Türk hava kuvvetleri / Turkish Air Force

Türk Hava Kuvvetleri, 1 Haziran 1911 tarihinde tayyare Komisyonu olarak kurulmuş olup resmî “hava kuvveti” şeklinde kabul edilen kuruluş tarihi ise 23 Nisan 1920'dir.

1911 yılında Osmanlı'nın aldığı Deperdussin Monocoque uçaklarıyla başlamış olup günümüzde F16, F4 ve insansız hava araçlarıyla gelişmeye yükselmeye ve vatan topraklarımızı korumaya devam etmektedir.

Güncel envantere geçmeden önce kısaca Türk hava kuvvetlerinin geçmişte kullandığı uçaklarda şu şekilde.

Republic F-84G Thunderjet — Türk Hava Kuvvetleri'nin jet uçaklarına geçişinde kullandığı ilk savaş uçaklarından. 1952 civarında envantere girdi.

North American T-33 Shooting Star — Askerî pilot eğitimi ve pervaneli uçaklardan jetlere geçiş sürecinde kullanılan erken jet eğitim uçağıydı. 1954 senesinde teslimler başladı.

North American F-100 Super Sabre — F-86'dan sonra gelen daha hızlı/yüksek irtifa kabiliyetli jetlerden; THK envanterinde yer aldı. 1958 ve sonrasında teslim edildi.

Türkiye'nin ilk temel jet uçakları olup devrim niteliğindeydi, sonrasında daha da gelişmeye devam etti.

---

F-5 Freedom Fighter

Türkiye'nin modern yeni avcı uçaklarına ihtiyacı vardı F-5 Freedom Fighter o dönemde Türkiye'nin hem ekonomik hem de askeri ihtiyaçlarına mükemmel uyuyordu.

F-5 Türk hava kuvvetlerinde.

• Eğitim,
• Hem hafif taarruz,
• Hem de keşif görevlerini.
  Tek platformda yapabilen bir uçaktı ve aynı zamanda Mach 1,63 (1.741 km/sa) hıza ulaşabiliyordu.

Bu da pilotların yüksek hızlı jetlere (F-100, F-104) geçmeden önce kullanacağı avantajlı bir uçak yapıyordu.

Fiyatı ucuz işletmesi kolaydı
F-5'in bakım ve yakıt masrafları:

• F-100,
• F-104,
• F-4 Phantom II.

Gibi jetlere göre çok daha ucuzdu.

NATO standartlarına uyumluydu

Türkiye 1952'de NATO'ya katıldıktan sonra hava gücünü NATO seviyesine yaklaştırmalıydı.
F-5, NATO müttefiklerinin çoğunda kullanılan, mühimmat sistemlerine uyumlu bir jet olduğu için seçildi.

NATO sayesinde çok uyguna alındı

ABD, Soğuk Savaş nedeniyle NATO müttefiklerini güçlendirmek istiyordu.
Bu yüzden F-5'ler Türkiye'ye MAP (Military Assistance Program) yoluyla çok düşük maliyetle sağlandı.

1990'larda Hollanda'dan gene bir NF-5A/B alımı gerçekleşti fakat akrobasi ve parça amaçlıydı.

---

Lockheed F-104 Starfighter

F5 ve F100'lerden sonra F-104'ler Türkiye'ye 1963–1974 yılları arasında farklı bloklar halinde geldi.

İlk teslimat: 1963

• İlk bloklar F-104G ve TF-104G (çift kişilik eğitim jeti) olarak geldi.
• NATO'nun “Sovyet bombardıman uçaklarına karşı yüksek hızlı modern önleme gücü kurma” programı dahilindeydi.
• Almanya, Hollanda, İtalya gibi ülkeler F-104 filosunu yenilerken ellerindeki uçakları Türkiye'ye devretti.
• ABD de MAP (Military Assistance Program) kapsamında destek verdi.
  
  Türkiye neden F-104 aldı?

Sovyet bombardıman uçaklarına karşı önleme görevi​

O dönem Sovyetlerin:

• TU-95
• TU-16
• İL-28
  Gibi bombardıman uçakları NATO için büyük bir tehdit olarak görülüyordu.
  
  F-104'ün Sovyet bombardıman uçaklarına karşı avantajı:
  • Mach 2 (2450 km/sa) hız.
  • Çok hızlı tırmanabiliyordu.
  • NATO'nun en hızlı önleme uçağıydı.

NATO'nun Türkiye'ye ucuz askeri yardım yapması​

Soğuk Savaş döneminde ABD F-104'leri müttefiklerine çok ucuza verdi.
Türkiye için ekonomik olarak en mantıklı savaş jetiydi.

