Josef Stalin (asıl adı Yosif Visaryonoviç Cuğaşvili) (18 Aralık 1878 - 5 Mart 1953), Gürcü asıllı Sovyet Devlet adamı ve Sovyetler Birliği komünist Partisi Genel Sekreteri (1922-1953). Sovyetler birliğini 1920'lerin sonundan ölümüne kadar diktatörlük rejimi ile yönetti. Bu makalede Stalin kimdirden çok Stalinin ne gibi şeyler yaptığı, dünya tarihine nasıl yön verdiğine bakacağız. Stalin; Sovyetler Birliği'ni endüstriyel ve askeri bir süper güce dönüştürdü, fakat bunu gerçekleştirirken totaliter politikalar uyguladı ve milyonlarca Sovyet vatandaşı diktatörlüğü sırasında öldü. Stalin döneminde; 3 ila 20 milyon arasında insan çalışma kampları, zorunlu kolektivizasyon, kıtlık ve yargısız infazlardan dolayı ölmüştür. Başlangıçta Sovyetler Birliği'ni kolektif bir liderliğin parçası olarak yönetmesine rağmen, sonunda 1930'larda ülkenin fiili diktatörü olma gücünü pekiştirdi. İdeolojik olarak Marksizmin Leninist yorumuna adanmış bir komünist olan Stalin bu fikirleri Marksizm-Leninizm olarak resmîleştirirken, kendi politika ve uygulamaları Stalinizm olarak tanımlanmaya çalışılsa da Stalin bizzat bu tanımlamaya karşı çıkmıştır. Kendisine verilen lakaplardan biri Gürcü dilinde "Çivi" anlamına gelen "Koba"dır. Stalin Lenin'in aksine tarıma dayalı bir ekonomiden çok, sovyet endüstrisine hayat veren bir yasa tasarı ile karışımıza çıkıyor. Makineleşme ve Fabrikalılaşma ciddi ve muazzam derecede büyüyordu. Tabii ki yanında insan ölümlerinde getirmiyor değildi. Sovyet halkı var gücü ile Sovyet sisteminin çarkını döndürüyor ve ona hayat veriyordu. Herkes sadece devleti için çalışıyordu. Tabii bu dönem baskıcı rejime karşı çıkan muhalifler de vardı. Özellikle bu muhalifler, Stalin'in ülke çapında ki modernizasyonuna ve baskı rejimine tamamı ile karşı çıkıyordu. Ama Stalin hepsini en ufak bir ayaklanmada ya Gulag'a sürgüne gönderiyor. Ya da idamlar peş peşe geliyordu. Stalin'in bir korku imparatorluğu yarattığı yadsınamaz bir gerçekti. Sadece muhalifler yetmiyor tecrübeli tecrübesiz çoğu general, büyük temizlik sırasında infaz ediliyordu. Büyük temizlik sırasında idam edilen en önemli generallerden bir tanesi, Mihail Tuhaçevskidir.
Stalin hükûmeti Komünist enternasyonal aracılığıyla Marksizm-Leninizmi yurt dışına taşıdı ve 1930'larda, özellikle İspanya İç Savaşı'nda Avrupa'da anti-faşist hareketleri destekledi. 1939'da Nazi Almanyası ile Sovyetler'in Polonya'yı işgal etmesi ile sonuçlanan bir saldırmazlık paktı imzaladı. Nazi Almanya'sı, anlaşmayı 1941'de Sovyetler Birliği'ni işgal ederek sona erdirdi. İlk gerilemelere rağmen, Sovyet Kızıl Ordusu Nazi saldırısını püskürttü ve 1945'te Berlin'i ele geçirerek Avrupa'da II. Dünya Savaşı sona erdi. Daha sonraki süreçte Sovyetler Baltık ülkelerini işgal etti ve Orta ve Doğu Avrupa, Çin ve Kuzey Kore'de Sovyet yanlısı hükûmetler kurulmasına yardımcı oldu. Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri savaştan küresel süper güçler olarak çıkarken; Stalin, ülkesini savaş sonrası yeniden yapılanma yoluyla yönetti ve 1949'da nükleer bir silah geliştirdi. Bu yıllarda, ülke başka bir büyük kıtlık ve ülkede görev yapan Yahudi doktorlara yönelik başlatılan anti-semitik bir kampanya yaşadı. Her ne kadar Sovyetler 2. dünya savaşında ciddi şekilde yıpransa da, bunu telafi etmesi ve sonuçları çok daha iyi meyvesini vermişti Stalin için. Batı hegemonyası adı altında emperyalist sömürü kampanyası hala devam ediyordu. Stalin için Sovyet kuklası olan doğu Avrupa ülkeleri aslında bu hegemonyaya bir kalkan hem de geniş bir Sosyalist pakt bloğuydu. Stalin için bu önemliydi nitekim artık dünya sosyal-ekonomik olarak savaşıyordu. Bu kapitalizmin ve Sosyalizmin savaşı idi.
