Hocam şöyle söyleyeyim. Dikkat toplama, önünüzdeki işe odaklanma, beynin önemli bir işlevi. Beyin bu işlevini özellikle dopamin üzerinden gerçekleştiriyor. Bizim dehb spektrumu diye tanımladığımız bozukluklara sahip kişilerde, henüz tam aydınlatılamamış sebeplerden dolayı, özellikle dikkati odaklamayla ilgili beyin bölgelerinde dopamin mekanizmalarında sıkıntı olduğunu biliyoruz. Ritalin/concerta gibi ilaçların içindeki metilfenidat, dopaminin hücrelere geri alınmasını azaltarak ortamdaki miktarı arttırıyor. Yani sizin toplum ortalamasına göre az olan dopamininizi, normal seviyelere çekiyor.
Dehb, şu açıdan gerçek bir “hastalık” değil. Dikkat toplama, aslında insandan insana farklılık gösteren, kişilik özelliklerine benzeyen, küçük yaşlardaki alışkanlıklarla bir ölçüde geliştirilebilen bir beceri. Nasıl herhangi iki insanın nezaketi, çeşitli konulardaki zekası, çeşitli duygularla baş edebilme gücü farklıysa; herhangi iki insanın önündeki işe odaklanabilme miktarı ve yöntemi de farklı. Kimisi kısa süreler odaklanır, 20-5-20-5 gibi çalışma metotlarına uygundur, kimisi bir odaklandı mı saatlerce iş yapabilir. Birisi diğerinden daha doğru değildir.
Bozukluk nerede devreye giriyor peki? Aslında bu noktada, bizim toplumsal beklentilerimiz devreye giriyor. Toplum olarak biz insanlardan kendilerini kontrol etmesini, sakin ve sağlıklı ilişkiler kurmasını, uzun saatler ders çalışmasını veya iş yapmasını bekliyoruz. Bu sebeple, dikkat mekanizmalarındaki kişisel farklılıklar belirli bir seviyeyi aştığında, kişi toplumsal işlevini kaybetmeye başlıyor. Küçük çocuklar hiperaktivite ve kısa süren ilgileri yüzünden sağlıklı ilişkiler kuramıyor, bu da gelişimlerini tehdit ediyor. Daha büyük çocuklar, ergenler ve yetişkinler ise ders çalışma, bir becerinin pratiğini yapma, uzun süre iş yapma gibi durumlarda sorun yaşarlar.
Bu noktada önemli olan, ilaca gerçekten ihtiyacınız olup olmamasıdır. Eğer gerçekten ihtiyacınız yoksa, gereksiz yere ilaç almış olursunuz ki bunu çok istemeyiz. Metilfenidatın çok büyük yan etkileri yok ama yine de gereksiz yere kullanılan her ilaç bir risktir.