Geçenlerde elime bir Gamebooster BST-ATX550WEII güç kaynağı geçti. Ne zamandır hakkında kötü yorumlar okuyordum, "şu PSU kötü, bu patlar" falan... Dedim ki madem bu kadar konuşuluyor, ben de bir bakayım, gerçekten ne var ne yok içinde?
Merakıma yenik düştüm, tornavidayı elime aldım. "Sadece kapağı açarım, şöyle bir bakar kapatırım" derken kendimi içerideki bobinleri, kondansatörleri incelerken buldum. E haliyle, bu noktadan sonra da neden bunu küçük bir incelemeye çevirmeyeyim? dedim.
UYARI:
Bu bir “uzman incelemesi” değil. Elektronik mühendisi falan değilim. Gözlemlerim, mantığım ve biraz da internetten öğrendiklerimle yazıyorum. O yüzden burada yazan her şey %100 doğru olmayabilir. Yazıyı okurken bunu bir rehber değil de, “hmm acaba böyle miymiş?” dedirten bir paylaşım olarak değerlendirirseniz sevinirim.
Dış yapıyla başlayalım.
Etikete baktığınızda zaten gözünüze çarpacaktır: 12V kanalında ciddi bir güç kaybı var. Kağıt üstünde 550W gibi gösterilse de, bu gücün yalnızca 410W’ı 12V kanalına ayrılmış. Yani %74 civarında bir verimlilik oranı söz konusu bu kanal için. Bu da doğal olarak, bu PSU’nun grup regülasyonlu olma ihtimalini ciddi şekilde arttırıyor.
Zaten bu segmentteki bir üründen DC-DC dönüştürücü ya da bağımsız regülasyon beklemek fazla iyimser olurdu. Yani, "fiyatına göre iş görür" mantığıyla üretilmiş, ama teknik olarak da ciddi kısıtlamaları olan bir güç kaynağıyla karşı karşıyayız.
Gelelim iç kısımlara:
Güç kaynağının iç kısmı bu şekilde. Birazdan detaylıca bölümlere ayırıp anlatacağım. Ama ondan önce fan modeline bakmak istedim.
Fan modeli: SX12025M12S
İç kısmı bu şekilde. 1800rpm e kadar ulaşabiliyor. Ayrıca rifle bearing tasarımına sahip. Yani ömrü uzun olacaktır muhtemelen.
Gelelim EMI filtresine. EMI filtresi şebekeden gelen parazitleri engellemek için kullanıyor.
Giriş filtresine şöyle bir baktım... Her şey o kadar "zorunlu olduğu kadar" yerleştirilmiş ki, sanki sırf testleri geçsin diye koyulmuş gibi duruyor. Filtre kısmı 1 adet T8A250V sigorta, 1 adet X kapasitörü, 1 adet common-mode bobin (choke) ve 2 adet Y kapasitöründen ibaret.
Ama dikkatimi çeken şey şu oldu: MOV (Metal Oxide Varistor) veya NTC (negatif sıcaklık katsayılı termistör) gibi elemanlar hiç yok. Yani aşırı gerilim ya da ani akım darbelerine karşı ciddi bir koruma düşünülmemiş.
Ayrıca kullanılan sigortanın değeri de oldukça yüksek: 8A. 550W’lık bir PSU için bu değer fazla kaçmış gibi. Böyle bir sigorta ya hiç atmaz, ya da iş işten geçtikten sonra atar. En azından 5 veya 6 Amperlik bir sigorta terih edilmesi gerekirdi.
Gelelim APFC ve güç kaynağının en kritik bileşenlerini barındıran bölüme.
APFC devresi bu şekilde. Ama oraya girmeden önce bridge rectifier a bakalım.
HS Z2312 CBU808
8A bu güç kaynağı için oldukça yeterli bir değer.
Gelelim herkesin o merak ettiği bileşene. Bulk kapasitör.
Model marka adı: Asia'x LGX 220uf420v
https://www.super-capacitors.com/pd.jsp?id=28&
Sitelerindeki değerler düşük verilmiş(ESR gibi gibi...) fakat hiç bir şekilde bağımsız test verileri bulamadım. Bu yüzden muhtemelen kalitesiz bir kapasitör. Uzun ömürlü olmasını beklemeyin.
Asia'x crap - any info (datasheet)? - Badcaps
Buradada iyi bir marka olmadıklarından bahsedilmiş.
Gelelim Boost diyoduna:
Mükemmel fotoğraf yeteneklerim sayesinde adı ve modeli pek belli olmuyor.
Model adı: UF08A60
Marka adını fotoğrafların berbatlığı yüzünden göremiyorum. PSU elimde olmadığından malesef sadece model ile ilerlemek durumundayım.
UF08A60 PDF
Burada mosfec üretimi aynı modeli görüyoruz. Ortalama bir model. Kötü değil. (markayada bağlı. Tam bir şey diyemiyorum.)
Gelelim PSU'nun Secondary Side tarafına.
Görebildiğiniz gibi burada 12v kanalının ve 5vsb kanalının üreticileri yani transformatröleri görüyoruz. Hemen yanlarında ise:
Modelleri: PC817C
3 adet oplikatör görüyoruz. Bunlar 3 ayrı çıkış voltajı kontrolü ve korumalarda görev alıyorlar. Onların hemen altında:
SMPS kontrol entegresi DK112 bulunuyor. Bu entegrenin içinde OCP OTP OVP SCP gibi korumalar var. Evet gameboosttan beklemiyordunuz değil mi?
Çıkış kısmında ise PWM kontrol entegresi bulunuyor.
Model: UC3843B
Bunuda gameboost marka bir psudan beklemezdim. Genel olarak orta bütçeli PSU larda kullanılıyor olması gerek. OCP ve UVLO gibi korumalara sahip. Gameboost beni buradada şaşırttı denebilir.
Gelelim PSU nun çıkış ve filtreleme kısmına:
2 tane bobinden anlayacağınız üzere psu tabiikide grup regulasyon kullanıyor. Fakat Kullanılan kondansatör markası dikkatimi çekti.
İç kısımda kondansatör tarafına baktığımızda, ChengX markasına ait 1000µF'lik kapasitörlerin yoğunlukta kullanıldığını görüyoruz. Şimdi, ChengX öyle "tam anlamıyla facia" denilecek bir marka değil ama açık konuşmak gerekirse, orta-alt sınıf bir tercih. Yani “kötünün bir tık üstü” diyebiliriz. Uzun ömür ya da kararlı performans beklentiniz varsa çok güven vermiyor ama tamamen çöplük seviyesinde de değil.
Çıkış tarafında, soğutucuya bağlı MBR2045 adında bir diyot kullanılmış. Bu parça, çıkış voltajlarının DC’ye çevrilmesinde görev yapıyor. Öyle üst seviye olmasa da, bu segmentte görebileceğimiz kötü sayılmayacak bir tercih.
Gelelim OCCT Power Testlerine:
Test sırasında kullandığım sistem şu şekildeydi:
İşlemci: i5 13600KF (stok fan ile, yaklaşık 100W güç tüketimi)
Ekran Kartı: Intel ARC A750 (190W civarı güç çekiyor)
Bu sistemle birlikte toplamda yaklaşık 400W'a yakın bir yük oluşturulmuş oldu. Test sırasında 12V hattı 11.708V seviyesine kadar düştü. Açıkçası bunu bekliyordum; bu tarz PSU’larda böyle bir voltaj düşüşü sürpriz değil.
Tahminimce biraz daha fazla yük binseydi, bu PSU’nun sınırlarına ulaşacak ve muhtemelen kararsız davranmaya başlayacaktı. Yani “dayanıyor” gibi görünüyor ama uzun vadede güven vermiyor.
Not: Test sırasında herhangi bir ekran görüntüsü ya da fotoğraf almadım, bu yüzden kusura bakmayın. Ama değerler gözlemlenerek not edildi.
SONUÇ
Evet, gördüğünüz gibi Gamebooster markasına ait bu güç kaynağını elimden geldiğince inceledim. İç yapısına baktığımızda, bazı bileşenlerin sadece “olması gerektiği için” konulduğu izlenimi veriyor. Koruma elemanları sınırlı, kullanılan parçalar çok kaliteli değil ama tamamen facia da değil.
Yani özetle: ne yerin dibine sokarım, ne de tavsiye ederim. Bu güç kaynağı, “idare eder” seviyesinde kalıyor. Ancak konu elektrik, voltaj, sistem güvenliği olunca idare etmek bazen yeterli olmaz. Özellikle sisteminize kıymet veriyorsanız, bu tarz PSU’lardan ziyade daha güvenilir markalara ve modellere yönelmeniz her zaman daha doğru bir tercih olur.
Bu incelemeyi tamamen meraktan, öğrenme isteğinden ve paylaşma amacıyla yaptım. Elektronik uzmanı değilim, sadece gözlem ve araştırmalarımı paylaştım. Eğer bir hata yaptıysam ya da atladığım bir detay varsa, yorumlarda düzeltirseniz gerçekten sevinirim.
