Her ne kadar Linux'un özgür yazılım topluluğunda çokça övüldüğünü duysam da, Windows kadar stabil ve hızlı olmadığını düşünüyorum. Neye dayanarak bunu söylüyorum? Çünkü birçok Linux dağıtımını deneyimledim ve özellikle Ubuntu dışında kalanlarda belirgin bir yavaşlık hissettim. Ubuntu'yu kullanırken performans ve hız anlamında tatmin edici bir deneyim yaşamama rağmen, diğer dağıtımlarda aradığım hız ve stabiliteyi bulamadım. Arayüzde yaşanan takılmalar, karşılaşılan hatalar ve çözülememiş buglar, bu sistemlerin günümüzde hala geri planda kaldığını düşündürüyor.
Kullanılan donanım ve sürücünün sürümü performans ve hız kısmını fazlasıyla etkilemekte. Ubuntu dışı dağıtımlarda bu sorunu yaşadığını belirtmişsin. Öncelikle Ubuntu NVIDIA için eski, önerilen sürüm sürücüyü kullanır. Eskiden 535'ti şu an ise 550. Fedora, Arch gibi dağıtımlarda veya manuel sürücü kurarken daha güncel bir sürücü seçiminde hatalar meydana gelebilir. Örneğin ben Arch Linux kullanırken bile Downgrade programını kullanarak sürücünün sürümünü 550'ye ya da 555'e düşürürüm. Daha hızlı ve sorunsuzdur. 560 ve üstü ise hatalarla doludur. Daha eski sürücüler için de hatalarla dolu olma konusu geçerli. Wayland tarafında ise 560 ve sonrası olan sürümler daha iyidir ama iş performansa gelince sistem çökmeleri fazlasıyla görülür. Hız ve performans sorunu yaşıyorsanız bunun suçu işletim sistemi değildir, kullandığınız donanımın üreticisi veya kullandığınız sürücüdür. GNU/Linux'un performans ve hız konusunda ne kadar övüldüğünü bilirsiniz. "Ubuntu dışı dağıtımlarda hız ve performans sorunu yaşıyorum." dediğinizde genel bir sorun varmış gibi yansıtamazsınız. Gülünç olur çünkü "Eski cihazlara GNU/Linux kurulabilir." dediğinizde GNU/Linux'un daha hızlı ve performanslı olduğunu belirtmiş olursunuz. Çelişkili davranıyorsunuz.
Windows'a gelince, her şey olması gerektiği gibi, derli toplu ve kullanıcı dostu. Basit işlemler için saatlerce internette vakit kaybetmiyorsunuz; komut satırına bağımlı kalmak yerine, her şey birkaç tıkla halledilebiliyor. Komut satırını kullanmanın, özellikle yeni kullanıcılar için, büyük bir zaman kaybı olduğunu düşünüyorum. Bununla birlikte, gerekli komutları öğrenmek için forumlarda araştırma yapmanız, çeşitli sitelere girip forumlara üye olmanız gerekiyor ki, bu da fazladan bir yük oluşturuyor.
Terminale dokunmayı bile gerektirmeyen Micro OS, Silverblue, Ubuntu, Linux Mint gibi bir çok dağıtım bulunuyor. Kaldı ki biz forumda bu dağıtımları kullanan insanlar sorun yaşadığında komutla çözüm öneriyorsak bunun sebebi arayüzlü ayarı bulunmaması değildir. Sebep komut satırıyla daha hızlı halledebilmemizdir. "Şu uygulamayı aç şu menüye gir şuna sağ tık yap şuna da bas." demektense "Şu komutu gir." demek daha kısa ve daha az uğraştırıcıdır. Terminal canavar değildir. İşleri kolaylaştırır. Kaldı ki bunu bilen biri Windows'ta da terminal kullanmaya çalışır. Daha dün Windows önerdiğim birine hafifletme için kullanması gereken terminal komutu, terminal üzerinden çalıştırılan script önerdim. Komut satırı kullanımı zaman kaybı değildir. Aksine daha hızlıdır. Siteye gir, indirme sayfasını bul, indirilecek sürümü seç, inmesini bekle, indikten sonra çift tıkla, kabul et ve yüklemeye tıkla gibi uzun adımlar yerine
sudo apt install firefox yazmak çok daha basittir mesela. Neden bu işlem vakitten çalsın? Aksine vaktimi kolaylaştırıyor. Herhangi bir güncelleme ile GNU/Linux'tan terminal kaldırılsaydı beni arayüzlü ayarlara bıraktığı için işim uzardı. Terminal canavar değildir.
