilmiştir. Yüksek hızlı demir yolu projeleri başta olmak üzere konvansiyonel hatlar yenilenmiş, elektrifikasyonlu ve sinyalizasyonlu hale getirilmiştir.
Konvansiyonel Hat: Yüksek Hızlı Demiryolu Hatları dışında kalan hatlardır.
Sinyalizasyon: Demir yolu araçlarının, çarpışmasını ve devrilmesini engellemek amacıyla demir yolu trafiğini güvenli bir şekilde kontrol eden kural ve sistemler bütünüdür.
- 2020 yılında Türkiye'de demir yolu ağı, 12.803 Km'ye ulaşmıştır.
- 2023 yılında toplam demir yolu hat uzunluğunun 17.527 Km'ye, 2023-2035 yılları arasında ise 23.627 Km'ye çıkarılması hedeflenmektedir.
- Araştırmalara göre dünyada demir yolu taşımacılığı market değerinin gelecek yıllarda yıllık 185 milyar €'ya ulaşması beklenmektedir.
- Dünyada ana üretici ülkeler olarak Almanya, İspanya, Japonya ve Çin demir yolları öne çıkmaktadır.
- Almanya, küresel demir yolu taşiMacılığında en geniş paya sahip lider ülkedir.
- İspanya, yüksek hızlı demir yolu yapımı programında Avrupa'da lider konumda olmayı hedeflemektedir.
- Japonya'nın; yüksek hızlı tren (YHT) teknolojilerinin geliştirilmesinde öncü ve dünya lideridir.
- Japon mühendisler, mıknatısların gücü ile tren rayları sürtünmesini ortadan kaldıran ve maglev olarak bilinen Ultra yüksek hızlı bir teknoloji üzerine çalışmaktadır
- 2020 yılı itibarıyla;
- ABD (250.000 km uzunluğunda demiryolu ağı %80'i yük taşiMacılığında kullanılmaktadır.)
- Çin (100.000 km uzunluğunda demir yolu ağı)
- Rusya (85.000 km uzunluğunda demir yolu ağı)
Yük taşımalarında demir yolu taşımacılığı tercihi, Avrupa ülkelerinde, ülkemize göre fazladır. Türkiye'de ton/km bazında demir yolu tercihi, yaklaşık %7, İngiltere ve Fransa'da %17, Almanya'da ise %26'dır.
NOT: Şehir içi hafif raylı sistemleri; enerji verimliliği açısından kara yolu ulaşım araçlarına göre yolcu başına 7 kat daha az enerji harcamaktadır. Demir yolu ulaşımı, ölüm ve ağır yaralanma riski açısından da kara yolu ulaşımına göre 24 kat daha güvenlidir. Kaza açısından tramvayların otomobillerden 6 kat daha güvenli olduğu saptanmıştır.
