Son zamanlarda çok fazla kişinin bu konu hakkında tartıştığını ve hala pek çok kişinin bilgisi olmadığını fark ettim. Bu yazımda AdBlock nedir, nasıl çalışır, legal midir ve neden tartışılıyor ondan bahsedeceğim.
AdBlock Nedir?
Herkesin bildiği üzere AdBlock reklam engellemedir. Sitelerdeki reklamları görmememizi sağlar. Bunu yapan eklentilere de Adblocker diyoruz.
AdBlock nasıl Çalışır?
Bilindiği üzere internet üzerinde sörf yaparken belirli sitelere giriş yapıyoruz. Peki bu arka tarafta nasıl işliyor, öncelikle onu öğrenmemiz gerekiyor. Bir websitenin URL'sini tarayıcıya girdiğimizde tarayıcı bizim yerimize karşı sunucuya bir istek gönderiyor, bu istek sunucuya gidiyor ve sunucu eğer aktifse size cevap olarak "tamam" işaretini veriyor. Bu sayede sunucudaki veriyi indirebiliyoruz. Bu istekler birden çok şekilde gidiyor, birkaçı tanesi resmi yüklemek, birkaçı HTML elementlerini yüklemek, birkaç tanesi JavaScript elementlerini ve tabii birkaçı da reklamları. AdBlock bu reklamların yüklenmesi için gereken request (istek) türlerini filtreliyor. Bu istekleri göndermiyor, bu sayede sayfamıza reklamlar düşmüyor. Bunu daha iyi anlamak için örnek gösterelim;
Girdiğim technopat.net sitesinin elementlerini incelemek istiyorum, sağ tık ve incele yaparak bu elementleri inceleyebilirim. Arama kısmına en çok kullanılan servis olan "doubleclick" yazarsak sonuçları göreceğiz.
İşte bunun gibi servisleri AdBlock sayfayı crawl ederken engelleyip reklamların yüklenmesine izin vermiyor. Bunun farklı bir şekilde olanını siz elementleri yok ederek de yapabilirsiniz. Kısacası AdBlock'un görevi sayfayı yüklerken çalışan birkaç servisi yok saymak. AdBlock'un yaptığını pazardan meyve alırken istemediklerinizi seçmiyormuş gibi düşünün. Sizin yaptığınız element zaplamayı da kağıdın üzerinde görmek istemediğiniz bir yeri daksil ile çiziyormuşsunuz gibi düşünün.
AdBlock Kullanmanın Faydaları
AdBlock rahatsız edici reklamları (NSFW, pop-up), görmek istemediğiniz tarzda ürünleri göstermeyerek sayfayı daha temiz bir şekilde görmenize yarar. Aynı zamanda bu reklamları çekmek için kullanılan "Google analytics","doubleclick" gibi servisleri yok sayarak sayfa yüklenme hızınızı da artırmış oluyorsunuz. Bunun yanında eklemek istediğim bir kavram daha var, "tracker". Bu aslında başlı başına bir konu ama reklamlar ile ilgili olduğu için kısaca bahseyim, trackerlar sayfa aktivitenizi ve birçok verinizi sitede bulunduğunuz sürece izleyerek gerekli reklam veren veya veri müşterisine iletir. Bu durum pek çok kişisel verilerinizin alınması demektir. Bir günkü tüm verilerinizi kullanarak gün boyu neler yaptığınızı dahi öğrenebilirler. Hatta seçimleri bile manipüle edebilirler. Bu nedenle tracker engelleyiciler kullanırız ki hem verilerimiz güvende olsun hem de hayatımız.
AdBlock Legal Midir?
Evet, AdBlock legaldir. En bariz örneği Google gibi izleyicilerle veri toplayıp buna göre reklam veren bir şirketin sahip olduğu Chrome tarayıcısının uygulama mağazasında sayısız AdBlocker bulunmasıdır. Bunun legalite kısmına gelecek olursak copyright vb. yasalar gibi "reklam görmek zorundasın" diye bir yasa yok. İstemiyorsan o reklamları görmek zorunda değilsin ve kimse buna karşı bir dava açamaz, yani yaptığın şey sonuna kadar legal.
