Eski bir kitabı açtığınızda burnunuza gelen o kendine has, hafif tozlu ve nostaljik koku… Sadece hoş bir koku değil, bazen baş dönmesi veya hafif sersemlik gibi tepkiler de yaratabiliyor. (Bence sırf bunun için bile kitap okunur.)
Peki neden?
Eski kitapların kokusu büyük ölçüde lignin adlı bir polimerden kaynaklanıyor. Lignin, kağıtta doğal olarak bulunan ve bitkisel hücre duvarlarında yer alan bir madde bu. Zamanla oksidasyon sürecine giriyor ve vanilin, fenol türevleri ve uçucu aromatik bileşikler üretiyor. İşte bu uçucu moleküller, burnumuza nostaljik, sakinlik hissi veren bir koku olarak geliyor.
Bu kimyasallar sadece koku vermekle kalmıyor; bazı insanlarda (ben dahil) baş dönmesi, hafif sersemlik veya baş ağrısı gibi tepkilere yol açabiliyor. Aslında bunun nedeni uçucu aromatik bileşikler doğrudan solunum yoluyla sinir sistemine etki edebiliyor. Özellikle hassas kişilerde, uzun süre maruz kalmak küçük bir “kimyasal uyarılma” yaratıyor.
Koku aynı zamanda beynin hafıza merkezlerini tetikliyor. Limbik sistem ve hipokampüs (isimleri çok değişikmiş), koku ile doğrudan bağlantılı olduğu için, eski kitap kokusu çoğu zaman geçmişteki anıları çağrıştırıyor. Çocuklukta okuduğunuz kitaplar, okul günleriniz veya sevdiğiniz bir hikâye, bu koku sayesinde aniden gözlerinizin önüne geliyor.
Peki neden?
Eski kitapların kokusu büyük ölçüde lignin adlı bir polimerden kaynaklanıyor. Lignin, kağıtta doğal olarak bulunan ve bitkisel hücre duvarlarında yer alan bir madde bu. Zamanla oksidasyon sürecine giriyor ve vanilin, fenol türevleri ve uçucu aromatik bileşikler üretiyor. İşte bu uçucu moleküller, burnumuza nostaljik, sakinlik hissi veren bir koku olarak geliyor.
Bu kimyasallar sadece koku vermekle kalmıyor; bazı insanlarda (ben dahil) baş dönmesi, hafif sersemlik veya baş ağrısı gibi tepkilere yol açabiliyor. Aslında bunun nedeni uçucu aromatik bileşikler doğrudan solunum yoluyla sinir sistemine etki edebiliyor. Özellikle hassas kişilerde, uzun süre maruz kalmak küçük bir “kimyasal uyarılma” yaratıyor.
Koku aynı zamanda beynin hafıza merkezlerini tetikliyor. Limbik sistem ve hipokampüs (isimleri çok değişikmiş), koku ile doğrudan bağlantılı olduğu için, eski kitap kokusu çoğu zaman geçmişteki anıları çağrıştırıyor. Çocuklukta okuduğunuz kitaplar, okul günleriniz veya sevdiğiniz bir hikâye, bu koku sayesinde aniden gözlerinizin önüne geliyor.
