RAM, SSD, sabit disk yıllardır sistemlerde bahsettiğimiz parçalar. Peki her biri ne işe yarıyor? Aralarında ne farklar var? Açılımı, anlamı ve pratikte bilmemiz gereken temel bilgileri bu videoda paylaşıyoruz…
- 00:00 – Temel PC bileşenleri eğitimi aslında fiziksel başlamıştı, bu bölüm RAM, SSD ve disk.
- 00:30 – RAM nedir?
- 01:00 – RAM neden işlemciye yakındır?
- 02:00 – RAM’de CL ne demek?
- 02:30 – Ağırlığına göre altından daha pahalı bileşenler var.
- 02:55 – RAM neden bu kadar pahalı? 2020 için RAM miktarı ne olmalı?
- 03:25 – RAM özellikleri, üretimi, arızası.
- 04:30 – Bugünkü miktarlar geçmişe göre daha mı iyi? Neden kısılıyor.
- 05:10 – RAM’in çok kullanılması ve dolması bir sorun mudur?
- 06:35 – RAM ihtiyacı yüksek uygulama örnekleri.
- 07:05 – Oyunların gereksinimleri.
- 07:40 – Android cep telefonlarındaki RAM miktarları ve iOS’taki ihtiyaçlar.
- 09:15 – CL değerleri ve frekanslar.
- 09:55 – SSD, disk ve RAM arasındaki çalışma ilişkisi.
- 10:40 – Temel işlevler, diskler ne işe yarıyor? RAM ve disklerin, SSD’lerin farkları.
- 12:00 – Optane ve farklı teknolojiler de var.
- 13:00 – Sunucu ve veri merkezlerinde farklı çözümler var.
- 13:30 – Diskin temel çalışma prensibi ve limitleri.
- 15:00 – SSD’lerin özellikleri.
- 16:00 – DDR SDRAM 1600 MB/s aktarma hızı verebiliyordu, bugün bazı M.2 SSD’ler bundan çok daha hızlı.
- Elbette RAM bunu devamlı sürdürebiliyor ancak gelinen noktayı göstermesi açısından güzel bir örnek.
- 16:10 – PCIe ve SATA farkları.
- 17:00 – Neden tek tip bellek olmuyor?
- 18:00 – 3D Xpoint.
- 19:23 – HBM ne oldu? Halen gelecek vaadi var, ancak yaygınlaşmadı.
- 20:40 – Hız farkları ve darboğazlar.
- 21:20 – İhtiyaçlar ve planlama, gelecekte neler olacak?
Katı hal sürücüleri (SSD) yaygınlaşmaya devam etse bile sabit disk sürücüleri (hard disk drive-HDD) halen başta arşiv yapmak isteyen kullanıcılar olmak üzere önemli bir kitle tarafından kullanılmaya devam ediyor. Bu yazımızda yıllardan beridir hayatımızın bir parçası olan HDD’lerin detaylarına yakından bakacağız.
Sabit Disk Nedir?
Sabit disk sürücüsü (hard disk drive-HDD), bilgisayarınızın kullandığı işletim sistemini, uygulamaları, belge, resim ve müzik gibi her türlü veriyi depolamaya yarayan bir teknolojidir. Sisteminizdeki geriye kalan diğer bileşenler, sabit sürücünüzde depolanan uygulamalara ve dosyalara ulaşmak, ve tüm verileri size sunmak için görev yapar. Tüm bilgisayarların bir depolama aygıtına ihtiyacı vardır ve HDD’ler bunlardan yalnızca bir tanesi.
Sabit sürücüler genellikle masaüstü bilgisayarların, mobil cihazların, tüketici elektroniğinin ve veri merkezlerindeki sunucuların içinde yer alır. Manyetik diskler kullanarak işletim sistemleri, yazılım programları ve diğer dosyaları depolayabilirsiniz.
Daha spesifik olarak, HDD’ler veri depolama sağlayan sabit diskin okunmasını ve yazılma sürecini kontrol eder. Sabit diskler, bir bilgisayarda birincil veya ikincil depolama aygıtı olarak kullanılabilir. Genellikle sürücü bölmesinde bulunurlar ve diğer biçimlerin yanı sıra Advanced Technology Attachment (ATA), Serial ATA (SATA), Pararllel ATA (PATA) veya Small Computer System Interface (SCSI) kablosu aracılığıyla anakarta bağlanırlar. Günümüzdeki sürücülerin neredeyse tamamı ise SATA bağlantısını kullanıyor. HDD ayrıca bir güç kaynağı ünitesine bağlıdır ve güç kapalıyken saklanan verileri tutabilir. Yani RAM’de depolanan verilerin aksine, sistemi kapattığınızda veriler uçup gitmez.
