@ssgore Sonunda tartışabilecek birini bulduğum için çok mutluyum. Meslekte emekli olmak yoktur işten emekli olmak vardır. Ölene kadar meslek insanıyız. Tartışmak ve fazlasını isterim. Çok teknik terim kullanarak kafa karıştırmaktansa anlaşılır şekilde açıklamaya çalışmıştım ancak meslektaşı bulduğuma göre rahatça tartışabilirim müsadeniz varsa.
Aradan çıkartmak istediğim bir mevzu var :
Olayı fabrika ile ilişkilendirmek yanlış olabilir. Orası bambaşka bir konu eş zamanlılık katsayıları var. Hatların çalışma planları var. Paralel imalat ve akışık imalat var. Hatta oralarda çalışmayan trafoların elektrik tüketmediği ile ilgili zıtlaşan fuko ve girdap akımlarının ne olduğunu bilmeyen boş mühendisler var (bir anım depreşti). 3kw lik motor yetecekken 5kw lik motor konulan motorlar var (önceki anı yenisini depreştirdi). Buna itiraz eden mühendisler var. 3kw'lik motor konulduktan bir süre sonra kirlenme ve sıkışmalardan dolayı bu motorların bobinajcıya gidip gelmesinden bayılıp 5kw'lik motorları geri taktıran patronlar var (şeker fabrikaları ve meyve suyu fabrikalarında yaşadım). Bu konunun bir ilerisi tesis ve enh planlamaya gider. Konut için bile girecek olsak farklı noktalara gidiyor. Konuyu tekrar daraltıyorum. Sonuçta bilgisayarlar THD'si yüksek nonlineer tek bir yük. Alt ve üst güç limitleriyle ilgileniyoruz. Anlaştığımız nokta Şahıs bize tam bir yük vermemiş. Anlaşamadığımız nokta verilen tek veri 750W. Ben tahminle değil prosedürle ilerledim. Sizin bakış açınızla mağdur olacağının garantisi yok, benim açıdan baktığımızda mağdur olma şansı yok. İkimizin de mutlak doğru veya yanlış olduğu söylenemez. Anarşik görüşlü biri olduğum için bana göre bir konuya insan dahil olduğu için o konu için tek otorite yoktur. Birden fazla otoritenin ortak kararınaysa boyun eğerim.
Üstelik bence etik olan, kullanıcıya ihtiyacı olmayan miktarda harcama yaptırmak da değildir. 750 Watt'ın tamamını kullanıyor olsa zaten sıkıntı yaşamakta olurdu, böyle bir şeyden bahsetmemiş.
Öncelikle unuttuğunuz bir durum var. Motorların güç etiket değerleri sizce çektileri güç müdür ? Yoksa rotordan alabildiğiniz güç mü ? Aynı şekilde 750W güç kaynağının etiket değeri verebildiği güç demektir. Bu kaynağın en yüksek talep durumunda şebekeden çekeceği güç 750W nin üstündedir. Anahtarlama kayıpları ve diğer kayıplar var. Bunlar verimle ilgili.
Aynı hususta gelmek istediğim ikinci nokta. 750W güç kaynağı kullanıyorum bunu 500W hesaplı sistemimi aldığımda gelecek upgrade'e göre seçerek almıştım. 650W'de yeterliydi o dönemde. 2 yıl sonra 9800x3D işlemci, mevcutta 240W kullanan ekran kartım, yakında (umarım) teslimi olacak 4080 super, x870 mobo, 4 stick ram, 360mm sıvı soğutma, bilimum fan donanım olan bilgisayarım var. İşlemci 200Wtdp ekran kartıysa 320W'ye çıkabiliyor. Oyun esnasında bütün bunlar peak değerlere ulaşabiliyor. Güç kaynağının enerji verimliliğini (gold platin ++ gibi sertifikalar) tam kullanabilmem için en az 80% yük altında çalıştırmam gerekiyor. Güç kaynağı seçiminde de 80% yüke sokamadığımız güç kaynaklarının verimliliklerinin düşüp elektrik faturası arttırdığı notunu düşelim.
Kısaca o gün işimi görecek 650W güç kaynağı ile 750W güç kaynağının arasında çok büyük bir fiyat farkı yoktu. Ancak ikinci bir PSU alma gereğini ortadan kaldırdı. Diyeceğim o ki aynı hususta üçüncü nokta olarak kullanıcı bugün 750w'yi kullanıyor olabilir. 80% yükte kullanmıyor da olabilir. Bilmiyoruz. Yarın kullanmayacağı ne malum ?