F-100 ve F-86'nın yaşlanması​

Türkiye'nin eski yaşlanan jetlerinin yerini alacak:

• Daha hızlı.
• Daha yüksek tırmanış yapabilen.
• Radar güdümlü füze görevi yapabilen.

Bir jet gerekiyordu.

Türkiye'nin Kullandığı F-104 Modelleri​

F-104G​

• Tek kişilik av/önleme modeli.
• Ana muharip versiyon.
• Türkiye'nin en çok kullandığı model.

TF-104G​

• Çift kokpitli eğitim modeli.
• Pilot geçiş eğitiminde kullanıldı.

F-104S (İtalya'dan alınan sınırlı sayıda)​

• AIM-7 Sparrow atabilen gelişmiş model.
• Türkiye 80'lerde bazı F-104S'leri aldı (en modern F-104 versiyonu)

F-104'ler neden hizmetten çıktı?

• 40 yılda 100'den fazla F-104 kazası yaşandı.
• 50+ civarı pilot hayatını kaybetti.
  
  Bu kazaların temel sebebi çok yüksek iniş hızı ve dar kanat yapısıydı.

• ---

McDonnell Douglas F-4E Phantom II

THK'de aktif olarak 19 adet F-4E Terminator 2020 görev yapmakta envanterde hem avcı fakat yoğunluklu olarak yüksek yük taşıma kapasitesiyle ağır bombardıman görevini üstlenmekte, F-4E Terminator 2020 modernizasyonlu F4'ler aynı zamanda aerobasi gösterilerine katıldığnı gördük.

İlk F-4E teslimatı: 1974'te ABD'den geldi.

Toplam alınan: 40 adet F-4E (1974 model), sonrasında 90'dan fazla ek F-4E ve RF-4E farklı yıllarda 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı dolayısıyla ambargo döneminde bazı uçaklar gecikmeli geldi.

Türkiye neden F-4 aldı?

F-100 ve F-104'ün görevlerde yetersiz kalması​

• F-100 → Teknolojik olarak eski, yavaş, radarı 1970'lere göre çok zayıf kalıyordu.
• F-104 → Çok hızlı ama sınırlı mühimmat taşıyabilen, kısa menzilli bir jet.
• THK'nin modern, güçlü ve hem bombardıman hem de avcı bir jete ihtiyacı vardı, bu görevi F-4 üstlendi.

Ege ve Doğu Akdeniz'de artan tehdit​

• 1970–74 arası yoğunlukla ege hava sahası krizleri arttı.
• Yunanistan F-5, F-4 ve F-102 ile güçleniyordu.
• Türkiye'nin hava üstünlüğünü artıracak büyük bir jete ihtiyacı vardı.
• F-4E, o dönemin en caydırıcı uçaklarından biriydi.

Kıbrıs Harekatı öncesi artan acil ihtiyaç​

• Bölgedeki gerginlik artarken Türkiye'nin güçlü taarruz uçağı yoktu.
• F-4E bu dönemde alınarak THK'ni inanılmaz güçlendirdi.

NATO'nun Türkiye'ye modern uçak baskısı​

• Sovyet tehdidine karşı NATO, güney kanadını güçlendirmek istiyordu.
• Türkiye eski uçaklarla tatbikatlara uyum sağlayamıyordu.
• F-4E, NATO standardına en uygun modeldi.

---

F-16 Fighting Falcon

THK 236 (bazı kaynaklarda 243'e kadar çıkıyor fakat aktif 236 ) adet F-16 ile ABD'den sonra en kalabalık filo ve dünya da sınırlı F16 üretim hattıma sahip olan ülkelerden biri, Orta Doğu'da en büyük F16 kullanıcısı olup arkasından İsrail gelmekte.

İlk Teslimat​

• Türkiye'ye ilk F-16 teslimatı 1987 yılında yapıldı.
• Peace Onyx I kapsamında geldi.

Neden Alındı?​

• F-104 ve F-5'lerin yaşlanması ve F4'ün tek başına olması yeni bir jet ihtiyacı gerektiriyordu
• Hava üstünlüğü için çok rollü (multirole) uçak ihtiyacı.
• ABD finansal ve teknik destek sağlaması (Peace Onyx programı).
• Türkiye'nin milli üretime geçme hedefi (gelişmiş TUSAŞ montaj hattı)
• Soğuk Savaşın güney kanatının güçsüz kalması, egede Yunanistan gerginliği, Sovyet tehdidine karşı modernizasyon.

