Uzun veya kısa süreli kullanım fark etmez, bazen masaüstü veya dizüstü bilgisayarımızda ansızın problemler yaşayabiliriz. Yeni bir sistem topladığımızda, bir donanım değişikliği yaptığımızda veya bazen de sebepsizce hatalarla karşılaşabiliriz. Ekran kartı (GPU) sorunları zaman zaman oyuncuları ve profesyonelleri rahatsız eder.
Asıl önemli olan ise sorunların üstesinden gelmek. Burada kullanıcıların yaygın olarak karşılaştığı görüntü sorunlarına ve çözüm yöntemlerine değineceğiz. Eğer PC kullanıyorsanız böyle sorunlar her an başınıza gelebilir.
Siyah Ekran Problemi
Ekran kartlarında sıklıkla görülen hatalardan birisi de siyah ekran vermesi, yani hiç çalışmıyor gibi görünmesidir. Bilgisayarınızı açtığınızda kapkara bir ekranla karşılaşıyorsanız problem GPU, ekran veya kablo kaynaklı olabilir. Her zaman bahsettiğimiz gibi, farklı bileşenler de bilgisayarın düzgün çalışmamasına neden olabilir. Ancak hatanın ekran kartı kaynaklı olduğunu düşünüyorsanız deneyebileceğiniz bazı çözümleri listeliyoruz:
- Grafik sürücünüzü yeniden başlatın: Windows Tuşu + Ctrl + Shift + B tuşlarına basın. Bu işlem grafik sürücünüzü yeniden başlatacak ve kartınızın tekrar çalışmasını sağlayabilir.
- Bilgisayarınızı yeniden başlatın ve monitörü kapatıp tekrar açın: Her zamanki düz mantık; bazen bir şeyleri kapatıp tekrar açmak arka planda neler olduğunu bilmememize rağmen bazı sorunları çözebilir. Bu pek olası olmayan bir çözüm, ancak GPU’nuz çalışmadığında ilk denemeniz gereken şey.
- Farklı bir video çıkışı deneyin: Monitörünüzü ekran kartınızdaki farklı bir bağlantı noktasına takmayı deneyin. HDMI yerine DisplayPort’u ya da tam tersini deneyin.
- Farklı bir ekrana bağlanmayı deneyin: Elinizde yedek bir monitör varsa, sorunun ekrandan mı yoksa uyumluluk sorunundan mı kaynaklandığını görmek için diğer monitörü deneyin.
- Ekran kartını yeniden takın: Kasanızı açtıktan sonra ekran kartını yuvasından çıkarın ve tam oturacak şekilde tekrar takın. Ayrıca PCI-Express güç konnektörlerini çıkarıp tekrar takın ve iki kez kontrol edin.
- Farklı bir PCIe yuvası deneyin: Anakartınızda birden fazla GPU yuvası varsa ekran kartınızı ikinci yuvaya takmayı deneyebilirsiniz. Bu yöntem bazı anakartlarda performansın düşmesine neden olabilir, ancak sisteminiz düzgün şekilde çalışıyorsa sonuca ulaşmışız demektir. Siyah ekranda kalmaktan daha iyidir ve sorunu giderirken size kolaylık sağlar.
- Farklı bir ekran kartı deneyin: Yukarıdakilerin hiçbiri işe yaramazsa, sorunun GPU’dan kaynaklandığını doğrulamak için farklı bir ekran kartıyla deneme yapabilirsiniz. Yakınlarınızda veya arkadaşlarınızda mutlaka bir ürün vardır. Alternatif olarak, ekran kartını çıkardıktan sonra işlemcinin entegre grafik birimini (iGPU) kullanmayı deneyebilirsiniz.
- Ekran kartı sürücülerinizi temiz kurulumla tekrar yükleyin: Sistemi başka bir ekran kartı veya dahili GPU ile çalıştırabiliyorsanız, grafik sürücülerini kaldırmayı deneyin. Daha sonra GPU’yu tekrar takın ve sisteminizi çalıştırmayı deneyin ve varsayılan Windows sürücülerinin yeniden başlatmaya yardımcı olup olmadığına bakın. Eğer işe yararsa, daha sonra sürücülerinizi yeniden yükleyebilirsiniz.
Tüm bunları denedikten sonra halen sisteminiz düzgün şekilde çalışmıyorsa ekran kartınız arızalı olabilir. Böyle bir durumda yavaş yavaş garanti servisine yönelmeye başlayabilirsiniz.
Görsel Bozukluklar
GPU taraflı sorunlar yaşandığında bazen ekranda görsel bozukluklar (artefaktlar) belirebilir; tuhaf renkli kareler, çizgiler veya oyun içi öğelerde titremeler gibi. Hatta tüm ekran komple titreyebilir. Bu durumu düzeltmek için deneyebileceğiniz yollar şu şekilde:
- Hız aşırtmayı devre dışı bırakın: Ekran kartınızla hız aşırtma yaptınız mı? Eğer cevabınız evet ise devre dışı bırakmayı deneyin. Kartı çok fazla zorlamış olabilirsiniz. Alternatif olarak, artefaktlar kaybolana kadar hız aşırtmayı azaltın veya güç boşluğunuz varsa voltajı artırın.
- Ekran kartı sürücülerinizi temiz kurulumla tekrar yükleyin: Grafik sürücülerini DDU (Display Driver Uninstaller) yazılımıyla tamamen kaldırın ve sürücüleri tekrar yükleyin.
- Farklı bir sürücü deneyin: Eğer sorun devam ediyorsa stabil çalıştığını bildiğiniz farklı bir sürüm deneyebilirsiniz.
- Farklı bir güç kaynağı: Yedek bir güç kaynağınız varsa, sorunun ortadan kalkıp kalkmadığını görmek için farklı bir güç kaynağı kullanmayı deneyin. PSU’nuz eskimişse veya ekran kartınız için yeterince güçlü değilse, zorlandığında artefaktlar göstermesine neden olabilir.
- Aşırı ısınma: Aşırı ısınma GPU kaynaklı görsel bozulmalara neden olabilir. GPU sıcaklıklarınızı kontrol edin ve gerekirse soğutmanızı iyileştirin.
- Kartta aşınma belirtileri olup olmadığını kontrol edin: Grafiksel bozulmalar, bir grafik kartının son demlerini yaşadığının işareti olabilir. Ancak kartı atmadan önce herhangi bir fiziksel sorun olup olmadığını kontrol edin. Bir kablo fanın dönmesini engelliyor mu? Güç kabloları sokete doğru şekilde oturtulmuş mu? Kart PCI-Express yuvasına düzgün oturuyor mu? Herhangi bir RAM soğutucu düşmüş mü? Bu sorunlardan herhangi birini tespit ederseniz düzeltin.
- Kartınız için internet ortamında özel çözümler arayın: Birçok kullanıcı ortak sorunlarla karşı karşıya kalabiliyor. Kartınızın voltajını veya güç limitini yükseltmeniz ya da soğutmasını iyileştirmeniz gerekebilir. Hatta bazılarında soğutucuyu yeniden yerleştirmek gibi zor değişiklikler bile gerekebilir. Technopat Sosyal‘de sizinle benzer sorunlar yaşayan kişiler varsa fikir alışverişinde bulunabilir, geçmiş konuları inceleyebilir veya durumu açıklayarak yeni bir konu açabilirsiniz.
Düşük Performans
Ekran kartınızın beklediğiniz kare hızlarını vermediğini veya beklediğiniz çözünürlük ve ayrıntı ayarlarını desteklemediğini fark ederseniz aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz.
- Grafik sürücülerinizi yeniden yükleyin: Ekran kartınızın tam potansiyeliyle çalışmasına izin vermeyen bozuk veya güncel olmayan bir sürücünüz olabilir. Yine bu tür sorunlarda DDU ile sürücüleri kaldırmanızı ve temiz kurulum yapmanızı öneriyoruz.
- Sıcaklıklarınızı kontrol edin: Özellikle oyun oynarken grafik kartınızın sıcaklığına dikkat edin. Aşırı ısınıyorsa fanları temizleyebilir, garantisi bittiyse termal macun değişimi yapabilir ya da genel olarak kasanın havalandırmasını iyileştirebilirsiniz.
- GPU’nuz yeterli mi?: Donanımınız oynamak istediğiniz oyunlar için yeterince güçlü mü? GPU’nuzun yeterince güçlü olup olmadığını görmek için favori oyunlarınızın sistem gereksinimlerini kontrol edin. Resmi sistem gereksinimleri her zaman doğrudan açıklayıcı değildir, gerçek dünya senaryolarında işler tamamen farklı olabilir. Sistem gereksinimlerinin dışında, internet üzerinden sizinle aynı ekran kartına ve benzer donanımlara sahip sistemlerin oyun testlerine, incelemelerine göz atın.
- Hız aşırtma yapın: Grafik kartınızın performansını artırmak istiyorsanız, biraz daha hızlı hale getirip getiremeyeceğinizi görmek için hız aşırtmayı deneyin.
Aşırı Isınma
Ekran kartınız ağır işlemler yaparken yüksek sıcaklıklarda çalışıyorsa bu performans düşmesine sebebiyet verebilir. Çok sıcak çalışan bir grafik kartı istediğiniz kadar iyi performans göstermez ve uzun süreli aşırı ısınma kartın ömrünün kısalmasına neden olabilir.
Böyle durumlarda çipler kendini korumaya alır, “thermal throttling” dediğimiz olay gerçekleşir. Bu hiçbir kullanıcının istemediği bir şey.
- Bilgisayar kasanızı temizleyin: Kartınız ve diğer donanımlar aşırı ısınıyorsa, büyük olasılıkla temiz ve soğuk havaya yeterince erişimi yoktur. Temizlenmeleri gerekip gerekmediğini görmek için kasanızdaki toz filtrelerini kontrol edin ve grafik kartı soğutucunuz da dahil olmak üzere tüm dahili radyatör veya soğutuculardaki tozu temizleyin.
- GPU fan eğrinizi değiştirin: GPU’yu serin tutmak için fanların biraz daha hızlı dönmesi için ayarlamalar yapabilirsiniz. Daha iyi soğutma performansı almak amacıyla özel bir fan eğrisi oluşturmak için MSI Afterburner‘ı kullanabilirsiniz.
- Sistem soğutmanızı iyileştirin: Ekran kartının temiz havaya erişimini sağlamak için kasanın hava sirkülasyonunu geliştirmeniz gerekebilir. Her zaman söylediğimiz gibi, eğer boşluk varsa yeni fanlar ekleyebilir veya mevcuttakileri daha kaliteli olanlarla değiştirebilirsiniz. Bu arada, sıcak havayı kasadan dışarı atmak için mutlaka bir egzoz fan kullanın.
- Kablo yönetimi: Genel olarak PC’ler söz konusu olduğunda çoğu insanın yaptığı en büyük hatalardan biri, özellikle kablolar söz konusu olduğunda çok fazla dağınık olmaları. Kasanın içindeki karmaşa sıcaklık üzerinde ciddi bir etki yaratmayabilir, ancak hava akışını çok fazla kısıtlayabilir. Kasanızda çok fazla kablo ve kablo tesisatı varsa, bu hava akışını bozabilir ve soğutmayı engelleyebilir. Kasa içindeki hava akışını iyileştirmek için kabloları kasanın yanlarına veya anakart tepsisinin arkasına toplamayı deneyin.
- Tüm ek kartlarını taşıyın: GPU’nuza çok yakın oturan USB kartı veya ağ kartı gibi farklı kartlarınız varsa, soğutma için ekstra alan yaratmak için bunları başka bir PCI-Express yuvasına taşımayı deneyin.
- Undervolt yapın ve düşük hızda çalıştırın: Hala aşırı ısınma sorunlarıyla boğuşmaya devam ediyorsanız undervolt işlemi yapabilirsiniz:
- Termal macun değişimi: Termal macun iletkenliğini kaybettiğinde, tamamen kuruduğunda CPU ve GPU gibi bileşenler daha sıcak çalışmaya başlar. Eğer çok kalitesiz bir ürün kullanıyorsanız ya da uzun zamandır değişim yapmadıysanız termal macuna el atmanızda yarar var. Termal bileşenler kalitesine bağlı olarak bir veya birkaç yıl içinde işlevini yitirir. Dolayısıyla, her şey kontrol altında olmasına rağmen sıcaklığın arttığını fark ediyorsanız termal macun kontrolü yapmalısınız. Özellikle bir noktaya daha değinmemiz gerekiyor. Eğer ürünün garantisi devam ediyorsa, termal macun değişimi yapmak için kasayı açarsanız garanti dışı kalabilir.