Sabit Disklerin Yapısı
Çoğu temel sabit disk, sızdırmaz bir bölme içinde bir mil etrafına yerleştirilmiş, alüminyum, cam veya seramikten yapılmış dairesel disk plakalardan oluşur. Diğer bileşenler arasında iş mili, aktüatör, aktüatör kolu ve okuma/yazma kafası bulunur.
Disk plaka, mile bağlı bir motorla döner. Bölme ayrıca manyetik bir kafa kullanarak plakalar üzerindeki izlerden gelen ve giden bilgileri manyetik olarak kaydeden okuma/yazma kafalarını da içerir. Disklerin üzerinde bir de ince bir manyetik kaplama bulunur. Motor, plakaları dakikada 15.000 devire kadar döndürebilir. İkinci bir motor ise plakalar döndükçe her plakadaki bilgileri manyetik olarak kaydeden ve okuyan kafaların konumunu kontrol eder.
İşletim sisteminiz ve uygulamalarınız dahil olmak üzere tüm veriler bu disk plakalarda saklanmakta. Okuma/yazma kafaları, disklere veri yazmak ve okumak için plakalara sayısız kes temas eder. Verileri tutan bölmeler sabit diskin her tarafına yayılabilir, yani veriler sırayla yazılmaz. Disk plaka ve akümülatör kolu hassastır, bu nedenle çelik bir kasa ile kaplanmıştır. Bu da normal koşullar altında diskin zarar görmesini önler.
Yukarıdaki görselde gördüğünüz HDD bileşenleri şu şekilde:
- Disk platters: Disk plakalar.
- Head actuator: Aktüatör (bir mekanizmayı veya sistemi hareket ettiren bir tür motor).
- Head arm: Aktüatör kolu.
- Drive electronics PCB: Elektronik cihazlarda bulunan baskı devre kartı (PCB).
- Head electronics: Bağlantı için kullanılan birimler/portlar.
- Antivibration mount: Titreşim önleyici montaj braketi.
- Read/write head: Okuma/yazma kafası.
- Mounting chassis: Montaj kasası/şasi.
- Bezel: Kenarlıklar.
- Sealed chamber: Muhafaza bölmesi.
HDD’lerin Avantajları ve Dezavantajları
HDD’ler, büyük miktarda veri tutabilen ve SSD’lere göre çok daha ucuz olan teknolojilerdir. Normal kullanım altında makul derecede dayanıklıdırlar ve uzun yıllar boyunca verileri sorunsuz şekilde saklayabilirler. Ancak çarpma veya düşme gibi bir durumda hasar görme ihtimalleri yüksektir. Eğer sürücü çalışır haldeyken bunlar gerçekleşirse verileriniz çöp olabilir. Bununla birlikte, HDD’ler çok fazla güç kullanır ve çok fazla ısı üretir. Tüm bu durumlar ise onları dizüstü bilgisayarlar ve diğer mobil aygıtlar için kullanışsız hale getirmekte. Yani mobilite açısından dezavantajı yüksek.
Mekanik olarak çalışan bu sürücülerin bir diğer avantajı ise günümüz teknolojilerine göre yavaş olmaları. Sabit disk sürücüleri, özellikle büyük uygulamaları veya dosyaları açarken yavaş çalışır. Verileri sırayla yazmadıkları için, veriler her bölmede boş alanla parçalanabilir.
HDD Form Faktörleri
HDD form faktörü, veri depolama aygıtının fiziksel boyutunu veya geometrisini ifade eder. Bu sınıflandırmalar uzunluk, genişlik ve yüksekliklerinin yanı sıra ana bilgisayar arabirim konnektörünün konumu ve yönünü yöneten bir dizi endüstri standardını takip eder. Endüstri standardı bir form faktörüne sahip olmak, farklı bilgi işlem cihazlarıyla ortak bir uyumluluğun belirlenmesine yardımcı olur.