Neden envanterin temeli F16'lara dayanıyor​

• Hızlı kalkış hızı ve yüksek manevra (9G/-3G)
• Gerçek çok rollü hem hava-hava hem hava-kara
• Silah seçenekleri çok genişti.
  Türkiye'nin elinde bulunan füzeler.
  Hava-hava füzeleri (Gökdoğan, Bozdoğan, AIM-9 Sidewinder, AIM-120 AMRAAM, AIM-7 Sparrow)
  Hava-kara füzeleri (SOM, Standoff Land Attack Missile, Popeye, AGM-88 HARM, AGM-65 Maverick, AGM-154 JSOW, AGM-84K SLAM-ER)
• Dünyada en çok kullanılan avcı uçağı olması kolay parça ve lojistik avantaj sağlıyordu.

Neden Bu Kadar Uzun Kullandı?​

• Modernize edilerek (Blok 70 Viper yükseltmesi) 2070'lere kadar kullanılabiliyor (yerli olarak ÖZGÜR Projesi).
• AESA radarı ve milli aviyonik entegrasyon edilebiliyor.

Türkiye'de bulunan F16 modelleri
F-16C/D Block 30 = 35 adet.
F-16C/D Block 40 = 101 adet.
F-16C/D Block 50 = 71 adet.
F-16C/D Block 50+=29 adet.

2024'te, Türkiye'nin 40 adet yeni F-16V (Block 70 Viper) jeti + 79 mevcut F-16 için “Block 70 modernizasyon kiti” almayı düşünüyordu fakat artık eski F-16'ları modernize etmek için yerli sanayi altyapısının (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii – TUSAŞ) yeterli olduğu belirtildi ve bu yükseltmeler F16 ÖZGÜR projesi altında devam ediyor. Sipariş edilen 40 adet F-16V 2027'de teslimlere başlaması belirtildi.

---

Eurofighter Typhoon

Birleşik Krallık'tan 20 adet Tranche 4 sipariş edildi. Ayrıca Katar ve Umman'dan toplam 24 adet Tranche 3 ve Tranche 3A sipariş edildi. Katardan gelen uçaklar AESA radarlıyken Umman'dan gelenler Captor-M radar kullanmakta. Bu uçakların uçuş süresi yok denecek kadar az. Umman bu uçakları işletemediği için bize satmakta ve bu uçaklarda Phase 2 Enhancement var Umman'dan gelecek bu uçakları İngiltere'ye yollanıp Phase 3 Enhancement'e yükseltileceği belirtildi. Katardan gelecek olanlarda zaten Phase 3 Enhancement var diye biliyorum.

Türkiye neden Eurofighter'a yöneldi?

F-35 programından çıkarılma​

5. Nesil uçak boşluğu oluştu geçiş dönemi için güçlü bir av-önleme uçağı gerekiyordu.

F-16 filosunun yaşlanması​

• F-16 Block 30/40’ların ömrü dolmaya başladığı için modernizasyomlara yöneldiler.
• Kaan 2030'dan önce tam operasyonel olamayacak o yüzden sadece F16'lara güvenilemezdi.

Yunanistan'ın Rafale + F-35 alımları​

Hava üstünlüğü dengesi bozulmasın diye Türkiye'ye F16'lardan başka jet lazımdı.

Typhoon'un hava-hava üstünlüğünde Avrupa'nın en iyisi olması​

• Meteor füzesi (dünyanın en iyi BVR görüş ötesi füzesi)
• Yüksek tırmanış hızı.
• AESA radar entegre edilebilmesi.

---

F-35 Lightning II

Gelelim F-35 meselesine, F-35 II sınıf üreticisi ve Avrupa ana bakım üssü olduğumuz 5. nesil Stealth Türkçe olarak hayalet bir savaş uçağıydı. uçağın 300'den fazla parçası, Türkiye'de üretiliyor. Bunlardan en önemlisi, uçağın orta gövdesi, TAI'de üretilmekteydi. Türkiyemiz milyarlarca dolar kazanacak, ucuza 100 tane F-35 alacaktı. Türkiye beraberinde ABD Patriot hava savunma sistemini de almak istedi fakat ABD onaylamadı Patriot olmayınca Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi almaya karar verdi ve ABD S-400'ler F35'lerin radar verilerini sızdırabilir gerekçesiyle Türkiye'yi F-35 programından çıkardı ve peşin ödediği 1.4 milyar doları vermedi üstüne CAATSA yaptırımı uyguladı.

Bu uçaklarla Ege'de ve Orta Doğu'da İsrail'le eşitlik ve Yunanistan'a karşı it dalaşı ve tacizlerde yüksek üstünlük sağlanacaktı fakat Yunanistan 26 Temmuz 2024 tarihinde 3.5 milyar dolar ödeyerek 20 adet F-35 jet alımı gerçekleştirdi ve bu uçaklar bakım için Eskişehir'e gelecekti yüksek ihtimalle pilotları da Türkiye'de eğitime gelebilirdi ayrıca şu an Malatya'da 2 filo F-35 dursaydı İsrail'e karşı siyasi politikaları bile farklı olabilirdi.

