Ön Sorular
1) Neden Hafif Linux dağıtımları ile ilgili böyle bir rehber hazırlandı?
Yanıt: Günümüzde önerilen dağıtımların çoğu belli bir güçte donanım ister. Daha eski donanım kullanan-ya da belki kullanmaya çalışan da diyebiliriz- kişiler için bu popüler dağıtımlar yükleriyle baş ağrıtır. Hatta hafif olduğu söylenen çoğu popüler dağıtımda bile bu kişiler sıkıntı yaşayabilirler. O yüzden "gerçekten" hafif olan dağıtımların olduğu ve hatta bu konuda Türkçe içerikli bir rehber olması gerektiğini düşündüm.
2) Hafiflikten kastınız nedir? Mesela Linux Mint XFCE hafif değil midir?
Yanıt: Hafiflikten kastımı kısaca ve kabaca şöyle açıklamak isterim: Siz bilgisayarınızı açtığınızda daha hiçbir şeye eliniz değmemişken eğer kullandığınız işletim sistemi 500 MB ve üstünde Ram kullanımına sahipse bana göre hafif bir sistem değildir. Tabi ben bunu 2 GB RAM sahibi olarak test ettiğim için söylüyorum. Şimdilerde çoğu kişinin gözünde 4 GB RAM minimum göründüğü için XFCE masaüstü ortamlı dağıtımları hafif olarak nitelendirebilirler ama XFCE kullanan ve hafif diye tabir edilen dağıtımlardan çok daha hafifleri mevcut. Aslında hafif olarak aranması gereken dağıtımların da bunlar olduğunu düşünüyorum. Çünkü bir dağıtım eğer 2 GB RAM ile sorunsuz kullanılabilyorsa 4 GB RAM ile de sorunsuz ve çok hafif olarak kullanılabilir.
3) Linux dünyası özgürdür ve masaüstü ortamında da bu özgürlüğü tanır. İstediğimiz dağıtımda sizin önerdiğiniz hafif masaüstü ortamlarını kullansak yine hafif bir sistem elde etmiş olmaz mıyız?
Yanıt: Maalesef hayır. Bu teoride mantıklı ve olabilecek bir şey ama iş pratiğe geldiğinde eğer bir dağıtımın varsayılan masaüstünü değiştirmeye çalışırsanız bir sürü kullanım sorunuyla, bugla ve belki de ekstra yükle uğraşmak zorunda kalacaksınız. Örnek verecek olursak; Lubuntu, Ubuntu'nun LXQT masaüstü kurulmuş halidir. Ve boşta yaklaşık 400-600 MB RAM yükü bulunur. Siz gidip düz Ubuntu kurup üstüne LXQT ortamını kurduğunuz zaman alacağınız yük 900 MB ve üstünde olacaktır. O yüzden varsayılan masaüstünü değiştirmeyi önermem. İstediğiniz masaüstü ile gelen dağıtımlara yönelmenizi öneririm.
4) Eski donanımda oldukça hafif bir dağıtım kurduk ve kullanıyoruz. Bu kullanımda popüler ve güncel program ve sürümleri de sorunsuz kullanabilir miyiz?
Yanıt: Kısmen evet. Tamamen evet olmamasının sebebi çoğu programa yenilik ve modernlik adı altında çok görsel yükte güncellemeler gelmesidir. Mesela şuan kullandığımız güncel Steam istemcisinin RAM yükü yaklaşık 500 MB. Bundan önceki sürümde 300 MB yüklerde geziyordu. Bu ve bunun gibi olaylardan ötürü son sürüm programları kullanırken kasma donma olmasını doğal karşılamanızı öneririm. Buna bir sorumlu aramak isterseniz sırf görsel ağırlık güncellemelerini sorumlu tutabilirsiniz ya da sizi bu eski donanıma mahkum eden ekonomiyi de sorumlu tutabilirsiniz tabi ki.
5) Siz daha önce Linux dünyasında profesyonel olmadığınızı ve sizden çok çok daha fazla zamandır bu işin içinde olan kişilerin olduğunu belirtmiştiniz. O kişilerden bazıları RAM kullanımının azlığının hafifliğe pek de etkisi olmayacağını düşünüyor. RAM'in kullanılması gerektiğini, daha verimli olacağını düşünüyorlar. Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Yanıt: Ben o kişilerin günümüzde 4 GB RAM deneyimi bile yaşadığını düşünmüyorum. Öyle düşünen kişilerin zaten donanımı 16 GB ve daha fazla RAM olduğu için işletim sisteminin RAM yükünü kafaya takmama konusunda özgürler. Ama yıllar boyunca-ve halen daha- 4 GB RAM ve altında donanımlarla uğraştığım için edindiğim deneyim konusunda çekirdek fikrim şu oldu: Kullandığınız işletim sistemi ne kadar az RAM yüküne sahipse size yapacağınız işlemler için o kadar fazla performans sunmuş olur. Tabi bu hafiflik işlemci yükü, çekirdek seçimi, disk yükü olarak da bakılabilir ama çok genel bir anlamda diyebilirim ki ne kadar az RAM yükü, o kadar fazla performans. Eğer sizin de 4 GB'den fazla RAM'iniz varsa siz de RAM kullanımını bu kadar kafaya takmak zorunda değilsiniz. Rahat olun.