Kurumsal sistemlerde HDD’ler için en yaygın biçimler 2,5 inç ve 3,5 inç’tir. Bunlar ayrıca küçük form faktörü (SFF) ve büyük form faktörü (LFF) olarak da bilinir. 2,5 inç ve 3,5 inçlik ürünler, sürücü muhafazaları içindeki plakanın yaklaşık çapını temsil eder. Başka sürücü tipleri olsa da, üreticiler 2009 yılına kadar 1,3 inç, 1 inç ve 0,85 inç form faktörlerine sahip ürünlerin geliştirme sürücülerini durdurdular. NAND yongaların düşen fiyatı, bu tür küçük form faktörlerini unutmamıza neden oldu.
Birçok SSD de HDD form faktörü için tasarlanmıştır. HDD’lerle aynı yuvalara uyan SSD’ler, veri aktarmak için genellikle SATA veya seri bağlı SCSI (SAS) arabirimini kullanır.
Harici Sabit Disk Nedir?
Harici depolama sürücüsü, USB 2.0, USB-C veya Harici SATA (eSATA) gibi arabirimler aracılığıyla bir bilgisayara bağlanan ayrı bir depolama birimidir. Bu ürünler resim, müzik, video ve daha fazlası için depolama alanı sağlar. Harici sabit sürücüler, dahili HDD’lere kıyasla daha yavaş veri aktarım hızlarına sahip olabilir. Dahili sürücülerin yerini alamasalar bile mobilite açısından daha kullanışlı ürünlerden bahsediyoruz.
Dahili sabit sürücüler bilgisayar kasasının içinde bulunur ve genellikle uzun yıllar boyunca onları yerinden oynatmadan kullanırız. Dahili sürücüler bildiğiniz gibi çeşitli kapasitelerde geliyor ve yeterli depolama alanınız yoksa değiştirmek mümkün. Harici sürücüler ise depolama yeterli olmadığında, verileri saklamak istediğinizde veya taşımak istediğinizde yardımınıza koşabilir.
Depolama Kapasiteleri
Geçmişte 16 GB, 32 GB ve 64 GB gibi düşük depolama alanına sahip sürücüler bulunuyordu. Ancak tüketiciler günümüzde 500 GB, 1 TB veya 2 TB gibi seçeneklerden birini tercih ediyor. Bu kapasiteler standart bir kullanıcı için gayet yeterli, ancak arşiv yapanlar veya sistemi iş amaçlı kullanan kişiler çok daha yüksek alana ihtiyaç duyabilir.
Şu anda piyasada 22 ve hatta 26 terabayta kadar kapasite sunan sürücüler mevcut. Bu tür yüksek kapasiteli ürünler genellikle işletmelerde kullanılıyor. Toshiba, Western Digital ve Seagate gibi depolama üreticileri, 30 TB’ın üzerinde kapasiteler sunabilmek için çalışmalarına devam ediyor.
Ek olarak, işletim sistemi, dosya sistemi yapıları ve bazı veri artığı prosedürleri belirli bir alan kapladığından, bir HDD’nin kullanılabilir kapasitesi aslında reklamı yapıldığı kadar değildir. Örneğin 1 TB’lık bir sabit sürücü 930 GB civarında kullanılabilir alan sunar.
HDD vs SSD
Sabit disk sürücülerine kıyasla çok daha gelişmiş bir teknoloji olan katı hal sürücüleri (SSD’ler), daha çok USB flash belleklerdekine benzer bir teknolojiyle çalışır. SSD’lerin içinde NAND flash yongalar kullanılıyor ve HDD’lere kıyasla kat ve kat yüksek performanslar alabiliyoruz.
SSD’lerin sunduğu avantajlara bu makalemizde değinmiştik. Özetlemek gerekirse, katı hal sürücüleri dayanıklılık, yüksek performans, taşınabilirlik, verimlilik ve kolay kurulum gibi birçok artıya sahip.
Bu konuyla ilgili daha önce yayınladığımız makaleler:
IOPS Nedir? SSD’lerde Yüksek IOPS Neden Gerekli?
SSD Arabirimleri: M.2, U.2 ve NVMe Nedir?
SSD’lerde TRIM Komutu Nedir, Ne İşe Yarar?
NVMe nedir, SATA’dan farkı ne?
Bu serinin bir önceki videosu:
CPU ve GPU Nedir? Temel PC Bileşenleri #1
Makaleler için: CPU Nedir? ve GPU Nedir?
