Neden müthiş sözcüğü muhteşem bir şekilde kullanılır?

Başlıkta da anlaşılacağı üzere "müthiş" sözcüğü; insanlar tarafından toplumda yanlış bir yere sahip olan, çoğu kişinin anlamını bilmeden yanlış bir şekilde kullandığı ve bu kelimenin doğrusunun tam olarak ne olduğunu sorgulamadığı sözcüklerin bulunduğu bir grupta yer almaktadır. Ayrıca "müthiş" sözcüğü, "muhteşem" sözcüğü ile eş anlamlı olduğu kabul edilerek bir yanlışın üstüne bir yenisini daha ekleniyor. İnternet adreslerinde, haber kanallarında veya oyunlarda bu kelimenin yanlış kullanımına sürekli olarak rastlarız. Peki "müthiş" sözcüğünün anlamı nedir?

Müthiş sözcüğü, Arapça "mudhiş" sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Sıfat olarak; korkuya düşüren, korkunç, dehşetli ve çok rahatsız eden anlamlarına gelir. Yani sözcük anlamlarına baktığımızda olumsuz durumları görüyoruz.

Müthiş.png


Peki "müthiş" sözcüğünü siz veya bir başkası kullanırken, bu durumları belirtmek için mi kullanıyor? Kısa bir cevap verecek olursam, hayır. Bunu daha iyi anlamak için örnekler gösterilebilir.

Haber sayfalarında veya kanallarında, "müthiş" sözcüğü sizce de doğru bir şekilde mi kullanılıyor? Gözlemlediğim kadarıyla hayır. Özellikle canlı yayın sırasında spiker, heyeceanlı ve gurur duyuran bir haberi paylaşmak için "müthiş" sözcüğünü kullanmayı seçiyor. Ayrıca son dakika haberleri olarak yayınlanan haber sayfalarından birkaçı aşağıdaki gibidir.


YouTube üzerinde özellikle dizi önerilerinde veya dizi sahnelerini adlandırırken yanlış bir biçimde kullanılmaktadır.

Bu içeriği görüntülemek için üçüncü taraf çerezlerini yerleştirmek için izninize ihtiyacımız olacak.
Daha detaylı bilgi için, çerezler sayfamıza bakınız.

Bu içeriği görüntülemek için üçüncü taraf çerezlerini yerleştirmek için izninize ihtiyacımız olacak.
Daha detaylı bilgi için, çerezler sayfamıza bakınız.

Toplum içerisinde ve internet ortamında, "müthiş" sözcüğünün bu kadar yaygın fakat yanlış bir biçimde kullanmılmasının sebebi nedir? Bana kalırsa, buna yönelik olarak iki çözüm sunulabilir.
  1. "Muhteşem" sözcüğünün kısaltılmış hâlinin "müthiş" olduğunun düşünülmesi.
  2. "Muhteşem" ve "müthiş" sözcüklerinin toplum tarafından eş anlamlı olduğunun düşünülmesi.
"Müthiş" sözcüğünün karıştırıldığı "muhteşem" sözcüğü; Arapçadan direkt olarak Türkçeye geçmiştir. Sıfat olarak, görkemli ve büyük anlamlarına gelir.

Muhteşem.png


Buradan anlaşılacağı üzere, "müthiş" ve "muhteşem" sözcükleri birbirleriye eş anlamlı değildir. Zira kelime kökleri de aynı değildir. Anlam bakımından aynı sınıfta olmadıkları için birbirleri yerine kullanılamazlar. Yani, "müthiş" sözcüğünü "muhteşem" bir şekilde kullanıp kullanmamak sizin elinizde.

Son olarak, cümle içerisinde kullandığınız sözcüklerin anlamlarına dikkat etmeniz gerekmektedir. Özellikle kullandığınız sözcük, toplumun çoğu kesimi tarafından yanlış biliniyorsa...
 