Kısa bir püf nokta vereyim. Kullandığınız işletim sistemi mümkünse sahip olduğunuz RAM miktarının çeyreği kadar yüke sahip olsun. Yani 2 GB RAM ile en fazla 500 MB yük, 4 GB RAM ile en fazla 1 GB yük, 8 GB RAM ile en fazla 2 GB yük, 16 GB RAM ile en fazla 4 GB yük olmasına dikkat edin. Bu değerin üstü sıkıntı çıkarabilir, bu değer ve hatta değerin altında yük öneririm. Başka bir deyişle; 3/4 değer size kalsın.
Adaylar:
. Absolute Linux
. antiX
. Lubuntu
. LXLE
. Porteus Openbox/LXDE
. Puppy Linux
. Slitaz
. Tiny Core Linux
. Bodhi Linux
. Endeavour LXDE/Openbox/i3/icewm
. Fedora LXDE
. Slax
. Trisquel Mini
. WattOs
. ArchCraft
Adaylarımıza denediğim süre boyunca hafiflik, kullanım ve destek başlıkları altında 10 üzerinden puan vereceğim ve rehber sonunda tier listesi oluşacak. Ayrıca hafif olarak başka dağıtıma denk gelip deneme fırsatı bulursam rehbere eklemeyi düşünüyorum.
En sevdiğim dağıtımdan başlamak istiyorum: antiX
Debian tabanlı tabiri caizse tüy gibi hafif bir dağıtım. Bu hafifliğe rağmen program desteğini de üst seviyelerde tutmayı başarıyor. Kendim de kullanıyorum. Aynı zamanda kendi görselimdir:
Hafiflik: 9
Kullanım: 6
Destek: 9
Sonuç: hafiflik ve destek konusu bu dağıtımın ana güçleridir. Başka bu dağıtım kadar hafif olmasına rağmen bunun kadar desteğe sahip bir dağıtım görmedim. Tek kötü yanı, kullanımı biraz zorluyor. Toplam 24 puanla uğurluyoruz.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Absolute Linux. Slackware tabanlı. Slackware tabanlı olması destek başlığında çok büyük eksilere sebep olacak. Yüklü gelen yazılımlar haricinde bir şey yüklemek isterseniz yine zorlanacaksınız. Oldukça sınırlı bir kullanıma sahiptir kendisi. Ben sürekli bir kullanım değil de tak çalıştır, işini hallet çık tarzı bir dağıtım olduğunu düşünüyorum.
Hafiflik: 7
Kullanım: 6
Destek: 5
18 puanla uğurluyoruz.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lubuntu... Güzelim hafif LXDE'yi görüntü uğruna bırakıp hafif ama eskiye göre daha ağır olan LXQT'ye geçen bir dağıtım. Ubuntu LTS tabanlıdır. Hafif dağıtım deyince akla ilk gelenler arasındadır.
Hafiflik: 6. Daha yüksek puanlar diğer hafif dağıtımlara haksızlık olur.
Kullanım: 7
Destek: 8
21 puanla uğurluyoruz.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
LXLE. Hafif ve süper bir dağıtım. Lubuntu'nun LXDE'yi terk etmesinden sonra hafif dağıtım sevenlerin gözünü çevirdiği LXDE masaüstü kullanmaya devam eden dağıtım. Lubuntu LTS sürümlerini takip eder. Ancak 20.04 sürümde çakılı kalmış ve daha yeni bir güncelleme henüz almamıştır. 20.04 sürümü 2025'e kadar, genişletilmiş destekle de 2030'a kadar destek alacağı biliniyor bunu da belirtmiş olalım.
Hafiflik: 9
Kullanım: 8
Destek: 6
23 puanla uğurluyoruz.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Porteus. Hafif ama zor bir dağıtım. Slackware tabanlı yine.
