Ses frekans tekniği

Çoğu arkadaşımız ses düzeni kurarken öncelikle kaç wattlık bir ses sistemi almalıyım gibi sorular sormaktadırlar. Gerçekte bu olay, bilmeyen kişilerin kandırılması için, bazı teknik deyimlerin abartılmasından başka birşey değildir.
Konuya açıklık getirmesi açısından ses, (AUDIO) konusunda bilgilerimi paylaşmak istiyorum.
Öncelikle bilinmelidir ki, ses konusu birkaç sayfa ile anlatılabilecek kadar dar bir konu değildir. Bu yüzden anlatımımı herkesin anlayabileceği şekle çevirip, mümkün olduğunca sadeleştirmeye çalışacağım. Herhangi bir deyim ya da kelime ilgili merak ettiklerinizi daha detaylı anlatmam için sorularınızı yöneltebilirsiniz.

Önce güç yükselteçleri (Amplifikatörler) ile başlayalım.

Bir amplifikatörde belli başlı istenilen özellikler özetle şu şekilde sıralanabilir.

• 1 Frekans karakteristiği: Amplifikatörün hangi frekanslarda ne kadar kazancı olduğunu göstermektedir. Dünya literatüründe bu değer 20 Hz'ten 20.000 Hz'e (20KHz) kadardır. İnsan kulağı, saf duyum olarak, bu değere ulaşamasa da, aslında harmoniksel olarak 20 KHz'in daha üst seviyelerini (yüksek güç bandında) ve daha alçak bölgeler olarak 40 Hz verilse de, yüksek şiddetteki daha alçak frekansların duyumlandığı tespit edilmiştir. Doğadaki olguları örnek vermek gerekirse, 20 Hz lik frekansları deprem esnasında, 20 KHz üzerini ise, şimşek çakması esnasında rahatlıkla duyabilmekteyiz.

• 2 Gürültü seviyesi: Her amlifikatörün bir gürültü seviyesi vardır. Bu seviyenin en az seviyede olması, o amplifikatörün dinamik alanını göstermektedir. Bir örnek verilmesi gerekirse. Çıkış seviyesi +20 dbm olan bir amplifikatörün gürültü seviyesi -50 dbm ise bu amplifikatörün dinamik alanı -50+20= 70 dbm olacaktır.

• 3 Güç bandı: Her amplifikatörün max. çıkış seviyesinde, çıkış akımında meydan gelen azalma ya da artış katsayısı olup, hangi frekansta, ne kadar güç üretebildiğinin ölçümüdür. 100 W'lık bir amplifikatörümüz eğer bass seslerde bu güce ulaşamıyorsa, ya da sadece temel frekans olan 1 KHz lik frekansta bu şiddete ulaşabiliyorsa, bu amplifikatöre 100 W lık amplifikatör denilmesi yanlış olacaktır. (zaten piyasa aldatmacası bu kural ile yapılmaktadır) Tüm frekanslarda bu güce ulaşabilen bir amplifikatörün COSq katsayısı ile ilişkisi pek olmayıp, RMS gerçek güç olarak kabul edilebilir.

• 4 Distorsiyon (Bozulma): Bir amplifikatör herhangi bir frekansı yükseltirken aynı zamanda da sinüs eğrisini (saflığını) bozulmaya uğratabilir. Bu olaya distorsiyon denilmektedir. Distorsiyon ölçümü her frekansta ayrı ayrı yapılabildiği gibi tüm frekans bölgelerinde de yapılıp toplam değer bulunabilir. (THD) Total Harmonic Distortion.

Teşekkürler. Bunlar tamda benim işime yarayacak bilgiler

İlave bilgi:
Bir amplifikatörün çıkış gücü ne olursa olsun, bu değer sadece çıkış aygıtı (hoparlörler) ile doğrudan ilişikli bir değer olacaktır.
Örneklerle anlatmaya çalışayım.
100 miliwatt gücündeki bir amplifikatörü uygun empedanstaki bir hoparlöre bağladığımızda, duyduğumuz ses belki de kısık sayılabilecek bir ses şiddeti olacaktır. Ama aynı amplifikatörü bir kulaklığa bağlayıp, kulaklıkla dinlediğimiz zaman oldukça şiddetli bir ses duyacağız. Demek ki amplifikatörlerdeki güç faktörü çok önemli değilmiş. Bu güç faktörü, hoparlör ile bağdaştırıldığında şöyle bir faktör ortaya çıkmaktadır;
Teknik analizler, bir hoparlörün kazancını SPL (Sound Pressure Level).x.metre, olarak bildirir. Bu değer hoparlörün belli bir mesafede ve belli güçte çalıştırılması ile insan kulağına ne kadar ses basıncı uygulandığını belirtmektedir. Bir örnek verelim.
A hoparlörü: 85 dbA 1 metre 1 Watt. Bu örnek değer, bir hoparlöre 1 wattlık güç uygulandığında, 1 metre mesafeden insan kulağına 85 dbA lık bir basınç uygulamakta olduğunu göstermektedir.
B hoparlörü: 105 dbA 1 metre 1 Watt. Bu örnekte görülüyor ki B hoparlörü ile, aynı güçte, neredeyse 20 kat daha güçlü bir ses duymaktayız. Ancak görüldüğü üzere amplifikatörümüzün gücü ve dinleme mesafesi aynıdır. Bu değerdeki bir hoparlör ise ciddi şekilde kaliteli hoparlördür.
İşte bu basit örnek bile bir amplifikatörün aslında çıkış gücü olarak pek anlam ifade etmediğini göstermektedir. Ancak bahsedilen değerde bir hoparlör temin etmek elbette çok pahalı ve neredeyse imkansız olduğu için elbette amplifikatörümüzün daha fazla güce ihtiyacı olacaktır.
Elbette ki her hoparlörün de, bir frekans karakteristiği ve dinamik alan değeri hatta power band-width denilen güç bandı değerleri de bulunmaktadır. Bu konulara zaman geldikçe değineceğim.

