İlla hepimiz yaşamışızdır (umarım burada tek ben yaşamamışımdır)
Diyelim ki;
Evin kapısına geliyorsun, elini cebe atıyorsun… Anahtar yok. Masaya koyduğunu hatırlıyorsun, masaya bakıyorsun orada da yok. Beş dakikada tüm evi birbirine katıyorsun. Sonra aniden, az önce baktığın yerde buluyorsun. “E iyi de daha demin bakmıştım oraya??” diyorsun.
İşte bu duruma halk arasında “körleşme anı” ,bilimsel olaraksa"inattentional blindness" ya da görsel seçici dikkat hatası olarak geçiyor.
Beyin, her saniye milyonlarca görsel veriyi işler değil mi? Ama sadece bir kısmına gerçekten “dikkat” eder. O sırada zihninde başka bir şey varsa acele, stres, düşünce, müzik, hatta açlık, beyin o şeyi görse bile kaydetmez. Göz anahtarı gerçekten görür, ama beynimiz “önemsiz” etiketi yapıştırdığı için görüntüyü bilince göndermez.
Sonra ikinci kez baktığında, artık beynin “şimdi gerçekten bakıyoruz” moduna geçtiği için, aynı nesneyi fark edersin.
Bir diğer etken, hafıza haritalama. Beyin bir nesnenin yerini “alışkanlığa göre” kaydeder. Anahtarı hep komodine koyuyorsan, bir gün sehpanın üstüne koyduğunda beyin hâlâ komodin bölgesini “anahtarın olduğu yer” olarak algılar. Bu yüzden gözün sehpayı tarasa bile anahtarı tanımamazlıktan gelir.
Yani sorun görmede değil, beynin öncelik sıralamasında.
Psikoloji bunu şöyle açıklıyor:: İnsan beyni “görmek istediğini görür”. Dikkat, istemsiz bir şekilde odaklandığın konulara yönelir. Bu yüzden yorgunken, sinirliyken veya dalginken nesneleri fark edemeyiz. Aynı olay araba kullanırken trafik levhasını gözden kaçırmakla da birebir aynıdır. Veya mesela, yemek yerken bunun yanına ketçap iyi giderdi diyorsunuz, sonra bulamıyorsunuz, ikinci veya üçüncü bakışınızda görüyorsunuz. Bununla ilgili sosyal medyada akım vardı, gözünün önündeki tuzluğu ararken erkekler vs. 10 km ötedeki radarı görürken erkekler.
İşin garip yanı, beynin bu özelliği hayatta kalma mekanizmasından gelir. Evrimsel olarak, beynimiz geçmişte “önemli uyarıcıları” filtreleyip, tehlikeye odaklanmak için tasarlanmıştır. Bugün tehlike yerine anahtar kayboluyor, ama sistem hâlâ aynı çalışıyor.
Kısacası: Anahtar gözünün önünde kaybolmaz. Senin dikkat odağın başka bir yerdedir. Beyin oradayken, göz hiçbir şeyi görmez.
Her neyse iyi günler. Uzun oldu bayağı.
Diyelim ki;
Evin kapısına geliyorsun, elini cebe atıyorsun… Anahtar yok. Masaya koyduğunu hatırlıyorsun, masaya bakıyorsun orada da yok. Beş dakikada tüm evi birbirine katıyorsun. Sonra aniden, az önce baktığın yerde buluyorsun. “E iyi de daha demin bakmıştım oraya??” diyorsun.
İşte bu duruma halk arasında “körleşme anı” ,bilimsel olaraksa"inattentional blindness" ya da görsel seçici dikkat hatası olarak geçiyor.
Beyin, her saniye milyonlarca görsel veriyi işler değil mi? Ama sadece bir kısmına gerçekten “dikkat” eder. O sırada zihninde başka bir şey varsa acele, stres, düşünce, müzik, hatta açlık, beyin o şeyi görse bile kaydetmez. Göz anahtarı gerçekten görür, ama beynimiz “önemsiz” etiketi yapıştırdığı için görüntüyü bilince göndermez.
Sonra ikinci kez baktığında, artık beynin “şimdi gerçekten bakıyoruz” moduna geçtiği için, aynı nesneyi fark edersin.
Bir diğer etken, hafıza haritalama. Beyin bir nesnenin yerini “alışkanlığa göre” kaydeder. Anahtarı hep komodine koyuyorsan, bir gün sehpanın üstüne koyduğunda beyin hâlâ komodin bölgesini “anahtarın olduğu yer” olarak algılar. Bu yüzden gözün sehpayı tarasa bile anahtarı tanımamazlıktan gelir.
Yani sorun görmede değil, beynin öncelik sıralamasında.
Psikoloji bunu şöyle açıklıyor:: İnsan beyni “görmek istediğini görür”. Dikkat, istemsiz bir şekilde odaklandığın konulara yönelir. Bu yüzden yorgunken, sinirliyken veya dalginken nesneleri fark edemeyiz. Aynı olay araba kullanırken trafik levhasını gözden kaçırmakla da birebir aynıdır. Veya mesela, yemek yerken bunun yanına ketçap iyi giderdi diyorsunuz, sonra bulamıyorsunuz, ikinci veya üçüncü bakışınızda görüyorsunuz. Bununla ilgili sosyal medyada akım vardı, gözünün önündeki tuzluğu ararken erkekler vs. 10 km ötedeki radarı görürken erkekler.
İşin garip yanı, beynin bu özelliği hayatta kalma mekanizmasından gelir. Evrimsel olarak, beynimiz geçmişte “önemli uyarıcıları” filtreleyip, tehlikeye odaklanmak için tasarlanmıştır. Bugün tehlike yerine anahtar kayboluyor, ama sistem hâlâ aynı çalışıyor.
Kısacası: Anahtar gözünün önünde kaybolmaz. Senin dikkat odağın başka bir yerdedir. Beyin oradayken, göz hiçbir şeyi görmez.
Her neyse iyi günler. Uzun oldu bayağı.