Konu hakkında pek çok alakasız bilgi ile karşılaşmam sebebiyle, anlaşılabilir ve olabildiği kadar geniş şekilde ATX standardı çerçevesinde olan ve bunun dışında kalan korumaların neler olduğuna dair birkaç söz söylemek gerektiğini fark ettim.
Öncelikle ifade etmek gerekir ki PSU’larda korumalar temelde; giriş ve çıkış korumaları olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunlar, Şubat 2022 tarihli Intel’in ATX 3.0 standardına göre (https://www.cybenetics.com/attachs/52.pdf) istenenler bazında sıralanır ve sınıflandırılırsa;
1. Giriş Korumaları
1A. Giriş yüksek akım koruması (Inrush)
1B. Giriş yüksek gerilim koruması (Surge)
1C. Giriş düşük voltaj koruması
2. Çıkış Korumaları
2A. Aşırı gerilim koruması (OVP)
2B. Kısa devre koruması (SCP)
2C. Yüksüz durum
2D. Aşırı akım koruması (OCP)
2E. Yüksek sıcaklık koruması (OTP)
2F. Çıkış bypass devresi
Bunların da nasıl sağlandığına, ne işe yaradığına ve açıklamalarına değinirsek;
1. Giriş Korumaları
1A. Giriş yüksek akım koruması (Inrush)
Güç kaynağının AC tarafında, şebeke kaynaklı olası yüksek akıma karşı; sigorta, NTC termistör veya röle ile sağlanan korumadır.
1B. Giriş yüksek gerilim koruması (Surge)
Yine şebeke sebebiyle oluşabilecek olası yüksek gerilimler sebebiyle, MOV (Metal Oksit Varistör) ile sağlanan korumadır. Burada şu husus önemlidir; akım korumalı olarak ifade edilen prizlerin fayda sağlayabileceği tek koruma budur ki onlar da aynı mantıkla iş görmektedir.
Metal Oksit Varistör (MOV)
1C. Giriş düşük voltaj koruması
Ülkemizin elektrik altyapısı (220V) baz alındığı vakit, şebeke voltajının 180V’a kadar düşmesi durumunda olası aksaklıkları engelleyen, güç kaynağının kalitesine göre bazen birkaç transistör ve direnç veya bazen ekstra bir entegre ile giriş tarafında sağlanan korumadır. Kullanılan PSU’larda bile çoğunlukla belirtilen bir koruma değildir.
PFC Kontrol Entegresi (CM6500UNX / UVLO - Under Voltage Lock Out ve Brown Out Control özelliklerine sahip)
2. Çıkış Korumaları
2A. Aşırı gerilim koruması (OVP)
DC tarafta 5VSB kanalı için önerilen, fakat diğer kanallar (12V, 3.3V, 5V) için istenen korumalardan biridir. Çoğunlukla, DC Supervisor IC tarafından kontrol edilir. Voltaj kanallarına göre maksimum ayarı;
12V için 15,6V
5V için 7V
3.3V için 4.3V olmalıdır.
2B. Kısa devre koruması (SCP)
Herhangi bir çıkış kanalı 0,1 ohm altına düştüğü vakit devreye giren, çoğunlukla DC tarafta ekstra bir entegre ile kontrol edilen korumadır.
DC Supervisor IC (Weltrend WT7518D)
2C. Yüksüz durum
PSU çıkış kanallarının hepsinin arızalanması durumunda ya da çekilen yük sıfır olması durumunda devreye giren korumadır. Belirtildiğine ya da nasıl test edildiğine dair bir kaynağa rastlamadım, lakin Intel istemektedir.
2D. Aşırı akım koruması (OCP)
En çok karıştırılan, hatta dışarıdan takviye ile (akım korumalı priz) önüne geçilebileceği sanılan, lakin "çıkış" voltaj kanallarından herhangi birinin aşırı yüklenmesi sonucu kontrol entegresi ya da şönt dirençler sayesinde sağlanan korumadır. Tamamen DC taraf ile ilgilidir ve voltaj kanalı başına %120 veya %130 seviyesi ideal olarak kabul edilebilir.
