Kubuntu Macerası: Matebook 13 ve Kubuntu

SideWinder · 26 Ağustos 2020

Herkese merhaba.

Birkaç gün önce, Elementary OS Macerası adlı konuda, laptobum için güzel ve stabil bir Linux dağıtımı aradığımdan bahsetmiştim. Bu amaçla ilk başta masaüstü bilgisayarımda Elementary OS'u denedim. Gerçekten güzel bir işletim sistemi, tasarımı ve çalışması güzel. Ancak bazı beğenmediğim tarafları vardı ve en önemlisi, laptobumun Wi-Fi adaptörü ile uyumlu değildi.

Elementary OS'u masaüstü bilgisayarımda bıraktım ve başka bir platform aramaya başladım. Reddit'te Matebook 13 ile alakalı açılmış konuları gezerken, bir kişinin popüler çoğu Linux dağıtımını laptopta denemiş olduğunu ve en iyi çalışanın Kubuntu olduğuna karar verdiğini gördüm. İlginç şekilde, Kubuntu gerçekten güzel çalışıyordu. Bİraz inceledikten sonra kullanmaya karar verdim.

Kubuntu sitesinden 20.04.1 ISO'sunu indirip Type C bir belleğe Rufus ile GPT olarak yazdım. Sonrasında, laptobumun NVMe SSD'sinden 60GB alanı Kubuntu için ayırdım. Son olarak USB'den Boot ettim ve 5 dakika bile sürmeden Kubuntu kurulmuş oldu. Kurulum esnasında Wi-Fi'ye bağlanmasına ve sistem ile 3. parti sürücüleri indirmesine izin verdim, Elementary OS'da olduğu gibi gerekli sürücüleri sorunsuz bir şekilde indirdi.

Matebook 13 için ilk izlenimler:

Wi-Fi ve Bluetooth kartı sorunsuz çalışıyor.
Ekran gayet iyi, 2K çözünürlük alabiliyorum, ayrıca parlaklık seviyesi Windows'a göre daha iyi geldi, sanırım oto parlaklıktan dolayı.
Klavye sıkıntısız çalışıyor.
Klavye üzerinde bulunun fonksiyon tuşları sıkıntısız çalışıyor.
Touchpad sıkıntısız çalışıyor, ancak tek dokunmayla tıklama hareketi çalışmadı. Belki bir çözümü vardır ancak harici fare kullandığım için önemli değil.
- Güncelleme: Kubuntu içindeki touchpad menüsü karıştırınca, hareketler için ayarları buldum. One tap, scrool ve natural scroll ayarlarını aktifleştidim.
Pil performansı ve yüzdesi gayet iyi, pil yönetimi Windows'a göre daha iyi.
Cihaz ciddi anlamda serin çalışmaya başladı. Yüklediğimden beri neredeye hiç fan sesi duymadım, harici monitörde olmama rağmen.
RAM kullanımı Windows'a göre daha iyi.

Şahsen aradığım dağıtımı bulduğumu söyleyebilirim. Laptobun performansı açısından daha iyi oldu. Daha serin ve pil süresi daha iyi.

Sorularınızı cevaplayabilirim.

Ve bu da kurulum sonrası.

Bir aylık kullanım sonrası:

SideWinder · 31 Aralık 2020

gen2 dedi:
Ben bahsettiğim şeyi intelin dökümanlarında okumuştum ama tekrar bulabilirmiyim bilmiyorum. Genel görüş işlemci hızının ve gücünün sınırlanmasının bir kazanç sağlamadığı.

Testleriyle attım. Gördüğünüz gibi sağlıyor.

Voltajı düşürüyorsunuz ve GHz'yi belirli bir seviyede sınırlıyorsunuz. İşlemciler, özellikle mobil U serisi işlemciler bu sayede yüksek GHz değerlerinde daha çok kalıyor.

Mesajımda da belirttim. İşlemcinin birim sürede ne kadar işlem gerçekleştireceğini, saat hızı ve IPC değerleri belirler.

gen2 · 31 Aralık 2020

SideWinder dedi:
Bu doğru değil.

