Mantıklı olup olmamasından ziyade AKP bir politika geliştiriyor. Bir de pandemi gibi olağanüstü bir şey yaşandığını unutmayın.
Faizin düşürülmesi 2 yönlü. Avantajı var dezavantajı var. İlk olarak yanlış anlaşılan şeyi açıklayayım. Ppk'nın belirlediği faiz oranlarının mevduatla veya kredi faiziyle doğrudan bir ilişkisi yok. O faiz oranı bankaların merkez bankasından aldığı para ile alakalı. Fakat bankalar bu parasal genişleme durumuyla mevduat hesaplarına daha az ihtiyaç duyarlar. Haliyle o faizleri düşürürler. Hatta parayı bankada tutmaman için enflasyondan eksik faiz verirler. Kredi faizleri de şundan artıyor, bugün 100 TL verdiyse 1 sene sonra onun değeri 90 olacak aradaki 10 TL'yi faiz yükselterek kapatması lazım(artı olarak mbnin faizi de var tabi).
Yapılan işe gelelim. Parasal genişlemeyle piyasayı likidite edersin. Bunun avantajı şudur. Tüketicinin 0 TL yerine cebinde az da olsa para olur. Haliyle bununla harcama yapar. Üretici ilk olarak ise ihracata odaklanır. İkinci olarak şöyle bir örnek vereyim, üretici bir ürünü üretti rafa koydu ama tüketicinin cebinde para olmadığı için o raftaki ürün bozuldu ve çöpe gitti. Parasal genişlemeyle o ürünlerin satılması sağlanıyor. Haliyle de üreticinin daha çok kazanması ve bu kazançla birlikte istihdam ve üretim kapasitesini arttırması isteniyor. Yine iç piyasada satması mümkün olmayacak ürünleri ihracatla satar çünkü maliyet ucuz vs. Enflasyon ile işsizlik arasında kısa dönem için bir negatif korelasyon var. Enflasyonu arttırırsan işsizlik azalır bir noktaya kadar(Philips eğrisi). Bir de paranın nominal ve reel değer vardır. Reel der ki, 1000 TL 100 ekmektir. Nominal ise 1000 TL 1000 tldir. Ekmek fiyatı 10 TL. Enflasyon arttı, üretici 15 TL'den sattı. Bu durumda maaş da 1500 TL olmalı. Nominal değer reelde etki etmiyor fakat maaşlar bu kadar hızlı güncellenmiyor. Ekmek fiyatı 11 12 gibi giderken senin maaşın o kadar hızlı artmıyor. 15 tl olunca ekmek senin maaşın 1300 olabilir mesela. Haliyle de üretici bunun sayesinde daha çok kazandı. Bu kazancı sayesindeyse üretimini arttırıp iş gücüne daha çok ihtiyaç duydu. Haliyle de istihdamı arttırdı. Fakat bu çok kısa bir süreliğine böyle. Bunu geçersiz kılacak çok etmen var, mesela piyasa beklentiye göre hareket eder.
Bir diğer değinmek istediğimse şu, piyasaya para salınınca paraya ilk ulaşan tüketici bir süreliğine "zenginleşir". Tüketim kadar yatırım odaklı da olur. Emtialara ya da hisse, tahvilleri yatırır ve faizlerin düşmesini sağlarlar. Faizler düştükçe daha önce karlı olmayan sektörlere girişimci girer. Çünkü faizler düştüğü için borçlanırlar. Enflasyon daha rahat risk aldırır ve emtia hisse vs yükseliyor zaten. Diğer sektörler de tıkırında. Fakat alt gelir grubu daha fazla ve yatırım yapma şansları yok. Bu salınan para el değiştirip alt gelire geçtikçe yatırıma ayrılan tarafı azalır, tüketimi arttırır. Tüketici fiyatları artmaya başlar. Yeni giren karı az girişimci için de artık cazip gelmemeye başlar o iş. Atıyorum bir konfeksiyon işçisi yazılımcı olur fakat yazılımcı olmak cazip gelmediği ya da hali hazırdaki yazılımcı işçi olamayacağı için işsiz kalırlar ki konfeksiyon işçileri sektör değiştirdiği için o işin fabrikası da kapanır. İş bulamaz zaten. Ve de üretim araçları birbirinden oldukça farklı. Bilgisayarla konfeksiyon işçisi üretemez ya da tam tersi. Konfeksiyon fabrikası kapandığı için giyim fiyatları da arttı, yazılımcı çökünce var olanlar ürettikleri şeyin fiyatını yükselttiler(bunu fırsatçılık olarak yapmıyorlar talep arttı arz azaldı doğal olarak bu oluyor). Tüketim mallarını bir şekilde arttırdı. Bir de para basıldıkça kredi faizi artar demiştim bu da oldu. Faiz arttıkça tüketim mallarının fiyatı artıyor. İnsanlar işsiz kaldı üstelik. Olması gereken para arzını fiyatların artışına göre dengelemek gerekiyor. Ve bir noktada bu artışın sonlanmasına dua etmek. Ki işsiz adamlara talep azalacak ve enflasyon daha da bellerini bükecek. Ki bu ortamda da insanların ilk yapacağı şey temel ihtiyaçlarına odaklanmak olacaktır.
İlk paragrafta olumlu yönü ikincisinde ise olumsuz taraflarına ağırlık vermeye çalıştım. Fakat buraya yazdığım kadar basit olmuyor bu iş. Binlerce şeyin hesaplanması gerekiyor. Mesela mültecilerin etkisi nedir? Kripto paraların etkisi nedir, dolarizasyon neye etki ediyor, ithalata dayalı ihracat var, piyasanın beklentileri nedir, kayıt dışı ekonominin de ayrıca değerlendirilmesi gerekiyor, pandeminin etkisi ne oldu, yabancı ne yaptı... Gibi gibi çok fazla şey var.