2E. Yüksek sıcaklık koruması (OTP)
DC taraf soğutma bloğu üzerine monte edilmiş olan PTC termistör, fan kontrol entegresi veya OTP özelliğine sahip DC Supervisor IC ile sağlanabilen ve güç kaynağının stabil çalışabildiği sıcaklıkla ilişkilendirilmiş olan korumadır. Test edilen ünitenin sıcaklığına bağlı olarak voltaj regülasyonunda ya da diğer değerlerinde anormallikler mevcutsa, hatası açığa çıkabilir.
2F. Çıkış bypass devresi
Güç kaynağının çıkışındaki kaçakların önlenmesi için, şase ya da toprak hattı ile irtibatı sağlanmalıdır. Bu da genelde belirtilmez.
Bunlar dışında ATX 3.0 standartlarında istenmeyenler ama önerilenlere değinmek gerekirse;
3A. Düşük voltaj koruması (UVP)
Bu da yine OVP gibi 12V, 3.3V ve 5V kanallarının entegre ya da ek devre ile takip edilmesi temeline dayalı minimum;
12V için 8,5V
5V için 3,3V
3.3V için 2.0V değerlerinde devreye girmesi gereken korumadır.
3B. Yüksek güç koruması (OPP)
Güç kaynağından çekilen gücün, PSU kapasitesinin %130 ya da %150’sini aşması durumunda PSU’nun çıkış vermeyi kesmesi için gerekli korumadır. PWM ya da PFC kontrol entegreleri ile sağlanır.
Bazı ezbere ifadelerin önüne geçmesi ve eksik olan noktalarda daha bilgili arkadaşların tamamlaması niyetiyle...
Öncelikle ifade etmek gerekir ki PSU’larda korumalar temelde; giriş ve çıkış korumaları olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunlar, Şubat 2022 tarihli Intel’in ATX 3.0 standardına göre (https://www.cybenetics.com/attachs/52.pdf) istenenler bazında sıralanır ve sınıflandırılırsa;
1. Giriş Korumaları
1A. Giriş yüksek akım koruması (Inrush)
1B. Giriş yüksek gerilim koruması (Surge)
1C. Giriş düşük voltaj koruması
2. Çıkış Korumaları
2A. Aşırı gerilim koruması (OVP)
2B. Kısa devre koruması (SCP)
2C. Yüksüz durum
2D. Aşırı akım koruması (OCP)
2E. Yüksek sıcaklık koruması (OTP)
2F. Çıkış bypass devresi
Bunların da nasıl sağlandığına, ne işe yaradığına ve açıklamalarına değinirsek;
1. Giriş Korumaları
1A. Giriş yüksek akım koruması (Inrush)
Güç kaynağının AC tarafında, şebeke kaynaklı olası yüksek akıma karşı; sigorta, NTC termistör veya röle ile sağlanan korumadır.
|
Sigorta | NTC termistör | Röle |
1B. Giriş yüksek gerilim koruması (Surge)
Yine şebeke sebebiyle oluşabilecek olası yüksek gerilimler sebebiyle, MOV (Metal Oksit Varistör) ile sağlanan korumadır. Burada şu husus önemlidir; akım korumalı olarak ifade edilen prizlerin fayda sağlayabileceği tek koruma budur ki onlar da aynı mantıkla iş görmektedir.
Metal Oksit Varistör (MOV)
1C. Giriş düşük voltaj koruması
Ülkemizin elektrik altyapısı (220V) baz alındığı vakit, şebeke voltajının 180V’a kadar düşmesi durumunda olası aksaklıkları engelleyen, güç kaynağının kalitesine göre bazen birkaç transistör ve direnç veya bazen ekstra bir entegre ile giriş tarafında sağlanan korumadır. Kullanılan PSU’larda bile çoğunlukla belirtilen bir koruma değildir.
PFC Kontrol Entegresi (CM6500UNX / UVLO - Under Voltage Lock Out ve Brown Out Control özelliklerine sahip)
2. Çıkış Korumaları
2A. Aşırı gerilim koruması (OVP)
DC tarafta 5VSB kanalı için önerilen, fakat diğer kanallar (12V, 3.3V, 5V) için istenen korumalardan biridir. Çoğunlukla, DC Supervisor IC tarafından kontrol edilir. Voltaj kanallarına göre maksimum ayarı;
12V için 15,6V
5V için 7V
3.3V için 4.3V olmalıdır.
2B. Kısa devre koruması (SCP)
Herhangi bir çıkış kanalı 0,1 ohm altına düştüğü vakit devreye giren, çoğunlukla DC tarafta ekstra bir entegre ile kontrol edilen korumadır.
DC Supervisor IC (Weltrend WT7518D)
2C. Yüksüz durum
PSU çıkış kanallarının hepsinin arızalanması durumunda ya da çekilen yük sıfır olması durumunda devreye giren korumadır. Belirtildiğine ya da nasıl test edildiğine dair bir kaynağa rastlamadım, lakin Intel istemektedir.
2D. Aşırı akım koruması (OCP)
En çok karıştırılan, hatta dışarıdan takviye ile (akım korumalı priz) önüne geçilebileceği sanılan, lakin "çıkış" voltaj kanallarından herhangi birinin aşırı yüklenmesi sonucu kontrol entegresi ya da şönt dirençler sayesinde sağlanan korumadır. Tamamen DC taraf ile ilgilidir ve voltaj kanalı başına %120 veya %130 seviyesi ideal olarak kabul edilebilir.
| DC Supervisor IC (Weltrend WT7527V) (OCP, OVP ve UVP özelliklerine sahip) | Şönt Direnç |
2E. Yüksek sıcaklık koruması (OTP)
DC taraf soğutma bloğu üzerine monte edilmiş olan PTC termistör, fan kontrol entegresi veya OTP özelliğine sahip DC Supervisor IC ile sağlanabilen ve güç kaynağının stabil çalışabildiği sıcaklıkla ilişkilendirilmiş olan korumadır. Test edilen ünitenin sıcaklığına bağlı olarak voltaj regülasyonunda ya da diğer değerlerinde anormallikler mevcutsa, hatası açığa çıkabilir.
PTC Termistör | Fan Kontrol Entegresi (Microchip PIC16F1503) (Dahili sıcaklık takip özelliğine sahip) | DC Supervisor IC (SITI PS 223) (OTP özelliğine sahip) |
2F. Çıkış bypass devresi
Güç kaynağının çıkışındaki kaçakların önlenmesi için, şase ya da toprak hattı ile irtibatı sağlanmalıdır. Bu da genelde belirtilmez.
Bunlar dışında ATX 3.0 standartlarında istenmeyenler ama önerilenlere değinmek gerekirse;
3A. Düşük voltaj koruması (UVP)
Bu da yine OVP gibi 12V, 3.3V ve 5V kanallarının entegre ya da ek devre ile takip edilmesi temeline dayalı minimum;
12V için 8,5V
5V için 3,3V
3.3V için 2.0V değerlerinde devreye girmesi gereken korumadır.
3B. Yüksek güç koruması (OPP)
Güç kaynağından çekilen gücün, PSU kapasitesinin %130 ya da %150’sini aşması durumunda PSU’nun çıkış vermeyi kesmesi için gerekli korumadır. PWM ya da PFC kontrol entegreleri ile sağlanır.
Bazı ezbere ifadelerin önüne geçmesi ve eksik olan noktalarda daha bilgili arkadaşların tamamlaması niyetiyle...
Son düzenleme:
