Rehber APT Nedir?

Bu rehberimde APT yani Debian tabanlı dağıtımlarda kullandığınız veya kullanacağınız paket yöneticisini anlatacağım. Öncelikle Windows'dan geçenler için birkaç açıklama yapmak lazım. Windows kullanırken internete girip indirmek istediğiniz programın sitesine girerek .exe (executable) dosyasını indirerek kurulum sihirbazında "next" tuşuna basarak kuruyordunuz. Linux'ta işler böyle yürümüyor.

Linux'ta indirmek istediğiniz paket, bir paket yöneticisinin repository üzerinden size getirmesi ile oluyor. APT'ye neden ihtiyacımız olduğunu anlamışsınızdır herhalde, kendisi hem indiriyor hem de kuruyor. Şimdi asıl boyutunu anlamanız için bir örnek vereyim. Debian -- Details of package kate in buster Bağlantıdan ulaşabileceğiniz Debian stable deposundan bir paket. Kate adlı bir metin editörü bu. Eğer bunu kurmak istiyorsanız kısaca .deb (debian) paketini indirip dpkg adlı araçla dümdüz kurabilirsiniz. Ama orada bir durmak lazım, sayfada biraz aşağılara kaydırırsak "dependencies" adlı bir bölüm var. Bu bölümdeki paketler Kate editörünün çalışması için gerekli olan bağımlılıkları temsil ediyor.

Gördüğünüz üzere daha geniş bir alanı gösterebilmek için elimden geldiğince küçülttüm ama bu gerekli bağımlılık paketlerinin sadece yarısı. Bu paketlerin hepsini de teker teker kurmak sizce de işkence değil mi? Sırf bir metin editörü kuracağım diye bu kadar uğraş çok değil mi? İşte şimdi APT'nin bize sağladığı nimeti anlayıp değerini bilmeye başlıyoruz, APT bir paketi kurarken tüm bağımlılıklarını gözden geçirip gerekli olanları kendisi kuruyor, ne kadar güzel içiniz rahatladı değil mi?

Bilmemiz ve dikkat etmemiz gereken diğer bir husus ise repository'lerdir. Dağıtımın kendi repository'leri ve dış repository'ler olarak ayırabiliriz. (Yazının kalanında repository yerine "repo" şeklinde hitap edeceğim.) Dağıtımın bize sunduğu repo'lar "stable", "testing" ve "unstable" olur. (Eğer Ubuntu kullanıyorsanız bu "multiverse", "universe" ve "main" gibi adlar alabiliyor, dağıtımdan dağıtıma değişiklik gösterebilir.) Stable: stabil (sorunsuz kullanabileceğiniz repo) Testing: test edilen (test edilen paketler bulunduran) Unstable: stabil olmayan(sorunsuz kullanamayacağınız repo)
Eğer kullandığınız mevcut repo'ları merak ediyorsanız kısaca uçbirime cat /etc/apt/sources.list girin. Size verdiği çıktı kullandığınız repo'lar olacaktır.

APT-Cache​

Öncesinde bahsettiğim gibi APT çevrimiçi olarak paket indirmenizi sağlar, bunun yanısıra çevrimdışı olarak paketler hakkında bilgileri görüntüleme imkanınız da var. Biz bu database'e "cache" diyoruz. Örnek olarak Python paketini tarayalım sistemdeki.
Bunun sonucunda upuzun bir sonuç almış olabilirsiniz. Burada adında veya açıklamasında python anahtar kelimesi geçen paketleri gösterdi bize.
Bunun sonucunda da python adlı paket hakkında bilgileri alırsınız.

APT-GET​

Artık çevirmiçi kısma gelmiş bulunmaktayız, apt-get ile indirme, kaldırma ve güncelleme gibi işlemleri yapabiliriz.

Güncelleme​

Unutmadan, apt-get sudo yetkisi ister. Bu komutla beraber repo'larınızı güncellemiş oluyorsunuz.

Yükseltme (Güncelleme v2)​

Aslında bu da güncelleme, adına demişler upgrade. Bu komutla beraber programlarınızı güncelleyebilirsiniz. Güncellemeleri bulduktan sonra size "güncellemek istiyor musunuz?" diye bir soru sorar. Siz de "E" yazarsanız günceller.

İndirmek​

Bu komutla istediğiniz paketin adını aratıp repo'lardan bularak indirmiş olursunuz.

Kaldırmak​

Bu komutla üstteki indirdiğiniz bir paketi kaldırabilirsiniz.

Tamamen Kaldırmak​

Bu komutla yukarılarda bahsettiğim apt-get ile paketlerin gerekli bağımlılıkları var ya, işte onları da siliyorsunuz.

Gereksiz Bağımlılıkları Temizlemek​

Bu komutla kullanılmayan/gereksiz bağımlılıkları kaldırarak gereksiz yer ve çakışmaya neden olmalarını engelleyebilirsiniz.

Elbette ki artık pek çok son kullanıcı dağıtımında uygulama marketleri var. Bunlar varken işiniz düşmez diye düşünebilirsiniz ama yanılıyorsunuz, elbet bir şey ortaya çıkacak ki o uçbirime bir satır kodu girmek zorunda kalacaksınız. Linux kullanıp bunları bilmemek de ayıptır artık. Birisi sorsa gel şu X paketini yükle diye, siz app market'te bulamadım mı diyeceksiniz? En temelinde Debian tabanlı dağıtımlar için APT budur. Umarım faydalı olmuş veya işinize yaramış, en azından beğenmişsinizdir. Hatalarım, eksiklerim varsa düzeltmekten çekinmeyin, GNU/Linux ile kalın, esenle kalın!