Nesne nedir?

1. Nesne diğer adıyla Düz Tümleç'in özellikleri:
2. Cümlede yüklemin bildirdiği iş veya oluştan etkilenen varlığa nesne denir.
3. Yüklemi fiil olan cümlelerde nesne aranır.
4. İki çeşit nesne vardır. Bunlar:

• A) Belirtili nesne:
• Belirtme durum eki (-i) eki alan sözcük ya da söz öbeğidir. "-neyi, -kimi, -nereyi" soruları yükleme sorularak bulunur.

Örnek:
Bu yaz Çanakkale Şehitliği'ni ziyaret edeceğiz.
Yeşil: Nereyi (Belirtili nesne)
Mavi: Yüklem.

• Belirtili Nesne: Yalın haldeki nesnenin yükleme özneyi bulduktan sonra ne sorusu sorularak bulunur.

Örnek:
Senelerden beri leylek görmüyorum.
Mor: Ne? Belirtisiz nesne.
Turuncu: Yüklem.

Atalarımız, "Anasına bak kızını al" demişler.
Kırmızı: Özne.
Lacivert: Belirtili nesne.
Kahverengi: Yüklem.

Not: Sıralı cümlelerde nesne ortak olabilir.
Örnek:
Soruları önce yazdı, sonra çözdü.
Yeşil: Neyi? Belirtili Nesne.
Kırmızı: Yüklem.

• Dolaylı Tümleç (Yer tamlayıcısı):
• Cümlede yüklemi; yönelme, ayrılma ile bulunma gibi durumlarda biriyle tamamlayan sözcük ya da söz öbeğidir.

Soruları sorularak bulunur.

Örnek:
Ders programını, rehberlikten alabilirsiniz.
Mor: Belirtili nesne
Yeşil: Nereden? Dolaylı Tümleç.
Açık kırmızı: Yüklem.

• E, de, den durum eklerini alan sözcükler zaman ve durum anlamları veriyorsa zarf tümleci.

Örnek:
Sizinle akşama görüşürüz.
Yeşil: Zarf tümleci. -a yönelme eki.
Kırmızı: Yüklem.

Sonbaharda yaşanan hüzünler artıyor.
Yeşil: Ne zaman? Zarf tümleci. -da bulunma eki.
Açık lacivert: Özne.
Turuncu: Yüklem.

• Zarf tümleci: Yüklemi; zaman, ölçü, durum, yön, koşul ve neden ilgileri ile tamamlayan ögedir. Yükleme "nasıl, ne zaman, ne kadar, niçin ile nere" soruları sorularak bulunur.

Örnek:
Her sabah buradan geçer.
Açık yeşil: Ne zaman? Zarf Tümleci.
Koyu yeşil: Dolayı Tümleç.
Kırmızı: Yüklem.

Not:
Yer, yön bildiren sözcükler (aşağı, yukarı, ileri, geri, içeri, dışarı) yalın haldeyken zarf tümlecidir.
Belirtme hal eki aldığında belirtili nesnedir,
"-e, -de, -den" aldığında dolaylı tümleçtir.

Örnek:
Öğrenciler dışarı çıkıyor.
Mor: Nere? Zarf tümleci.
Yeşil: Yüklem.

Öğrenciler dışarıda bekliyor.
Koyu mavi: Nerede? Dolaylı tümleç.
Açık mavi: Yüklem.

Öğrenciler dışarı temizlemiş.
Mor: Nereyi? Belirtili Nesne.
Kırmızı: Yüklem.

• Edat Tümleci (İlgeç Tümleci):
• Yüklemin belirttiği işi, yardımcı kişi ya da araç bakımından tamamlayan ögedir.
• "Ne ile, kim ile, kim için" soruları yükleme sorularak bulunur.

Örnek:
Bu projeyi, arkadaşlarımla yaptım.
Mavi: Belirtili nesne
Turuncu: Kim ile? "-la" ile.

Elmalı turtayı sizin için yaptım.
Mor: Belirtili Nesne.
Yeşil: Kim için? Edat Tümleci.
Yaptım: Yüklem.