Vakit ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim. Bir sonraki incelemede görüşmek üzere
@Andar Han hocam sizde bakabilirseniz sevinirim. Yanlışım var çünkü muhtemelen.
Merakıma yenik düştüm, tornavidayı elime aldım. "Sadece kapağı açarım, şöyle bir bakar kapatırım" derken kendimi içerideki bobinleri, kondansatörleri incelerken buldum. E haliyle, bu noktadan sonra da neden bunu küçük bir incelemeye çevirmeyeyim? dedim.
UYARI:
Bu bir “uzman incelemesi” değil. Elektronik mühendisi falan değilim. Gözlemlerim, mantığım ve biraz da internetten öğrendiklerimle yazıyorum. O yüzden burada yazan her şey %100 doğru olmayabilir. Yazıyı okurken bunu bir rehber değil de, “hmm acaba böyle miymiş?” dedirten bir paylaşım olarak değerlendirirseniz sevinirim.
Dış yapıyla başlayalım.
Etikete baktığınızda zaten gözünüze çarpacaktır: 12V kanalında ciddi bir güç kaybı var. Kağıt üstünde 550W gibi gösterilse de, bu gücün yalnızca 410W’ı 12V kanalına ayrılmış. Yani %74 civarında bir verimlilik oranı söz konusu bu kanal için. Bu da doğal olarak, bu PSU’nun grup regülasyonlu olma ihtimalini ciddi şekilde arttırıyor.
Zaten bu segmentteki bir üründen DC-DC dönüştürücü ya da bağımsız regülasyon beklemek fazla iyimser olurdu. Yani, "fiyatına göre iş görür" mantığıyla üretilmiş, ama teknik olarak da ciddi kısıtlamaları olan bir güç kaynağıyla karşı karşıyayız.
Gelelim iç kısımlara:
Güç kaynağının iç kısmı bu şekilde. Birazdan detaylıca bölümlere ayırıp anlatacağım. Ama ondan önce fan modeline bakmak istedim.
Fan modeli: SX12025M12S
İç kısmı bu şekilde. 1800rpm e kadar ulaşabiliyor. Ayrıca rifle bearing tasarımına sahip. Yani ömrü uzun olacaktır muhtemelen.
Gelelim EMI filtresine. EMI filtresi şebekeden gelen parazitleri engellemek için kullanıyor.
Giriş filtresine şöyle bir baktım... Her şey o kadar "zorunlu olduğu kadar" yerleştirilmiş ki, sanki sırf testleri geçsin diye koyulmuş gibi duruyor. Filtre kısmı 1 adet T8A250V sigorta, 1 adet X kapasitörü, 1 adet common-mode bobin (choke) ve 2 adet Y kapasitöründen ibaret.
Ama dikkatimi çeken şey şu oldu: MOV (Metal Oxide Varistor) veya NTC (negatif sıcaklık katsayılı termistör) gibi elemanlar hiç yok. Yani aşırı gerilim ya da ani akım darbelerine karşı ciddi bir koruma düşünülmemiş.
Ayrıca kullanılan sigortanın değeri de oldukça yüksek: 8A. 550W’lık bir PSU için bu değer fazla kaçmış gibi. Böyle bir sigorta ya hiç atmaz, ya da iş işten geçtikten sonra atar. En azından 5 veya 6 Amperlik bir sigorta terih edilmesi gerekirdi.
Gelelim APFC ve güç kaynağının en kritik bileşenlerini barındıran bölüme.
APFC devresi bu şekilde. Ama oraya girmeden önce bridge rectifier a bakalım.
HS Z2312 CBU808
8A bu güç kaynağı için oldukça yeterli bir değer.
Gelelim herkesin o merak ettiği bileşene. Bulk kapasitör.
Model marka adı: Asia'x LGX 220uf420v
https://www.super-capacitors.com/pd.jsp?id=28&
Sitelerindeki değerler düşük verilmiş(ESR gibi gibi...) fakat hiç bir şekilde bağımsız test verileri bulamadım. Bu yüzden muhtemelen kalitesiz bir kapasitör. Uzun ömürlü olmasını beklemeyin.
Asia'x crap - any info (datasheet)? - Badcaps
Buradada iyi bir marka olmadıklarından bahsedilmiş.
Gelelim Boost diyoduna:
Mükemmel fotoğraf yeteneklerim sayesinde adı ve modeli pek belli olmuyor.
Model adı: UF08A60
Marka adını fotoğrafların berbatlığı yüzünden göremiyorum. PSU elimde olmadığından malesef sadece model ile ilerlemek durumundayım.
