AMD, Computex 2022 ile birlikte yeni nesil Ryzen 7000 “Zen 4” masaüstü işlemcilerini, 600 serisi yonga setlerini ve Mendocino mobil APU’larını duyurmuştu. Şirketin yol haritalarına göre Zen 4 mimarisi yalnızca “Raphael” serisinde değil, aynı zamanda 4. Nesil EPYC Genoa sunucu işlemcilerinde kullanılacak. Daha ileri bir tarihte ise Threadripper ailesinde göreceğiz.
Kırmızı ekip, CPU işlerinin yanı sıra GPU tarafında yine yoğun mesai harcıyor. Bilgilerimize göre RDNA 3 mimarisi üzerine inşa edilen Radeon RX 7000 serisi ekran kartları bu yılın ikinci yarısında piyasada olacak. Yani 2022 yılı kırmızılılar için bir hayli yoğun geçecek.
AMD, Ryzen 7000 işlemcilerin mevcut Zen 3 modellerine kıyasla >%15 daha fazla tek iş parçacıklı performans (IPC değil) sunacağını ve frekansların 5 GHz’in üzerinde olacağını söylüyor. Şimdiye kadar ilk kez yaşanan bir gelişmeden de bahsedelim. Ryzen 7000 serisi entegre RDNA 2 grafik yongalarıyla birlikte gelecek. Ayrıca yalnızca DDR5 bellek desteği sunulacak ve maalesef DDR4 bellekleri kullanamayacağız. Ek olarak CPU yongaları 5nm üretim teknolojisine dayanırken, G/Ç yongası 6nm süreciyle üretiliyor. Çekirdek başına L2 önbellek miktarı da iki katına (1 MB) çıkmış durumda.
Şirket ayrıca Computex 2022 sunumunda AAA oyunları oynatan isimsiz prototip bir Ryzen 7000 serisi işlemci sergiledi. Bu çipin 16 çekirdekli ve 32 iş parçacıklı olduğu söylendi. Yani muhtemelen Ryzen 9 7950X modelinden bahsediliyordu ve beklentiler Zen 4 Raphael serisinin mevcut Ryzen 5000 serisi gibi maksimum 16 çekirdeğe çıkacağı yönündeydi.
Teknoloji Pazarlama Direktörü Robert Hallock, Computex sırasında şirketin planları ve yol haritasıyla ilgili birçok soruyu yanıtlarken, oldukça kıymetli ve açık bilgiler verdi. Gelin şimdi detaylara birlikte bakalım.
Soru: 16 çekirdek ve 32 iş parçacığı, Ryzen 7000 serisi maksimum 16 çekirdek ve 32 iş parçacığı mı sunuyor?
-Cevap: “Evet, bu doğru.”
Soru: Computex’te Ryzen 9 5950X’e göre %15 tek iş parçacıklı performans artışından bahsettiniz. Bu sadece oyun performansını 5800X3D ile aynı seviyeye getirmez mi?
-Cevap: “Aslında söylemek için çok erken olduğunu düşünüyorum. Tek iş parçacıklı performansımız konusunda bilinçli olarak tutucu davrandık. Performans, güç ve yeni süreçteki alan da dahil olmak üzere, IPC ile frekans katkısının tam dökümünü yazın ilerleyen saatlerinde yayınlamayı planlıyoruz. Neyin neye karşı geldiğine gelince, bence hala silikon meselesinde olduğumuzu söylemek için çok erken.”
Soru: Zen 4 için 3D V-Cache hakkındaki düşünceleriniz nelerdir?
-Cevap: “3D V-Cache kesinlikle yol haritamızın devam eden bir parçası olacak. Tek seferlik bir teknoloji değil. AMD için bir rekabet avantajı olarak, paketlemenin insanlar için performansı anlamlı bir şekilde artırabilecek bir şey olduğuna inanıyoruz. Ancak henüz Zen 4 için duyuracak özel bir şeyimiz yok.”
Soru: Zen 4 sadece üst seviyelere mi odaklanacak?
-Cevap: “Hayır.”
Soru: Sunumunuzda yapay zeka hızlandırmadan söz edildi. Bu AVX-512 veya Intel GNA gibi daha egzotik bir şey mi?
