manevra kabiliyetine sebep olan ana nedenler nelerdir?
Güzel bilgiler için teşekkürler ancak kafama takılan bir soru var. kokpit.aero'da okuduğum bir yazıda şöyle bir paragraf geçiyordu: "Mesela bir uçağın manevra kabiliyeti. Örnek olarak F-16’yı verelim. Çıplak vaziyette 9 G. Kanat uçlarına iki füze takalım hemen hemen aynı kalsın. Fakat bu tayyarenin gövde üstünde konformal yakıt tankına sahip olduğunu düşünelim, rakam direkt 8,4 G’ye düşsün. Birkaç pod ve ilave füze ile olsun size 8 G. Ağır lazer güdümlü bombalar yükleyelim. Direkt 6,5 G. Droptank dediğimiz ilave yakıt taşıyan yükleri de ilave edelim, etti mi size maksimum 5,3 G. Gökyüzüne saldığınız şahin oldu size besili güvercin."Anlatmak istediğini ifade etmişsin, uzun uzadıya konuşabiliriz, sorun yok.
Şimdi öncelikle şunu belirteyim. F-35'in rakibi SU-35 değildir. SU-57 de değildir rakibi. Ki zaten ortada şu an SU-57 diye bir uçak yok. Prototip halde ve ilk uçuşunu SU-35'in motoru ile yapmış bir uçaktır. Daha Rusya'nın envanterinde bile yokken, seri üretime bile girmemişken bu uçağı konuşmanın bir manası yok.
SU-35'e tekrardan dönelim. Savaş uçakları her zaman bir amaç üzerine üretilir. Avcılık, yakın kara ve hava desteği, bombalama gibi amaçlar sayabiliriz. İşte SU serisi de ''avcılık'' üzerine kurulan uçaklardır. Avcı uçaklarında manevranın, hızın, atikliğin, hafifliğin, gelişmiş aviyonik ve seyrüsefer sistemlerinin önemi büyüktür. Çünkü hedefiniz size yaklaşamadan veya havada it dalaşında sizi mal etmeden onu avlamanız gerekir. Bunu da bu gibi etmenlerle avantaja geçerek yapabilir.
F-35'in şu an dünyada bir rakibi yok. Alanında tekel bir uçak. ABD'nin her amaç için farklı uçak yapmak yerine bütün amaçları bir uçakta toplama projesinin gerçekleşmiş halidir. Yeri geldiğinde avcılık yapar, yeri geldiğinde bombalar, yeri geldiğinde yakın destek verir vs.
Ama tek görevi avcılık olmadığından, avcılığın gerektirdiği özelliklerden feragat edilebilir mühendislik aşamasında. ABD'nin elinde F-22 gibi bir canavar varken SAF AVCI UÇAĞINA ihtiyacı yoktur zaten. Bu sebeple F-35 gibi bir uçak ortaya koymaları şaşırtıcı değil.
İşin mühendislik kısmı çoook uzun. Anlatırım ama çok teknik detay ve bilgi gerektirir anlaşılması için. Bunun için de 4 yıllık bir uçak mühendisliği fakültesi bitirmek şarttır. Temel ve basit olarak özetleyecek olursak teknolojilerle, gelişen aerodinamik yapılarla, gövde tasarımındaki yenilikler ile manevra kabiliyeti yükseltiliyor avcı uçaklarının. Bunlar yapılırken belli noktalardan da kısılıyor tabii ki.
Mesela bizde F-16'lar var değil mi. F-16'ların amacı nedir? F-16'ların amacı avcılıktır. Uçak avlar ama bir bombalama yapamaz. Neden? Uçak mühimmat taşıyamıyor ki bombalama yapabilsin. Yani büyük bir bombalama operasyonu yapabilecek kapasitesi yok ama havada her uçağı avlayabilecek kadar kabiliyetli bir uçak.
