Darboğazdan Kurtulma Rehberi

Gel vatandaş gel. Türkiye'de bir ilk. Ekran kartınız çok iyi işlemciniz mi kötü? Sizlere darboğazı minimum seviyeye düşürmeyi anlatıyorum. Anlatım tamamen bana ait. Belki de çoğunuz biliyordur bu yöntemi ama içimde kalmasın anlatayım dedim kendi kendime. Umarım işinizi görür.

Öncelikle bilmeniz gerekenler;
1- Bu rehberden sonra alacağınız FPS ekran kartınızın gücüne bağlı olarak değişebilir.
Ama bilmeniz gereken GPU kullanımı artacaktır.
2- Darboğaz nedir bilmiyorsanız:
https://www.technopat.net/sosyal/konu/darbogaz-nedir.492700
3- Bu yapacağımız işlem tamamen güvenli bir işlemdir. Overclock ile uzaktan yakından alakası yoktur.
4- Bu rehber sadece 1080P ekran kullananlar içindir.
5- Bu rehber çözünürlük ve işlemciye binen yükü hafifletmeyle alakalıdır.

Nvidia kullanıcıları için;
1- Öncelikle Nvidia Denetim Masası'na gidiyoruz.
2- 3D Ayarlarının Yönetilmesi kısmından aşağıdaki DSR çarpan değerlerinin hepsini seçiyoruz. Uygulaya basıp onaylıyoruz.
3- İşinizi garantiye almak için bilgisayarı yeniden başlatın.
4- Oyuna girip 1080P'den daha yüksek çözünürlükleri deneyin hangisi rahat oynatıyorsa çözünürlüğü ona ayarlayın.


AMD kullanıcıları için;
1- Öncelikle AMD kontrol paneline gidiyoruz.
2- Display kısmındaki Virtual Super Resolution'u etkinleştirip onaylıyoruz.
3- İşinizi garantiye almak için bilgisayarı yeniden başlatın
4- Oyuna girip 1080P'den daha yüksek çözünürlükleri deneyin hangisi rahat oynatıyorsa çözünürlüğü ona ayarlayın.

Direkt VSR açın diyebilirdin.

Bazı eski oyunlarda yapmıştım bunu ancak yazılar okunmayacak kadar küçülüyor. 21.5 inç monitörü olanlar denemesin boşuna.

Steward dedi:

Bazı eski oyunlarda yapmıştım bunu ancak yazılar okunmayacak kadar küçülüyor. 21.5 inç monitörü olanlar denemesin boşuna.

Genişletmek için tıkla...

21.5 inç monitörü olan bi zahmet güçlü ekran kartı almasın.

FalconPolat dedi:

Direkt VSR açın diyebilirdin.

Genişletmek için tıkla...

Öyle kestirip atılmıyor işte o işler.

Çözünürlük arttırılarak asla daha çok FPS elde edilemez. Eğer ağır darboğaz varsa (%50-60 besleme), FPS aynı kalır. Eğer hafif darboğaz varsa (%75-80 besleme) FPS kaybedilir.

İşlemciye düşen yükü azaltmanın -arka planda uygulamalar yok ise- oyunun akıcılığına yönelik bir etkisi olmaz.

İşlemciye düşen yük azalması durumunda FPS düşer. Eğer çözünürlük arttırılmasına rağmen aynı FPS'de kalınacak şekilde bir darboğaz vardı ise, işlemci kullanımı değişmez.

Bu içeriği görüntülemek için üçüncü taraf çerezlerini yerleştirmek için izninize ihtiyacımız olacak.
Daha detaylı bilgi için, çerezler sayfamıza bakınız.

Üçüncü taraf çerezlerini kabul et

Hafif darboğaz (75-80) durumunda 1440p'ye geçmenin 6-7 FPS kaybettirdiğini görebilirsiniz.

Bu yöntem ile elde edeceğiniz tek şey daha iyi grafiklerdir...

İstersen i3 8100'e GTX 1080 takıp süper çözünürlük ile 4K aç. Ekran kartı renderını 30 FPS'ye düşürtüp darboğazı yok ettim diye gezinebilirsin.

sarahsoles dedi:

Çözünürlük arttırılarak asla daha çok FPS elde edilemez. Eğer ağır darboğaz varsa (%50-60 besleme), FPS aynı kalır. Eğer hafif darboğaz varsa (%75-80 besleme) FPS kaybedilir.

İşlemciye düşen yükü azaltmanın -arka planda uygulamalar yok ise- oyunun akıcılığına yönelik bir etkisi olmaz.

İşlemciye düşen yük azalması durumunda FPS düşer. Eğer çözünürlük arttırılmasına rağmen aynı FPS'de kalınacak şekilde bir darboğaz vardı ise, işlemci kullanımı değişmez.

Bu içeriği görüntülemek için üçüncü taraf çerezlerini yerleştirmek için izninize ihtiyacımız olacak.
Daha detaylı bilgi için, çerezler sayfamıza bakınız.

Üçüncü taraf çerezlerini kabul et

Hafif darboğaz (75-80) durumunda 1440p'ye geçmenin 6-7 FPS kaybettirdiğini görebilirsiniz.

Bu yöntem ile elde edeceğiniz tek şey daha iyi grafiklerdir...

İstersen i3 8100'e GTX 1080 takıp süper çözünürlük ile 4K aç. Ekran kartı renderını 30 FPS'ye düşürtüp darboğazı yok ettim diye gezinebilirsin.

Genişletmek için tıkla...

Konudaki bilmeniz gerekenler kısmını okudunuz mu?
Ayrıca FPS artırma rehberi yazmamışım. Çözünürlük artınca FPS'in arttığından bahsetmemişim GPU kullanımının yükseldiğinden bahsetmişim. Ne kadar yüksek çözünürlük FPS'den o kadar feragat. 1080P'de stabil olmayan FPS dropları yaşayacağıma çözünürlüğü artırır hem yüksek kaplama hem de stabil bir FPS'e sahip olurum. Bu asla FPS artırma rehberi değildir o şekilde de lanse etmedim.
Ben burada sadece ekran kartından nasıl en yüksek düzeyde verim alınır onu anlattım.

Shadow Ryzen dedi:

Konudaki bilmeniz gerekenler kısmını okudunuz mu?

Genişletmek için tıkla...

Ben okudum. Hatta verdiğiniz bağlantıdaki darboğaz tanımını da okudum. Oradaki tanımların da yetersiz ya da yanlış olduklarını düşünüyorum.

Kendim darboğaz tanımını daha güzel yapmaya çalışayım;
1. tanım = Bir uygulama/yazılım/oyunda arzu edilen performansın alınamamasına sebep olan tüm parça/parçalar darboğaza sebep olmaktadır. (kabaca, yetersizdir) Bir oyunu ne yaparsanız yapın 60 FPS'te oynamak istiyorsanız ama yine de oynayamıyorsanız, hedefinize darboğaz yapan parçaları değiştirmeniz gerekir.

2. tanım = Donanımların ortak çalıştığı bir uygulamada (örneğin bir oyun için hem işlemci hem ekran kartı hem de RAM çalışır); bir donanım, diğer donanımlarına potansiyel güçlerini ortaya çıkarmalarını büyük ölçüde önlüyorsa bu da darboğazdır. Bu durum, genellikle güçsüz bir işlemcinin yanına güçlü bir ekran kartı ortaya çıktığında rastlanır ve darboğaz konusunda en çok başlık açılma sebebi de budur.

İki tanımı da bir araya getirirsek, bir bilgisayar oyunu oynarken donanımlarımızdan iki tane şey bekleyebiliriz;

1) Kendimize hedef seçtiğimiz çözünürlük - kalite- FPS değerlerinin altına düşmemesi.
2) Bu hedefleri tutturduktan sonra hala bazı donanımlarımızın boşta kalan güçleri varsa bu güçleri değerlendirmek. Bu "değerlendirme" başka şekillerde de olabilir. Arka planda video kaydı yapabilirsiniz mesela.

Ayrıca; işlemciye binen yükü azaltmak gerkeli bir işlem değildir. Bütün sistemler %100'de çalışacak şekilde test edilir ve size satılır. %110'da (overclock) çalıştırmak isterseniz başka önlemler almanız gerekir.

Bir oyunda seçtiğiniz ayar ve çözünürlüklerle alacağınız en yüksek FPS değerini, ilk olarak %100 kullanıma ulaşan parça belirler. Oyunu oynarken diyelim ki ekran kartı kullanımı %90-100, işlemci kullanımı %75-80 aralığında gidip geliyorsa bu bir sorun değildir. Makuldür. Tam tersi için de aynısı geçerli.

Ancak bir yerde işlemci kullanımı %30-40, ekran kartı kullanımı sürekli %100'de ise; görüntü ayarlarını ya da çözünürlüğü biraz düşürerek FPS arttırabiliriz. Bu esnada ekran kartı kullanımı yine %100'de kalacaktır. Çünkü görüntü başına yükü azalmış olsa da saniyede ürettiği görüntü sayısı artmış olacaktır. İşlemci kullanımı da saniye başına artan görüntü sayısını arttırmak için biraz artacaktır.

Peki bu senaryoyu nasıl yorumlarız? (en önemli kısım burası) Ekran kartının yükü çok fazla olduğu için görüntüleri yavaş çiziyor. Diyelim ki 4K'da 40 FPS ile oynuyoruz. İşlemci, ekran kartına saniyede 70-80 tane kare siparişi verebilecek kadar güçlü ama ekran kartı o kareleri 4K'da o kadar hızlı çizebilecek güçte değil. Çözünürlüğü 2560x1440'a düşürdük. Ekran kartının yükü kare başına 2 kattan fazla azaldı. Şimdi saniyede 40 değil 80-90 kare çizebilir.

İşlemcimiz saniyede 70-80 kare siparişi geçebilir demiştik. Şimdi de işlemci ekran kartına göre güçsüz kaldı. Çünkü ekran kartı yeni çözünürlüğümüzde 90 kareye kadar çıkabilir demiştik.

Sonuç? Sonuçta siparişleri veren işlemci olduğu için onun dediği olacak ve işlemci, saniyede en fazla 80 kareye kadar sipariş verecek. Oyundaki FPS'imiz de en fazla 80 olacak. Bu esnada işlemci yükümüz %100, ekran kartı yükümüz de %90-92 gibi bir şey olacak.

Bakın az önce yüklenme oranları %100'e %30-40 idi. Dengesiz yüklenme vardı ve FPS'imiz 40 idi.
Şimdi yüklenme oranları %100'e %90. Dengeli bir yüklenme ve üstelik FPS'imiz 80.

Doğru çözünürlüğü seçerek bir darboğazı ortadan kaldırdık ve üstüne FPS'imiz 2 katına çıktı.

Teşhis = "demek ki bu oyunu 4K'da yüksek ayarlarda oynatmak bizim ekran kartımızın harcı değilmiş. 2560x1440'da daha güzel performans veriyormuş".

Daha da ileri gidelim. Diyelim ki 144Hz bir monitörünüz var. Biz bu oyunu en yüksek 80 FPS'te oynayabiliyoruz. Bir FPS sabitleyici ile 144/2 = 72 FPS'e oyunu sabitleyelim. Ne işlemci ne de ekran kartı %100'de çalışmasın. Oyun da ekranımızla tam senkron olsun (ekran tazeleme hızının tam sayılara bölünmüş değerleri ekranla tam senkron olur).

Konu sahibi, ilk yazısında benim verdiğim örneğin tersini vermiş. O örnekte ekran kartı çok az yükleniyor, işlemci ise sınırına ulaşmış. Böyle bir durumda FPS artışı olmaz. Çünkü işlemcinin ekran kartına sipariş edebileceği görüntü sınırına ulaşılmış. Ekran kartı da oyun için fazla güçlü ve mevcut çözünürlükte potansiyelinin çok azını kullanıyor.

