Türkiye'de olan bir akademisyen şunları dedi: Popüler bilimin, bilim olmadığı, basitleştirilmiş olduğu, genelde abartılı ve saçmalık olduğunu, popüler bilim kitlesinin ise bilimle alakasız tipler olduğunu söyledi. Popüler bilimi okumadığını söyledi, popüler bilimin sicim teorisini şişirdiğini söyledi ve bunun durdurulması gerektiğini söyledi. Sicim teorisinin test edilebilir teorisi olmadığını bahsetti. Onlar yerine bizim gibilere destek verilmesini (Evrim ağacı ağzından kariyer bilimciler. Popüler bilim siteleri kendilerini daha başarılı görüyorlar kariyer bilimcilerden. kitlesi zaten popüler bilim yapmayan akademisyenleri beceriksiz gören kitle.)
Bilimle ilgili kaliteli çalışmaların bir kısmı fikri mülk ile korunduğu için popüler bilimleştirilemiyor. Bilimle ilgili makalelere bakarsanız halkın anlayacağı düzeyde olmadığını görürsünüz. Uzun süredir tarihte elit ve halk arasında ayrım vardı. Divan ve halk edebiyatı gibi. Evrim Ağacı kendisine gelen eleştirilere verilen cevaplara bakınca kendini kariyer bilimcilerle aynı kefeye koyuyor.) o dediğim akademisyen popüler bilim kitapları ile dalga geçiyordu ve haklı. Çünkü evrimle ilgili yazılan popüler bilim kitaplarının çoğu hatalı!
6. evrim ağacı'nda bir dolu hatalı içerik ve yanlış bilgi var!
Diye başlayan kısımda bunu görebilirsiniz. Popüler bilim ayrı, bilim ayrı.
Evrim ağacı yeni araştırmalarda gelen sonuçlara olabilir diyebiliyor. Çünkü bu konu üzerine pek araştırma yok. Benim son mesajlarıma bakarsanız sciencedirect sitesinde tek araştırmaya bağlı kalmışım. Fakat onun dışında bir araştırma yok. Fakat yine de üstüne bir sürü araştırma yapılmadığı için o araştırmaya şüpheyle bakabilirsiniz hatta abartılmaması gerektiğini söyleyebilirsiniz. Yeni şeyler iyi olmak zorunda değil ve eskilerde öyle. bir sürü araştırma ile desteklenen bir şey olmadığı için araştırma yetersiz bulunabilir. Attığım linklere tıklayın bulursunuz veya hakkımda olan kısımda. Evrim ağacında hatalı olabilecek makalelere gelmeden önce şunu belirteyim. Şikayetlerde bulunup düzelttikleri makaleler var ve düzelttiklerine dair mesaj bile atmadıkları oldu. Yani cevap vermese bile düzeltmiş olabilirler.
Bir sürü eski makaleyi siliyorlar fakat yine de hatalı makaleler var. Kaynağını sorgulamak önemli. çeviri hataları olabiliyor. Evrim Ağacını eleştiren eski videolarda düzeltilen çeviri hatalarının sebebi budur. not: Attığım kanal sahtebilim yapmaktadır. Türev gibi yazılarda ise abartı olabiliyor ve bu yüzden birisi eleştirmişti. Popüler bilim sitelerinde geçen yazar veya editör görüşü yazıları ciddiye alınmamalı. popüler bilimin psikiyatri konusunda sahtebilime yer verdiği gerçek ama ona geçmeden diğer yazılardan bahsedeyim. Wikipedia'ya ya güvenilir demesi saçma ve taraftarlı olduklarını söylediler bu konuda. inanmayan sorsun. Kendi politikaları ile çelişiyor bu. Wikipedia'nın kendisi güvenilir demiyor (taraftarlı olabilir Wikipedia bu konuda ama haklılar.) Ama bu onun güvenilir olmadığı anlamına gelmesi için yeterli kanıt değil elbette fakat sebeplerini söylemesi yeterli. Yani ben güvenilir değilim deyince güvenilir olmuyorsun ve sebeplerini söylemen gerek. Eğer karşı taraf güvenilir olduğuna dair argüman sunduysa. Wikipedia sebeplerini güzelce açıklamış. Kendilerini akademik bir kaynak görmüyorlar ve Wikipedia dahil. Soru cevapta Wikipedia'yı kullanamazsınız zaten evrim ağacı sitesinde. Halk düzeyinde güvenilir olduğunu düşünüyorlar. Akademik olarak güvenilir olmayan kaynağa güvenmeyin bu arada. Sık yapılan eleştirilerde kendilerini