Dördüncü nokta ki bu benim konu sahibine ilk bakış açım. Bütün bunları bilmeyen ben bu bilgisayarı anlıyor diye bir arkadaşıma toplatabilir, toplama veya marka satıcılardan alabilirdim. Bu satıcılar maliyet düşürmek için neredeyse limitlerde veya en alt gruptan güç kaynağı seçerler. Güç kaynağını da gayet yüklü kullanıyor olabilirdim sonra buraya gelip 750W güç kaynağı için UPS tavsiyesi konusu açabilirdim. Benim buradan gördüğüm kullanıcının 750W talebi var. 100W monitör unutulmuş üstüne ekliyorum.
Gördüğüm değer 850W için gereken pf ve so değerleriyle hesap zaten ortada. 850Wmax çıkış gücünün giriş gücünün 850W'den yukarda olması gerektiği aşikar. 1200VA bulamayacağı için 1500VA almasını tavsiye etmişim.
Bakın gerçekten 850W çıkış için girişin kaç watt olacağını kestiremiyoruz. 900-1000 olur diye atamıyoruz. 5V lik bir mosfet olsun üstünden çekilen akım 10A olsun. Duty-Cycle 50% ile çalışıyor olsa çekeceği güç 25W eder. Tek bir anahtardaki kayıp bu. 1.8V'den 10V ye kadar farklı gerilimlerde çalışan powermoslar var.
Ben kendim eğer bilgisayarımı yatırım olarak görüyor ve değer veriyorsam. Şebekeye güvenmeyip konforumu bozmak istemiyorsam. 750w güç kaynağı olan ve monitörde bağlayacağım bir UPS'in en az 1000W sağlayabilmesini beklerim. Bence 850W talep için 1000W hesabın yapılmış olması çok afaki bir değer değildir. Boşa harcanan para değildir. 1500VAx0.7 = 1050W eder.
Maliyet boyutuna bakalım :
Bulacağınız en ucuz 1000VA UPS 2500TL. Marka nedir hiçbir fikrim yok.
Güvenebileceğiniz bir 1500VA UPS 3800TL
Powerful SLE-1500 1500VA Line Interactive UPS Kesintisiz Güç Kaynağı en iyi özellikleri ve gerçek kullanıcı yorumları uygun fiyatlarla n11'de. Kampanyalı ve uygun fiyatlarla satın al.
Ben 750W güç kaynağı + monitör kullanan bir kullanıcıyım. Kasamın içindeki donanım monitör hariç 100bin TL. İki güç kaynağı arasındaki fark 1300TL. Sizce risk etmeye değer mi ? UPS'i zaten güvenli sularda yüzmek için alıyoruz.
PSU'lar da zaten belli bir güvenlik faktörü ile seçilmiyorlar mı?
Hem evet hem hayır. Nasıl bir PSU'dan bahsettiğimize bağlı. PSU'lar için safe operation limitten bahsedeceksek: Bilgisayarlarda'da anma ve demaraj akımı farkı gibi farklı durumlar yaşıyorlar. Evet bunlar motor değiller ama çok hızlı devreye girip çıkan ani akımları karşılayabilecek standartlarda yapılıyorlar (çin çan çon modeller hariç). Yani 750W bir güç kaynağını 700W-750W kullanmakta hiçbir sakınca yok (termal problemler yoksa).
Kullanıcı tesisatının 30 yıllık olduğunu ve güvenilir olmadığını başta söylemiş. Ki ben de "düzgün bir tesisatınız olduğunda ihtiyacınız olmaz, tesisatınızda bulunan elemanlar sizi zaten korur, ama tesisatınıza güvenmiyorsanız ucuz bir yatırımla daha güvenli hale gelebilirsiniz" demişim. Üstelik bu cihazın tam koruma sağlamayacağını, sadece nadir olabilecek bir durum için önlem olduğunu, tam koruma için UPS kullanması gerektiğini, UPS'lerin, yüksek akım korumasına ek olarak voltaj dalgalanması ve elektrik kesintilerinde oluşabilecek veri kayıp hatalarını da engellediğini belirtmişim. Sizin söylediklerinizden farklı bir şey değil. dolayısı ile burada ne hatam var anlamadım. 30 senelik evin kaliteli sigorta, düzgün topraklama ve kaliteli kaçak akım rölesi var mıdır? Ben bilemiyorum. Dolayısı ile 300-500 TL bir yatırım ile konuyu az da olsa daha iyiye götürmek mümkünse neden tavsiye etmeyelim?
Akım koruma prizi diyerek çok ucuz maliyetli bir ürünü kullanıcının aklına düşürüp UPS'den vazgeçme ikilemine sokuyor. Dediğim gibi kullanılmasında zarar olmayan ancak faydası da olmayan ürünler bunlar. UPS alacaksa zaten gerek yok. UPS almayacaksa yine PSU içinde var varistör. Zaten evimizdeki otomatik sigortalar (30 yıl öncede varlardı artık üstüne tel sardığımız porselen sigortalar yoktur) 2 şekilde tetiklenirler.
1. Yüksek akım / termik açma: Bu otomatik sigortaların Z eğrilerine bakılarak (markalara göre değişir) karar verilir. B C D ... sigorta tipleri için yüksek akımın tanımı değişir. Mesela 10 amperlik bir B tipi sigortamız olsun. 30-40 amper arası bir akım geçtiğinde milisaniyelere varan bir açma görüyoruz. Ancak 15 amper çektiğinde 2 saniye içinde açtığını görüyoruz. Şimdi siz kaç amperlik koruma prizi alırsanız alın (ki bunlar 2000 5000 v.s surge akımlarından bahsedilerek satılır) yapacağı tek vazife evinizdeki sigortayı attırma. 2000 5000 ampere varmadan önce sigortanız sağlamsa zaten atacaktır. Sigorta atmayacaksa sizin akım koruma prizinizdeki kısa devre olmuş varistör yanmaya başlayacaktır. Sonuçta atmayan sigorta yangın çıkartacaktır.
2. Yüksek gerilim veya kısa devre diyebileceğimiz manyetik açma : Sigortalar gerilim anormal yükseldiğinde veya kısa devre durumunda (kısa devre ile büyük yük akımı farklı şeylerdir) çok hızlı atmaya hazır bir mekanizmaya da sahiptirler.
Bu sadece evimizdeki sigortanın marifetleri. Ev ne kadar eski olursa olsun. İster kendimizin ister kiralık olsun bence can ve mal güvenliği için artık evlere bir otomatik sigorta takılmıştır. KAKR ve topraklama sonradan da yapılabiliyor. Ev o kadar eskiyse 5 kattan yüksek değildir. İki levhayı tuzlayıp gömüp veya bir kazık çakıp bir çıplak kabloyu eve illa çıkartabilirler. Bunlar ciddi maliyetler değildir. Bazen bilgisayarlar ve başka ev aletleri toprak hattı olmadan çalışmıyor. Akıllı elektrikçiler sıfırlama yapıyoruz diye nötr ile toprağı kısa devre yapıyorlar. Olası kaçakta cihazın metal şasisine dokunanı elektrik çarpıyor. İnsanlar bu konuda bilinçlensin diye o kadar videolar çekip anlatıyoruz. Kendi evi olan kendi için, evi kiralayan da ev sahibine baskıyla yaptırtsın artık bunları. Yakında bu sigorta ve rölelerin denetlenmesiyle ilgili bir yönetmelik çıkacak ve denetlenecek. Konuyla ilgili çalışma var biliyorum. Aynı asansörlerin muayene olduğu gibi konutlarda periyodik olarak sigorta ve diğer elektrik elemanlarıyla ilgili muayene olacaklar.
Yukarıda yazdıklarınızdan 1500 VA bir UPS'in sanki 750 Watt yük altında da, 1000 Watt yük altında da aynı süre görev yapacağı gibi bir anlam çıkabiliyor,
Haklısınız. Aynı pil ile lambayı kısık yakmak ve parlak yakmak arasında pil ömrünün değişeceği biliniyodur artık.
UPS'ler ortalama süreler ve ömür sonunda bile enerji sağlayabileceği minimum süre için etiketleniyor. Yeni aldığınız UPS 1000VA 1500VA da olsa etiketinde yazan süre 3dk ise bu süreyi size 2 yıl garantilemek içindir. İlk aldığınızda 10dk çalışıyor da olabilir ama anlattığınız üzere süre düşmeye başlayacaktır. Benim 3dk ile kastettiğim ürün grubu farkı.
Mesela şahıs simülasyon çalıştırıyordur bölgesindeki elektrik kesintilerine dağıtıcı hızlı müdehale edebiliyordur ona 20dk lık bir UPS yeterlidir dağıtıcı müdahalede saatleri buluyorsa jeneratör gerekir. Şahısın derdi sadece bilgisayarını güvenle kapatmaktır 3dk yeterli.
UPS ile jeneratör arasında ölümle kalım arasındaki bir tercihi yapmak zorunda kalmışlığımız var. Sık enerji kesilen bir bölgede evinde destek ünitesiyle yaşayan bir vatandaştı söz konusu olan. UPS değil jeneratör verdik.
Yük altında olmak farklı. Yani 1500VA bir UPS'nin 3dk 10dk 20dk 30dk gibi farklı sürelere sahip ama max çıkış gücü aynı olan farklı ürünleri var. Kayseride bir firma yapıyordu. Standart 3dk UPS'ler için genellikle sulu ama bakımsız tip aküler kullanılıyor. Emniyet valfleri v.s var eskiden asit su koyduğumuz aküler gibi değiller yanlışsam düzeltin AGM akü olarak geçiyor. Bir üst sınıf için jel aküler onun üstü için artık akü değil bu yeni nesil lityumlu piller devreye giriyor.