Hafiflik: 9
Kullanım: 4
Destek: 5
18 puanla uğurluyoruz.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Puppy linux. Hafifliği muazzam ama diğer konularda vasat. En büyük özelliği taşınabilir kullanılabiliyor olması. Yani kendi bilgisayarında tak, kullan, kapat. Başka bilgisayara geç tak, aynı yerden kullanmaya devam et tarzı.
Hafiflik: 7
Kullanım: 6
Destek: 4
17 puanla uğurluyoruz.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Slitaz. Tek amacı hafiflik olan diğer tüm özellikleri kısan dağıtım. Hobi amaçlı kullanılabilir.
Hafiflik: 10
Kullanım: 2
Destek: 2
14 puanla uğurluyoruz.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tiny core linux. Slitaz'dan çok farkı yok. Tek iyi yanı hafif olması onun dışında günlük kullanıma uygun değil. Hobi amaçlı denenir.
Hafiflik: 10
Kullanım: 2
Destek: 1
13 puanla uğurluyoruz.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bodhi Linux. Ubuntu LTS tabanlı başka hafif dağıtım. Enlightement masaüstü ortamı kullanır ve bu masaüstünden çok sadece pencere yöneticisi yüklü gibi hissettirir.
Hafiflik: 9
Kullanım: 6
Destek: 8
23 puanla uğurluyoruz.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Endeavour. Arch tabanlı ve başta yüklenirken size adam gibi hangi masaüstünü yükleyeyim diye soran kral bir dağıtım. Seçenekler içinde openbox, LXDE ya da icewm i3 gibi seçenekler seçersiniz hafif dağıtıma dönüşüyor.
Hafiflik: 6
Kullanım: 6
Destek: 9
21 puanla uğurluyoruz.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Fedora LXDE de yukarıdakiyle aynı skora sahip. 21 puan.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Archbang. Arch tabanlı bir bunsenlabs diyebiliriz ama kullanımı oldukça zorlayıcı nitelikte. Öyle ki klavye kısayollarına bayağı aşina olmanız gerekmekte. Çünkü masaüstü ortamı yok ve sadece pencere yöneticisi yüklü o da i3. Yine de bir antiX hafifliği veremeyip ondan daha zor olduğundan önermiyorum.
Hafiflik: 8
Kullanım: 4
Destek: 7
19 puanla uğurluyoruz.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ArchCraft. Arch tabanlı hafif bir dağıtım. Hafif olmasının yanında modern görünümüyle de dikkatleri üzerine çekmeyi başarıyor.
Hafiflik: 7
Kullanım: 5
Destek: 8
Yükleyip denemedim ama bir süre görseldeki donanımlarla denedim fena değildi. Kullanırken zorlandım. Bu yüzden kullanımdan puan kırdım. Destek konusu da fena değildi sonuçta terminalde pacman komutlarıyla program desteğinde çok bir sıkıntı çekeceğini düşünmüyorum.
20 puanla uğurluyoruz
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
WattOs. Klasik görünümlü Debian tabanlı hafif bir dağıtım.
Hafiflik: 8
Kullanım: 8
Destek: 8
Bu dağıtımı da canlı ortamda gördüğünüz donanımla denedim güzeldi. En çok dikkatimi çeken olay masaüstü ortamı kullanmasına rağmen kullanmıyormuş gibi hafif olması. Masaüstü ortamı kullandığı için de kullanımda çok zorluk çıkarmıyor.
24 puanla uğurluyoruz.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Trisquel Mini. Ubuntu tabanlı hafif olmayı amaçlamış bir sürüm. LXDE masaüstünü kullanıyor diye biliyorum. Burada parantez açalım şimdilerde sitesine erişilemediği için askıda kalacak.
Hafiflik: 7
Kullanım: 7
Destek: 6
20 puanla uğurluyoruz.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Slax. Yeni sürümlerinde Slackware tabanına geçerek puanlarımızı daha da düşüren bir dağıtım. Daha öncesinde de Knoppix, Puppy gibi dağıtımlar varken pek gerek duymadığım bir dağıtım. Hobi olarak denenir.
Hafiflik: 7
Kullanım: 3
Destek: 5
15 puanla uğurluyoruz.