Türkiyemiz milyarlarca dolar kazanacak, ucuza 100 tane F-35 alacaktı

F-35 Programıyla alakalı son gelişme ABD'nin Ankara Büyükelçisi Tom Barrack'ın yaptığı açıklama 10 Aralık 2025.

Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'nin F-35 programına tekrar katılma isteği ve Rus yapımı S-400 hava savunma sistemini elinde bulundurması hususunda Türkiye ile süregelen görüşmeler yürütmektedir. Amerikan yasalarında belirtildiği üzere, Türkiye'nin F-35 programına dönebilmesi için S-400 sistemini artık kullanmaması ve elinde bulundurmaması gerekmektedir. Başkan Trump ve Cumhurbaşkanı Erdoğan arasındaki olumlu ilişki, yeni bir iş birliği ortamı yaratarak bu hususta neredeyse on yıldır yapılan en verimli görüşmelerin gerçekleştirilmesini sağlamıştır. Temennimiz, bu görüşmelerin önümüzdeki aylarda hem Amerika Birleşik Devletleri'nin hem de Türkiye'nin güvenlik gereksinimlerini karşılayan bir gelişmeyi getirmesi yönündedir.

Türkiye ne zaman F-35 programına katıldı?​

• Türkiye, F-35 Joint Strike Fighter (JSF) programına 2002 yılında katıldı.
• Resmî katılım için imzalanan memorandum 26 Ocak 2007'de Türkiye tarafından imzalandı.
• Böylece Türkiye, programın uluslararası ortak ülkelerinden biri oldu.

Neden Türkiye F-35 almak istedi?​

Türkiye'nin programa katılma sebepleri:

• 5. nesil Stealth jet çağına geçiş yapmak.
• F-16 filosunun yerini kademeli olarak alabilecek çok daha modern uçak sahibi olmak.

Türkiye ne kadar F-35 sipariş etti?​

• Türkiye, başlangıçta 100 adet F-35A sipariş etmeyi planlanıyordu.
• 6 adet uçağın üretimi Türkiye için tamamlandı ve 2018'de ABD'de teslim töreni yapıldı. Ancak bu uçaklar Türkiye'ye gelmedi uçakların Kaliforniya'da hangarda 6 senedir yattığı belirtildi.

---

Kaan

Milli uçağımız Kaan hakkında pek bir bilgim yok ileride ekleyebilirim olacak gelişmeleri fakat temel özellikleri şunlar:

2028'de seri üretime geçmesi planlanmasıyla beraberinde ilk uçaklar General Electric F110 motoru ile 4,5. nesil (BLOK-10) olarak üretileceği açıklandı. Sonraki üretimlerin yerli TF35000 motoru ile 5. nesil (BLOK-20) olarak üretileceği belirtildi.

TUSAŞ Genel Müdürü Demiroğlu:

Kaan Block-20, 5/5.5 nesil özellikleri sunacak. Dahili silah bölmesi yazılım güncellemesiyle etkinleştirilecek ve TF35000 motoru entegre edilecek Düşük görünürlük, dahili silahlar, burun radarı, yan radarlar, füzeler BLOCK-10 ve Block-20'de aynı olacak TUSAŞ, 6. nesil özellikler üzerinde çalışmaya başladı.

Motor​

• Şu an: 2× F110-GE-129 (F-16 motoru)
• Gelecek: TF35000 (TRMotor / TEI)
• Hedef itki: 29.000–32.000 lbf (F119, F135 ayarında)

Hız​

• Süpersonik seyir (supercruise): Olacağı belirtildi.
• Tahmini maksimum hız: Mach 2 ve üzeri

Menzil​

• 2.900 km+
• Havada yakıt ikmali destekleyecek.

Gövde / Malzeme​

• Düşük radar izi (Stealth) / F-22 Raptor benzeri gövde yapısı.
• Dahili silah istasyonu (internal bay)

Radar​

• AESA radar (ASELSAN)
• Elektronik harp / IRST / gelişmiş sensör füzyonu.
  
  

  ---

Okuduğunuz için teşekkürler 12.12.2025 tarihi itibarıyla sizlere en güncel bilgileri sunmaya çalıştım umarım size yeni bilgiler katabilmişimdir ileride de SİHA'lar hakkında özellikle Anka-3 temelli bir blog daha ekleyeceğim şimdilik bu kadar.