İşlemcinin, işlemleri yapma kriteri çalışma frekansıdır, yani GHz. (Bir diğeri de IPC'dir) İşlemci çalışma frekansında stabil olduktan sonra ne kadar Watt çektiğinin ya da ne kadar voltaj verdiğinin (sağlıklı sınırlar içerisinde) bir önemi yoktur.

Dikkat edersen üstteki mesajımda iki terimden bahsettim: Thermal Throttling ve Power Throttling.

U serisi işlemcilerin temel Watt değerleri çok düşüktür, mesela 8265U için 20 Watt. Ancak Trubo saat hızlarıyla bu değerler 50 Watt'a kadar çıkıyor. Çünkü işlemci, 3.2 GHz olan temel frekansını Turbo Boost ile 3.9 GHz'ye çıkartıyor.

Şimdi, frekans 3.9 GHz'ye çıkıncı perfomans artıyor. Ancak işlemcinin çektiği güç ve ürettiği sıcaklık da ciddi derecede artıyor. Ve işlemci kendini çok daha önce dizginleyip, 2.5 GHz civarlarına düşüyor. Yani 100 birimlik bir işlemin 20 biriminde 3.9 GHz ile çalışıyorsa, kalan 80 birimi 2.5 GHz civarında yapıyor. Hal böyle olunca da performans düşüyor. Bu olaylara Thermal Throttling ve Power Throttling diyoruz.

Undervolt ile (özellikle mobil cihazlarda) önlenmeye çalışılan şeylerden birisi de bu: İşlemcinin çabuk yorulması. Sen voltajı düşürünce, Turbo frekansını da 3.9 GHz değil, 3.5 ya da 3.6 GHz yapınca, işlemci yüksek frekanslarda daha yüksek kalıyor. Bu sayede yapılacak işi daha hızlı yapıyor.

Dediğim gibi, Watt sadece işlemcinin tükettiği elektriktir. İşlemcinin bir işlemi ne kadar sürede yapacağını saat hızı belirler.

Bunu, attığım konuda da görebilirsin:

Matebook 13 i5 8265U -130 mV Undervolt

Merhaba. @Tolga Samet ve @Mithat Berhan'ın cesaretlendirmeleri ve destekleriyle, hayatımda ilk kez bir laptopa Undervolt yaptım. Çok bir fark beklemiyordum ama işlemin sonunda gördüğüm fark, beni bile şaşırttı. Uv gerçekten fark ettiriyor, özellikle U serisi işlemcilerde. Undervolt yapmak için...

www.technopat.net

Voltajı düşürmekten bahetmiyorum. TDP'yi düşürmekten bahsediyorum TDP ile frekans birbiriyle bağlantılı olduğu için performans düşüyor işlem süresi uzuyor, süre artınca harcanan güç miktarı da artıyor ve sonuçta kar etmiyorsunuz zaman kaybediyorsunuz.

SideWinder dedi:
Testleriyle attım. Gördüğünüz gibi sağlıyor.

Voltajı düşürüyorsunuz ve GHz'yi belirli bir seviyede sınırlıyorsunuz. İşlemciler, özellikle mobil U serisi işlemciler bu sayede yüksek GHz değerlerinde daha çok kalıyor.

Mesajımda da belirttim. İşlemcinin birim sürede ne kadar işlem gerçekleştireceğini, saat hızı ve IPC değerleri belirler.

İşin matematiği o kadar kolay değil tabi hatta roket bilimi gibi karışık ben 28/50 watt örneğini kafanızda kaba bir fikir oluşturması için verdim. İşin sonucunda çok düşük güç kazançları için kaybedilen zaman girince kullanıcıya mantıklı bir kazanç sağlamıyor.

SideWinder · 31 Aralık 2020

gen2 dedi:
Voltajı düşürmekten bahetmiyorum. TDP'yi düşürmekten bahsediyorum TDP ile frekans birbiriyle bağlantılı olduğu için performans düşüyor işlem süresi uzuyor, süre artınca harcanan güç miktarı da artıyor ve sonuçta kar etmiyorsunuz zaman kaybediyorsunuz.

İşin matematiği o kadar kolay değil tabi hatta roket bilimi gibi karışık ben 28/50 watt örneğini kafanızda kaba bir fikir oluşturması için verdim. İşin sonucunda çok düşük güç kazançları için kaybedilen zaman girince kullanıcıya mantıklı bir kazanç sağlamıyor.