-Cevap: “Evet. Spesifik olarak, sinir ağı için AVX 512 VNNI ve çıkarım için AVX 512 BLOAT16. Her ikisi de oldukça güzel hızlandırmalar, sabit işlevli bir hızlandırma kullanmıyoruz, bu Xilinx deneyimimizle yapabileceğimiz bir şey olabilir. Son iki yılda kullanımı artan video yükseltme gibi yapay zeka iş yüklerinin daha fazla tüketiciye uygulanabilirliğini görmeye başlıyoruz. Ortalama bir meraklı için daha fazla AI tipi iş yükü üstlenme yönünde genel bir eğilim olduğunu düşünüyorum. Daha iyi performans, güç ve alan yeteneklerine sahip daha küçük bir işlem teknolojisine geçtiğimiz göz önüne alındığında, bu özellikleri çipe getirmek için doğru zaman geldi.”
Soru: Çoğu işlemci modelinde entegre grafikler standart halinde mi?
-Cevap: “iGPU standart. Özellikle video kodlama/kod çözme ve çoklu ekran çıkışlarını etkinleştirmek için az sayıda yerleşik hesaplama birimine sahip 6 nanometre IO kalıplarının tümüne dahil. Entegre grafikler, CPU’larımızın çoğunun grafik işlemcilerine sahip olmadığı ticari pazar için çok önemli. Artık ticari alanda oynayabilecek çok daha zengin bir işlemci portföyüne sahibiz. Donanım meraklıları için, sistemi kurmak ve çalıştırmak isteyenler bozuk bir ekran kartını kolaylıkla teşhis edebilecek.”
Soru: Bu adım AM5 masaüstü platformundaki APU’ların sonu olduğu anlamına mı geliyor?
-Cevap: “Tam olarak değil. Aslında Ryzen 7000 Serisini bir APU olarak düşünmüyoruz. Grafikleri olan bir işlemci ve bunun çok ince bir fark olduğunu biliyorum. Bizim için “APU”, ürünün gerçekten güçlü grafikleri olduğu, oyun oynayabileceği, video kodlama, görüntüleme, sürücüler vb. için tüm özelliklere sahip olduğu anlamını taşıyor. Ryzen 7000’deki entegre GPU, bir monitöre görüntü sağlayan, video kodlama/kod çözme işlemini gerçekleştiren, ev sineması için kullanılabilen bir çip. Ancak bunlar oyun sınıfı grafikler değil. Büyük grafiklere sahip APU’lar kesinlikle yol haritamızın devam eden bir parçası ve daha fazlasını göreceksiniz.”
Soru: Entegre GPU, AV1 kod çözmeyi destekliyor mu?
-Cevap: “Evet, yetenekler açısından Ryzen 6000 Serisine benzer. Aynı RDNA 2 hesaplama birimleri, aynı VCN [Video] ve DCN [Görüntü] IP’si kullanılıyor.”
Soru: IHS tasarımı neden yenilendi? Yandaki boşluklar neden var?
-Cevap: “Aslında daha iyi soğutma için uyumluluğu bu şekilde elde ediyoruz. AM4 işlemcilerden birini ters çevirirseniz, ortada pinsiz, kapasitörler için yeri olan boş bir nokta bulacaksınız. Bu boş alan Soket AM5’te mevcut değil, çipin tüm alt yüzeyinde LGA pedleri var. O kapasitörleri başka bir yere taşımak zorunda kaldık. Termal zorluklar nedeniyle ısı dağıtıcının altında yer almıyorlar, bu yüzden onları paketin üstüne koymak zorunda kaldık, bu da yer açmak için IHS’de kesikler açmamızı gerektirdi. Bu değişiklikler sayesinde aynı paket boyutunu, uzunluğu ve genişliği, aynı z-yüksekliğini, aynı soket koruma modelini koruyabiliyoruz ve AM4 ile uyumluluğu sağlayan da bu.”
Soru: AM4 soğutucular optimum deneyimi mi sağlayacak yoksa sadece “uyumlu” mu olacak? Yani AM5 için yeni soğutucu sürümleri olacak mı?
-Cevap: “Bence ikisinden de biraz. Soket güç limiti 170W’a çıkmış olsa da 65W ve 105W CPU’lar sunmaya devam etmek istiyoruz. Her işlemci bu güç değerlerini kullanmayacak. 65W ve 105W’lık parçalar için tasarlanan soğutucular, AM5 için eşit derecede uygun olacak. 170W soket gücünü kullanabilecek CPU’lar için, mevcut üst düzey hava ve sıvı soğutma çözümlerinin mükemmel şekilde çalışmasını bekliyorum. Ancak muhtemelen bu CPU’lar için özel olarak “tasarlanmış” bir yeni ürün dalgası olacak. Şahsen, 5950X işlemcili sistemimde bir Noctua NH-D15 var ve bu soğutucuyu Soket AM5’te yeniden kullanmayı planlıyorum.”