Video oynatmak gibi basit bir işlem için bile Linux'ta tatmin edici bir medya oynatıcı bulmak zor. Var olduğunu söyleyenler olacaktır, ancak Windows'un sunduğu seçeneklerin genişliği ve çeşitliliğiyle kıyaslandığında oldukça sınırlı kalıyor.
Açık kaynak dünyası fazlasıyla geniş. Çok fazla seçenek bulunuyor. En basitinden son kullanıcı zaten bunların seçimiyle uğraşmaz. Şu an son kullanıcıya yönelik olan GNOME ve KDE Plasma masaüstlerini kullandığınızda video oynatıcı hazır gelir ve yeterlidir. Yeterli bulmazsanız en basitinden VLC gibi güzel bir alternatifi kurmanız bir dakikanızı bile almaz. Windows'ta varsayılan video oynatıcıyı kullanan tek kişiye rastlamadım. GNU/Linux'ta varsayılan GNOME video oynatıcısını kullanan bir çok kişi tanıyorum. İçlerinden birisi de benim. Windows'un sunduğu seçeneklerin genişliği demek ayrı komik. Açık kaynak dünyasında bir şey sana yeterli değilse yszılım bilgin varsa kendin eklersin, yoksa da istersin ve birileri senin için ekler. Windows'ta varsayılan bir programa seçenek ekleyemezdin, Microsoft'un eklemesini beklemek zorundasın. İndirilebilecek uygulama seçenekleri de aynı şekildedir. Açık kaynak dünyası sınırsız. Kişiye uygun bir program illa ki bulunur.
Eski bilgisayarlar için Linux iyi bir seçenek olabilir, ancak modern ve güncel bir bilgisayarda Windows kullanmamak bana göre büyük bir hata olur.
Aksine sadece eski sistem kullandığı için GNU/Linux'a geçmek hatadır çünkü o kişi kendi isteğiyle değil zorunda kaldığı için GNU/Linux'a geçmiştir. İşletim sistemi kullanmak tamamen tercih meselesidir. Kişi Windows istiyor ama bunu sisteminden dolayı yapamayıp GNU/Linux'a geçiyorsa bu onun hoşuna giden bir şey olmayacaktır.
Yeni sistemde Windows kullanmamak hatadır kısmı ise tamamen yanlış. İyi ki "Bana göre." diye belirtmişsiniz.
Yeni sistemler Linux'a daha uygundur çünkü her bir yeni sürümde eskiyen cihazların sürücüsü kaldırılıyor. Örneğin güncel Ubuntu'da donanımını çalıştıramadığı için 14.04 gibi çok eski Ubuntu sürümlerine yönelen bir çok insan var. Desteği kesilen kapalı kaynak sürücüler de depodan kaldırılır ve bunları indirebilmek için araştırmaya girmek gerekir. Yani yeni sistemlerde GNU/Linux kullanmak, eski sistemlerde kullanmaktan daha kolay ve daha performanslıdır. En basitinden eski bir donanımın sürücüsü kaldırılmasa bile hata güncellemesi almaya devam etmez ancak yeni bir donanımın sürücüsü her ay yeni bir güncelleme almaya devam eder. Yeni sistemlerde GNU/Linux kullanmak daha sorunsuzdur.
Windows ile kıyaslamasına geleyim. Eski sistemlerde ve yeni sistemlerde GNU/Linux kullanımını karşılaştırdım yukarıda. Windows'ta ve GNU/Linux'ta yeni sistemlerin kullanımından bahsedeyim.
Windows'un donanımlar için özel programlara sahip olduğunu, üreticilerin sitelerinden indirilebileceğini belirtebilirsiniz. Geçmişte olsa bu fikri destekler ve GNU/Linux'un eksisi olduğunu belirtirdim ancak son dönem HP, ASUS gibi üreticiler GNU/Linux için özel sistemler üretiyorlar. Evet, Windows için ürettikleri programların resmi GNU/Linux versiyonu bulunmuyor ancak GNU/Linux'ta her şeyin sorunsuz çalışmasına yönelik özel sistem üretip satıyorlar. Örneğin herhangi bir donanıma sahip olduğunda GNU/Linux'ta fan yönetimi, klavye rengi kontrolü gibi şeyleri yapamazken bu cihazlarda yapabilirsiniz. Yani güncel durumda şirketler bile Windows yerine GNU/Linux için özel cihaz sunmaktalar. Neden güncel sistemde GNU/Linux kullanılmasın?