Tier Listesi:
SS Tier: Bodhi, AntiX, WattOs, Archcraft
S Tier: Lubuntu, Fedora LXDE, Endeavour LXDE/Openbox/Icewm/i3, LXLE
A Tier: Puppy, Porteus, Absolute Linux, Archbang
F Tier: Slitaz, Tinycore, Slax
Askıdakiler: Trisquel mini
Tier Açıklamaları:
SS tier: Mükemmel hafiflik, güzel program desteği ve biraz kullanım zorluğu
S Tier: Yeterli hafiflik, güzel program desteği ve kullanım kolaylığı
A Tier: Hobi ve özel kullanım alanları
F Tier: Hobi
SS Tierlere baktığımızda güzel dağıtımlar var:
. Ubuntu tabanlı dağıtım ve hafiflik arayanlar Bodhi Linux tercih edebilir. Boşta 300 MB altında RAM yükü vardır ve tarayıcı tabanlı grafik arayüzlü mağaza/synaptic paket yöneticisi/apt komutlarıyla destek konusunda çok sıkıntı çekmez. Çift tıkla .deb dosyalarını da kurabilir. Tema paketlerini yüklerseniz görsellik olarak değişik şekillere bürünen hafif bir dağıtım elde etmiş olursunuz.
. Debian tabanlı dağıtım ve hafiflik arayanlar AntiX ya da WattOs'a yönebilir. AntiX 150-200 MB arası, WattOs ise 300-350 MB arası yük barındırır. Aradaki farkta masaüstü ortamı olduğunu da düşünürsek bu WattOs'u da iyi bir tercih yapıyor. AntiX'te popüler program paketleri ile sınırlı olsa da kullanımı kolay bir yazı odaklı mağazacığı/synaptic paket yöneticisi/apt komut desteği bulunur. WattOs'ta da Synaptic paket yöneticisi ve apt komut desteği olduğundan program konusunda pek sıkıntı çıkarmaz. Yine, her iki dağıtım da .deb paketlerini kolaylıkla kurabilir.
. Arch tabanlı hafif dağıtım arayanlar da Archcraft'a yönelebilirler. Yükü 350-400 MB arası diyebiliriz. Aslında S Tiere koymayı düşünmüştüm ama SS Tierde bir tane güzel ve hafif Arch tabanlı dağıtımın da olması gerektiğini düşündüm. Kullanımı biraz zorlayabilir ama program desteği konusunda pek sıkıntı çıkaracağını düşünmüyorum.
İyi ve hafif kullanımlar dilerim.
Güncelleme v2:
. Bazı dağıtımların puanlarında ve sıralamalarında değiklikler yapılarak daha gerçeğe yakın puanlar verildi.
. AntiX tekrar SS tiere çıkmayı başardı.
. Bunsenlabs, Crunchbang++ ve Sparky minimal gui güncel halleriyle tekrar denendi ve RAM yüklerinden ötürü rehberden çıkarıldılar.
. WattOs ve Archcraft tüm ihtişamıyla rehbere girdi ve SS tier olarak yerlerini aldılar.
. LXLE sitesine erişim sağlanabildiği için askıdakiler listesinden alındı ve tier listesine tekrar dahil oldu ancak güncelleme almadığı için S tierde kaldı.
. Rehberin giriş bilgileri soru-cevap tarzına dönüştürüldü.
. Rehberin sonundaki bilgiler soru cevaplarda olduğu için silindi.
. Rehberde daha çok basitleşmeye ve sadeliğe gidildi.
. Tier açıklamaları tekrar düzenlendi.
. En son SS tierdeki dağıtımlara özet eklendi.
. Test edip denediğim dağıtımlardan deneyimlerime göre özet açıklama ve kendi görsellerim eklendi.
Güncelleme v1:
. antiX'te son versiyonda yaşanan ses sorunları ve çeşitli sorunlar puanlarında eksiye neden oldu ve S tiere düşmüş oldu.
. LXLE'nin halen güncelleme almaması ve Ubuntu 20.04 LTS sürümünde kalması kullanımı etkileyen destek sorunlarına sebep olmaya başlamıştır. Ayrıca resmi sitesine erişilememektedir bu yüzden tier listesinden silinip askıya alınmıştır.
. BunsenLabs ve Crunchbang++ güncel sürümleri denenmiştir ve puanlamadan daha düşük hafiflik ve destek puanları almıştır. Tierleri aynı kalmıştır.
. Bodhi 7.0.0 yani güncel sürümüyle kendini geliştirmiş ve destek ve hafiflik puanlarını artmıştır. SS tiere yükselmiştir.
. Trisquel Linux'un sitesine erişim sağlanamamaktadır. Dolayısıyla listeden silinip askıya alınmıştır.
. Tier açıklamaları kısaltılmıştır.
. Tierlistte göz yorulması ve karmaşıklığı önlemek amacıyla toplam puanlar kaldırılmıştır artık sadece dağıtım isimleri yer alacaktır.
. Zamanla ''gerçekten'' hafif olan dağıtımlar denenmeye, eklenmeye devam edecektir.
. Rehberin giriş bilgilerine 4. bilgi eklenmiştir.
