Merhaba arkadaşlar. Biliyoruz ki bilgisayarlar hepimiz için çok önemli ve eminim ki hepimiz bilgisayarlarımızı çok seviyoruz. Ancak bunların da birer makine, birer aygıt olduğunu ve belli bakımlarının yapılması gerektiğini bilmemiz gerekir. Bu noktada en temel yapacağımız şey tabii ki termal bakımlardır. Ancak görüyorum ki çoğu arkadaş, bilgisayarına bakım yaparken seçeceği termal macunun ne kadar önemli olduğunun farkında değil. Bir sarf malzemesi işte, sürüyorum soğutucuyla arasında katman oluşturup ısıyı iletiyor o kadar, ne kadar önemli olabilir ki? İyi bir markadan alayım geçeyim diyerek modeline, teknik değerlere bakmadan bildiği bir markadan alıp kullanıyor. Ama sistemin soğutma performansını vezir de eden, rezil de eden termal macundur en temelinde. Zira siz en kaliteli soğutmayı bile kullansanız iyi bir macun sürmediğinizde hiçbir anlamı kalmıyor bunun. Gerek bu konuya dikkat çekmek, gerekse de biraz daha bilinçli tüketici olmanıza yardımcı olmak için bu noktada birkaç konudan bahsetmek istiyorum.
Bilgisayar Neden Isınır?
Bilgisayarınızın ısınması kadar doğal bir şey yok. İşlemci, temel olarak bir transistör dizisidir. Transistör dediğimiz şey ise çalışırken ısınan bir aygıttır ve işlemcinizin içinde bunlardan milyarlarca adet bulunur. İşlemci ısınmasın da ne ısınsın? E tabii ısınıyor diye bunu görmezden gelecek halimiz de yok bizim. Nasıl arabanızın motorunda bir soğutma sistemi varsa, bilgisayarınızda da bir soğutma düzeneğine ihtiyaç vardır. O yüzden biz de kimi zaman kule tipi, kimi zaman sıvı soğutma, kimi zaman direkt pasif soğutma dediğimiz blokları kullanarak işlemcinin çipini soğutmaya çalışırız. Ama arada iletkenliği sağlayacak bir şey olmazsa bu soğutucu etkiyi ısınan çipe iletemeyiz.
Termal Macun Nedir ve Nasıl Çalışır?
Termal macun, bilgisayar donanımının CPU ve GPU gibi yoğun ısı üreten bileşenlerinde, ısının etkili bir şekilde aktarılmasını sağlamak amacıyla kullanılan ısı ileten bir malzemedir. Çip ile soğutma bloğu arasına sürülmek suretiyle soğutucunun tam performans vermesini sağlayan bir ara katman olarak görev yapar. Bu iki yüzey arasındaki boşlukları doldurarak ısının daha verimli bir şekilde aktarılmasını sağlamak için kullanıyoruz kısacası. Çünkü bu yüzeyler mikroskobik seviyede pürüzlü ve gözenekli bir yapıya sahiptir ve bu gözenekler arasında kalan hava, ısı iletkenliğini kötü etkiliyor. Termal macun bu noktada devreye girip aradaki hava boşluklarını dolduruyor ve ısıyı soğutucuya düzgünce iletiyor.
İşte burada önemli bir nokta var. Eğer macun aradaki boşluklara yeterince nüfuz etmezse veya yeterince iyi ısı iletimi yapmazsa istediğiniz performansı alamıyorsunuz. Bu da yüksek sıcaklıklara, dolaylı olarak performans kaybına sebep oluyor. Hani Sosyal'de gördüğünüz o "Bilgisayarım kasmaya başladı.", "Termal macun sürdükten sonra FPS'im düştü." ya da "Bilgisayarım eskisi kadar performans vermiyor." gibisinden konular var ya, işte tam olarak buna sebep oluyor bu da. Macun eskiyor, bilgisayar ısınıyor, FPS düşüyor. Ya da yeni macun alıyor ama aldığı macun diş macunundan hallice, e garibim bilgisayar ne yapsın, 80-90 derecede çalışmaya çalışıyor. Siz nasıl sıcak havada 15 dakika yürüyüş yapınca bile terleyip adım atamaz hale geliyorsanız bilgisayarınız da aynı şekilde stres altında kalıp yeterince performans veremiyor.