AdBlock Etik Midir?
Burası genel olarak tartışma yaratan kısım. Bir evrensel AdBlock etiği bulunmadığı için kesin bir şey söylemek zor ama sağlam bir savunma yapabiliriz. Öncelikle birkaç konuyu netleştireyim, reklam endeksli bir para kazanma yolunda ilerliyorsanız verdiğiniz reklam sözleşmelerinde size reklamların izlenip izlenmemesi durumunda herhangi bir güvence vermiyorlar. Bu nedenle sözleşmeleri kabul ederken aynı zamanda AdBlock ile reklam engelleyenleri de kabul etmiş oluyorsunuz, yani bu sizin sorumluluğunuzda. Hem kabul edip hem de AdBlock kullananlara şikayet etmeniz çok komik, bunun yerine reklam verenlere siteminizi edebilirsiniz.
Bu konu netleştiğine göre devam edeyim, ilk olarak iki tür reklam seçeneği var. Birisi Google'ın verdiği reklamlar. Bu reklamlara tıklamadığınız sürece herhangi bir para kazandırmış olmuyorsunuz. Bu gibi bir para kazanma yönteminde karşıdaki kişi ne gibi bir reklam göreceğini bilmediği için gösterilen her reklama bakmak istemeyebilir. Bu nedenle temiz bir sayfa görünümü istiyor olması gayet doğal. Ek olarak Google reklamları beraberinde izleyicileri de getiriyor ki bu pek çok kullanıcı için çok büyük bir sorun. İkinci seçenekse reklam yüklendiği anda para kazandıranlar. Bir siteye girdiğinizde reklamları isteyin veya istemeyin yüklemek zorunda kalıyorsunuz. İçeriği daha görmeden reklam tarafından para kazandırmış oluyorsunuz zaten. İçeriği hakkında hiçbir bilginiz olmuyor, neye para kazandırdığınızı bilmiyorsunuz. Ücretli abonelik sistemlerindeyse nereye para kazandırdığınızdan haberdarsınız ve buna göre satın alıyorsunuz. Bu durumda içeriğini sırf reklamlara endeksleyenlerin de ne kadar haysiyetli bir para kazanma kapısı olduğunu sorgulamak gerek.
Google Neden Adblocker Eklentilerini Engellemiyor?
Bu durum biraz karışık. Öncelikle Google neredeyse her şeyi ücretsiz sunuyor. Bu durumda Google'ın izleyici ve reklamlardan para kazandığını söyleyebilirsiniz. Evet, öyle yapıyorlar. Peki neden adblocker eklentilerini engellemiyorlar? Bunun bir nedeni var, "google.com". Sizi Google arama motorunu kullanmaya çekiyorlar, bu arama motoru dünyadaki en büyük kullanım payına sahip. Daima AdBlock açık tutan insan sayısı aşırı az ve google.com'u kullanırken AdBlock açık tutan gerçekten çok az sayıda insan var. Bu insanları engellemek daha çok galeyana sebep olacaktır, haliyle sürekli açık tutmayan veya hiç ilgisi olmayan insanlar dahi bu durumdan haberdar olarak Google'ın durumunu fark etmeye başlayacaktır. Sorun 1 iken 1000'e fırlaması Google için çok daha büyük bir kayıp olacağı gayet açık. Ne kadar çok kullanıcı google.com Domain'i üzerinden arama yaparsa izleyiciler ile elde ettikleri veriler o kadar artıyor. Bu verileri reklamlar için satabilir veya kullanabilirler. Özetle bu veriler Google için çok değerli ve kaş yapayım derken göz çıkarmak istemiyorlar.
AdBlock Önerisi
Ben her zaman uBlock Origin kullanırım, sadece bir reklam engelleyici değildir, izleyici ve birçok servisi de engeller, özgür yazılımdır ve ücretsizdir, buradan ulaşabilirsiniz.