Böyle bir durum teknik olarak darboğazdır, ancak tanımını yaparken "darboğazdan kurtulmak" tabirini yapmak yerine, "ekran kartınız bir oyunda, tüm ayarları yüksek yapmanıza rağmen çok az zorlanıyorsa, üstüne bir de çözünürlüğü arttırın. Görüntü kaliteniz artsın, para verdiğiniz ekran kartınız da işe yarasın" dese olayı daha basitçe açıklamış olacaktı.

Yani aslında "DSR/VSR açın" diyen arkadaşın eleştirisi çok mantıklı ve doğruydu.

Ayrıca çözünürlük artışını cüzi bir miktarda yapıp, FPS düşmeye başlamadan durdurmakta fayda var. Çünkü bu sefer de ekran kartı çok yüklenecek ve FPS daha da düşecek. Onun yerine makul bir artış + kullanıcı tanımlı bir FPS sınırı en kaliteli seçenektir her zaman.

Ayrıca "21.5" monitörü olan bir zahmet güçlü ekran kartı almasın" derken? Neden? 21.5" 1ms, 144Hz bir monitörü güçsüz ekran kartıyla mı eşleştirelim mesela?

Darboğaz, matematiksel ve beklentisel tanımları bir araya getirdiği için çok hassas bir konu. Aynı zamanda da bir o kadar önemsiz. 5 senelik ya da daha yaşlı bir bilgisayara tek bir parçalık güncelleme yaptığınızda ancak darboğaz gibi konu ciddi rahatsızlık yaratacaktır. Çok yaşlı - çok genç, çok güçlü - çok güçsüz parça eşleştirmeleri yapmadınız sürede oyunlardan ve uygulamalardan hep makul değerleri zaten alıyor olursunuz.

Can Çeralp dedi:

Ben okudum. Hatta verdiğiniz bağlantıdaki darboğaz tanımını da okudum. Oradaki tanımların da yetersiz ya da yanlış olduklarını düşünüyorum.

Kendim darboğaz tanımını daha güzel yapmaya çalışayım;
1. tanım = Bir uygulama/yazılım/oyunda arzu edilen performansın alınamamasına sebep olan tüm parça/parçalar darboğaza sebep olmaktadır. (kabaca, yetersizdir) Bir oyunu ne yaparsanız yapın 60 FPS'te oynamak istiyorsanız ama yine de oynayamıyorsanız, hedefinize darboğaz yapan parçaları değiştirmeniz gerekir.

2. tanım = Donanımların ortak çalıştığı bir uygulamada (örneğin bir oyun için hem işlemci hem ekran kartı hem de RAM çalışır); bir donanım, diğer donanımlarına potansiyel güçlerini ortaya çıkarmalarını büyük ölçüde önlüyorsa bu da darboğazdır. Bu durum, genellikle güçsüz bir işlemcinin yanına güçlü bir ekran kartı ortaya çıktığında rastlanır ve darboğaz konusunda en çok başlık açılma sebebi de budur.

İki tanımı da bir araya getirirsek, bir bilgisayar oyunu oynarken donanımlarımızdan iki tane şey bekleyebiliriz;

1) Kendimize hedef seçtiğimiz çözünürlük - kalite- FPS değerlerinin altına düşmemesi.
2) Bu hedefleri tutturduktan sonra hala bazı donanımlarımızın boşta kalan güçleri varsa bu güçleri değerlendirmek. Bu "değerlendirme" başka şekillerde de olabilir. Arka planda video kaydı yapabilirsiniz mesela.

Ayrıca; işlemciye binen yükü azaltmak gerkeli bir işlem değildir. Bütün sistemler %100'de çalışacak şekilde test edilir ve size satılır. %110'da (overclock) çalıştırmak isterseniz başka önlemler almanız gerekir.

Bir oyunda seçtiğiniz ayar ve çözünürlüklerle alacağınız en yüksek FPS değerini, ilk olarak %100 kullanıma ulaşan parça belirler. Oyunu oynarken diyelim ki ekran kartı kullanımı %90-100, işlemci kullanımı %75-80 aralığında gidip geliyorsa bu bir sorun değildir. Makuldür. Tam tersi için de aynısı geçerli.