akademik kaynaklarla aynı düzeyde tuttuğunu söylemiştim fakat başka yazıda ise tam tersini demiş. Böyle kendisiyle çelişen yazıları var. Bazen çok önemsiz de olsa bir görüşe gönderme yapabiliyor. Vahşi yaşama gönderme var fakat bu yazısıyla çelişiyor. özgün yazıları güvenilir olarak görülmemeli. Akademisyenler sizin yaptığınız gözlemleri ister. Evrim Ağacı çevirilere tam gaz önem verilmesi gerektiğini söylüyor. Biyoloji öğretmenleri evrim gerçeği hala yaygın değil, her ne kadar eski çalışmayı göstersem de. Evrim hakkında bilgi düzeyleri düşük. Bir de dergipark sitesinde sahtebilim yazıları var ama ayrı konu o. Fakat Dergipark ile beğenmediğim bir örnek isteyen varsa şu makalenin ilk sayfasına bakın. bir de dindarlığın diğer çalışmalarda yararlı olduğuna dair ilişki yok dediği halde yararlı diyen çalışmalara yer vermesi var. Neyse bir sürü eleştirilecek yanı var, mesela kaynakça hatası var ama hepsinde yok. Türkiye'de akademi camiasında diğer ülkelere kıyasla bayağı kötü zaten. Bunu düzeltmeleri için bilim üretenlere destek vermeleri gerek. Fakat yabancı üniversiteleri iyi sanmayın. Bu yazı zırva mesela, uzun uzun anlatabilirim. Fakat bu videoyu argüman olarak atayım. bir de attığım o videonun kaynakçasına bakarsanız gün gün ne olduğunu görebilirsiniz. Oxford'un bu yazısının neden hatalı olduğunu gösteriyor. Çok bilmişlik taslamıyorum ama gerçek bu. Yabancı üniversiteler eleştiriliyor mesela Ortaylı eleştirmiş. Popüler bilim siteleri iyi para kazanıyor ve bilim değil. Not: Reklam gelirleri çok düşük olduğu doğru. Zaten Evrim Ağacı kitlesi akademi bilgiden yoksun ve Youtuber sanıyor onu. Evrim Ağacı radikal veganları eleştirdi ve editör görüşü yazısı bu. yazının kişiliğine saldırı olarak görmeyin ama Evrim Ağacının tarafsızlık politikasına ayrı bu. Bu yazıda taraftarlı, az tüketimi bile zararlı diyenler var. Mesela bu zararlı diyor. Bu yazının Türkçeye çevrilmiş hali var ama yazının orijinaline kıyasla berbat. Basitleştirilmiş yazılar orijinale kıyasla kötüdür. Az alkol tüketmeyi destekleyen çalışmaların metotlarını eleştirenler var. Geçmişte alkol içmiş kişilerle ilgili. Bu konuyla ilgili diğer yazıları atabilirim ama sizi bıktırmayım. Sorusu olan sorsun veya araştırıp bakabilir. Evrim ağacı'nın psikiyatri konusunda yaptığı sahtebilimlere geçelim. Eğer popüler bilimin psikiyatri konusunda güvenilir olmadığını biliyorsanız geçebilirsiniz. Psikopatlık ve sosyopatları birbirinin yerine kullanmış. Bu yanlış, Academia güvenilir değil diyebilirsiniz ve katılırım fakat yazıda haklı. Dsm-v doğru dürüst okunmalı yoksa yanlış anlarsınız. DSM-V eleştirilebilirsiniz ve tek başına yeterli bulmayabilirsiniz. Psychology Today eleştirmiş her ne kadar kendisi güvenilir kaynak olmasa da bakılmalı eleştiriye. Güvenilir kaynak arıyorsanız en kötü hastane sitelerine bakın. Prestijli üniversitelerin yayınladığı akademik makalelere bakın. Evrim ağacının şu yazısı da sahtebilim. psikiyatriyi eleştiren yazıların bir kısmı sahtebilimdir. Psikiyatristler bunlara karşı çıkmaktadır ve izin verilmemelidir. attığım linkte araştırmanın iddia ettiği şey çok yaygın bir sahtebilim söyle midir? Psikiyatristler bu araştırmalara rağmen antidepresan yazdırmaya devam edecekler çünkü işe yarıyor! diken ve e-psikiyatri gibi güvenilir olmayan kaynaklar attığım doğrudur. E-psikiyatri bazı haberlerini silmektedir ve onunla ilgili attığınız yazıları görebilirler. Linux'un basit eklentisi ile bile yapılıyor bu, koskoca internet ağında! Yani devlet bile görüp, kendi sitesinde olan sakıncalı şeyleri kaldırabilir ve bunu yaşadım fakat ayrı bir konu. E-psikiyatri sitesinde psikiyatristlerin işsizleri işe gitmeleri için ikna ettiğine dair habere yer vermişti. Bazen haber sitelerinden kaynak alabiliyor e-psikiyatri. Böyle bir araştırmaya yer vermişti sitesinde. Herkeste psikopatlık olduğunu düşünen kitlelerden. Bu da öyle düşünüyor. Narsizmi normalleştirmeye çalışan şeyleri görürseniz sahtebilimdir. Bunu sakın unutmayın. Sahtebilim git gide yaygınlaşıyor. Hatta çok düşük seviyelerdeler. rezalet. Eskiden Türkiye'de vardı ve bunların yazısı hala internette duruyor ama başka bir konu. Evrim Ağacının sahtebilimle ilgili yazıları var ve bir tanesi çok düşük seviyede olanlardan bahsediyordu ama yazı kalkmış sanırım. Bilim insanlarının bazıları şarlatan. evrim ağacı sitesinden kaynak atıyorum ama isteyen orijinale bakabilir. Kendileri diyor bu yazıları. Yani her bilim insanına güven olmaz çünkü bazıları yoldan sapıyor. Bilimde tarafsızlık önemli. daha uzatabilirim yazıyı ama özetle güvenilir değil. Popüler bilimciler tarafını tutuyorlar fakat kendilerini akademik kaynak görmüyorlar. Bu önemli. Akademik kaynak değilse iş bitmiştir. Hatalı düşündüğünüz yer varsa belirtin. Kaynakları sundum. Kendi fikrimize ait olmayan şeymiş gibi kaynağı sorgulamalıyız. Popüler bilim bilime zarar verebilir. Soruyu cevapladım ama başka bir kaynak bulamıyorsunuz yine de bakabilirsiniz. Bu yazısı mesela doğru. Popüler bilim kitabında ki hataları halk bile fark edebilir. mesela sapiens kitabında ki hatalar. Eğer kaynak sorursanız aynı linki atıyorum yine. kısacası güvenilir değildir. Reklam konusuna gelirsek zamanla kâr elde etme konusunda sertleşecekler. Her ne kadar kendilerini bu konuda sert görmeselerde son yaşanan gelişmeler bunu haklı çıkartıyor. Birde popüler bilimi tüketen kitle gayet az. "Türkiye'de Türkçe bir bilim arşivi yaratmak amacıyla çekiliyor/yazılıyor. eğlence sektörü ile kıyaslanacak olursa, bilim anlatıcılığının ne kadar az tüketildiğini tahmin edebilirsiniz." son zamanlarda yükseliyor olabilirler ve halkın dikkatini geçiyorlar. YouTube'un shorts ile iyice kaliteyi düşürmesi ve halkın kısa videolara eğildi. Shorts bundan önemli ve shorts konusunda birinciler. En çok izlenen YouTube kanalı shorts yapıyor ve az efor yaparak izlenme kazanıyorsun zaten. Evrim ağacı popüler bilim adına shorts videoları yapıyor. Türkiye'de olan kaliteli makalelerin fikri mülk çerçevesinde korunduğunu biliyoruz ve Discord kurallarına bakınca fikri mülkü savunuyorlar. Kendileri ise bilimin ücretsiz olmasını söylüyorlar. YouTube yorumlarına bakınca para karşıtı söylemler olabiliyor. Yani öznel yorumları var. Her zaman profesyonel olmuyorlar. Çeviri yapıyorlar genel olarak ama sadece çeviri yapmıyorlar. İlaç şirketlerine bakınca bilim piyasanın büyük olduğunu görebiliriz ama popüler bilim Türkiye'de hala pek gelişmemiş. Kitle büyüdükçe destekleyenler ve karşı çıkanlar artacak. Zamanla daha sert kâr politikaları izleyecekler çünkü şirketlerin amacı kâr etmek. Buna karşı çıkıp kâr politikalarını hafifletmeleri saçma olur. Wikipedia benzetmesi güzel olmuş yukarıdaki yoruma bakınca. Popüler bilimi savunanların kullandığı argümanlar çok öznel eğer dikkatli bakarsanız. Halkın vergisi ile geçiniyoruz ve ona borçluyuz vb. fakat bu yüzden bilimi basitleştirmeye çalışmak saçma. İleri okuma yaparsanız makalelerin sanıldığından çok daha karmaşık olduğunu göreceksiniz. Tabii akademisyen iseniz karmaşık gelmeyebilir. Popüler bilim kitlesi ve popüler bilim yapanları ciddiye almak