Bu sebeple Türkiye bombalamada hala F-4 uçaklarını kullanıyordur ve güzel işler çıkartıyordur. Savaş uçakları her zaman amacına göre kullanılır ve amacına göre üretilir, bunu unutmayın.
Verdiğiniz bilgiler için sağolun. Ben manevra sırasında uçağın hızı artan sürtünmeye bağlı olarak düşüyor zannediyordum. Kasıtlı olarak azaltıldığını bilmiyordum.Güzel ve güncel bir konu aslında iyi olmuş bence açtığın.
Kobra Manevrası'nın mantığı aslında şu; hızını artırarak gelip aniden hız düşürmek ve uçağın burnunu çekerek sürüklenmesini sağlamak. Bu hareket aslında ikinci dünya savaşında da yapılıyordu ama daha kısa ve daha yavaş halde. Bunun yanına bile yaklaşamaz tabii kiTabii şimdi böyle anlatınca "Eee F-4 niye yapmıyor o zaman?" diyebilirsin. Fakat bu sadece hareketin yapılışı, asıl maharet ayrodinamide ve malzeme yapısında.
- Ayrodinamik yapı: Uçağın dış yapısı ve şekli itibariyle üzerinde bir sürtünme oluşur. Bu uçakta asıl güzelliklerden biri bu. Sürtünme mümkün olduğunca en düşük seviyede. Ama manevra yapabilecek kadar güçlü ve sabit yapıda.
- Motor gücü: Motor demek güç demek, güç demek hız demek. Hız demek uçmak demektir. Motor ne kadar stabil ve güçlü olursa sana o kadar kabiliyet kazandırır. Çünkü az önce söylediğim sürtünmeyi bu güç ile yenersin. Motora giren hava, motorun sıkıştırma ve yanma gücü hepsi ince ama güçlü detaylardır bunların.
- Yapı malzemeleri: Çok güçlü olacaksın ama çok hafif olacaksın. Çok ince olacaksın ama çok sağlam olacaksın. Çok sabit olacaksın ama bütün manevralara ve mukavemete dirençli olacaksın.
- Kumanda yüzeyleri: Ne kadar güçlü kumanda yüzeyi varsa o kadar güçlü hareket yapabilir uçaklar. Küçük veya büyük. Önemli olan yarattığı etki ve döndürme gücü.
- Pilot: Bu yukardakilerin hepsini yüz kere de yapsan iyi bir pilota sahip değilsen hiçbir önemi kalmaz. Sadece yerde fotoğraf için sergileyeceğin bir aracın olur o kadar
Doğru yazmışlar aslında. Bir hata yok. Sonuçta ağırlık faktörü uçağın performansını etkiler. Sen ağırlığı ne kadar artırırsan hızı o kadar düşer, manevra kabiliyeti o kadar düşer ve Stall'a girme hızı o kadar yükselir. F-16'ların hepsi aynı görev için değildir. Uçak, yapacağı göreve göre yüklenir. Yani it dalaşına girecekse silah ve yakıt yüklemesi ayrı yapılır, bombalama görevine gidecekse silah ve yakıt yüklemesi ayrı yapılır. Çünkü bombalamaya gittiğinde uzaktan veya belli bir mesafeden bombalarını bırakıp dönecek, başka bir işi yok. Ama it dalaşına girecekse eğer bu uçağın atik, kıvrak ve hızlı olması gerekir."Mesela bir uçağın manevra kabiliyeti. Örnek olarak F-16’yı verelim. Çıplak vaziyette 9 G. Kanat uçlarına iki füze takalım hemen hemen aynı kalsın. Fakat bu tayyarenin gövde üstünde konformal yakıt tankına sahip olduğunu düşünelim, rakam direkt 8,4 G’ye düşsün. Birkaç pod ve ilave füze ile olsun size 8 G. Ağır lazer güdümlü bombalar yükleyelim. Direkt 6,5 G. Droptank dediğimiz ilave yakıt taşıyan yükleri de ilave edelim, etti mi size maksimum 5,3 G. Gökyüzüne saldığınız şahin oldu size besili güvercin."
