Bir Matmazel
Kilopat
Arkadaşlar bundan sonra Technopat'ta çok ele alınmayan ama özellikle Psikoloji, Eğitim Bilimleri, Pedagoji gibi alanlara merakı olan arkadaşlar için zaman zaman eğitsel amaçlı küçük ya da geniş çaplı paylaşımlar yapmak istiyorum.
İlk olarak Kohlberg'in Ahlak Yasasını, aşamaları ile birlikte kısa maddeler halinde ele almak istiyorum.
Kohlberg'in Ahlak Gelişim Kuramı aslında Piaget'nin Ahlak Gelişim Kuramının yeniden adlandırılmasıdır. Kohlberg'e göre bireyin davranışları 'doğru - yanlış' cevapları ile ilişkilidir. Daha sonra bu cevaplardan yola çıkılarak yapılan açıklamalarla sonuca varır.
1.Kohlberg Ahlaki gelişimi bir sıra ile açıklamıştır.
2.Her evre bir önceki evreye bağlıdır.
3.Evreler ardışıktır ve geriye dönüş mümkün değildir. Ayrıca her basamak bir sonraki basamağın ön koşuludur.
4.Kohlberg'e göre bireysel ahlak ön plandadır.
5.Ahlaki gelişim için bilişsel gelişim şarttır.
6.Ahlaki gelişim için 'empati' şarttır.
Kohlberg'e göre 6 adet yargı aşaması vardır.
1. Gelenek öncesi düzey
a) Ceza ve itaat eğilimi
b) Saf çıkarcılık
2. Geleneksel düzey
a) İyi Çocuk Eğilimi
b) Kanun ve Düzen Eğilimi
3.Gelenek sonrası düzey
a) Toplumsal sözleşme eğilimi
b) Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi
Bunlara kısaca bir bakalım.
1.Gelenek Öncesi Düzey
- Otoriteye itaat ve çıkar söz konusudur.
- Davranışın fiziksel özelikleri önemlidir
- İD baskındır.
A) Ceza ve itaat eğilimi :
- Sadece doğru ve yanlışa bakılır
- Ödül ve ceza vardır
- Otorite ve kural vardır
- Birey dürtüsel hareket eder
- Davranışlar otoriteye göre değişir
B) Saf çıkarcılık
- İhtiyaç karşılandığı sürece kurallara uyulur.
- Her şey karşılıklıdır.
- Bu eğilimde olan bireyler, çıkarlarına göre davranmaktadır. Dolayısıyla burada doğru davranış, kişinin gereksinimlerini tatmin eden davranıştır.
2. Geleneksel Düzey
- Birey, ilk kez kendi ihtiyaçlarını ikinci plana atar
- Empati yeteneğiyle birlikte birey artık kendini başkalarının yerine koyabilir.
- Grubun beklentileri bireyin kendi beklentileri kadar değerlidir.
- Grupsal bir bencillik anlayışı vardır.
- Kendi bulunduğu grup, diğer gruplardan üstün tutulmalıdır.
- Kendi grubu içerisinde Kabul görme anlayışı vardır.
A) İyi çocuk eğilimi :
-Çevresindeki insanların ihtiyaçları ve beklentilerine, kendine biçilen role göre davranır.
- Grubuna karşı düşünceli ve özverilidir.
- Bu süreçte artık birey, olayları çevresindeki kişilerin gözleriyle görmeye başlar, yani empati kurar.
- İyi davranış, başkalarını mutlu etmek vardır.
B) Kanun ve düzen eğilimi
- Değer yargıları, kurallar toplumun düzeni için olmazsa olmaz olarak görülür.
- Dolayısıyla kanunların, yönetmeliklerin değiştirilmesine, ihlaline karşı çıkarlar.
- Kanun ve düzen eğiliminde genel anlamda yasaların, kanunun üstünlüğü esastır.
- Doğru davranış kanunlar içinde değerlendirilir, kanunlar tartışılmadan, sorgulanmadan uygulanır.
3. Gelenek Sonrası Düzey
- Gelenek sonrası düzeyde artık çıkarcılık tamamen bitmiştir.
- Bağımsız değerler sistemi oluşmuştur.
- Gelenek sonrası düzeyde yer alan bireyler, mevcut otoriteden bağımsız olarak toplumsal düzeni, yasaları, kanunları artık sorgulayabilmektedir..
- Bu düzeydeki bireyler kuralları reddetmezler, aksine savunurlar ancak bu kurallar önce sorgulanır ve değerlendirilir.
- İnsanların büyük bir kısmı geleneksel düzeyde ahlaki yargılarda bulunurlar. Gelenek sonrası düzeye çok az sayıda insan çıkabilir.
A) Toplumsal Sözleşme Eğilimi
- Toplumun üzerinde anlaştığı konular korunmalıdır.
- İhtiyacı karşılamayan düzenler toplum yararına değiştirilebilir.
B) Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi
- Sistem ve kurallardan çok insan hakları, özgürlük, adalet, demokrasi gibi ilkeler ön planda tutulur.
- Yarar tüm insanlık içindir.
- Etik ilkeler göz önünde tutulur ve ahlak üstü bir anlayış oluşur.
- Evrensel ahlak düzeyi, bireyin ahlak ilkelerini kendinin seçip oluşturduğu, ahlak gelişiminin son aşamasıdır.