( Josef Stalin) ( Büyük temizlik esnasında, muhaliflerin asılmasını izleyen Sovyet halkı. )
( Mihail Tuhaçevski )
20. yüzyılın en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilen Stalin, onu işçi sınıfının ve sosyalizmin bir şampiyonu olarak kabul eden uluslararası Marksist-Leninist hareket içinde, yaygın bir kişilik kültünün oluşmasına yol açtı. Ekim Devrimi'ni planlayan ve başarıya ulaştıran liderler arasında yer alan, Rus İç Savaşı'nda cephe komutanlığı yapan ve II. Dünya Savaşı'nda Muzaffer olan Kızıl Ordu'nun başkomutanı Stalin özellikle 1930'lu yıllarda Sovyet ekonomisindeki büyük kalkınma ve II. Dünya Savaşı'ndaki zaferden dolayı Rusya ve Gürcistan'da popülerliğini korudu. Rusya'da yapılan bir ankette 20. yüzyılın en başarılı üçüncü lideri seçildi.
Tarihin akışına etki eden önemli rolü dolayısıyla pek çok tarihçi ve yazarın üzerine araştırmalar yaptığı Stalin, bu özelliği ile hakkında en fazla eser ortaya konulan siyasetçilerden birisi oldu. Fakat, Stalin'in totaliter hükûmeti geniş bir kesim tarafından kitlesel baskılar uygulamak, etnik temizlik, sürgünler, yüz binlerce infaz uygulamak ve milyonlarca insanın ölümü ile sonuçlanan kıtlıklara sebep olmak ve yönetmekle suçlandı. Aralık 1965 tarihli gizli bir Sovyet içişleri bakanlığı raporuna göre, 1940-1953 arasında 46.000 kişi Moldova'dan, 61.000 Belarus'tan, 571.000 Ukrayna'dan, 119.000 Litvanya'dan, 53.000 Letonya'dan ve 33.000 kişi ise Estonya'dan sürgün edildi. Bu sürgün edilenler arasında, Orta Asya ve Kırım Türkleri de epeyce fazladır. Stalin'in yaptığı sürgün, etnik temizlik günümüzde bile bazı coğrafyalarda hala etkisi devam etmektedir. Aslında bu temizlik, bir nevi yıkımdır.
Ölümü ve Sonrası
Stalin 5 Mart 1953'te öldü. Ölümünden sonra Kruşçev ünlü 20. Kongre ile Stalin'in yanlışlar yaptığını iddia ederek anti-Stalinizasyon kampanyasını başlattı. Kongrede Stalin portreleri ve heykellerinin halkta tepkiye yol açmamak ve infial yaratmamak için sessizce ve yavaş yavaş kaldırılması kararı alındı. Bu kampanya kendisinden sonra gelen Brejnev dönemine kadar sürdü. 1977 yılında Sovyetler Birliği Marşı'nın sözleri de yeniden düzenlendi ve Stalin'e yönelik atıflar marştan çıkarıldı. Daha sonra Gorbaçov döneminde Sovyetler Birliği'nin içinde bulunduğu sorunların sebebi olarak Stalin suçlandı ve anti-tez olarak Glasnost ve Perestroyka kavramları gündeme getirildi. Gorbaçov 1987'de Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nin 70. yıldönümü kutlamasında yaptığı konuşmada 1930'lu yıllardaki tasfiyelerin parti ve devlete büyük zarar verdiğini belirtmekle birlikte Stalin'in Sovyetler Birliği'nin ekonomik kalkınmasındaki önemli rolünü de kabul etti.
Kaynak: Josef Stalin - Vikipedi
Dipnot: Bu benim ilk blog yazımdı. Okuyan okumayan herkese teşekkür ederim. Bu yazıyı yazarken aslında epey zorlandım, çünkü ciddi manada tarafsız ve titiz olmak zorundaydım. Sosyalist bir düşünce yapısında olsam bile, yapılan hatalar ve yapılan katliamlar dahil hiçbirini görmezden gelemezdim. Siz peki Stalin hakkında ne düşünüyorsunuz.
Stalin hükûmeti Komünist enternasyonal aracılığıyla Marksizm-Leninizmi yurt dışına taşıdı ve 1930'larda, özellikle İspanya İç Savaşı'nda Avrupa'da anti-faşist hareketleri destekledi. 1939'da Nazi Almanyası ile Sovyetler'in Polonya'yı işgal etmesi ile sonuçlanan bir saldırmazlık paktı imzaladı. Nazi Almanya'sı, anlaşmayı 1941'de Sovyetler Birliği'ni işgal ederek sona erdirdi. İlk gerilemelere rağmen, Sovyet Kızıl Ordusu Nazi saldırısını püskürttü ve 1945'te Berlin'i ele geçirerek Avrupa'da II. Dünya Savaşı sona erdi. Daha sonraki süreçte Sovyetler Baltık ülkelerini işgal etti ve Orta ve Doğu Avrupa, Çin ve Kuzey Kore'de Sovyet yanlısı hükûmetler kurulmasına yardımcı oldu. Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri savaştan küresel süper güçler olarak çıkarken; Stalin, ülkesini savaş sonrası yeniden yapılanma yoluyla yönetti ve 1949'da nükleer bir silah geliştirdi. Bu yıllarda, ülke başka bir büyük kıtlık ve ülkede görev yapan Yahudi doktorlara yönelik başlatılan anti-semitik bir kampanya yaşadı. Her ne kadar Sovyetler 2. dünya savaşında ciddi şekilde yıpransa da, bunu telafi etmesi ve sonuçları çok daha iyi meyvesini vermişti Stalin için. Batı hegemonyası adı altında emperyalist sömürü kampanyası hala devam ediyordu. Stalin için Sovyet kuklası olan doğu Avrupa ülkeleri aslında bu hegemonyaya bir kalkan hem de geniş bir Sosyalist pakt bloğuydu. Stalin için bu önemliydi nitekim artık dünya sosyal-ekonomik olarak savaşıyordu. Bu kapitalizmin ve Sosyalizmin savaşı idi.