Benle aynı fiyata "daha yüksek Watt değerinde ses sistemi aldım" diye sevinen arkadaşlarım var. Ne kadar anlatsanda anlamıyorlar.

BilgisayarKurdu dedi:

Benle aynı fiyata "daha yüksek Watt değerinde ses sistemi aldım" diye sevinen arkadaşlarım var. Ne kadar anlatsanda anlamıyorlar.

Genişletmek için tıkla...

Evimde kullanmakta olduğum, müzik ses sisteminin amplifikatörü kendi özel tasarımımdır. STK465 hybrid entegresi ile yapmış olduğum bu amplifikatörün RMS çıkış gücü 2X30W, PEAK output seviyesi ise 2X40Watt'tır. (bakınız STK 465) Bu ses sistemini bir kez sonuna kadar açmıştım. Binadakiler deprem oluyor diyerek sokağa dökülmüşlerdi
Normal dinleme modunda takribi 1-2Watt civarı bir çıkış gücü ile dinlemekteyim. (80-90 dbA) Daha fazla açarsam komşu alttan dürtmeye başlıyor
NOT: Normal insanın konuşma tonu, 1 metrede takribi 65-75 dbA lık bir ses şiddetine eşdeğerdir.

BilgisayarKurdu dedi:

Benle aynı fiyata "daha yüksek Watt değerinde ses sistemi aldım" diye sevinen arkadaşlarım var. Ne kadar anlatsanda anlamıyorlar.

Genişletmek için tıkla...

Aynı ekran kartı alırken GB meselesi gibi. GB meselesi Recep Abi anlatıyordu. Şimdi de Watt meselesini YAMYAM Abi doğru bildiğimiz yanlışları düzeltiyor Ne de olsa herkesin uzmanlık alanı

Yamyam abi tekniksel olarak hesaplıyor watt olayını ki doğru yapıyor. Evimdeki 2+1 ses sistemimin watt değerini Yamyam abimin önerileriyle ölçtüm. Satılırken ki watt değeriyle benim ölçtüğüm gerçek değer arasında uçurum farkı var. Satılırken toplamda 16 watt olarak satılan bu ürünün bass çıkışı benim ölçümümle sadece 1.2 Watt çıktı

Bu yazıyı okuyup da, 3500 watt amfim var diyen hala olursa çok gülerim. Güzel yazı olmuş.

Yunus07 dedi:

Yamyam abi tekniksel olarak hesaplıyor watt olayını ki doğru yapıyor. Evimdeki 2+1 ses sistemimin watt değerini Yamyam abimin önerileriyle ölçtüm. Satılırken ki watt değeriyle benim ölçtüğüm gerçek değer arasında uçurum farkı var. Satılırken toplamda 16 watt olarak satılan bu ürünün bass çıkışı benim ölçümümle sadece 1.2 Watt çıktı

Genişletmek için tıkla...

ibrahimtapu dedi:

Bu yazıyı okuyup da, 3500 watt amfim var diyen hala olursa çok gülerim. Güzel yazı olmuş.

Genişletmek için tıkla...

Şu detaylara dikkatinizi çekeyim arkadaşlar.
Bir ses sistemi alırken, arka kısımda yazan güç bilgilerine dikkat ediniz. Giriş 220 Volt, 50 Hz, MAX 30 Watt. Gibi bir değer örnek alırsak.
Bu verilmiş olan değer, tüm sistemin 220 Volt'luk şebekeden yaklaşık 30 Wattlık bir güç gereksinimi ile çalışmakta olduğunu göstermektedir. Bu değerler genellikle ses sisteminin içerisindeki transformatörün gücüdür. 30 Watt'lık bir transformatörün çıkış gücü de hemen hemen aynı olacaktır. Yani biz bu güç devresinden en fazla 30 Watt çekebileceğiz. Eğer bu şekilde giriş güç değeri verilmiş bir ses sisteminin çıkışları 2X30 Watt veya 5X30 Watt gibi bir ifadeyle anlatılıyorsa kesinlikle inanmayınız. Çünkü 30 Watt'lık bir güç transformatörü ile toplamda 90,120 veya 150 Watt'lık bir ses çıkış gücü asla elde edilemez.
Çok iyi konfigure edilse bile 30 Wattlık bir transformatör ile 2X10 Wattlık bir ses gücü çok özel koşullarda elde edilebilmektedir.

Örnek resimde görüldüğü üzere, bir kaset recorder, 10 Watt'lık bir güç gereksinimine ihtiyaç duymaktadır.

Elbette bu giriş gücü bu aygıtın çıkış gücü ile bağdaştırılamaz. Gereksinim duyulan bu güç, cihazın motorları, elektronik çıkış ve pre amplifikatör devrelerinin çalışabilmeleri için toplamda ihtiyaç duyulan güç faktörüdür.