1) Neden Hafif Linux dağıtımları ile ilgili böyle bir rehber hazırlandı?
Yanıt: Günümüzde önerilen dağıtımların çoğu belli bir güçte donanım ister. Daha eski donanım kullanan-ya da belki kullanmaya çalışan da diyebiliriz- kişiler için bu popüler dağıtımlar yükleriyle baş ağrıtır. Hatta hafif olduğu söylenen çoğu popüler dağıtımda bile bu kişiler sıkıntı yaşayabilirler. O yüzden "gerçekten" hafif olan dağıtımların olduğu ve hatta bu konuda Türkçe içerikli bir rehber olması gerektiğini düşündüm.
2) Hafiflikten kastınız nedir? Mesela Linux Mint XFCE hafif değil midir?
Yanıt: Hafiflikten kastımı kısaca ve kabaca şöyle açıklamak isterim: Siz bilgisayarınızı açtığınızda daha hiçbir şeye eliniz değmemişken eğer kullandığınız işletim sistemi 500 MB ve üstünde Ram kullanımına sahipse bana göre hafif bir sistem değildir. Tabi ben bunu 2 GB RAM sahibi olarak test ettiğim için söylüyorum. Şimdilerde çoğu kişinin gözünde 4 GB RAM minimum göründüğü için XFCE masaüstü ortamlı dağıtımları hafif olarak nitelendirebilirler ama XFCE kullanan ve hafif diye tabir edilen dağıtımlardan çok daha hafifleri mevcut. Aslında hafif olarak aranması gereken dağıtımların da bunlar olduğunu düşünüyorum. Çünkü bir dağıtım eğer 2 GB RAM ile sorunsuz kullanılabilyorsa 4 GB RAM ile de sorunsuz ve çok hafif olarak kullanılabilir.
3) Linux dünyası özgürdür ve masaüstü ortamında da bu özgürlüğü tanır. İstediğimiz dağıtımda sizin önerdiğiniz hafif masaüstü ortamlarını kullansak yine hafif bir sistem elde etmiş olmaz mıyız?
Yanıt: Maalesef hayır. Bu teoride mantıklı ve olabilecek bir şey ama iş pratiğe geldiğinde eğer bir dağıtımın varsayılan masaüstünü değiştirmeye çalışırsanız bir sürü kullanım sorunuyla, bugla ve belki de ekstra yükle uğraşmak zorunda kalacaksınız. Örnek verecek olursak; Lubuntu, Ubuntu'nun LXQT masaüstü kurulmuş halidir. Ve boşta yaklaşık 400-600 MB RAM yükü bulunur. Siz gidip düz Ubuntu kurup üstüne LXQT ortamını kurduğunuz zaman alacağınız yük 900 MB ve üstünde olacaktır. O yüzden varsayılan masaüstünü değiştirmeyi önermem. İstediğiniz masaüstü ile gelen dağıtımlara yönelmenizi öneririm.
4) Eski donanımda oldukça hafif bir dağıtım kurduk ve kullanıyoruz. Bu kullanımda popüler ve güncel program ve sürümleri de sorunsuz kullanabilir miyiz?
Yanıt: Kısmen evet. Tamamen evet olmamasının sebebi çoğu programa yenilik ve modernlik adı altında çok görsel yükte güncellemeler gelmesidir. Mesela şuan kullandığımız güncel Steam istemcisinin RAM yükü yaklaşık 500 MB. Bundan önceki sürümde 300 MB yüklerde geziyordu. Bu ve bunun gibi olaylardan ötürü son sürüm programları kullanırken kasma donma olmasını doğal karşılamanızı öneririm. Buna bir sorumlu aramak isterseniz sırf görsel ağırlık güncellemelerini sorumlu tutabilirsiniz ya da sizi bu eski donanıma mahkum eden ekonomiyi de sorumlu tutabilirsiniz tabi ki.
5) Siz daha önce Linux dünyasında profesyonel olmadığınızı ve sizden çok çok daha fazla zamandır bu işin içinde olan kişilerin olduğunu belirtmiştiniz. O kişilerden bazıları RAM kullanımının azlığının hafifliğe pek de etkisi olmayacağını düşünüyor. RAM'in kullanılması gerektiğini, daha verimli olacağını düşünüyorlar. Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Yanıt: Ben o kişilerin günümüzde 4 GB RAM deneyimi bile yaşadığını düşünmüyorum. Öyle düşünen kişilerin zaten donanımı 16 GB ve daha fazla RAM olduğu için işletim sisteminin RAM yükünü kafaya takmama konusunda özgürler. Ama yıllar boyunca-ve halen daha- 4 GB RAM ve altında donanımlarla uğraştığım için edindiğim deneyim konusunda çekirdek fikrim şu oldu: Kullandığınız işletim sistemi ne kadar az RAM yüküne sahipse size yapacağınız işlemler için o kadar fazla performans sunmuş olur. Tabi bu hafiflik işlemci yükü, çekirdek seçimi, disk yükü olarak da bakılabilir ama çok genel bir anlamda diyebilirim ki ne kadar az RAM yükü, o kadar fazla performans. Eğer sizin de 4 GB'den fazla RAM'iniz varsa siz de RAM kullanımını bu kadar kafaya takmak zorunda değilsiniz. Rahat olun.
Kısa bir püf nokta vereyim. Kullandığınız işletim sistemi mümkünse sahip olduğunuz RAM miktarının çeyreği kadar yüke sahip olsun. Yani 2 GB RAM ile en fazla 500 MB yük, 4 GB RAM ile en fazla 1 GB yük, 8 GB RAM ile en fazla 2 GB yük, 16 GB RAM ile en fazla 4 GB yük olmasına dikkat edin. Bu değerin üstü sıkıntı çıkarabilir, bu değer ve hatta değerin altında yük öneririm. Başka bir deyişle; 3/4 değer size kalsın.Adaylar:
. Absolute Linux
. antiX
. Lubuntu
. LXLE
. Porteus Openbox/LXDE
. Puppy Linux
. Slitaz
. Tiny Core Linux
. Bodhi Linux
. Endeavour LXDE/Openbox/i3/icewm
. Fedora LXDE
. Slax
. Trisquel Mini
. WattOs
. ArchCraft
Adaylarımıza denediğim süre boyunca hafiflik, kullanım ve destek başlıkları altında 10 üzerinden puan vereceğim ve rehber sonunda tier listesi oluşacak. Ayrıca hafif olarak başka dağıtıma denk gelip deneme fırsatı bulursam rehbere eklemeyi düşünüyorum.
En sevdiğim dağıtımdan başlamak istiyorum: antiX
Debian tabanlı tabiri caizse tüy gibi hafif bir dağıtım. Bu hafifliğe rağmen program desteğini de üst seviyelerde tutmayı başarıyor. Kendim de kullanıyorum. Aynı zamanda kendi görselimdir:
Hafiflik: 9
Kullanım: 6
Destek: 9
Sonuç: hafiflik ve destek konusu bu dağıtımın ana güçleridir. Başka bu dağıtım kadar hafif olmasına rağmen bunun kadar desteğe sahip bir dağıtım görmedim. Tek kötü yanı, kullanımı biraz zorluyor. Toplam 24 puanla uğurluyoruz.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Absolute Linux. Slackware tabanlı. Slackware tabanlı olması destek başlığında çok büyük eksilere sebep olacak. Yüklü gelen yazılımlar haricinde bir şey yüklemek isterseniz yine zorlanacaksınız. Oldukça sınırlı bir kullanıma sahiptir kendisi. Ben sürekli bir kullanım değil de tak çalıştır, işini hallet çık tarzı bir dağıtım olduğunu düşünüyorum.
Hafiflik: 7
Kullanım: 6
Destek: 5
18 puanla uğurluyoruz.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lubuntu... Güzelim hafif LXDE'yi görüntü uğruna bırakıp hafif ama eskiye göre daha ağır olan LXQT'ye geçen bir dağıtım. Ubuntu LTS tabanlıdır. Hafif dağıtım deyince akla ilk gelenler arasındadır.
Hafiflik: 6. Daha yüksek puanlar diğer hafif dağıtımlara haksızlık olur.
Kullanım: 7
Destek: 8
21 puanla uğurluyoruz.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
LXLE. Hafif ve süper bir dağıtım. Lubuntu'nun LXDE'yi terk etmesinden sonra hafif dağıtım sevenlerin gözünü çevirdiği LXDE masaüstü kullanmaya devam eden dağıtım. Lubuntu LTS sürümlerini takip eder. Ancak 20.04 sürümde çakılı kalmış ve daha yeni bir güncelleme henüz almamıştır. 20.04 sürümü 2025'e kadar, genişletilmiş destekle de 2030'a kadar destek alacağı biliniyor bunu da belirtmiş olalım.
Hafiflik: 9
Kullanım: 8
Destek: 6
23 puanla uğurluyoruz.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Porteus. Hafif ama zor bir dağıtım. Slackware tabanlı yine.