Hiçbir bilgisayar durduk yere birden performans kaybetmez arkadaşlar. Potansiyeli bellidir bu cihazların, neyse onu verirler. Eğer bunu yaşıyorsanız ve bir arıza yoksa; diskiniz, RAM'leriniz vs. sağlamsa bakmanız gereken yer sıcaklıklardır.
Termal Macun Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Piyasada envai çeşit ürün var. Hepsi en iyisi biziz tarzında takılıyor ve öyle pazarlıyorlar ama doğrusu pek böyle bir şey yok. Her bir macunun kendine has özellikleri ve tarzı var aslında. Kimisi laptoplarda daha iyi performans veriyor, kimisi masaüstünde. Kimisi yüksek sıcaklıkta daha uzun ömürlü olmak için üretilmiş, kimisi yüksek sıcaklığa çıkmamaya çalışıyor. Konularda görüyorum, "MX-6 çok ısınıyor yeenim alma." diyeninden "Kryonaut pamp aut yapıyormuş dayıcım, alınmaz." diyenine acayip bir bilgi kirliliği var. MX-6 biraz sıcak çalışıyor evet ama bunu yapan mühendis bunun farkında değil mi sizce de? Kötü performans versin diye mi öyle yapmışlar? Hayır, MX-6 cidden yoğun kıvama sahip bir macun, bu da laptop kullanımlarında onu çok daha etkili yapıyor çünkü "pump-out" dediğimiz, daha çok laptoplarda gördüğümüz macunu yanlara kusma olayının ciddi manada önüne geçiyor bu. Bu örnekteki gibi çok farklı macunlar var farklı farklı alanlarda kullanmak için.
Çok çeşitli macunlar var ama temelde bakmamız gereken 3 adet önemli nokta var. Bunları şöyle sıralayabilirim:
Isıl İletkenlik
Sistemi güvenli sıcaklıklarda ve serin tutmak için doğru ısıl iletkenlik seviyelerine sahip bir macun seçmek gerekiyor. Her termal macun, işlemciden ısıyı soğutucuya aktarma verimliliğiyle ilgili bir iletkenlik derecesine sahiptir. Bazı üreticiler ısıl iletkenlik konusunda direkt sayısal bir veri vermese de genelde bu sayılar standart macunlar için 5 ile 15 W/mK (Watt per meter Kelvin) arasında değişiyor. Bundan çok daha yüksek iletkenlik sağlayan ürünler de tabii ki var ama biraz niş kitlelere hitap ediyorlar.
Yoğunluk ve Viskozite
Viskozite dediğimiz şey aslında akmazlıktır, yani akışkanlığın tam tersi diyebiliriz. Bir bileşiğin viskozitesi ne kadar yüksekse, o kadar koyu olur ve daha "macunumsu" görünür. Mesela balın viskozitesi sudan daha fazladır. Daha viskoz bir macun kullanmak, işlemci üzerine yayılmasını ve yukarıda bahsettiğim gözeneklere girmesini zorlaştırır ama laptop gibi ısınan sistemlerde daha uzun ömürlü olmasını da sağlar. Bu yüzden macun seçerken, macunun sisteminizde kullanım için doğru kıvama sahip olup olmadığını kontrol etmek lazım.
F/P Oranı
Tabii ki en önemlisi bu. Şimdi sırf 1-2 derece daha serin çalıştıracak diye gidip 1 gram macuna 500 lira daha fazla vermek fuzuli olur. O yüzden fiyatına da bakmak lazım alırken. Farklı ürünlerin farklı performanslarına ve fiyatlarına bakarak öyle alırsanız en doğru çözümü yapmış olursunuz. Tabii çok ucuz ürün alıp bilgisayarınızı madara etmeye de lüzum yok.
ÖNEMLİ NOT: En iyi ısıl iletkenliğe sahip macun en iyisidir diye bir şey yoktur. Gidip ben en yüksek W/mK değerine sahip macunu alayım da iyi çalışsın diye alırsanız ya da macun önerirseniz millete rezil rüsva olursunuz. Bu işler araştırma ve deneyim ister.
Termal Macun Nasıl Sürülmeli?
