RAM'lerdeki TCL, tRCD, tRP, tRA değerleri neyi ifade eder?

Merhaba. TCL, tRCD, tRP, tRA değerlerinden anlayan, işi bilen arkadaşların yardımına ihtiyacım var. Yeni kasamı topladım ve sadece yeni RAM'lerimi almam gerekiyor. Fakat kafama takılan bir şey var. Alacağım RAM'ler ne daha üstü ne aşağısı -DDR5 6000MHz- olacak. Ama şu gecikme değerleri beni çileden çıkardı. Bir sürü farklı RAM çeşitleri, bir sürü farklı CL değerleri... Nedir bu işin aslı astarı. Tabii ki almam gerekenin CL değeri en düşük olanı olduğunu biliyorum ama ilk sıradan sonra gelen tRCD, tRP, tRA değerlerinin bu işe etkisi nedir?

Mesela farklı CL değerleri şöyle sıralanırsa;

CL28 (28-36-36-96) Corsair ( CMK32GX5M2B6000C28 ) Almak istediğim RAM'ler bunlar.

CL30 (30-36-36-76)

CL30 (30-38-38-96)

CL36 (36-36-36-76)

CL36 (36-36-36-96)

CL40 (40-40-40-77)

Şimdi tüm bu farklı değerler neyi ifade ediyor. Mesela listede iki farklı CL30 RAM var, her ikisi de CL30 ama ondan sonra gelen değerlerde bir değişiklik söz konusu. Şimdi atıyorum mesela CL değeri 28 olan RAM'i aldığımda, gerçekte ne almış oluyorum? Yani gecikme değeri düşse bile arkadan gelen diğer değerler ilk CL değerini kısıtlaması gibi bir şey söz konusu olabilir mi? Bunlar birbirine bağlı ve biribirini etkileyecek değerler mi? Ya da şöyle sorayım sorumu, mesela minimum 200FPS veren bir ekran kartı almak istiyorum diyelim. Ama benim monitörüm 144Hz ve maksimum alacağım FPS 144 FPS olacak. Bu demek oluyor ki benim 140 FPS'ten fazla FPS veren bir ekran kartı almamın şu an için bir mantığı yok. Boşuna fazladan para harcamış olurum. Çünkü ekran kartımı sınırlayan bir engel var. Ben güçlü bir ekran kartımın olduğunu düşünsem bile gerçekte 200 FPS'leri alamıyorum. O güçten yararlanıyorum. Umarım ne sormak istediğim anlaşılmıştır. RAM'lere dönecek olursak, yukarıdaki listede en baştaki CL28 RAM'i almak istiyorum, peki herhangi bir sınırlamaya maruz kalmadan gerçekten minimum nanosaniyeleri yakalayabilecek miyim? Şimdi gider o RAM'i alırım fakat 2 sene sonra birisi çıkar derki, kandırıldınız! CL28 RAM'iniz gerçekte CL36 gecikme hızından daha hızlı çalışmıyor bla bla bla... Olabilir mi böyle bir şey?

Bu arada Sistemim ASUS B760-I STRIX anakart, Intel i9 12900F işlemci, RTX 4070 Ti 12 GB OC ekran kartı. K serisi olmayan işlemcilerde de RAM'ler hız aşırtma olabiliyor diye biliyorum yanlış bilmiyorsam.

Normal kullanıcılar olarak her şeyi bilebilmemiz maalesef mümkün değil. En baştaki CL değerini anlayabiliyorum fakat sonraki tRCD, tRP, tRA değerleri hakkında en ufak bir fikrim bile yok. İşim uzmanı arkadaşlar lazım.

Her biri bellekteki farklı bir işlem için aradaki bekleme süresi. CL değeri üzerinde bir değişikliğe sebep olmazlar, toplam döngü süresini değiştirebilirler sadece. Dolayısıyla genel bellek gecikmesine etki ederler fakat CL değeri 10 ns'e eşit ise 10 ns olur diğer zamanlamalardan etkilenmez. Bu dediğin zamanlamalar primary yani ana zamanlamalar diye geçiyor, bir de subtimingler yani alt zamanlamalar mevcut. Genel bellek gecikmesinde hepsi birden söz sahibi fakat primaryler XMP veya EXPO'ya yazılırken subtimingler yazılmaz. En düşük gecikmeyi elde etmek istersen subtimingleri de manuel olarak düzenlemen gerekir, hatta elindeki belleğin potansiyeli varsa ana zamanlamaları da düşürüp frekansı yükseltebilirsin. Atıyorum 6000 MHz CL30 kullanırken oc yapar 6200 MHz CL28 kullanırsın, hem gecikmeyi düşürürsün hem de performansını arttırmış olursun.

Ayrıyeten şunu da belirteyim, 12900F nispeten eski bir işlemci olduğu için 6000 MHz çalıştıramayabilirsin. DDR5 soketi ilk çıktığında insanlar 12900F ile 5200-5600 MHz civarında RAM çalıştırabiliyordu diye hatırlıyorum. Şu an durum değişmiş olabilir yayınlanan BIOS güncellemeleri ile.

Hepsi için mantık kabaca aynı, ne kadar düşük o kadar iyi. Bazı zamanlamalarda özel durumlar olabiliyor fakat konuyu karıştırmaya hiç gerek yok. Primaryler için genel mantık bu.

İyi ki sormuşum. O zaman sadece CL değerine odaklanacağım. Ve ayrıca 4800MHz ve 6000 MHz olacak şekilde sadece iki profilden ibaret olan RAM'lere değil de daha fazla profil seçeneği olanlara bakmam lazım. Ne olur ne olmaz. Core i7 12900F'i almamın sebebi de inanılmaz güzel bir fiyattan yakalamış olmam ve 13. ve 14. nesil işlemcilerden korkuyor olmamdı. Normalde 14. nesile geçmek istiyorum ama işlemcilerin bozulma durumu sözkonusu olduğu için hiç bulaşmak istemedim. BIOS güncellemesinden sonra düzeliyor ama yine de beklemek istiyorum, acelem yok. İleriki zamanlarda temiz, bozulmamış bir ikinci el işlemci bulup, ya da çok iyi bir indirimle sıfır ürün alıp 14.cü nesile geçiş yapacağım için 4800MHz, 5200MHz, 5600MHz ve 6000MHz gibi birden fazla profili içinde barındıran RAM'leri almak en iyi seçenek olacak. Bunu da öğrenmiş olduk böylece. Teşekkürler.

mhtalbayrak dedi:

İyi ki sormuşum. O zaman sadece CL değerine odaklanacağım. Ve ayrıca 4800MHz ve 6000 MHz olacak şekilde sadece iki profilden ibaret olan RAM'lere değil de daha fazla profil seçeneği olanlara bakmam lazım. Ne olur ne olmaz. Core i7 12900F'i almamın sebebi de inanılmaz güzel bir fiyattan yakalamış olmam ve 13. ve 14. nesil işlemcilerden korkuyor olmamdı. Normalde 14. nesile geçmek istiyorum ama işlemcilerin bozulma durumu sözkonusu olduğu için hiç bulaşmak istemedim. BIOS güncellemesinden sonra düzeliyor ama yine de beklemek istiyorum, acelem yok. İleriki zamanlarda temiz, bozulmamış bir ikinci el işlemci bulup, ya da çok iyi bir indirimle sıfır ürün alıp 14.cü nesile geçiş yapacağım için 4800MHz, 5200MHz, 5600MHz ve 6000MHz gibi birden fazla profili içinde barındıran RAM'leri almak en iyi seçenek olacak. Bunu da öğrenmiş olduk böylece. Teşekkürler.

Genişletmek için tıkla...

Anakarttan MHz değerini manuel ayarlayabildiğin sürece 2 profilli olması yeterli. XMP aktifken 6000 MHz CL28 çalışan belleği, XMP aktifken Memory Frequency 5600 MHz girerek 5600 MHz CL28 kullanabilirsin örneğin.

Ekstra bilgi olması için yazıyorum, beni biraz aydınlattı ve başkalarınında işine yarayabilir. YouTube'da bir video buldum. DDR5 RAM üreticilerinin piyasada az olduğunu ve hangilerini tercih etmemiz gerektiğini anlatıyor. Piyasada bilinen 3 üretici var Micron, Samsung ve Hynix.

Videoda en kötü hızların ve zamanlamaların (CL40) Micron'a ait olduğunu, Micron'dan uzak durmamız gerektiğini, yine 6600MHz - 7000MHz hızlarda takılı kalmış (genellikle CL36 gecikmelerine sahip) ve daha aşağısına inemeyen Samsung ve son olarak en iyi zamanlamalara (CL28, CL30 gibi) ve yüksek hızlara sahip piyasanın şu anki lideri sayılabilecek Hynix modüllerini anlatıyor.

Bir marka (örneğin Corsair gibi) aynı model bir RAM modülü içinde farklı çipler kullanabiliyor. Ya da aynı çip üzerinde zamanlamaları ve voltajları değiştirerek ürünü çeşitlendirip, satış stratejisiyle herbirini farklı fiyattan satıyor. Gecikmelere ve hızlara bakarak RAM modülünün içinde hangi çip markası var bir nebze anlaşılabilir diyor. Mesela RAM modülü CL28 veya CL30 gecikme değerine sahipse ve 6000MHz hızında ise, bu %90 Hynix modülüdür ve güvenle alabilirsiniz diyor.

Micron 16 GB rev. A -> 5600 MT/s
Micron 16 GB rev. D -> 6600 MT/s
Micron 24 GB rev. B -> 7000 MT/s
Mesela yüksek zamanlamalardan dolayı ve diğerlerine göre düşük hızlardan dolayı Micron'dan uzak durmamız gerektiğini söylüyor.

Samsung 16 GB b-die -> 6400 MT/s
Samsung 16 GB s-die -> 6600 MT/s
Samsung 24 GB b-die -> 5600 MT/s
Samsung yukarıdaki hızlarda takılı kalmış ve genellikle CL36'dan daha aşağısına inemiyor ve yine bunları da önermiyor yada tercih edilebilir diyor.

Hynix 16 GB m-die -> 7200 MT/s
Hynix 16 GB a-die -> 8000+ MT/s
Hynix 24 GB m-die -> 8000+ MT/s
Hynix ise en iyi düşük gecikmelere inebiliyor ve yüksek hızlara çıkabiliyor. Yüksek fiyatlarına rağmen en azından hakkını veriyor.

Almış olduğumuz bir RAM modülü eğer CL40 ise bunun yukarıdakilerden biri olma ihtimali var, çoğunlukla Micron hatta bir ihtimal Hynix bile olabilir. Ama mesela bir CL28 gecikme zamanına sahip RAM modülü %99 bir Hynix'tir. CL36 RAM modülünün yine Samsung veya Hynix olma ihtimali var. Ve bu bilgiye erişmenin en iyi yolu, anakart üreticilerinin bellek destek listelerinden söz konusu RAM modülünün kod numarasını yazarak öğrenmektir.

Ve daha fazla bilgi videoda mevcuttur. İyi bir RAM seçimi yapmak isteyenler için fikir verebilir.

Bu içeriği görüntülemek için üçüncü taraf çerezlerini yerleştirmek için izninize ihtiyacımız olacak.
Daha detaylı bilgi için, çerezler sayfamıza bakınız.

Üçüncü taraf çerezlerini kabul et