KırılırSavaş uçağı uçarken kendi limitlerini aşarsa bu durumda uçağın havada başına tam olarak ne geliyor?
Hem kendisi azaltıyor gazı keserek hem de göğüsleyerek havayı yavaşlıyor. Öbür türlü kağıt uçaktan farkı kalmazdı eğer havayı kontrollü olarak yavaşlatamasaydı.Ben manevra sırasında uçağın hızı artan sürtünmeye bağlı olarak düşüyor zannediyordum. Kasıtlı olarak azaltıldığını bilmiyordum.
Tek kumanda yüzeyi konusunu anlayamadım.
Anlıyorum. Göreve göre ayrı olarak mühimmat, yakıt ayarı olabilecek en iyi biçimde tutturmak da zor iş olmalı gerçekten. Bu işin içine daha fazla girdikçe hayranlığım katlanarak artıyor.Doğru yazmışlar aslında. Bir hata yok. Sonuçta ağırlık faktörü uçağın performansını etkiler. Sen ağırlığı ne kadar artırırsan hızı o kadar düşer, manevra kabiliyeti o kadar düşer ve Stall'a girme hızı o kadar yükselir. F-16'ların hepsi aynı görev için değildir. Uçak, yapacağı göreve göre yüklenir. Yani it dalaşına girecekse silah ve yakıt yüklemesi ayrı yapılır, bombalama görevine gidecekse silah ve yakıt yüklemesi ayrı yapılır. Çünkü bombalamaya gittiğinde uzaktan veya belli bir mesafeden bombalarını bırakıp dönecek, başka bir işi yok. Ama it dalaşına girecekse eğer bu uçağın atik, kıvrak ve hızlı olması gerekir.
Havadaki bir uçak için başına gelecek en kötü durum olsa gerek.KırılırBildiğin ortadan ikiye ayrılmaya gidecek kadar güce maruz kalır ve yapısal deformasyona uğrar
Kast ettiğiniz şeyi daha iyi anladım. Bildiğim kadarı ile "Elevator" yunuslama, "Rudder" sapma, "Aileron" yatış hareketini sağlıyor.
Bak bu yukardakilerin genel adı basitçe kumanda yüzeyleridir. Ve uçağın yapacağı işe, hıza, ağırlığına ve konforuna göre tipi, boyutu ve gücü değişir. Uçak bunlar sayesinde yön değiştirir ve manevra yapar. Eğer bu kumanda yüzeyleri gerçekten doğru tasarlanmamışsa o uçağın hiçbir kabiliyeti kalmaz. Aşağıdaki hareketler manevranın temel hareketleridir. Ve bu hareketleri yukarda gösterdiğim kumandalar sayesinde yapabilir sadece.
Kolay iş değil sonuçtaBu işin içine daha fazla girdikçe hayranlığım katlanarak artıyor.
PAK-FA T50 / SU 57 seri üretime alındı ancak ben de sorunların bitmiş olduğunu düşünmüyorum.Anlatmak istediğini ifade etmişsin, uzun uzadıya konuşabiliriz, sorun yok.
Şimdi öncelikle şunu belirteyim. F-35'in rakibi SU-35 değildir. SU-57 de değildir rakibi. Ki zaten ortada şu an SU-57 diye bir uçak yok. Prototip halde ve ilk uçuşunu SU-35'in motoru ile yapmış bir uçaktır. Daha Rusya'nın envanterinde bile yokken, seri üretime bile girmemişken bu uçağı konuşmanın bir manası yok.