UF08A60 PDF
Burada mosfec üretimi aynı modeli görüyoruz. Ortalama bir model. Kötü değil. (markayada bağlı. Tam bir şey diyemiyorum.)
Gelelim PSU'nun Secondary Side tarafına.
Görebildiğiniz gibi burada 12v kanalının ve 5vsb kanalının üreticileri yani transformatröleri görüyoruz. Hemen yanlarında ise:
Modelleri: PC817C
3 adet oplikatör görüyoruz. Bunlar 3 ayrı çıkış voltajı kontrolü ve korumalarda görev alıyorlar. Onların hemen altında:
SMPS kontrol entegresi DK112 bulunuyor. Bu entegrenin içinde OCP OTP OVP SCP gibi korumalar var. Evet gameboosttan beklemiyordunuz değil mi?
Çıkış kısmında ise PWM kontrol entegresi bulunuyor.
Model: UC3843B
Bunuda gameboost marka bir psudan beklemezdim. Genel olarak orta bütçeli PSU larda kullanılıyor olması gerek. OCP ve UVLO gibi korumalara sahip. Gameboost beni buradada şaşırttı denebilir.
Gelelim PSU nun çıkış ve filtreleme kısmına:
2 tane bobinden anlayacağınız üzere psu tabiikide grup regulasyon kullanıyor. Fakat Kullanılan kondansatör markası dikkatimi çekti.
İç kısımda kondansatör tarafına baktığımızda, ChengX markasına ait 1000µF'lik kapasitörlerin yoğunlukta kullanıldığını görüyoruz. Şimdi, ChengX öyle "tam anlamıyla facia" denilecek bir marka değil ama açık konuşmak gerekirse, orta-alt sınıf bir tercih. Yani “kötünün bir tık üstü” diyebiliriz. Uzun ömür ya da kararlı performans beklentiniz varsa çok güven vermiyor ama tamamen çöplük seviyesinde de değil.
Çıkış tarafında, soğutucuya bağlı MBR2045 adında bir diyot kullanılmış. Bu parça, çıkış voltajlarının DC’ye çevrilmesinde görev yapıyor. Öyle üst seviye olmasa da, bu segmentte görebileceğimiz kötü sayılmayacak bir tercih.
Gelelim OCCT Power Testlerine:
Test sırasında kullandığım sistem şu şekildeydi:
İşlemci: i5 13600KF (stok fan ile, yaklaşık 100W güç tüketimi)
Ekran Kartı: Intel ARC A750 (190W civarı güç çekiyor)
Bu sistemle birlikte toplamda yaklaşık 400W'a yakın bir yük oluşturulmuş oldu. Test sırasında 12V hattı 11.708V seviyesine kadar düştü. Açıkçası bunu bekliyordum; bu tarz PSU’larda böyle bir voltaj düşüşü sürpriz değil.
Tahminimce biraz daha fazla yük binseydi, bu PSU’nun sınırlarına ulaşacak ve muhtemelen kararsız davranmaya başlayacaktı. Yani “dayanıyor” gibi görünüyor ama uzun vadede güven vermiyor.
Not: Test sırasında herhangi bir ekran görüntüsü ya da fotoğraf almadım, bu yüzden kusura bakmayın. Ama değerler gözlemlenerek not edildi.
SONUÇ
Evet, gördüğünüz gibi Gamebooster markasına ait bu güç kaynağını elimden geldiğince inceledim. İç yapısına baktığımızda, bazı bileşenlerin sadece “olması gerektiği için” konulduğu izlenimi veriyor. Koruma elemanları sınırlı, kullanılan parçalar çok kaliteli değil ama tamamen facia da değil.
Yani özetle: ne yerin dibine sokarım, ne de tavsiye ederim. Bu güç kaynağı, “idare eder” seviyesinde kalıyor. Ancak konu elektrik, voltaj, sistem güvenliği olunca idare etmek bazen yeterli olmaz. Özellikle sisteminize kıymet veriyorsanız, bu tarz PSU’lardan ziyade daha güvenilir markalara ve modellere yönelmeniz her zaman daha doğru bir tercih olur.
Bu incelemeyi tamamen meraktan, öğrenme isteğinden ve paylaşma amacıyla yaptım. Elektronik uzmanı değilim, sadece gözlem ve araştırmalarımı paylaştım. Eğer bir hata yaptıysam ya da atladığım bir detay varsa, yorumlarda düzeltirseniz gerçekten sevinirim.
Vakit ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim. Bir sonraki incelemede görüşmek üzere
@Andar Han hocam sizde bakabilirseniz sevinirim. Yanlışım var çünkü muhtemelen.