Ancak bir yerde işlemci kullanımı %30-40, ekran kartı kullanımı sürekli %100'de ise; görüntü ayarlarını ya da çözünürlüğü biraz düşürerek FPS arttırabiliriz. Bu esnada ekran kartı kullanımı yine %100'de kalacaktır. Çünkü görüntü başına yükü azalmış olsa da saniyede ürettiği görüntü sayısı artmış olacaktır. İşlemci kullanımı da saniye başına artan görüntü sayısını arttırmak için biraz artacaktır.

Peki bu senaryoyu nasıl yorumlarız? (en önemli kısım burası) Ekran kartının yükü çok fazla olduğu için görüntüleri yavaş çiziyor. Diyelim ki 4K'da 40 FPS ile oynuyoruz. İşlemci, ekran kartına saniyede 70-80 tane kare siparişi verebilecek kadar güçlü ama ekran kartı o kareleri 4K'da o kadar hızlı çizebilecek güçte değil. Çözünürlüğü 2560x1440'a düşürdük. Ekran kartının yükü kare başına 2 kattan fazla azaldı. Şimdi saniyede 40 değil 80-90 kare çizebilir.

İşlemcimiz saniyede 70-80 kare siparişi geçebilir demiştik. Şimdi de işlemci ekran kartına göre güçsüz kaldı. Çünkü ekran kartı yeni çözünürlüğümüzde 90 kareye kadar çıkabilir demiştik.

Sonuç? Sonuçta siparişleri veren işlemci olduğu için onun dediği olacak ve işlemci, saniyede en fazla 80 kareye kadar sipariş verecek. Oyundaki FPS'imiz de en fazla 80 olacak. Bu esnada işlemci yükümüz %100, ekran kartı yükümüz de %90-92 gibi bir şey olacak.

Bakın az önce yüklenme oranları %100'e %30-40 idi. Dengesiz yüklenme vardı ve FPS'imiz 40 idi.
Şimdi yüklenme oranları %100'e %90. Dengeli bir yüklenme ve üstelik FPS'imiz 80.

Doğru çözünürlüğü seçerek bir darboğazı ortadan kaldırdık ve üstüne FPS'imiz 2 katına çıktı.

Teşhis = "demek ki bu oyunu 4K'da yüksek ayarlarda oynatmak bizim ekran kartımızın harcı değilmiş. 2560x1440'da daha güzel performans veriyormuş".

Daha da ileri gidelim. Diyelim ki 144Hz bir monitörünüz var. Biz bu oyunu en yüksek 80 FPS'te oynayabiliyoruz. Bir FPS sabitleyici ile 144/2 = 72 FPS'e oyunu sabitleyelim. Ne işlemci ne de ekran kartı %100'de çalışmasın. Oyun da ekranımızla tam senkron olsun (ekran tazeleme hızının tam sayılara bölünmüş değerleri ekranla tam senkron olur).

Konu sahibi, ilk yazısında benim verdiğim örneğin tersini vermiş. O örnekte ekran kartı çok az yükleniyor, işlemci ise sınırına ulaşmış. Böyle bir durumda FPS artışı olmaz. Çünkü işlemcinin ekran kartına sipariş edebileceği görüntü sınırına ulaşılmış. Ekran kartı da oyun için fazla güçlü ve mevcut çözünürlükte potansiyelinin çok azını kullanıyor.

Böyle bir durum teknik olarak darboğazdır, ancak tanımını yaparken "darboğazdan kurtulmak" tabirini yapmak yerine, "ekran kartınız bir oyunda, tüm ayarları yüksek yapmanıza rağmen çok az zorlanıyorsa, üstüne bir de çözünürlüğü arttırın. Görüntü kaliteniz artsın, para verdiğiniz ekran kartınız da işe yarasın" dese olayı daha basitçe açıklamış olacaktı.

Yani aslında "DSR/VSR açın" diyen arkadaşın eleştirisi çok mantıklı ve doğruydu.

Ayrıca çözünürlük artışını cüzi bir miktarda yapıp, FPS düşmeye başlamadan durdurmakta fayda var. Çünkü bu sefer de ekran kartı çok yüklenecek ve FPS daha da düşecek. Onun yerine makul bir artış + kullanıcı tanımlı bir FPS sınırı en kaliteli seçenektir her zaman.

Ayrıca "21.5" monitörü olan bir zahmet güçlü ekran kartı almasın" derken? Neden? 21.5" 1ms, 144Hz bir monitörü güçsüz ekran kartıyla mı eşleştirelim mesela?

Darboğaz, matematiksel ve beklentisel tanımları bir araya getirdiği için çok hassas bir konu. Aynı zamanda da bir o kadar önemsiz. 5 senelik ya da daha yaşlı bir bilgisayara tek bir parçalık güncelleme yaptığınızda ancak darboğaz gibi konu ciddi rahatsızlık yaratacaktır. Çok yaşlı - çok genç, çok güçlü - çok güçsüz parça eşleştirmeleri yapmadınız sürede oyunlardan ve uygulamalardan hep makul değerleri zaten alıyor olursunuz.

Genişletmek için tıkla...

Konuşsun ama iyi güzel öncelikle 21.5 inç 144 Hz bir monitör yok dünyada yani o boyuta gerçekten gerek duyulmamış. İkincisi bu adam ekran kartını yüksek alacak kadar parası var ve monitöre mi gücü yetmiyor? Çoğu yerler içi boş söylemden ibaret. Siz darboğazı iyi bir şey gibi bahsetmişsin şu yazdığınız yazıda bir tane detaylı FPS Drop olayını anlatmamışsınız. Bu neden böyle oluyor diye? Benim amacım FPS'i artırmak değil stabil hale getirmek. Yüksek FPS alıp anlık FPS dropları yaşasaydınız bilirdiniz bu durumu. Sizin gibi konuya atlayıp yapılan işi takdir etmeyip yahu şurada eksikler var bak şöyle böyle demeniz gereken yerde ya sen şöylesin böylesin VSR aç deyip geçseydin. Arkadaş konuyu önce bi oku konuda neler yazıyor bir oku. VSR bilmeyen arkadaşlar da vardır zaten konunun başında çoğunuz biliyordur ama ben anlatacağım demişim. Sizin yaptığınız çamur at izi kalsın, ben daha iyi bilirim ve içi boş olan söylemler. Varsa bir katkın konuyu gel de ki bu durum şöyle böyle aslında bak burda da örnekleri var de başım gözüm üstüne. Ama sizin yaptığınız karalamak başka bir şey değil kusura bakmayın.

- Bu rehberden sonra alacağınız FPS ekran kartınızın gücüne bağlı olarak değişebilir.
Ama bilmeniz gereken GPU kullanımı artacaktır.

Bu cümleni okurken yanlış değerlendirmişim, o konuda özür dilerim. Değişebilir derken sanki "artabilir" gibi bir anlam da çıkardım kendimce. Sanırım yanlış bir düşünce içine girmişim. Bence yine de değişmekten ziyade, "aynı da kalabilir, bir miktar azalabilir, eğer çok yüksek DSR faktörü açarsanız çok düşebilir" gibi daha detaylı bir tabir daha yerinde olabilirdi.

Çünkü bu konu biraz değişik, ciddi ciddi çözünürlüğü arttırınca RTX 2080'in daha çok FPS vereceğine inanan güruhlar var. Bir an siz de öyle bir iddiada bulundunuz gibi geldi, bu konuda ben yanlış anladığım için sizi yanlış değerlendirdim, özür dilerim tekrardan.

İşlemcinin izin vermediği FPS'lere çıkamazsınız yani darboğaz FPS odaklıdır ekran kartı değil. Darboğaz varsa o işlemci değişecek başka kurtuluşu yok. Eğer CPU kullanımı yüzünden oyun takılıyorsa FPS'yi sabitleyebilirsiniz yada DSR'yi açmak ancak öyle mantıklı olur.