Arkadaşlar bunun belli bir standartı yok. Öyle sürersen daha iyi yayılır, böyle yayarsan çok güzel dağılır, şöyle evirir çevirirsen daha hoş olur demek doğru olmaz. Temel bilgi şu, "yeterli miktarda" işlemcinin üzerine sürüp soğutucu bloğu üstüne kapatırsanız sorunsuz şekilde yayılacaktır. Ha sen nasıl yapıyorsun derseniz ben işlemcinin üstüne büyük bir mercimek tanesi kadar sürüp kredi kartı gibi bir şeyle yayıyorum. Sonra da bloğu üstüne kapatıp vidaları sıkıyorum hepsi bu. Hani bunun üstüne Düşünen Adam Heykeli gibi saatlerce kafa yormaya gerek yok, güzelce sürüp bloğu kapatın işte üstüne
Bu kadar yeterli.
YİNE ÖNEMLİ NOT: Daha fazla sürersem daha iyi olur kafasına hiç girmeyin. Ne kadar fazla sürerseniz o kadar düşük iletim oluşacaktır. Ne kadar ince, o kadar iyi. Ama ince süreceğim derken azıcık sürmeyin, bu sefer aralığı kapatmaya yetmez.
Termal Macun Ne Kadar Sürede Değiştirilmeli?
Bunun da yine belli bir standardı yok. Yılda bir kere değiştir, altı ayda bir değiştir falan demek doğru olmaz. Olması gereken sürekli sıcaklıkları takip etmek ve sistem ısınmaya başlayınca yani macun ömrünü yitirmeye başlayınca değiştirmek. Yine de ben laptoplar için en az yılda bir, masaüstü için 2 yılda bir termal bakım yapılması taraftarıyım. Bi' içini açın bakın, fanlara şöyle kompresörle falan hava tutun temizleyin. E bu kadarını yapmışken bir zahmet 300-400 lirayı da bilgisayarınızdan esirgemeyin, macununuzu değiştirin
En İyi Termal Macun Hangisi?
En iyi macun diye bir şey yok abi. Ben ne anlatıyorum 2 saattir En iyi macun şu olsa, herkes onu alsa, hayat bayram olsa... Macunu siz kendi sisteminize göre seçmelisiniz arkadaşlar. Google'a "X thermal paste comparison" yazdığınızda çoğu macunun abidik gubidik macunlarla bile karşılaştırmasını bulabiliyorsunuz. Mesela ben 6-7 yıldır sürekli kendi kendime testler yapıyorum hobimsi olarak. Bulabildiğim tüm macunları deniyorum, overclock yapmaya çalışıyorum ve favorim Kingpin KPx oldu şimdiye kadar. Evde içi dolu 5 tüp falan bundan saklıyorum çeyizime saklar gibi. Ama bir arkadaşım da vasat diyor, beğenmiyor. Bir şey diyemem tabii, o da başka macundan memnun mesela. O yüzden ya piyasada iyi bilinen, adı geçen ve önerilen birini alıp kullanacaksınız ya da benim gibi hasta gibi oturup ne kadar macun bulursanız deneyeceksiniz. Size kalmış.
Bilgisayar Neden Isınır?
Bilgisayarınızın ısınması kadar doğal bir şey yok. İşlemci, temel olarak bir transistör dizisidir. Transistör dediğimiz şey ise çalışırken ısınan bir aygıttır ve işlemcinizin içinde bunlardan milyarlarca adet bulunur. İşlemci ısınmasın da ne ısınsın? E tabii ısınıyor diye bunu görmezden gelecek halimiz de yok bizim. Nasıl arabanızın motorunda bir soğutma sistemi varsa, bilgisayarınızda da bir soğutma düzeneğine ihtiyaç vardır. O yüzden biz de kimi zaman kule tipi, kimi zaman sıvı soğutma, kimi zaman direkt pasif soğutma dediğimiz blokları kullanarak işlemcinin çipini soğutmaya çalışırız. Ama arada iletkenliği sağlayacak bir şey olmazsa bu soğutucu etkiyi ısınan çipe iletemeyiz.
Termal Macun Nedir ve Nasıl Çalışır?
Termal macun, bilgisayar donanımının CPU ve GPU gibi yoğun ısı üreten bileşenlerinde, ısının etkili bir şekilde aktarılmasını sağlamak amacıyla kullanılan ısı ileten bir malzemedir. Çip ile soğutma bloğu arasına sürülmek suretiyle soğutucunun tam performans vermesini sağlayan bir ara katman olarak görev yapar. Bu iki yüzey arasındaki boşlukları doldurarak ısının daha verimli bir şekilde aktarılmasını sağlamak için kullanıyoruz kısacası. Çünkü bu yüzeyler mikroskobik seviyede pürüzlü ve gözenekli bir yapıya sahiptir ve bu gözenekler arasında kalan hava, ısı iletkenliğini kötü etkiliyor. Termal macun bu noktada devreye girip aradaki hava boşluklarını dolduruyor ve ısıyı soğutucuya düzgünce iletiyor.
