Küçükler ve kısıtlıların vergilendirilmesi ile ilgili olarak, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 10. maddesi uyarınca; tüzel kişilerle birlikte küçüklerin ve kısıtlıların mükellef veya vergi sorumlusu olmaları halinde, bu kişilere düşen vergi ödevlerinin kanuni temsilcileri tarafından yerine getirileceği hükme bağlanmıştır. Kanuni temsilcilerin bu ödevleri yerine getirmemeleri durumunda, mükelleflerin veya vergi sorumlularının varlığından alınamayan vergi ve buna bağlı alacaklar, kanuni temsilcilerin varlıklarından tahsil edilir (213 sayılı VUK md.10;
4. D., E. 2014/8647 K. 2017/1507 T. 13.2.2017;
9. D., E. 2022/4130 K. 2023/4831 T. 23.11.2023;
İstanbul BİM, 6. VDD, E. 2017/4261 K. 2017/5568 T. 21.12.2017).
Türk Medenî Kanunu (TMK) kapsamında ise, 18 yaşını doldurmamış olanlar küçük sayılır ve ayırt etme gücüne sahip küçükler sınırlı ehliyetsiz olarak kabul edilir. TMK md.16'ya göre, ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızası olmadan kendi işlemleriyle borç altına giremezler; ancak karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada bu rıza aranmaz. Bu kişiler haksız fiillerinden sorumludur (4721 sayılı TMK md.13, 14, 16;
HGK., E. 2018/67 K. 2021/1672 T. 14.12.2021;
İDDK., E. 2023/2010 K. 2024/253 T. 12.2.2024;
İDDK., E. 2024/124 K. 2024/123 T. 25.1.2024).
18 yaş altı kişiler küçük olarak kabul edilmekte olup, sınırlı ehliyetsiz kategorisine girerler. Bu nedenle, vergi mükellefiyeti ve sorumluluğu açısından kanuni temsilcileri (veli, vasi veya kayyım) sorumludur ve vergi işlemleri onların adına yürütülür (213 sayılı VUK md.10;
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği).
Sonuç olarak, küçükler (18 yaş altı) ve kısıtlılar vergi mükellefi olsalar bile, vergi ile ilgili yükümlülükler ve işlemler kanuni temsilcileri tarafından yerine getirilir. Bu kişilerin kendi başlarına vergi borcu doğuran işlemler yapmaları TMK md.16 uyarınca sınırlıdır ve yasal temsilcilerinin rızası gereklidir. Kanuni temsilciler, vergi ödevlerini yerine getirmedikleri takdirde, vergi ve alacaklar onların malvarlıklarından tahsil edilir (213 sayılı VUK md.10; TMK md.16;
9. D., E. 2022/4130 K. 2023/4831 T. 23.11.2023).
Özetle, 18 yaş altı kişiler küçük sayılır ve sınırlı ehliyetsizdir; vergilendirme işlemleri kanuni temsilcileri aracılığıyla yürütülür. Vergi Usul Kanunu ve Türk Medenî Kanunu hükümleri bu durumu açıkça düzenlemektedir. (Belgeler:
Türk Medenî Kanunu,
Vergi Usul Kanunu,
HGK., E. 2018/67 K. 2021/1672 T. 14.12.2021,
9. D., E. 2022/4130 K. 2023/4831 T. 23.11.2023).