Soru: Ryzen 6000 mobil işlemcilerde birkaç heyecan verici yeni güç yönetimi özelliği gördük. Yeni Ryzen 7000 CPU’larda bu yeniliklerden bazıları bulunuyor mu?
-Cevap: “Evet, ama beklediğiniz şekilde değil. Bu teknolojiler aslında platform için yeni bir tasarım olan IO kalıbına girdi. Bu yaz teknolojiler hakkında daha fazla konuşacağız. Güç tasarrufu ve güç iyileştirmelerinde aslan payının yeni IOD’den ve oraya entegre ettiğimiz 6000 Serisi teknolojilerden gelmesini beklemelisiniz.”
Soru: Fotoğraflara bakılırsa hesaplama birimleri altın kaplama gibi görünüyor, bunun aslı nedir?
-Cevap: “Altın kaplama değiller, kalıpları ısı yayıcıya lehimlemek için kullandığımız “arka bölme metalleştirme (back-side-metallization)” adı verilen bir işlem. Nasıl üretildiğine bağlı olarak, ışığı farklı renklerde (bir DVD’nin yüzeyi gibi) kırabilir.”
Soru: Alt uç yonga setlerinde CPU hız aşırtması destekleniyor mu? Bellek hız aşırtması ne olacak? Veya bellek bu yonga setlerinde bazı JEDEC standartlarına uygun mu çalışacak?
-Cevap: “Evet, alt uç yonga setlerinde CPU hız aşırtması destekleniyor. Yonga setlerimizde hız aşırtma stratejisinde herhangi bir değişiklik yok. Bellek, çarpanlar, voltaj, tümü B650 ve X670’te mevcut olacak.”
Soru: CPU hız aşırtma konusunda işlemcilerden neler bekleyebiliriz?
-Cevap: “Henüz frekans konusunda bir taahhütte bulunmayacağım ama söyleyeceğim şu ki 5.5 GHz bizim için çok kolaydı. Ghostwire demosu, kullanıma hazır sıvı soğutuculu erken dönem silikon prototip 16 çekirdekli işlemcide bu sıklığa ulaşan birçok oyundan biriydi. Zen 4’ün 5 nanometre üzerindeki frekans yetenekleri konusunda çok heyecanlıyız; gerçekten iyi görünüyor, devamı gelecek.”
Soru: FCLK vs. Mem Clock, optimum performans için 1:2 (= ~1500 MHz FCLK) seviyesinde mi yoksa 1:1 mümkün mü (3000 MHz FCLK)?
-Cevap: “Yaz boyunca buna daha fazla gireceğiz. Hem yapı hem de bellek hız aşırtma yetenekleri bizi cesaretlendiriyor.”
Soru: DDR4’ten DDR5’e geçiş hakkında ne düşünüyorsunuz?
-Cevap: “AMD DDR5 standardına odaklanıyor, Zen 4’te DDR4 desteği yok. Geçen aylarda, zamanlamaları doğrulamak ve çip kıtlığı açısından tedarik yol haritalarını onaylamak için birçok bileşen satıcısı, modül üreticisi vb. ile görüştük. Herkes çok iyimser yanıtlarla geri dönüyor. DDR5, Soket AM5’in kullanım ömrü boyunca bol miktarda sunulacak. Soket AM5’ten gelen bolluk ve yeni talep, fiyatların aşağı çekilmesine yardımcı olacak.
Şu anda DDR5 talebi sınırlı çünkü rakibimiz insanların DDR4 için DDR5’i atlamalarına izin vermekte. Soket AM5’in bir sonucu olarak maliyet paritesi veya çok yakın parite olacağını düşünüyoruz. DDR5 için çok heyecanlıyız çünkü frekanslar harika, Ryzen’in tam olarak sevdiği şey bu. Zen 3 gibi, Zen 4 de fabric tabanlı ve hem bellek hem de fabric tarafında Zen 4’e geçerken daha iyi hız aşırtma özellikleri görüyoruz. Bellek doğrulama, üstlendiğimiz son şeylerden biri çünkü bu tür işleri yapmak için neredeyse bitmiş bir platforma ihtiyacımız var. Bu erken aşamada bile DDR5-6400’e ulaşabiliyoruz, daha fazlası da var, bu çok cesaret verici.”