İşte burada önemli bir nokta var. Eğer macun aradaki boşluklara yeterince nüfuz etmezse veya yeterince iyi ısı iletimi yapmazsa istediğiniz performansı alamıyorsunuz. Bu da yüksek sıcaklıklara, dolaylı olarak performans kaybına sebep oluyor. Hani Sosyal'de gördüğünüz o "Bilgisayarım kasmaya başladı.", "Termal macun sürdükten sonra FPS'im düştü." ya da "Bilgisayarım eskisi kadar performans vermiyor." gibisinden konular var ya, işte tam olarak buna sebep oluyor bu da. Macun eskiyor, bilgisayar ısınıyor, FPS düşüyor. Ya da yeni macun alıyor ama aldığı macun diş macunundan hallice, e garibim bilgisayar ne yapsın, 80-90 derecede çalışmaya çalışıyor. Siz nasıl sıcak havada 15 dakika yürüyüş yapınca bile terleyip adım atamaz hale geliyorsanız bilgisayarınız da aynı şekilde stres altında kalıp yeterince performans veremiyor.
Hiçbir bilgisayar durduk yere birden performans kaybetmez arkadaşlar. Potansiyeli bellidir bu cihazların, neyse onu verirler. Eğer bunu yaşıyorsanız ve bir arıza yoksa; diskiniz, RAM'leriniz vs. sağlamsa bakmanız gereken yer sıcaklıklardır.
Termal Macun Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Piyasada envai çeşit ürün var. Hepsi en iyisi biziz tarzında takılıyor ve öyle pazarlıyorlar ama doğrusu pek böyle bir şey yok. Her bir macunun kendine has özellikleri ve tarzı var aslında. Kimisi laptoplarda daha iyi performans veriyor, kimisi masaüstünde. Kimisi yüksek sıcaklıkta daha uzun ömürlü olmak için üretilmiş, kimisi yüksek sıcaklığa çıkmamaya çalışıyor. Konularda görüyorum, "MX-6 çok ısınıyor yeenim alma." diyeninden "Kryonaut pamp aut yapıyormuş dayıcım, alınmaz." diyenine acayip bir bilgi kirliliği var. MX-6 biraz sıcak çalışıyor evet ama bunu yapan mühendis bunun farkında değil mi sizce de? Kötü performans versin diye mi öyle yapmışlar? Hayır, MX-6 cidden yoğun kıvama sahip bir macun, bu da laptop kullanımlarında onu çok daha etkili yapıyor çünkü "pump-out" dediğimiz, daha çok laptoplarda gördüğümüz macunu yanlara kusma olayının ciddi manada önüne geçiyor bu. Bu örnekteki gibi çok farklı macunlar var farklı farklı alanlarda kullanmak için.
Çok çeşitli macunlar var ama temelde bakmamız gereken 3 adet önemli nokta var. Bunları şöyle sıralayabilirim:
Isıl İletkenlik
Sistemi güvenli sıcaklıklarda ve serin tutmak için doğru ısıl iletkenlik seviyelerine sahip bir macun seçmek gerekiyor. Her termal macun, işlemciden ısıyı soğutucuya aktarma verimliliğiyle ilgili bir iletkenlik derecesine sahiptir. Bazı üreticiler ısıl iletkenlik konusunda direkt sayısal bir veri vermese de genelde bu sayılar standart macunlar için 5 ile 15 W/mK (Watt per meter Kelvin) arasında değişiyor. Bundan çok daha yüksek iletkenlik sağlayan ürünler de tabii ki var ama biraz niş kitlelere hitap ediyorlar.
Yoğunluk ve Viskozite
Viskozite dediğimiz şey aslında akmazlıktır, yani akışkanlığın tam tersi diyebiliriz. Bir bileşiğin viskozitesi ne kadar yüksekse, o kadar koyu olur ve daha "macunumsu" görünür. Mesela balın viskozitesi sudan daha fazladır. Daha viskoz bir macun kullanmak, işlemci üzerine yayılmasını ve yukarıda bahsettiğim gözeneklere girmesini zorlaştırır ama laptop gibi ısınan sistemlerde daha uzun ömürlü olmasını da sağlar. Bu yüzden macun seçerken, macunun sisteminizde kullanım için doğru kıvama sahip olup olmadığını kontrol etmek lazım.
F/P Oranı
Tabii ki en önemlisi bu. Şimdi sırf 1-2 derece daha serin çalıştıracak diye gidip 1 gram macuna 500 lira daha fazla vermek fuzuli olur. O yüzden fiyatına da bakmak lazım alırken. Farklı ürünlerin farklı performanslarına ve fiyatlarına bakarak öyle alırsanız en doğru çözümü yapmış olursunuz. Tabii çok ucuz ürün alıp bilgisayarınızı madara etmeye de lüzum yok.
ÖNEMLİ NOT: En iyi ısıl iletkenliğe sahip macun en iyisidir diye bir şey yoktur. Gidip ben en yüksek W/mK değerine sahip macunu alayım da iyi çalışsın diye alırsanız ya da macun önerirseniz millete rezil rüsva olursunuz. Bu işler araştırma ve deneyim ister.
Termal Macun Nasıl Sürülmeli?
Arkadaşlar bunun belli bir standartı yok. Öyle sürersen daha iyi yayılır, böyle yayarsan çok güzel dağılır, şöyle evirir çevirirsen daha hoş olur demek doğru olmaz. Temel bilgi şu, "yeterli miktarda" işlemcinin üzerine sürüp soğutucu bloğu üstüne kapatırsanız sorunsuz şekilde yayılacaktır. Ha sen nasıl yapıyorsun derseniz ben işlemcinin üstüne büyük bir mercimek tanesi kadar sürüp kredi kartı gibi bir şeyle yayıyorum. Sonra da bloğu üstüne kapatıp vidaları sıkıyorum hepsi bu. Hani bunun üstüne Düşünen Adam Heykeli gibi saatlerce kafa yormaya gerek yok, güzelce sürüp bloğu kapatın işte üstüne
Bu kadar yeterli.
YİNE ÖNEMLİ NOT: Daha fazla sürersem daha iyi olur kafasına hiç girmeyin. Ne kadar fazla sürerseniz o kadar düşük iletim oluşacaktır. Ne kadar ince, o kadar iyi. Ama ince süreceğim derken azıcık sürmeyin, bu sefer aralığı kapatmaya yetmez.
Termal Macun Ne Kadar Sürede Değiştirilmeli?
Bunun da yine belli bir standardı yok. Yılda bir kere değiştir, altı ayda bir değiştir falan demek doğru olmaz. Olması gereken sürekli sıcaklıkları takip etmek ve sistem ısınmaya başlayınca yani macun ömrünü yitirmeye başlayınca değiştirmek. Yine de ben laptoplar için en az yılda bir, masaüstü için 2 yılda bir termal bakım yapılması taraftarıyım. Bi' içini açın bakın, fanlara şöyle kompresörle falan hava tutun temizleyin. E bu kadarını yapmışken bir zahmet 300-400 lirayı da bilgisayarınızdan esirgemeyin, macununuzu değiştirin
En İyi Termal Macun Hangisi?
En iyi macun diye bir şey yok abi. Ben ne anlatıyorum 2 saattir
En iyi macun şu olsa, herkes onu alsa, hayat bayram olsa... Macunu siz kendi sisteminize göre seçmelisiniz arkadaşlar. Google'a "X thermal paste comparison" yazdığınızda çoğu macunun abidik gubidik macunlarla bile karşılaştırmasını bulabiliyorsunuz. Mesela ben 6-7 yıldır sürekli kendi kendime testler yapıyorum hobimsi olarak. Bulabildiğim tüm macunları deniyorum, overclock yapmaya çalışıyorum ve favorim Kingpin KPx oldu şimdiye kadar. Evde içi dolu 5 tüp falan bundan saklıyorum çeyizime saklar gibi. Ama bir arkadaşım da vasat diyor, beğenmiyor. Bir şey diyemem tabii, o da başka macundan memnun mesela. O yüzden ya piyasada iyi bilinen, adı geçen ve önerilen birini alıp kullanacaksınız ya da benim gibi hasta gibi oturup ne kadar macun bulursanız deneyeceksiniz. Size kalmış.
Son düzenleme:
