Kiraya zam yapma gibi bir hakka sahip mi?
Kiralarda senelik artış yapılır, bu yıl konut kiralarında belirlenen arttırım oranı; %25'lik artış olacak şeklin de belirlenmiş orandır. Kira arttırımında %25 şeklindeki talep edilen artış tutarında, ev sahibinin rızası ve onayı gerekmemektedir, yasal konumda sakıncası yoktur. Kiranızı mutlaka online bankacılık yolu ile açıklama kısmına "X adresinin X ayının kira bedelidir" şeklinde gönderiniz.
1 senelik kira sözleşmem vardı, 3 ay sonra bitecek. Fakat ben 3 ay sonra direkt ev bulamayacağım, 1-2 ay idare edilmem gerekecek. Bu konuda prosedür ne olur? Ev sahibi direkt çıkartmak gibi bir hakka sahip mi? Ya da mevcut fiyattan mı 1-2 ay daha oturabilirim?
İhtarnameler ve sözlü beyanlar yeterli değildir, ihtarlara karşılık vermenize gerek yoktur. Mahkeme kararı ile evin tahliyesini yapmanız gereklidir aksi halde haklarınızı kaybedebilirsiniz; o yüzden zorunlu gerekçelerini göstererek tahliye davası açmasını bekleyin ve karara göre tahliyenizi yapın.
Sözleşme feshedilmediği için 10 yıllık uzama dönemine gireceksiniz, böylelikle sözleşmeniz devam edecektir, endişeniz olmasın(Bkz. Türk Borçlar Kanunu Madde 347). Geçerli usulune uygun tahliye taahhütnamesi yoksa gerekçeli haller dışında sizi çıkartamaz; ev sahibinin kendisinin veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ev ihtiyacı doğması veya ev satılırsa yeni ev sahibinin kendisinin oturacağını beyan etmesidir(Bkz. Türk Borçlar Kanunu Madde 350/1). Ev tadilatı(Mahkeme nezdince çıkartılmış tadilat kararları dışında) ve evin satılması zorunlu gerekçeler değildir, bu gerekçeler ile tahliye kararı verilemez. Ev de kiracı olması evi satmasına engel taşımaz, mahkeme kararıyla haftanın bir günü belli bir saat aralığında evi müsait olmanız halinde alıcılara gösterebilir. Mahkeme kararı olmadan göstermek zorunda değilsiniz. Eğer bu süreçte ev satılırsa yeni ev sahibiyle sözleşmeniz devam edecektir(Bkz. TBK Madde 310), yazıdaki süreç aynen ilişik olacaktır. Eğer baştaki bahsettiğimiz zorunlu gerekçeleri sunarsa size yazılı şekilde ihtar çekmeli bununla beraberinde 6 ay tahliye için zamanınız olacaktır, 6 ay sonunda tahliye edilmemesi durumunda tahliye davası açmalıdır, zorunlu gerekçelerini kendi benliği ile art niyet içermediğini mahkemede kanıtlamalıdır, dava kararı olmadan çıkarsanız aleyhinize olur(Bkz. TBK Madde 351/b)
Ev taşımak günümüzde masraflı ve zaman gerektiren bir süreçtir, eğer uzlaşı içinde çıkacaksanız tüm ortaya çıkacak giderlerinizi talep ediniz, yasal konumda ev sahibi ve kiracı hususlarında, kiracıyı kanunlar desteklemektedir. Uzlaşı yoksa sizi yasal konumda gerekçeli haller dışında ve 10 yıllık uzama dönemi dışında çıkartamaz.
Kendinizi süreç olarak zora sokmayın ve ev sahibinin çıkın diye uyguladığı mobinglere izin vermeyin, rahatsız etmeye devam ederse uzaklaştırma talep edebilirsiniz. Kiranızı bu süre zarfında yasal sınırlarda arttırmanızda fayda vardır. Kiranızı senelik artış yapılacaksa %25 oranında arttırabilirsiniz, ara zam kesinlikle yapmayın. Diğer yıllarda devletin belirttiği şekilde yatırın.
Kontrat her yıl yapılmasa bile tekrarlar, tekrar yapılmasına gerek yoktur; istenirse yapılmasında da sakınca yoktur. Devlet 1-10 yıl arasında ki kiracıların arkasındadır. İlk 5'inci yıl sonunda, ev sahibi kira artış davası açabilir, aksi durumda 5'inci yıl olmadan kira artış davası açılsa bile kiracı lehine olacaktır(TÜFE ortalamalarının çok altında olan kira sözleşmeleri hariçtir.). Kira artış davası neticesinde; bilirkişi, çevre binada ki kiraların %20 aşağısında yeni kiranızı mahkemeye bildirir(Bkz. TBK Madde 344). 1+10 uzama yılı sonunda sizi gerekçesiz çıkartabilir ancak usulune göre feshedemezse; 12'nci yıl sonuna kadar uzar, bir sene uzamış olur.
Eğer ev satılırsa, yeni ev sahibi ile sözleşmeniz devam eder, sorun olmaz ve tekrar sözleşme yapmanıza gerek yoktur. Ev sahibi "Evde oturacam.", "Oğlum oturacak.", "Evi sattım, onlar oturacak." çık derse; oturacağı hakkında beyanlı tebligat beraberinde başta belirtildiği gibi açacağı tahliye davasın da mahkeme, tahliye kararı vermeden çıkış yapmayın, aksi durumlar da aleyhinize olur. Çıkış yaptığınızda ev sahibi beyanını yerine getirmez ise tazminat hakkınız doğmuş olur çünkü ev sahibi 3 yıl kiraya veremez(Bkz. TBK Madde 355), verirse şikayet edin. Eğer uzlaşı içerisinde olacaksa; bahsettiğimiz gerekçeli haller içerisinde evin tahliyesi gibi bir durumda olası tüm giderlerinizi talep edin, günümüzde çıkmak kolay değildir ve masraflıdır, ödemeden çıkış yapmayın. Uzlaşı dışında kiracının tahliyesi yasalarca sabittir, tahliye için gerekçeli haller oluşmamışsa tahliyesi yapılamaz.
Gerekçeli halleri göstererek tahliye davası açması için, size tebligat geldikten sonra 6 ay süre verilecektir, acelelere gayena gelmeyin. 6 ay sonunda çıkmazsanız dava açması gerekecektir, günümüzde 1-2 sene sürmektedir, tek celsede bitmez ise. Ev sahibi rahatsız eder ve kapıya gelirse uzaklaştırma talep edebilirsiniz. Bahsettiğimiz yasal süreç müdahil olursa yazılı süreci iyi takip edin, itirazlarınızı zamanında yapın; aksi durumda aleyhinize gelişebilir. Kiranınızı bankacılık yolu ile ödeyin, açıklamaya "X ev adresinin X ayının kira bedelidir" diyerek yatırın. Elden veriyorsanız makbuz alın mutlaka. Ev sahibi banka hesabını kapatırsa, PTT üzerinden T.C. kimlik numarasına yatırın ve aksatmayın. Ev sahibi ile anlaşmak size kalmış, orta noktayı bulursanız kirayı ayarlayabilirsiniz. Aksi durumda ev sahibi ikna olmazsa %25'lik artış olarak yapmanız yeterlidir. Günümüzde eskisi gibi kiracıları çıkarmak kolay değildir. Bunu zamanında yapılan haksız evden çıkarmalar, kötü niyetli durumlar kanunları şekillendirmiştir ve zamanın getirisidir.