GNU/Linux'ta neredeyse her sürücü açık kaynaklıdır bu da bir sorun olduğunda yazılımdan anlayan kullanıcıların kaynak kodları açıp hatayı gidermesini sağlar. Windows tarafında kapalı kaynaklı sürücülerin üretici tarafından düzeltilmesini beklersiniz. Yeni sistemde bir sorun varsa bu GNU/Linux'ta 2-3 gün içerisinde düzeltilirken Windows'ta 1 yıla kadar bekleyebilir ya da bununla ilgili hiç güncelleme almayabilirsiniz. Açık kaynakla ilgili bir durumdur. GNU/Linux bu durumda yeni sistemlerde de öne geçer.
Masaüstü ortamı da buna etki ediyor fakat sadece Ubuntu'ya bakarak konuşulmaz. Kimi zaman Linux'un boşta RAM kullanım miktarı 300 MB'a kadar düşüyor. Bahsettiğiniz takılmalara ben rastlamadım, ama yoktu da demem. Ubuntu'nun varsayılan hali beğenilmiyor zaten.
120 MB RAM kullanan güncel destekli masaüstü var. Performans konusu tartışmaya kapalı benim gözümde.
Komut satırı olayı ise, siz setup dosyasını kullanıyorsunuz, onlar komut satırını.
Biz hem komut satırı hem setup dosyası kullanabiliyoruz. Sosyal'de paylaştığım yazılımlara "Şu komutu girin, iner." demiyorum sonuçta. Dosya veriyorum. Ayrıca GNU/Linux'taki gelişmiş paket yöneticileri görülünce Winget projesi bile başlatıldı. Komut satırından kurulum yapmak kötü olsa neden Windows'ta Winget kullanılmaya başladı? Yapılmasın demiyorum. Kötü bir şey değil hatta Windows kullanıcıları bile GNU/Linux'u bu konuda örnek almaya çalışıyor diyorum.
Stabillik konusunda Windows daha kararlı demişsiniz ama eski bilgisayarlara Linux kurulabilir demişsiniz.
Yine de konunun özünde haklısınız. Linux'u aşırı rahat kullanabilmek için deneyim sahibi olmanız, bolca vakit geçirmiş olmanız gerekiyor. Bazen durumlar o kadar karmaşıklaşıyor ki bilgisayardan soğuyorsunuz. Windows'ta ise sıradan her kullanıcının anlayabileceği, erişebileceği, hemen kavrayabileceği bir sistem mevcut.
Bolca vakit değil. Küçüklüğünüzden beri Windows kullandığınız için Windows'a bolca vakit ayırmışsınızdır ve onu kullanmayı öğrenmişsinizdir. O nedenle GNU/Linux kullanımı sizin için çok farklı olabilir. Tamamen alışkanlıklara bağlıdır. GNU/Linux kullanımı zor olduğu için vakit ayırmanız gerekmez. Tıpkı küçüklüğünüzde Windows'a vakit ayırıp kullanmayı öğrendiğiniz gibi GNU/Linux'u öğrenmeniz gerekir. Deneyim kısmı Windows'ta da var ama o kısmı bir çok insan çocukluğunda yaşıyor. Çocukluğunuzdan beri GNU/Linux kullansaydınız aynı şeyleri Windows için söylüyor olacaktınız.
Her ne kadar ara ara Linux'taki güzel görünüm canımı Linux çektirse de onca kullanıcı dostu olmayan yönünden ötürü kullanmak istemiyorum.
Kullanıcı dostu kısmı dağıtımdan dağıtıma değişir. Son kullanıcıyı hedefleyen dağıtımlar da vardır profesyonel kullanıcıyı hedefleyen de. GNU/Linux terminalsiz kullanılmaz diyen arkadaşıma kanıtlamak için 1 ay Fedora'yı terminalsiz kullanmıştım mesela. Fazla basit ve bilgi de gerektirmiyor. Her şeyin arayüzlü ayarı bulunuyor.
Dostum tercih meselesi Android ve iOS gibi düşün. Ayrıca Windows'ta keşfettiğim ve kodu açık olsa 2 satır kodla düzeltilecek o kadar çok bug var ki. Dosya Gezgini de berbat. Pencere yönetimi de. Ayrıca Microsoft tekel sayılır, tüm kişisel verilerini hüpletiyor, biz garibanın yanındayız.Windows kullanmak zorunda kalsam Custom kullanırım.
Açık kaynak bu konularda cidden çok fazla alternatife sahip olmamızı sağlıyor.
Konunun ana mesajından daha uzun yazdım fikrimi.
Belirteyim. Dual boot kullanmıyorum. GNU/Linux her ihtiyacımı karşılıyor.