SU-35'e tekrardan dönelim. Savaş uçakları her zaman bir amaç üzerine üretilir. Avcılık, yakın kara ve hava desteği, bombalama gibi amaçlar sayabiliriz. İşte SU serisi de ''avcılık'' üzerine kurulan uçaklardır. Avcı uçaklarında manevranın, hızın, atikliğin, hafifliğin, gelişmiş aviyonik ve seyrüsefer sistemlerinin önemi büyüktür. Çünkü hedefiniz size yaklaşamadan veya havada it dalaşında sizi mal etmeden onu avlamanız gerekir. Bunu da bu gibi etmenlerle avantaja geçerek yapabilir.
F-35'in şu an dünyada bir rakibi yok. Alanında tekel bir uçak. ABD'nin her amaç için farklı uçak yapmak yerine bütün amaçları bir uçakta toplama projesinin gerçekleşmiş halidir. Yeri geldiğinde avcılık yapar, yeri geldiğinde bombalar, yeri geldiğinde yakın destek verir vs.
Ama tek görevi avcılık olmadığından, avcılığın gerektirdiği özelliklerden feragat edilebilir mühendislik aşamasında. ABD'nin elinde F-22 gibi bir canavar varken SAF AVCI UÇAĞINA ihtiyacı yoktur zaten. Bu sebeple F-35 gibi bir uçak ortaya koymaları şaşırtıcı değil.
İşin mühendislik kısmı çoook uzun. Anlatırım ama çok teknik detay ve bilgi gerektirir anlaşılması için. Bunun için de 4 yıllık bir uçak mühendisliği fakültesi bitirmek şarttır. Temel ve basit olarak özetleyecek olursak teknolojilerle, gelişen aerodinamik yapılarla, gövde tasarımındaki yenilikler ile manevra kabiliyeti yükseltiliyor avcı uçaklarının. Bunlar yapılırken belli noktalardan da kısılıyor tabii ki.
Mesela bizde F-16'lar var değil mi. F-16'ların amacı nedir? F-16'ların amacı avcılıktır. Uçak avlar ama bir bombalama yapamaz. Neden? Uçak mühimmat taşıyamıyor ki bombalama yapabilsin. Yani büyük bir bombalama operasyonu yapabilecek kapasitesi yok ama havada her uçağı avlayabilecek kadar kabiliyetli bir uçak.
Bu sebeple Türkiye bombalamada hala F-4 uçaklarını kullanıyordur ve güzel işler çıkartıyordur. Savaş uçakları her zaman amacına göre kullanılır ve amacına göre üretilir, bunu unutmayın.
SU 35 o manevraları sadece mühimmat yok iken ve yakıt deposundaki yakıt miktarı az iken yapabiliyor. Yani yakıt olsa veya mühimmat olsa hop düşmanın arkasına geçtim olayı yok.Herkese iyi günler ve iyi forumlar dilerim.
Konumuza gelirsek bu konuyu merak etmemin başlıca sebebi Sukhoi SU-35'in imza hareketi olan "Kobra Manevrası". İzlediğim videoda dediğine göre uçak manevraya mach 1 hızında girerek manevra sırasında hızı saatte 180 km'ye kadar düşüyor. Bahsettiğim manevranın videolarını hayranlıkla izledim açıkçası. Bu konu hakkında da daha detaylı bilgi almak istedim? Örnek vermem gerekirse mesela F-16 ile SU-35 uçağının arasındaki manevra kabiliyetine sebep olan ana nedenler nelerdir?
Kendi bakış açımdan ve yorumumdan bakmam gerekirse aerodinamik, teknolojisi gibi bir çok özelliğinin benzerlik gösterdiği uçaklarda ana etkenler uçağın ağırlığı ve motora giden hava akımı gibi geliyor bana. Benzerlik göstermeyen uçaklarla ilgili ise galiba işin içerisine çok farklı etkenler devreye giriyor.
Özellikle sizin yorumlarını almak istiyorum; @Jira @painkiller. Yorum yaparsınız ve bu genci aydınlatırsanız çok sevinirim.
Eğer kendimi ve bilgi almak istediğim konuyu çok açıkça ifade edemediysem kusura bakmayın. Konuşma, yazma konusunda biraz kıtımdır da.