( Josef Stalin) ( Büyük temizlik esnasında, muhaliflerin asılmasını izleyen Sovyet halkı. )
( Mihail Tuhaçevski )
20. yüzyılın en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilen Stalin, onu işçi sınıfının ve sosyalizmin bir şampiyonu olarak kabul eden uluslararası Marksist-Leninist hareket içinde, yaygın bir kişilik kültünün oluşmasına yol açtı. Ekim Devrimi'ni planlayan ve başarıya ulaştıran liderler arasında yer alan, Rus İç Savaşı'nda cephe komutanlığı yapan ve II. Dünya Savaşı'nda Muzaffer olan Kızıl Ordu'nun başkomutanı Stalin özellikle 1930'lu yıllarda Sovyet ekonomisindeki büyük kalkınma ve II. Dünya Savaşı'ndaki zaferden dolayı Rusya ve Gürcistan'da popülerliğini korudu. Rusya'da yapılan bir ankette 20. yüzyılın en başarılı üçüncü lideri seçildi.
Tarihin akışına etki eden önemli rolü dolayısıyla pek çok tarihçi ve yazarın üzerine araştırmalar yaptığı Stalin, bu özelliği ile hakkında en fazla eser ortaya konulan siyasetçilerden birisi oldu. Fakat, Stalin'in totaliter hükûmeti geniş bir kesim tarafından kitlesel baskılar uygulamak, etnik temizlik, sürgünler, yüz binlerce infaz uygulamak ve milyonlarca insanın ölümü ile sonuçlanan kıtlıklara sebep olmak ve yönetmekle suçlandı. Aralık 1965 tarihli gizli bir Sovyet içişleri bakanlığı raporuna göre, 1940-1953 arasında 46.000 kişi Moldova'dan, 61.000 Belarus'tan, 571.000 Ukrayna'dan, 119.000 Litvanya'dan, 53.000 Letonya'dan ve 33.000 kişi ise Estonya'dan sürgün edildi. Bu sürgün edilenler arasında, Orta Asya ve Kırım Türkleri de epeyce fazladır. Stalin'in yaptığı sürgün, etnik temizlik günümüzde bile bazı coğrafyalarda hala etkisi devam etmektedir. Aslında bu temizlik, bir nevi yıkımdır.
Ölümü ve Sonrası
Stalin 5 Mart 1953'te öldü. Ölümünden sonra Kruşçev ünlü 20. Kongre ile Stalin'in yanlışlar yaptığını iddia ederek anti-Stalinizasyon kampanyasını başlattı. Kongrede Stalin portreleri ve heykellerinin halkta tepkiye yol açmamak ve infial yaratmamak için sessizce ve yavaş yavaş kaldırılması kararı alındı. Bu kampanya kendisinden sonra gelen Brejnev dönemine kadar sürdü. 1977 yılında Sovyetler Birliği Marşı'nın sözleri de yeniden düzenlendi ve Stalin'e yönelik atıflar marştan çıkarıldı. Daha sonra Gorbaçov döneminde Sovyetler Birliği'nin içinde bulunduğu sorunların sebebi olarak Stalin suçlandı ve anti-tez olarak Glasnost ve Perestroyka kavramları gündeme getirildi. Gorbaçov 1987'de Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nin 70. yıldönümü kutlamasında yaptığı konuşmada 1930'lu yıllardaki tasfiyelerin parti ve devlete büyük zarar verdiğini belirtmekle birlikte Stalin'in Sovyetler Birliği'nin ekonomik kalkınmasındaki önemli rolünü de kabul etti.
Kaynak: Josef Stalin - Vikipedi
Dipnot: Bu benim ilk blog yazımdı. Okuyan okumayan herkese teşekkür ederim. Bu yazıyı yazarken aslında epey zorlandım, çünkü ciddi manada tarafsız ve titiz olmak zorundaydım. Sosyalist bir düşünce yapısında olsam bile, yapılan hatalar ve yapılan katliamlar dahil hiçbirini görmezden gelemezdim. Siz peki Stalin hakkında ne düşünüyorsunuz.