Ben de bunun doğru örnekleri ve testler ile belirttim.

Conficker Belasi · 31 Aralık 2020

Telefonu Bluetooth ile bağlayıp daha güçlü ses alman mümkün bu Windows ile olmuyor.

gen2 · 31 Aralık 2020

SideWinder dedi:
Ben de bunun doğru örnekleri ve testler ile belirttim.

Bunun için bilimsel testlere ihtiyaç var hocam. Linux'ta Intel powersave governorunun frekans sınırlama yapmamasının sebebi bu.

SideWinder · 31 Aralık 2020

gen2 dedi:
Bunun için bilimsel testlere ihtiyaç var hocam. Linux'ta Intel powersave governorunun frekans sınırlama yapmamasının sebebi bu.

Bilakis, basit bir mantığı var aslında. Intel işlemcilerdeki, özellikle yeni Intel işlemcilerdeki TUrbo Boost daha farklıdır. Ani ve kısa süreli yüksek frekanslara çıkabiliyor artık işlemciler. Ve bu, özellikle laptop gibi soğutması zayıf bilgisayarlarda sorun oluşturuyor zira işlemci birden yüksek değerlere çıkıp ısınıyor ve ısındığı içinde frekansını çok çok düşürüyor.

Voltaj düşürerek ve çıkacağı maksimum frekansı sınırlayarak, yüksek GHz değerlerinde daha fazla kalmasını sağlıyoruz işlemcinin. Zira Intel'in otonom sistemi işlemci ısındığında ya da belirlenen TDP değerinin üstünde güç çektiğinde, işlemciyi sınırlar. Hatta bu Turbo'nun ne kadar süre çalışacağını bile ayarlayabiliyorsunuz, standart olarak 20 saniyedir.

Bu yazılımsal bir işlem değil zaten, işlemci çekirdeğindeki işlemlere müdahele edilmiyor, hatta saat hızına da direkt müdahele yok. Sadece işlemciyi belirli sınırlar içerisinde çalıştırıyoruz.

gen2 · 31 Aralık 2020

Hocam ben size bir formül vereyim isterseniz kendiniz test edin sıkılırsanız ben kendi laptopumda yapıp sonucunu atayım. Diyelim sys-devel/gcc-10.2.0-r3 derleyerek test edeceği derleme yapmamızın sebebi işlemcinin %100 kullanıclacağına emin olmak. Şimdi laptopu prizen çekiyoruz işlemci frekansını 1.5GHz'e sınırlıyoruz çünkü TDP düşürdüğümüz için frekansımız düşecek ve gcc-10.2.0-R3 derlemesini başlatıyoruz. Ne kadar sürdüğünü ve kalan şarj miktarını bir kenara not alıyoruz. Ardından aynı şekilde işlemci frekansını 3.0GHz'e sınırlıyoruz ve derlemeyi başlatıyoruz ve bittiğinden kalan şarj miktarını ve aldığı zamanı not ediyoruz o zaman ne kadar zaman kaybedip ne kadar güç kazandığınız ortaya çıkıyor. Intel mühendisleri de kazancı yeterli görmemişler ve size zaman kazandıracak şekilde programlamışlar governoru. Bunun gibi bir şey işte

SideWinder · 31 Aralık 2020

Ama siz temel frekansını sınırlıyorsunuz. Undervolt'ta ise Turbo frekansı sıfırlanır. Çünkü dediğim gibi bizim asıl düşmanımız Thermal ve Power Throttling.

Saat hızı hakkında dedikleriniz doğru. Saat hızını düşürürseniz, işlem süresi de uzar. Ama mobil işlemcilerde, özellikle ağır işlemler yaparken, işlemci ısındığından dolayı frekansı zaten düşüyor. Undervolt ve sınırlamalar ile bizim amacımız, işlemciyi daha yüksek frekanslarda daha uzun süre tutmak.

Mesela ben, işlemcime Uv yapmadan önce, Cinebench R23 testinde ortalama 2.4 GHz saat frekansı vardı. Uv yapıp, Turbo frekansı kısında, ortalama değer 3.0 GHz oldu. Tüm test boyunca ortalama 2.4 değil 3.0 GHz'de kaldığı için, daha iyi bir sonuç aldı.

gen2 · 31 Aralık 2020

SideWinder dedi:
Ama siz temel frekansını sınırlıyorsunuz. Undervolt'ta ise Turbo frekansı sıfırlanır. Çünkü dediğim gibi bizim asıl düşmanımız Thermal ve Power Throttling.

Saat hızı hakkında dedikleriniz doğru. Saat hızını düşürürseniz, işlem süresi de uzar. Ama mobil işlemcilerde, özellikle ağır işlemler yaparken, işlemci ısındığından dolayı frekansı zaten düşüyor. Undervolt ve sınırlamalar ile bizim amacımız, işlemciyi daha yüksek frekanslarda daha uzun süre tutmak.

Mesela ben, işlemcime UV yapmadan önce, Cinebench R23 testinde ortalama 2.4 GHz saat frekansı vardı. UV yapıp, Turbo frekansı kısında, ortalama değer 3.0 GHz oldu. Tüm test boyunca ortalama 2.4 değil 3.0 GHz'de kaldığı için, daha iyi bir sonuç aldı.

Tabii ki, bende 10 yıldan fazla süredir laptoplarımı undervolt yaparak kullanıyorum, benim anlatmak istediğim farklı bir şey miş, hatta Linux'ta bir yöntem daha var onun sayesinde işlemcinizin PL2 süre limiti açılıyor ve daha uzun süre 50 Watt değerinde kullanabiliyorsunuz. Her işlemci ile mümkün mü bilmiyorum benim işlemcimin PL2 limiti 56 Watt ve PL2 aktifken %100 yükte 3.9 GHz frekansında çalışıyor. Tabii sıcaklıklarda fora 96C geçmediği için bu şekilde kullanıyorum, 98C'de thermal throttle oluyor zaten. Bunu yapmak için grub cmdline satırına yani Linux ile başlayan satıra pcie_aspm=force acpi_enforce_resources=lax komutlarını eklemen yeterli. Ayrıca sanırım kernel 5.9+ versiyonlarda işlemciye undervolt yapabilmek için aynı satıra msr.allow_writes=on eklemek gerekli.

1024byte · 15 Ocak 2021

SideWinder dedi:
Evet ekran da oldukça etkiliyor. Ancak undervolt pek doğru değil. Zira undervolt işlemciden işlemciye ve platformdan platforma değişiyor.

Mesela ben i5 8265U'ya undervolt yaptım, -130 mv kadar işlemci voltajını düşürdüm. Turbo Boost değerlerini de sınırladım. Bu sayede normalde 30, Turbo Boost II ile 50 Watt'a kadar çıkan işlemcim; normalde 20 Watt, Turbo Boost ile en fazla 28 Watt'a kadar çıkıyor:

Matebook 13 i5 8265U -130 mV Undervolt

Merhaba. @Tolga Samet ve @Mithat Berhan'ın cesaretlendirmeleri ve destekleriyle, hayatımda ilk kez bir laptopa Undervolt yaptım. Çok bir fark beklemiyordum ama işlemin sonunda gördüğüm fark, beni bile şaşırttı. Uv gerçekten fark ettiriyor, özellikle U serisi işlemcilerde. Undervolt yapmak için...

www.technopat.net

Bu sayede işlemci de serin çalışıyor. Ayrıca sıcaklık ve Watt değerleri düştüğü için, Thermal Throttling ve Power Throttling daha geç oluyor.

Bende de aynı laptopun harici ekran kartlı modeli var. Tüm ayarlarınızı atar mısınız? Ve aynen uygulasam sorun teşkil eder mi?
@SideWinder

Kubuntu Macerası: Matebook 13 ve Kubuntu

Ayrıntılı düzenleme

SideWinder

Terapat

gen2

Megapat

Matebook 13 i5 8265U -130 mV Undervolt

SideWinder

Terapat

Conficker Belasi

Megapat

gen2

Megapat

SideWinder

Terapat

gen2

Megapat

SideWinder

Terapat

gen2

Megapat

1024byte

Centipat

Matebook 13 i5 8265U -130 mV Undervolt

Benzer konular