SSD nedir, hard disklere göre ne farkı vardır? Bu makalemizde “Solid State Drive”ın avantajlarını ele alıyoruz.
2020 yılının sonuna geldiğimiz şu dönemle birlikte adından sıkça söz edilen uzun ömürlü depolama sürücüleri olan SSD’ler her geçen gün gelişmeye devam ediyor. Biz de bu makalemiz aracılığıyla hem SSD nedir, hem de ne işe yarar gibi konuları mercek altına alıyoruz.
SSD nedir, neden tercih edilmelidir?
SSD, içerisinde hareketli mekanik parça bulunmayan bir depolama cihazıdır. SSD bu yüzden sabit disklerden çok daha hızlıdır. Normal sabit disklerde dönen disk plakları bulunuyor. Bunların olası bir yere düşme ya da darbe alma durumunda hasar alma ihtimali yüksektir. Bu bağlamda disk, olası bir sarsıntı sonrası işlevini yitirebilir. SSD’ler ise donanımsal olarak darbe ve düşmelere karşı daha dayanıklıdırlar ve disk plaklarına sahip değildirler.
Buna ek olarak SSD’lerin okuma/yazma hızı konusunda daha iyi bir performans sunduklarını söyleyebiliriz. Örnek vermek gerekirse; işletim sistemi başta olmak üzere, temel programlar ve çokça oynanan oyunların bu sürücülere yüklenmesi hem sistemin, hem de program ve oyunların daha verimli çalışmasına olanak sağlar.
Bu iki özellikle birlikte temel bir sabit/taşınabilir diske göre SSD’lerin fiyatları daha yüksek seviyededir. Tabii ki burada ürünün kapasitesi ve teknolojisi gibi temel unsurlar da baz alınırlar. Örneğin SATA bir SSD ile NVMe SSD arasında da fiyat farklılıkları söz konusu olur.
SSD’nin avantajları neler?
- Hareketli parça yok: Sabit disklerin en büyük sorunu içlerinde dakikada 5400 veya 7200 devirde (bazen 10.000 veya 15.000) dönen plakalar olması. Bu, hem diski sarsıntılara karşı savunmasız hale geitriyor hem de diskin zamanla aşınmasına sebep oluyor. Yani hiç veri yazmasanız bile sabit diskler çalıştığı yerde yıpranmaya devam ediyor. SSD’lerde ise hiç hareketli parça yok. Bu bağlamda SSD, elektrik aldığı süre içinde eğer okuma/yazma işlemi yoksa yıpranmıyor.
- Hızlı: SSD’ler normal bir diske ve hatta eMMC’ye göre daha yüksek okuma/yazma hızlarına erişebilir. Tepki süresi olarak milisaniyelerden mikrosaniyeye indiği de gözlemlenmektedir ki bu oran sabit disklerde 10ms’nin dahi üstüne çıkmakta.
- Mobilite: Tıpkı birer telefon, işlemci ve tablet gibi diskler de küçülmeye gidiyor. Bu gelişmeyle birlikte dizüstü bilgisayarların ve oyun konsollarının içinde de artık SSD’leri görmek mümkün hâle geldi. Hiçbir zaman M.2 2230 boyutunda bir sabit disk üretilemeyecek ama bu boyutta SSD’ler mümkün.
- Düşük arıza oranları: Yukarıda verdiğimiz fiziksel arızalara istinaden yazılım tarafında da SSD’lerde düşük arıza oranları gözlemlenmekte. Hatta SSD’lerin ciddi bir durum olmadığı sürece ömürleri boyunca hızlarını koruduklarını da biliyoruz. Ek olarak SSD’lerde hata düzeltme kodu özellikleri de (Error-Correcting Code/ ECC ) yer alıyor.
- Boyut ve tasarım: Bu alanda da çok yönlülüğe yer veren SSD’ler, 2.5 inç sürücü yuvalarına ve M.2 yuvalarına uygun tasarlanır. M.2 NVMe SSD olarak tabir edilen bu depolama birimleri ise daha yüksek performans ortaya koyar.
- Kullanım ömrü: Sabit diskler genel olarak 6~10 senede kullanım ömrülerini doldurmakta ve artık Bad Sector denilen arızalı kısımlar oluşturmaya başlamakta. Öte yandan SSD ömrü, daha önce test ettiğimiz gibi sunulan garantinin 10 katına kadar çıkabilmekte.
SSD çeşitleri nelerdir?
SSD’ler farklı çeşitlerde üretilirler. Bu süreçte boyutları ve depolama kapasiteleri değişkenlik gösterir.
SATA III SSD Nedir?
SATA III, hem HDD hem de SSD ile çalışan eski bir bağlantı seçeneğinin son noktasıdır. SSD’lerin yaygınlaştığı dönemde anakartlar henüz yeni standartları benimsemediğinden, HDD’den SSD’ye geçiş sırasında SATA III standardı SSD’ler için de kullanıldı. SATA standardı güncel SSD’lerde de halen kullanılıyor ancak yaklaşık 550 MB/s hız ile PCIe SSD’lerin oldukça gerisinde kalıyor. Bu standarttaki SSD’lerin anakarta bağlanması için bir SATA kablosuna ve güç kablosuna ihtiyacı vardır.
PCIe SSD Nedir?
Peripheral Component Interconnect Express veya PCI Express yuvası; genellikle grafik kartları, USB bağlantı noktaları ve ses kartları gibi eklenti kartları için kullanılır. Ancak artık aşırı hızlı veri hızları için tüm bant genişliğini kullanabilen SSD’ler geliştirilmiş durumda. En yeni nesil PCIe 4.0 SSD’ler ilk olarak AMD’nin X570 anakartlarıyla piyasaya sürüldü. Ayrıca 5.000 MB /s’ye kadar okuma ve 4.400 MB /s’ye kadar yazma hızı sunabilen sürücülerin fiyatları genellikle SATA’daki muadil modellere göre iki katından fazla seviyededir.
M.2 SSD Nedir?
M.2 SSD’ler tasarım olarak en küçük diskler diyebiliriz. M.2 sürücüler hem SATA hem de NVMe denetleyicilerinden yararlanabilen bir form faktördür. Bu SSD’ler kısa bir pimli konektör kullanır ve genellikle anakartla aynı hizada bulunurlar. Bu, yer tasarrufu sağlamanız konusunda bir avantaj sunabilir. Ancak bir dezavantaj da söz konusu olabilir: Hava akışı konusunda yaşanabilecek sorunlarla birlikte ısınma problemleri meydana gelebilir. Bunu önlemek adına bazen soğutucu takviyesi yapmak şart.
NVMe SSD Nedir?
NVMe, neredeyse tüm PCI Express SSD’lerin veri aktarmasına olanak tanıyan temel arabirimdir. NVMe porotokolü temelde AHCI protokolünün yerini alması için tasarlandı. AHCI de yıllar önce eskiyen IDE protokolünün yerini almıştı. AHCI sayesinde geleneksel HDD’ler, veri yükünü çok daha verimli bir şekilde yönetiyordu. Ancak aynı verimlilik ne yazık ki SSD’lerde gözlenemiyor. NVMe ile birlikte SSD’ler daha geniş komut kuyruklarını daha verimli bir şekilde işleyebiliyor. NVMe SSD’lerin ayrıca modern SSD’lerin paralellik özelliğini çok daha etkili kullanabildiğini belirtmekte yarar var. Yine PS5 ve Xbox Series X gibi son nesil konsolların da NVMe SSD kullandığını belirtelim.