Hafiflik: 9
Kullanım: 4
Destek: 5
18 puanla uğurluyoruz.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Puppy linux. Hafifliği muazzam ama diğer konularda vasat. En büyük özelliği taşınabilir kullanılabiliyor olması. Yani kendi bilgisayarında tak, kullan, kapat. Başka bilgisayara geç tak, aynı yerden kullanmaya devam et tarzı.
Hafiflik: 7
Kullanım: 6
Destek: 4
17 puanla uğurluyoruz.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Slitaz. Tek amacı hafiflik olan diğer tüm özellikleri kısan dağıtım. Hobi amaçlı kullanılabilir.
Hafiflik: 10
Kullanım: 2
Destek: 2
14 puanla uğurluyoruz.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tiny core linux. Slitaz'dan çok farkı yok. Tek iyi yanı hafif olması onun dışında günlük kullanıma uygun değil. Hobi amaçlı denenir.
Hafiflik: 10
Kullanım: 2
Destek: 1
13 puanla uğurluyoruz.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bodhi Linux. Ubuntu LTS tabanlı başka hafif dağıtım. Enlightement masaüstü ortamı kullanır ve bu masaüstünden çok sadece pencere yöneticisi yüklü gibi hissettirir.
Hafiflik: 9
Kullanım: 6
Destek: 8
23 puanla uğurluyoruz.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Endeavour. Arch tabanlı ve başta yüklenirken size adam gibi hangi masaüstünü yükleyeyim diye soran kral bir dağıtım. Seçenekler içinde openbox, LXDE ya da icewm i3 gibi seçenekler seçersiniz hafif dağıtıma dönüşüyor.
Hafiflik: 6
Kullanım: 6
Destek: 9
21 puanla uğurluyoruz.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Fedora LXDE de yukarıdakiyle aynı skora sahip. 21 puan.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Archbang. Arch tabanlı bir bunsenlabs diyebiliriz ama kullanımı oldukça zorlayıcı nitelikte. Öyle ki klavye kısayollarına bayağı aşina olmanız gerekmekte. Çünkü masaüstü ortamı yok ve sadece pencere yöneticisi yüklü o da i3. Yine de bir antiX hafifliği veremeyip ondan daha zor olduğundan önermiyorum.
Hafiflik: 8
Kullanım: 4
Destek: 7
19 puanla uğurluyoruz.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ArchCraft. Arch tabanlı hafif bir dağıtım. Hafif olmasının yanında modern görünümüyle de dikkatleri üzerine çekmeyi başarıyor.
Hafiflik: 7
Kullanım: 5
Destek: 8
Yükleyip denemedim ama bir süre görseldeki donanımlarla denedim fena değildi. Kullanırken zorlandım. Bu yüzden kullanımdan puan kırdım. Destek konusu da fena değildi sonuçta terminalde pacman komutlarıyla program desteğinde çok bir sıkıntı çekeceğini düşünmüyorum.
20 puanla uğurluyoruz
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
WattOs. Klasik görünümlü Debian tabanlı hafif bir dağıtım.
Hafiflik: 8
Kullanım: 8
Destek: 8
Bu dağıtımı da canlı ortamda gördüğünüz donanımla denedim güzeldi. En çok dikkatimi çeken olay masaüstü ortamı kullanmasına rağmen kullanmıyormuş gibi hafif olması. Masaüstü ortamı kullandığı için de kullanımda çok zorluk çıkarmıyor.
24 puanla uğurluyoruz.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Trisquel Mini. Ubuntu tabanlı hafif olmayı amaçlamış bir sürüm. LXDE masaüstünü kullanıyor diye biliyorum. Burada parantez açalım şimdilerde sitesine erişilemediği için askıda kalacak.
Hafiflik: 7
Kullanım: 7
Destek: 6
20 puanla uğurluyoruz.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Slax. Yeni sürümlerinde Slackware tabanına geçerek puanlarımızı daha da düşüren bir dağıtım. Daha öncesinde de Knoppix, Puppy gibi dağıtımlar varken pek gerek duymadığım bir dağıtım. Hobi olarak denenir.
Hafiflik: 7
Kullanım: 3
Destek: 5
15 puanla uğurluyoruz.
