Saltık Bilim-Kurgu Tavsiyeleri

Bilim-Kurgu'ya başlamak için tavsiye edeceğim bir dizi kitap olacak. Bunlar dönemi itibariyle incelendiğinde, zaman zaman çağdışı olarak kabul edilip görmemezliğe verilmiş; Bazen de yazarı yerlere-göklere sığdıramamıştır. Bilim, hayatın ilk evresinden beri insanoğlunun peşinde olan bir gerçek. Temellerinin Jules Verne ile atıldığını söyleyebiliriz. Ama ondan öncede birçok hayalperest yazar yakın türlerde örnekler vermişlerdir. Dönem itibariyle korku ürünü ya da ütopya ürünü olarak nitelendirilseler de, Bilim-kurguya yön veren kitaplar olmuşlardır. Bu yüzden bu tarz kitaplara Saltık Bilim-Kurgu denmektedir.

Bu kitaplar yukarıda da bahsettiğim gibi dönemi itibariyle incelendiğinde okuyanlarda şaşkınlık yaratmıştır. Dünya dışı gibi gözüken yakın ya da uzak bir gelecekte geçen hikayeleri bilimsel altyapı ile destekleyen kitaplardır. Okuduğunuzda size çok klişe gelebilir ya da sıkabilir. Bunun oldukça basit nedenleri var. İlki, o kitaplardan sonra çıkan filmler, diziler ya da diğer kitaplar hep bu ürünlerden beslenmişlerdir. Çünkü alanlarında ilk ve tek olma özelliği taşırlar. Diğeri ise yazıldığı dönem gerekçesiyle, klasizm, romantizm gibi akımlardan etkilenmiş olabilirler.

Tavsiyelere gelirsek,

• Frankenstein, Mary Shelley

İlk kez 1818 yılıdna yayınlanmıştır. Mary Shelly bu kitabı gördüğü bir kabus sonrasında yazmaya karar vermiştir. Post-modern Prometheus olarak da adlandırılan Frankenstein'in canavarının çıkış noktası Mary'nin rüyasıdır. Doğa-biliminin ortaya çıkardığı bir canavarın aradığı arkadaş aşkını anlatmaktadır. Yapı itibariyle Romantizm havası kaçınılmaz olarak bulunur. O filmlerde gördüğümüz üzerine şimşek çakan ve sonra bir anda tüm köye musallat olan Frankenstein Canavarı farklı bir uyarlamadır. Hatta ufak bir not vereyim, Frankstein canavarın adı değil onu yaratan doktorun adıdır. Kitapta uzunca Frankestein'in hayat hikayesi ve gayeleri anlatılmakta. Kitabın orta kısmında ise yaratığın yaratılışı ve sonrasında yaratıcı ile yaratığın karşılaşmasına yer verilmekte.

• Dr. Jekyll ve Mr. Hyde, Robert Louis Stevenson

İlk kez 1886 yılında yayınlanmıştır. Bir iskoç olan Robert Louis Stevenson, bu kısa öyküsünde insanın kişiliğine ve psikolojisine derinlemesine bir bakış açısı sağlamıştır. Victoria İngilteresi'nde geçen hikayede, kişilik bölünmesi ve kişilik bozukluğuna değinilmektedir. İnsanların gerçekten de iki yüzlü olduğunu ve göstermek istemedikleri tarafın, aslında her zaman için içerlerde bir yerlerde saklandığının savının bir kanıtıdır adeta.

• Dr. Moroe'nun Adası, H. G. Wells

İlk kez 1896 yılında yayınlanmıştır. Aslında H. G. Wells'in neredeyse tüm kitaplarını bu başlık altında toplayabiliriz (Zaman Makinası, Dünyaların Savaşı, Görünmez Adam). Ancak aralarında en çok beğendiğim kitabı ön plana çıkarmak istedim. Bu kitap tam anlamıyla "doğayla oynarsan cevabını alırsın" tadında bir kitap. Wells, dönemi itibariyle çok tutmuş bir yazar. Fikren ortaya koyduğu çeşitli kitaplarda kullandığı Dickens-vari hava onu dönemi itibariyle okunabilir kılmıştır. Dr. Moroe'nun Adası'nda, hayvanın aslında her zaman için hayvan olduğunu, insanın ise hayvanlığını gizlemek için elinden geleni yaptığını aktarmakta. Özellikle bu kitaba değinmek için ufak bir alıntı yapacağım:

Haz ve acı -pöh! Karanlikta, senin teoloğunun esrimesinin Muhammed'in hurilerinden ne farkı vardır ki? Erkekler ve kadınların haz ve acı üzerine kurdukları bu pazar, Prendick, onların üzerindeki hayvan damgasıdır... Kendisinden geldikleri hayvanın onlar üzerindeki damgası. Acı! Acı ve haz, bunlar sadece toz toprak içinde yuvarlandığımız sürece işimize yararlar...

• Kaplan, Kaplan! Alfred Bester

Cyberpunk'ın ilk örneği olarak gösterile bu kitap 1956 yılında piyasaya sürüldü. Yazar Alfred Bester, hikayeyi yazarken 2. Dünya Savaşı'nda anlatılan bir hikayeyi odak noktası olarak aldı. Hikayede, uzayda yalnız başına bırakılan bir karakterin intikam tutkusuyla herşeyi yapabileceği aktarılıyor. Basit bir duygu olarak gösterilen İntikam duygusunun, bir anda nasıl dünyaları bile yok edebileceğini gösteriyor. Sıfırdan başlayan bir adamın macerası, herşey olmasıyla sonlanıyor.

Bu kitaplar dışında elbette Jules Verne'in tüm kitaplarını önerebilirim. Ancak hepsini yazacak değilim. Önemli olanları sıralamak gerekirse, Dünya'nın Merkezine Seyehat, Denizler Altında 20.000, Dünya'dan Ay'a Yolculuk bilim-kurguya verilebilecek en iyi örneklerdendir.

Bilim-kurgu denilince lütfen aklınıza süper lazerli tabancalar, uzayda kaçışan uzaylılar gelmesin. Bilim-kurgunun ortaya çıkışında insan, mekanik ve doğa çarpışması ele alınmıştır. Bu yazarların çoğu bilimsel akademik geçmişine sahiptir. Yazılarında edindikleri bilgiyi de paylaşmaya çalışmışlardır. Bazıları bilimsel tabana (Jules Verne) çok fazla önem verip, sayfalarca açıklama yapmaktan kaçınmazken, bazıları ise (H. G. Wells) teknik açıklamadan uzaklaşıp bu fikirlerin insan psikolojisi üzerinden nasıl bir etki yaratacağını başarıyla aktarmışlardır.

Umarım yeterli olmuştur. Zamanla daha fazla tavsiyelerde bulunmaya çalışacağım. Şimdiden iyi okumalar.

Not: Yazdığım tüm kitapların baskısı bulunmaktadır.