hata olur. Türkiye'de popülerleştirilen akademisyenler var fakat onca başarılı akademisyen Türkiye'de bilinmiyor. Çünkü amaçları ünlü olmak falan değil. Ünlü olmanız amaç olmasa bile halkla iletişime geçmeniz sizi popüler yapıyor. Halka seminer düzenleyenler var fakat bu bilim üretmek falan değil. Bilim üretmeyin bakalım popüler bilim ne yapıyor? Sicim teorisinde yaptığı şeyi yapar. Zor zamanlardan geçiyoruz ve bağışlar düşüyor olabilir. Bugün grev var. gündemden bağımsız düşünmek gerekir bu konularda. Bahaneler üzerine düşünmek gerek. Akademisyenlerin önemli kısmı popüler bilimi takmıyor. Her ne kadar popüler bilimciler buna karşı çıksa da. Yurt dışında farklı diyelim ama Türkiye için geçerli bu. Türkiye'de olan akademisyenler popüler bilimi takmaz. Psikiyatri konusundan son olarak şunu diyeyim: Eğer pratikte ve araştırmada çelişki varsa muhtemelen o araştırma pek takılmıyordur. Günümüzde bazı psikiyatristler şarlatanlık yapıp takipçi kasıyorlar. Eskiden de vardı fakat arttı. Anti-psikiyatri akımın etkisi var. Psikiyatristler bu akım yüzünden antidepresan kullanmakta gençlerin tereddüt ettiğini düşünüyor. Halkı kandırmak gerçekten kolay. Çocuğun elinde bile antidepresan görüyorum deyip sonra şarlatanlık yapanlar var. Canan Karatay bile sahtebilim yapıyor. bilim üretin. Üretilen şey tartışılır. Bilim bugüne geldi yapılan deneylerle. Görüş yazıları yazarak olmaz. Kısa süreli çalışmalar yanılabilir. Uzun süreli olanlara bakın. Bu yazıda göstermiş uzun süreli çalışmaların önemini evrim ağacı. Fakat bu yazıda hatalı. Editör seçimi yazısının 2'sine baktık ve hatalı. Yani editör seçimi olsa dahi hatalı olabilir. Boşanınca riskler 2 katına çıkabilir ve hatta ergense daha sorun %10 iken %20 olabilir fakat %50'nin altında olduğu için çok ciddi bir risk görülmeyebilir. Çocuk ne olduğunu anlıyorsa ve ergense sorun daha büyük yani olabildiğince erken boşanın bu durumda. Neyse fazla argüman sundum sanırım ve hala kafa karışıklıkları olabilir. Fakat burada kesiyorum. Sorusu olan sorsun önceden dediğim gibi. Düzenleme: Evrimi inkar eden bilim insanları var. not: Evrimde tesadüfler var ama tamamen tesadüf demek saçmalık. Bilimde tesadüfe yer var. Anlamanız için yıldırım örneğine bakabilirsiniz. not: Tesadüf üzerine başka yazıları da var evrim ağacının. Tesadüf sandığımız şey tesadüf olmadığı ortaya çıkabiliyor ama tesadüfe yer var yine de bilimde. Not 2: Evrim ağacı dışında diğer popüler bilim sitelerine bakınca gerçekten kaliteden çok uzakta olduğunu görüyorsunuz. Mesela bu site. Geri çekilmiş araştırmayı sitede hala barındırıyorlar. bir makaleyi geri çekince o makaleyi çeviren sitelerde duruyor hala. İşte bu ciddi sorun. Not 3: Evrim ağacının dediği gibi okulun iş kazanma yeri olarak görüldüğü sürece akademik kalite düşmeye devam edecek. Evrim ağacını akademik kaynak olarak almamaları ve başka makaleleri çalmamaları gerek. Çaldıkları fark edilirse geri çekiliyor.
Not 4: Kadınlar erkeklerden daha zeki demiş Evrim Ağacı. Evrim Ağacının makalesinin son haline bakınca böyle bir hata yok yani düzeltmişler fakat Facebook'da hala duruyor. bebar bilim IQ yerine akademik başarı ile zekayı ölçmeden bahsetmişti. Bilim insanların IQ tartışmasına girdi böylece. Fakat bu gerçekten saçma çünkü zeki insanlar başarılı olmayabilir.
Not 5: O zaman sen daha iyisini yap diyerek mantık hatasına düşmeyin. Sen de safsatası bu. çok yaygın bir safsatadır.
Not 6: Psikiyatri camiasında sahtebilim yapanlar gerekten çok. Otizm öğrenilmez, genetiktir.
Güzel anlatım olmuş, elinize sağlık.