Dili kurallarla sınırlandıramazsın. Toplum dili nasıl kullanırsa, kelimeyi ne anlamda söylüyorsa; o öyledir.

Birisi bir kelimeyi farklı bir anlamda kullanır ve bu kullanım artış gösterir, toplum tarafından kabul edilirse; o kelime o anlamı başarıyla kazanmış olur.
Birisi bir kelime uydursa ve bu kelimenin kullanımı toplumda zamanla artarsa, o kelime dile başarıyla eklenmiş olur.

TDK, o yüzden kelimelerde "düzenleme" yapmak yerine "öneri" sunuyor.
Toplum dili nasıl kullanırsa, öyledir.
 
Dili kurallarla sınırlandıramazsın. Toplum dili nasıl kullanırsa, kelimeyi ne anlamda söylüyorsa; o öyledir.

Birisi bir kelimeyi farklı bir anlamda kullanır ve bu kullanım artış gösterir, toplum tarafından kabul edilirse; o kelime o anlamı başarıyla kazanmış olur.
Birisi bir kelime uydursa ve bu kelimenin kullanımı toplumda zamanla artarsa, o kelime dile başarıyla eklenmiş olur.
Evet, haklısınız. Dil dediğimiz şey, canlı bir varlıktır. Bu yüzden de dediğiniz gibi, toplum içerisindeki birçok yerde değişimler göstermesi de kaçınılmaz oluyor.

Örnek olarak, bu konuda yanlış kullanılan sayısız sözcüklerden sadece birisi olan "müthiş" sözcüğünü ele almaya çalıştım. Doğru bilinen yanlış kelimelerin kullanımı daha da arttıkça, önünün kesilmesi zorlaşıyor ve bu bilinci topluma anlatmak zorlaşıyor. İnsanlar kullandığı kelimeyi veya herhangi bir şeyi sorgulamalı, sonrasında da bir çıkarım yapması gerekmetedir. Aksi takdirde doğru olarak bildiğimiz yanlışlara her geçen gün bir yenisini eklemiş oluruz.

Bundan önce iki konuda da doğru olarak bilinen yanlış sözcük kullanımlarına değinmiştim. Bu tarz bir seriyi devam ettirmek istiyorum. Bu sayede, bir sözcüğün gerçek anlamının ne olduğunu merak eden kişiler için faydalı olacaktır.
"Müthiş" ile "Dehşet" benzer olur mu o zaman?
Evet, müthiş kelimesinin anlamlarından birisi de dehşet olarak belirtilmektedir.
 
@unnamedington
Yaptığınız takdir edilesi bir şey. Dilin aslının bozulmaması için çabalıyorsunuz ama yaptıklarınız "Böyle kullanılması gerekiyor." şeklinde bir öneriden öteye gidemiyor ne yazık ki. Kuralların bile toplumun konuşmasına göre biçimleniyor, elimizden fazlası gelmez. Nedenini de belirttim; toplum nasıl kullanırsa, öyledir. 🤷‍♂️

Tabi işinizi yapmayın demiyorum. İnsanları bilinçlendirmeye çalışmanız harika bir şey.
 
Anlatılmak isteneni anlarım, kullanılan kelimelere takılmam.
Anlatılmak istenen şeyi yanlış kelime ile anlarsanız, siz de bu yanlışın üstünde emek vermiş olursunuz. Zaten konu içerisinde de dilin toplum tarafından değişime uğradığını görüyoruz. Kullanılan kelimelere takılmıyorsanız, kullanılan kelimelerin anlamları da sizin için önemli olmuyor, değil mi?

Bir şeyin güzel olduğunu belirtmek için "müthiş" sözcüğünü kullanırsanız, "muhteşem" sözcüğünü engellemiş olursunuz. Kısaca, konu içerisinde bunu anlatmaya çalıştım. Kullanılan kelimelere takılmamanız, herhangi bir cümle içerisinde alelâde bir sözcük kullanmanıza dönüşecektir.
 

Yeni konular

Geri
Yukarı