- Evrensel ahlak ilkesine ulaşan bireyler ideallerine sıkı sıkıya bağlıdır ama aynı zamanda bunları sorgulamaya da açıktır. Buna açık alıcılık denir.
KOHLBERG'İN AHLAK GELİŞİM KURAMI
İlk olarak Kohlberg'in Ahlak Yasasını, aşamaları ile birlikte kısa maddeler halinde ele almak istiyorum.
Kohlberg'in Ahlak Gelişim Kuramı aslında Piaget'nin Ahlak Gelişim Kuramının yeniden adlandırılmasıdır. Kohlberg'e göre bireyin davranışları 'doğru - yanlış' cevapları ile ilişkilidir. Daha sonra bu cevaplardan yola çıkılarak yapılan açıklamalarla sonuca varır.
1.Kohlberg Ahlaki gelişimi bir sıra ile açıklamıştır.
2.Her evre bir önceki evreye bağlıdır.
3.Evreler ardışıktır ve geriye dönüş mümkün değildir. Ayrıca her basamak bir sonraki basamağın ön koşuludur.
4.Kohlberg'e göre bireysel ahlak ön plandadır.
5.Ahlaki gelişim için bilişsel gelişim şarttır.
6.Ahlaki gelişim için 'empati' şarttır.
Kohlberg'e göre 6 adet yargı aşaması vardır.
1. Gelenek öncesi düzey
a) Ceza ve itaat eğilimi
b) Saf çıkarcılık
2. Geleneksel düzey
a) İyi Çocuk Eğilimi
b) Kanun ve Düzen Eğilimi
3.Gelenek sonrası düzey
a) Toplumsal sözleşme eğilimi
b) Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi
Bunlara kısaca bir bakalım.
1.Gelenek Öncesi Düzey
- Otoriteye itaat ve çıkar söz konusudur.
- Davranışın fiziksel özelikleri önemlidir
- İD baskındır.
A) Ceza ve itaat eğilimi :
- Sadece doğru ve yanlışa bakılır
- Ödül ve ceza vardır
- Otorite ve kural vardır
- Birey dürtüsel hareket eder
- Davranışlar otoriteye göre değişir
B) Saf çıkarcılık
- İhtiyaç karşılandığı sürece kurallara uyulur.
- Her şey karşılıklıdır.
- Bu eğilimde olan bireyler, çıkarlarına göre davranmaktadır. Dolayısıyla burada doğru davranış, kişinin gereksinimlerini tatmin eden davranıştır.
2. Geleneksel Düzey
- Birey, ilk kez kendi ihtiyaçlarını ikinci plana atar
- Empati yeteneğiyle birlikte birey artık kendini başkalarının yerine koyabilir.
- Grubun beklentileri bireyin kendi beklentileri kadar değerlidir.
- Grupsal bir bencillik anlayışı vardır.
- Kendi bulunduğu grup, diğer gruplardan üstün tutulmalıdır.
- Kendi grubu içerisinde Kabul görme anlayışı vardır.
A) İyi çocuk eğilimi :
-Çevresindeki insanların ihtiyaçları ve beklentilerine, kendine biçilen role göre davranır.
- Grubuna karşı düşünceli ve özverilidir.
- Bu süreçte artık birey, olayları çevresindeki kişilerin gözleriyle görmeye başlar, yani empati kurar.
- İyi davranış, başkalarını mutlu etmek vardır.
B) Kanun ve düzen eğilimi
- Değer yargıları, kurallar toplumun düzeni için olmazsa olmaz olarak görülür.
- Dolayısıyla kanunların, yönetmeliklerin değiştirilmesine, ihlaline karşı çıkarlar.
- Kanun ve düzen eğiliminde genel anlamda yasaların, kanunun üstünlüğü esastır.
- Doğru davranış kanunlar içinde değerlendirilir, kanunlar tartışılmadan, sorgulanmadan uygulanır.
3. Gelenek Sonrası Düzey
- Gelenek sonrası düzeyde artık çıkarcılık tamamen bitmiştir.
- Bağımsız değerler sistemi oluşmuştur.
- Gelenek sonrası düzeyde yer alan bireyler, mevcut otoriteden bağımsız olarak toplumsal düzeni, yasaları, kanunları artık sorgulayabilmektedir..
- Bu düzeydeki bireyler kuralları reddetmezler, aksine savunurlar ancak bu kurallar önce sorgulanır ve değerlendirilir.
- İnsanların büyük bir kısmı geleneksel düzeyde ahlaki yargılarda bulunurlar. Gelenek sonrası düzeye çok az sayıda insan çıkabilir.
A) Toplumsal Sözleşme Eğilimi
- Toplumun üzerinde anlaştığı konular korunmalıdır.
- İhtiyacı karşılamayan düzenler toplum yararına değiştirilebilir.
B) Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi
- Sistem ve kurallardan çok insan hakları, özgürlük, adalet, demokrasi gibi ilkeler ön planda tutulur.
- Yarar tüm insanlık içindir.
- Etik ilkeler göz önünde tutulur ve ahlak üstü bir anlayış oluşur.
- Evrensel ahlak düzeyi, bireyin ahlak ilkelerini kendinin seçip oluşturduğu, ahlak gelişiminin son aşamasıdır.
- Evrensel ahlak ilkesine ulaşan bireyler ideallerine sıkı sıkıya bağlıdır ama aynı zamanda bunları sorgulamaya da açıktır. Buna açık alıcılık denir.