Gece gece aklıma bir soru takıldı. Hayvanların iradesi var mıdır? Benim bu konu hakkında iki görüşüm var:
1- İradeleri var bizim gibi ama konuşma dilleri olmadıkları için bizim kadar zeki değiller. Bir düşünün konuşma yetiniz hiç olmasa bir hayvandan farkınız kalır mıydı? Konuşma dili bilmediğiniz için düşüncelerinizde hayli zayıf olurdu.
2- Bizim bebeklikte yaşadığımız durumu yaşıyorlar yani demek istediğim bebekken kendimizi kontrol edemeyip o zamana dair hiçbir anıyı hatırlamıyoruz bir iki anı dışında. Hayvanlarda da bu durum olabilir.
Sizin görüşlerinizi de bilmek isterim.
Sınırlı da olsa var. Mesela bir köpegin "En sevdiği" oyuncağının olması alışılmadık bir durum değil. O oyuncağı "En sevdiği" yapan da onun iradesi. Kimi köpek plastik kemik seçer, kimisi ise top.
İnsanlar dışındaki hiçbir hayvanın beyni bizimki kadar evrimleşmedi. Bir örnek vermek istiyorum. Şempanzeler aslında bir konuda bizden daha zekiler. Kısa dönem hafızaları bizimkinden daha çok gelişti, aslında bizimki köreldi onlarınki gelişmedi. İnsan konuşma becerisiyle kısa dönem hafızasının olduğu bölge birbirine çok yakın. Konuşma yetimiz fazlasıyla gelişince kısa dönem hafıza bölümü köreldi. O yüzden 1-2 saniye içerisinde size gösterilen 0-9 arası rakamları aklınızda tutamazsınız ama şempanzeler tutabiliyor.
İrade dediğiniz şey bilinçli olmak ise hayvanların belli bir düzeyde bilinçlerinin olduğunu söyleyebiliriz. Sonuçta yaşamsal ihtiyaçlarını ebevenlerinden öğrendikleri taktirde belli bir yaştan sonra kendileri halledebiliyorlar, bu da onların belli bir seviyede zekasının geliştiğini ve bilinçlerinin olduğunu gösterir. Aslında bazı hayvanlar habitatlarından izole ve zekasını zorlayacak şekilde eğitilmeye çalışılacak olursa insani zeka belirtileri gösterebiliyorlar. Konuşan goril Koko'yu araştırmanızı öneririm.
İnsan beyni sürekli gelişmeye ve kapasitesini artırmaya yönelik evrimsel süreçlerden geçti. Sebebi tam bilinmiyor. Anatomimizin el vermesiyle beraber zorlu hayat şartlarından yeni coğrafyalar keşfetmesi ve dolayısıyla adapte olabilmesi için diğer primatlar gibi ot ağırlıklı diyetten et/protein ağırlıklı diyete geçiş, kendisini doğa şartlarından koruması için kıyafet üretmesi gerekmesi, günümüzdeki maymunlar gibi baskıcı bir toplum yapısına sahip olması gibi sebepler olabilir. Tesadüf değil illaki bir sebebi vardır. Bilim dünyası bu konuyu da bir gün açıklığa kavuşturur umarım.
Hayvanların bilişsel fonksiyonları kısıtlıdır, sınırlıdır sinirsel kapasiteleri yetersizdir, bu yüzden klasik koşullanıp dururlar ve gözlemleyebileceğimiz algı oldukça düşüktür.