Soru: CPU’nun PCIe 5.0 yapılandırması hakkında biraz kafa karışıklığı var. Bahsedilen ayrı 24 ve 28 şerit yapılandırmaları gördük, açıklığa kavuşturabilir misiniz?
-Cevap: “CPU’da toplam Gen 5 28 şeridi var. Bunların 4’ü yonga setine alt bağlantı için ayrılıyor ve kalan 24’ü kullanıcı tarafından kullanılabilir. X670 Extreme’de bu, grafiklerin x16 Gen 5 veya x8/x8 Gen 5’te çalıştığı anlamına geliyor ve bir adet M.2 NVMe x4 Gen 5 var. X670’te (Extreme olmayan) yalnızca M.2 NVMe yuvasının Gen 5 olması gerekiyor. Grafikler için en üst yuva isteğe bağlı olarak Gen 5 olacak. B650’de yalnızca M.2 depolaması Gen 5 olacak. Elbette, yardımcı kontrolcüler veya ek NVMe cihazları gibi diğer bileşenler CPU üzerindeki Gen 5’e bağlanabilir.”
Soru: Tüm X670E anakartlar PCIe 5.0 PEG kullanıyor mu? Yoksa anakart üreticileri Gen 4’e geçmekte özgür mü?
-Cevap: “Evet, bu bir zorunluluk. Gen 5 olarak iki yuva olmalı; bir GPU’nuz varsa, üst yuva x16 olarak çalışır, takılı iki kartınız varsa, her iki yuva da x8 şeklinde çalışır.”
Soru: CPU’dan gelen 28 Gen5 şeridi için: 16 PEG şeridi ve 4 yonga seti şeridini düşünürsek geriye 8 şerit kalıyor. Anakartların işlemciye bağlı iki M.2 yuvası olması mümkün müdür?
-Cevap: “Evet, bu bir olasılık.”
Soru: “X670E” ve “X670” gibi E serisi yonga setlerini neden kullanıcılara sundunuz?
-Cevap: “Aslında bu, X570’i piyasaya sürdüğümüzde tüketici geri bildirimlerine doğrudan bir yanıttı. Hala Gen 3 ekran kartı veya depolama aygıtı kullanan bazı kullanıcılarımız vardı. Yeni PCI-Express nesilleri anakartlar için maliyetleri artırıyor, CPU’dan gelen sinyali uzatmak için kartta bulunması gereken retimer (tekrarlayan zamanlayıcı) ve redrive bileşenleri var. Müşteri geri bildirimi, özellikleri ve tasarımı beğendikleri, ancak Gen 4 öğelerine gerçekten ihtiyaç duymadıkları ve maliyeti düşürmeyi tercih ettikleri yönündeydi. Anakartları daha geniş bir fiyat aralığında nasıl daha erişilebilir hale getireceğimizi düşünürken, Gen 5 gereksinimleri olan ve olmayan premium anakartları sunmak çok mantıklı geldi. Gen 5 grafik özelliğine ihtiyaç duymayan kullanıcılar için daha uygun fiyatlı seçenekler sunacak.”
Soru: X670E yonga seti fansız mı?
-Cevap: “Evet, fansız.”
Soru: USB4’ü Ryzen 6000 Rembrandt mobil işlemcilerle duyurdunuz, ancak Zen 4 slaytlarında bununla ilgili hiçbir şey görmedik.
-Cevap: “USB konfigürasyonlarına daha sonra başlayacağız, ancak bu hafta Gigabyte’tan USB4 desteği ile duyurulan bazı anakartları görmüş olmalısınız.”
Soru: AMD ve MediaTek kısa süre önce yeni Wi-Fi 6E modüllerinin geliştirildiğini duyurdu, bunlar tüm AM5 anakartlar için bir gereklilik mi?
-Cevap: “Anakart satıcıları modül seçme özgürlüğüne sahip, maliyet ve özellik açısından en mantıklı olan modülü seçerler. Ne kullanmaları gerektiğine dair herhangi bir şart koymuyoruz, ancak elbette bir AVL’miz (Onaylı Satıcı Listesi) var.“
soruları soran bayagı işinin ehliymis