Tier Listesi:
SS Tier: Bodhi, AntiX, WattOs, Archcraft
S Tier: Lubuntu, Fedora LXDE, Endeavour LXDE/Openbox/Icewm/i3, LXLE
A Tier: Puppy, Porteus, Absolute Linux, Archbang
F Tier: Slitaz, Tinycore, Slax
Askıdakiler: Trisquel mini
Tier Açıklamaları:
SS tier: Mükemmel hafiflik, güzel program desteği ve biraz kullanım zorluğu
S Tier: Yeterli hafiflik, güzel program desteği ve kullanım kolaylığı
A Tier: Hobi ve özel kullanım alanları
F Tier: Hobi
SS Tierlere baktığımızda güzel dağıtımlar var:
. Ubuntu tabanlı dağıtım ve hafiflik arayanlar Bodhi Linux tercih edebilir. Boşta 300 MB altında RAM yükü vardır ve tarayıcı tabanlı grafik arayüzlü mağaza/synaptic paket yöneticisi/apt komutlarıyla destek konusunda çok sıkıntı çekmez. Çift tıkla .deb dosyalarını da kurabilir. Tema paketlerini yüklerseniz görsellik olarak değişik şekillere bürünen hafif bir dağıtım elde etmiş olursunuz.
. Debian tabanlı dağıtım ve hafiflik arayanlar AntiX ya da WattOs'a yönebilir. AntiX 150-200 MB arası, WattOs ise 300-350 MB arası yük barındırır. Aradaki farkta masaüstü ortamı olduğunu da düşünürsek bu WattOs'u da iyi bir tercih yapıyor. AntiX'te popüler program paketleri ile sınırlı olsa da kullanımı kolay bir yazı odaklı mağazacığı/synaptic paket yöneticisi/apt komut desteği bulunur. WattOs'ta da Synaptic paket yöneticisi ve apt komut desteği olduğundan program konusunda pek sıkıntı çıkarmaz. Yine, her iki dağıtım da .deb paketlerini kolaylıkla kurabilir.
. Arch tabanlı hafif dağıtım arayanlar da Archcraft'a yönelebilirler. Yükü 350-400 MB arası diyebiliriz. Aslında S Tiere koymayı düşünmüştüm ama SS Tierde bir tane güzel ve hafif Arch tabanlı dağıtımın da olması gerektiğini düşündüm. Kullanımı biraz zorlayabilir ama program desteği konusunda pek sıkıntı çıkaracağını düşünmüyorum.
İyi ve hafif kullanımlar dilerim.
Güncelleme v2:
. Bazı dağıtımların puanlarında ve sıralamalarında değiklikler yapılarak daha gerçeğe yakın puanlar verildi.
. AntiX tekrar SS tiere çıkmayı başardı.
. Bunsenlabs, Crunchbang++ ve Sparky minimal gui güncel halleriyle tekrar denendi ve RAM yüklerinden ötürü rehberden çıkarıldılar.
. WattOs ve Archcraft tüm ihtişamıyla rehbere girdi ve SS tier olarak yerlerini aldılar.
. LXLE sitesine erişim sağlanabildiği için askıdakiler listesinden alındı ve tier listesine tekrar dahil oldu ancak güncelleme almadığı için S tierde kaldı.
. Rehberin giriş bilgileri soru-cevap tarzına dönüştürüldü.
. Rehberin sonundaki bilgiler soru cevaplarda olduğu için silindi.
. Rehberde daha çok basitleşmeye ve sadeliğe gidildi.
. Tier açıklamaları tekrar düzenlendi.
. En son SS tierdeki dağıtımlara özet eklendi.
. Test edip denediğim dağıtımlardan deneyimlerime göre özet açıklama ve kendi görsellerim eklendi.
Güncelleme v1:
. antiX'te son versiyonda yaşanan ses sorunları ve çeşitli sorunlar puanlarında eksiye neden oldu ve S tiere düşmüş oldu.
. LXLE'nin halen güncelleme almaması ve Ubuntu 20.04 LTS sürümünde kalması kullanımı etkileyen destek sorunlarına sebep olmaya başlamıştır. Ayrıca resmi sitesine erişilememektedir bu yüzden tier listesinden silinip askıya alınmıştır.
. BunsenLabs ve Crunchbang++ güncel sürümleri denenmiştir ve puanlamadan daha düşük hafiflik ve destek puanları almıştır. Tierleri aynı kalmıştır.
. Bodhi 7.0.0 yani güncel sürümüyle kendini geliştirmiş ve destek ve hafiflik puanlarını artmıştır. SS tiere yükselmiştir.
. Trisquel Linux'un sitesine erişim sağlanamamaktadır. Dolayısıyla listeden silinip askıya alınmıştır.
. Tier açıklamaları kısaltılmıştır.
. Tierlistte göz yorulması ve karmaşıklığı önlemek amacıyla toplam puanlar kaldırılmıştır artık sadece dağıtım isimleri yer alacaktır.
. Zamanla ''gerçekten'' hafif olan dağıtımlar denenmeye, eklenmeye devam edecektir.
. Rehberin giriş bilgilerine 4. bilgi eklenmiştir.
Dosya Ekleri
Son düzenleme:
